به نقل از «ایرنا»

پهنای فضای مجازی در جغرافیای جرایم جامعه

تاریخ انتشار: ۱۰ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۹۱۶۹۹۱

تهران- ایرنا- برخی در پاسخ به چرایی افزایش جرایم اجتماعی، فضای مجازی را متهم ردیف اول می دانند. این در حالی است که اعتیاد، فقر و اختلالات روانی در فضای حقیقی زندگی شهروندان همچنان بسترهایی جرم خیز به شمار می آیند.

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، جرایم بزرگ و جنایت های هولناک کم و بیش در تمامی جوامع به وقوع می پیوندد؛ جنایاتی غیرقابل تصور که روح هر انسانی را می خراشد و اذهان عمومی را جریحه دار می سازد؛ جنایاتی که طی ماه های گذشته در ایران شاهد نمونه های فجیعی از آن بودیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قتل های خانوادگی، قتل زنان و ربایش و قتل کودکان بی گناهی چون ستایش، آتنا، بنیتا و ابوالفضل از جنایت های هولناک چند وقت اخیر بود که حساسیت جامعه را به شدت برانگیخت.
ریشه این جنایات هولناک کجاست؟ چرا در سال های گذشته بر میزان اینگونه جنایات افزوده شده است؟ چرا دامنه قتل و جنایت های غیرانسانی آنقدر گسترده شده که حتی گریبان کودکان معصوم و بی گناه را نیز گرفته است؟
در پاسخ به این سوالات برخی انگشت اتهام را به سمت پیشرفت تکنولوژی و گسترش فضاهای مجازی می گیرند اما جامعه کارشناسان معتقدند، در کنار گسترش تکنولوژی، عوامل دیگری چون فقر مادی و فرهنگی، افزایش میزان اختلالات روانی، افزایش استفاده از مواد مخدر صنعتی توهم زا، غفلت و کم توجهی خانواده ها به دلیل مشغله های فراوان و رواج بی اخلاقی، بر میزان جرم و جنایت در جامعه افزوده است.
به باور کارشناسان، آنچه منجر به آسیب زایی تکنولوژی های جدید و فضاهای مجازی در جامعه ما شده است، ماهیتِ وجودی این فضاها نیست، بلکه استفاده نادرست از آن و بی توجهی به فرهنگ سازی در خصوص این فضاها است.

** فضای مجازی چه سهمی از دایره جرم خیزی دارد؟
برخی مسوولان بر این باورند که فضای مجازی عامل عمده وقوع جنایت و قتل در جامعه است. به تازگی سخنگوی قوه قضاییه در یک نشست خبری، بر این نکته تاکید کرد که در سال 96 آمار قتل ‌های فجیع و آزارهای خانوادگی نسبت به مدت مشابه در سال 95 بیشتر شده است.
وی اگر چه مواردی چون استعمال مواد ‌روانگردان را در این امر دخیل دانست، اما بیشتر تقصیر را متوجه فضای مجازی دانست و گفت: نمی‌ خواهم بگویم علت همه این موارد فضای مجازی است، اما بر‌اساس نظر کارشناسان مربوطه یکی از آثار سوء مواردی که در فضای مجازی پخش می‌ شود و ذهن مردم را درگیر می ‌کند، همین جنایت ‌هایی است که رخ می ‌دهد.
در همین حال، آماری وجود دارد که می گوید شمار زیادی از قتل های رخ داده در سال های اخیر به دلیل تغییر الگوی مصرف مواد مخدر، مبتلا بودن مجرمان به بیماری های پیچیده روحی و روانی و مشکلات خانوادگی بوده است.
«هادی مصطفایی» معاون پیشین جرایم جنایی پلیس آگاهی ناجا، اوایل سال 1393 در یک نشست خبری با اشاره به جزییاتی از آمار جرایم جنسی، قتل و سرقت مسلحانه، وقوع 62 درصد از قتل‌ ها را بدون نیت قبلی و ناشی از تصمیم‌ گیری آنی عنوان کرد؛ موضوعی که نشان از نبود کنترل عصبی و عدم ثبات روانی در میان برخی شهروندان دارد.
هم اکنون برخی آمارها حاکی از آن است که بیش از 30 درصد افراد جامعه مبتلا به اختلالات روانی هستند؛ موضوعی که می تواند یکی از علل مهم افزایش جرایم مختلف از جمله قتل در کشور باشد. این آمار همچنین زنگ خطری جدی برای دولت و نهادهای متولی است که به سلامت و بهداشت روانی جامعه توجه بیشتری نشان دهند.
در شماری از موارد ربایش، آزار و قتل کودکان در چند ماه گذشته، موضوع مشکلات روحی و روانی مجرمان برجسته بوده است. به عنوان مثال در موضوع قتل ابوالفضل؛ پسر یازده ساله ای که در هفته های اخیر با ضربات چاقوی یک مرد جوان به طرز فجیعی به قتل رسید، مرکز اطلاع رسانی پلیس آگاهی تهران بزرگ، از مشکلات روانی متهم خبر داده است.
اختلال روانی «پدوفیلی» یا آزار جنسی کودکان، یکی دیگر از انواع بیماری های روانی است که در مورد قاتل «آتنا اصلانی» مطرح است؛ قاتلی که بامداد چهارشنبه 29 شهریورماه سال جاری به دار آویخته شد
تغییر الگوی مصرف مواد مخدر، از مخدرهای سنتی به صنعتی چون «شیشه» و «کراک» نیز از دیگر عوامل افزایش وقوع جنایت در جامعه است. چند سال پیش در بحبوحه رسانه ای شدن مصرف بالای شیشه در کشور، «علیرضا جزینی» قائم مقام وقت دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، درباره مصرف مواد مخدر روانگردان هشدار داد و گفت: «تحقیقات نشان داده است که شیشه مغز را کوچک می کند و علت 25 درصد قتل ها در کشور مصرف شیشه است.»؛ موضوعی که بسیاری از رسانه ها و جامعه شناسان از آن به عنوان «قتل های شیشه ای» یاد کردند؛ جنایات هولناکی که تعداد زیادی از آنها قتل های خانوادگی هستند.

** برخورد سلبی با فضای مجازی بی فایده است، فرهنگ سازی کنیم
روانشناسان و جامعه شناسان معتقدند نمی توان با فضای مجازی برخورد سلبی داشت اما می توان با فرهنگ سازی در خصوص آن، به کاهش آسیب های این فضا کمک کرد.
«سعید معیدفر» جامعه شناس، در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا اظهار کرد: امروزه خواسته یا ناخواسته، جامعه و همه گروه های سنی آن با فضای مجازی و بهره برداری از آن رو به رو شده است. این روزها فناوری های اینترنتی از جمله شبکه های مجازی مانند دیگر امکانات رفاهی، بخشی از زندگی مردم شده و برخورد سلبی با آنها و داد و فریاد در مورد آسیب زا بودن آنها بی فایده است.
وی افزود: به جای دامن زدن بر نگرانی ها در مورد آسیب های فضای مجازی باید فرهنگ مصرف گرایی، اشاعه بی هویتی و زوال نخبگان را کنترل کنیم و از نظرات آسیب شناسان و نخبگان در امور اجتماعی استفاده کنیم. امور اجتماعی باید به متولیان و کارشناسان این امور سپرده و فضا برای فعالیت نخبگان اجتماعی گشوده تر شود. باید به نخبگان این فرصت داده شود که در خصوص مسایل اجتماعی فعالیت داشته و اظهار نظر کنند نه اینکه حرف آنان را هیچ کس گوش ندهد و صدای آنان به جایی نرسد.
«حسن بشیر» مدرس علوم ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) نیز در زمینه نوع برخورد با فضای مجازی به پژوهشگر ایرنا گفت: فضای مجازی اگرچه مجازی اما یک واقعیت است که در شرایط کنونی جهان، از واقعیت عینی فیزیکی فراتر رفته و در حال بلعیدن فضای فیزیکی است. به عبارت دیگر این فضا امکانات زیادی برای مانور دارد و می تواند بسیاری از مسایل انسان را به شکلی مورد توجه قرار دهد. بنابر این باید به این فضا به عنوان یک واقعیت در حال همه گیر شدن نگاه کرد.
این مدرس ارتباطات افزود: اگر حادثه ای بد یا خوب در سطح عمومی رخ دهد و به شکل جدی در فضای مجازی منعکس شود، باید راه هایی برای رسیدگی مناسب به حادثه یا موضوع پیدا کرد نه اینکه روی فضای مجازی خط کشید. راه حل مناسب در برخورد با نکات منفی فضای مجازی، حذف این فضا نیست بلکه تعامل مناسب، مفید و هدفمند با این فضا است.
در این زمینه، «مجید ابهری» روانشناس و آسیب شناس اجتماعی نیز در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا تاکید کرد: قبل از ورود هرگونه فناوری به یک جامعه باید بسترهای فکری، فرهنگی و کاربردی آن فناوری فراهم شود. نهادهای متولی باید این بسترها را آماده سازی کنند. درغیراین صورت بعید نخواهد بود که عوارض و آسیب های فناوری های جدید خیلی بیشتر از فایده آنها باشد.
به باور ابهری، رسانه ها و نهادهای متولی موظفند با واقع بینی در زمینه فناوری های جدید، بسترهای لازم فکری، فرهنگی و آموزشی را برای خانواده ها و کودکان و نوجوانان فراهم آورند.

** خانواده ها زمام فضای مجازی را در دست داشته باشند
کارشناسان در کنار لزوم فرهنگ سازی و آگاهی بخشی نهادهای مسوول درباره نحوه استفاده از فضای مجازی، بر اهمیت نقش نظارتی خانواده در استفاده از فضای مجازی، در جهت کاهش آسیب های این فضا تاکید دارند.
ابهری در این زمینه گفت: افراد به ویژه کودکان و نوجوانان با ورود به فضای مجازی وارد دنیایی می شوند که با جهان حقیقی آنان بسیار متفاوت است. در فضای مجازی اتاق های بدون کنترل و بدون نظارت، کودکان و نوجوانان را به سوی خود می کشند و بازی های بدون مدیریت و کنترل در اختیار آنان قرار می گیرد. از اینرو، کاربری کنترل نشده کودکان و نوجوانان در فضای مجازی باعث انزوا و گوشه نشینی، گسست روابط عاطفی و اجتماعی، دوری گزیدن از دوستان و همسالان، کناره گیری از بازی های فیزیکی و در نتیجه رکود جسمی و فکری و هیجان های رفتاری نامتناسب با سن آنان می شود.
وی با تاکید بر اینکه هیجان های رفتاریِ ناشی از کاربری در فضای مجازی، موجب بلوغ زودرس کودکان و نوجوانان می شود، افزود: در حال حاضر بلوغ نوجوانان بین سه تا پنج سال زودتر اتفاق می افتد. این بلوغ زودرس باعث افزایش شعور جنسی کودکان شده و در برخی موارد انحرافات جنسی، تجاوز یا تن دادن به روابط جنسی نامشروع را به دنبال دارد.
این روانشناس و آسیب شناس اجتماعی، با اشاره به اینکه خانواده باید زمام فضای مجازی را در دست داشته باشند افزود : متاسفانه گاهی والدین به جای پیشگیری و کنترل فعالیت کودکان خود در فضای اینترنت و شبکه های مجازی، زبان به تشویق آنان می گشایند. به طور مثال افتخار می کنند که فرزند 9 ساله آنان به کاربرد رایانه مسلط است. اینجا است که کودک تشویق شده و از زندگی حقیقی خود در جامعه دور می شود. به باور وی، خانواده ها باید با ایجاد سرگرمی های مناسب سنی، آموزش ها و بازی های منطبق با طیف سنی کودکان و نوجوانان، امکانات نشاط و سرگرمی فرزندان خود را فراهم کنند.
فضای مجازی، عرصه ای مملو از فرصت و تهدید است. اگرچه آسیب های این فضا برای کودکان و نوجوان بیش از فرصت های آن است اما به باور کارشناسان نمی توان فقط با نگاهی سلبی به قضاوت در مورد آن نشست. در زمینه آگاهی بخشی بی شک استفاده از نظرات صاحبنظران اجتماعی می تواند موثر واقع شود. در کنار تلاش برای کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از فضای مجازی اما مسوولان و متولیان باید به دنبال یافتن راه حل های اساسی در جهت کاهش اعتیاد، فقر و اختلالات روانی در جامعه باشند.

پژوهشم**9282**9279**خبرنگار: مهتاب افشین نسب**انتشار: سیدمحمد موسی کاظمی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۹۱۶۹۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌های کاربران؛ از ایران تا آمریکا

دستورالعمل محدود شدن جمع آوری داده‌های کاربران توسط شرکت‌های فناوری و دادن قدرت بیشتر به کاربران برای جلوگیری از فروش اطلاعات شخصی شان یا امکان حذف آنها، موضوعی است که در ایران و از سوی مرکز ملی فضای مجازی آغاز شده و در سایر کشورها از جمله آمریکا هم برای تصویب در کنگره این کشور مطرح شده است.

به گزارش ایسنا، در سطح جهان، به منظور حفظ امنیت داده‌ های شخصی کاربران در وب سایت ‌ها یا سامانه ها و پلتفرمهای مجازی، راهکاری با نام کنترل جهانی حریم خصوصی ارایه شده است.

این راهکار در واقع یک استاندارد برای مرورگرهای وب و وب سایت ‌ها است که حریم خصوصی کاربران را حفظ کند. به عنوان مثال، یکی از استانداردهای در نظر گرفته شده، قانونی است که می تواند از فروش داده های کاربران توسط وب سایت‌ ها و مرورگرها به اشخاص ثالث، آن هم بدون رضایت و اطلاع کاربران جلوگیری کند.

دستور العمل اجرایی مرکز ملی فضای مجازی برای حفظ حریم خصوصی کاربران ایرانی

در این راستا سال گذشته مرکز ملی فضای مجازی هم دستورالعمل اجرایی حفاظت از حریم خصوصی کاربران و شیوه جمع آوری، پردازش و نگهداری اطلاعات کاربران را تصویب و به دستگاه‌های مختلف برای اجرا ابلاغ کرد. براساس این دستورالعمل سامانه‌ها و سکوهای فضای مجازی ملزم شدند تا  در برابر تهدیدات سایبری و مخاطرات نقض حفظ حریم خصوصی، کاربرانشان را ایمن کنند. همچنین سامانه‌ها و سکوهای فضای مجازی باید داده‌های کاربران را صرفاً در حد اقلام مورد نیاز و متناسب با اهداف صریح و مشخص جمع آوری کرده و اگر کاربران درخواستی مبنی بر حذف بدون قید و شرط تمام یا بخشی از داده های خود را داشتند، این امکان را فراهم کنند تا ضمن رعایت مفاد قانون آیین دادرسی کیفری، داده های مورد نظر حذف شوند.

حسین دلیریان - سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی در همین زمینه خبر داده است که تا قبل از سال جدید، بخش هایی از این دستورالعمل که امکان اجرای سریعتر آن وجود داشت، توسط کسب و کارهای بخش خصوصی و سامانه‌های دولتی اجرا شده و بقیه مفاد دستورالعمل نیز در مسیر اجرا قرار داشته که برای تامین زیرساخت‌ها و ابعاد فنی آن، مهلت اجرای کامل به ۴ ماه پس از تاریخ ابلاغ تمدید شده است.

بازخوانی تجربه آمریکا در حفاظت از کاربران آمریکایی

آمریکا هم برای تصویب قانونی در این زمینه گام برداشته و به تازگی با موافقت نمایندگان کلیدی خود، آن را برای تصویب در کنگره مطرح کرده است.

نکته جالب توجه در قانون آمریکا این است که قانون گذاران این کشور بر این تاکید دارند که جمع آوری داده‌های کاربران توسط شرکت‌های فناوری باید محدود شده و به آمریکایی‌ها قدرت بیشتری برای جلوگیری از فروش اطلاعات شخصی شان یا امکان حذف آنها، داده شود. این دقیقا مشابه دستورالعملی است که مرکز ملی فضای مجازی پیشتر مصوب و ابلاغ کرده است.

از طرفی قانونگذاران آمریکایی این قانون دو حزبی را بهترین فرصت دانستند که در دهه‌های گذشته برای ایجاد استاندارد حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها مطرح شده و به افراد حق کنترل اطلاعات شخصی خود را می‌دهد که یک گام مثبت رو به جلو در آمریکا است.

گام رو به جلوی ایران

اما مرکز ملی فضای مجازی کشور در گامی جلوتر در کنار ایجاد امکان مدیریت داده های شخصی کاربران توسط خودشان و افزایش حفظ حریم خصوصی آنها توسط ارایه دهندگان خدمات، براین نکته نیز تاکید داشته که داده هایی که هویت کاربران براساس آنها شناسایی می شود، باید توسط سکوها و سامانه های ارایه دهنده خدمات به صورت رمزنگاری ذخیره شود. این بدان معناست که در صورت هک و نقض اطلاعات این داده ها در زمان انتشار امکان بازیابی و شناسایی نخواهند داشت.

در واقع دستورالعمل این مرکز، علاوه بر این که سپری محافظ در برابر مهاجمان برای کاهش خطر نقض حریم خصوصی مردم ایجاد کرده، ارایه دهندگان خدمات را موظف به توضیح چگونگی جمع آوری و استفاده از این داده ها و در نهایت رمز نگاری و ارتقای ایمنی داده های ذخیره شده نیز کرده است.

نکته عبرت آموز برای نخبگان ایرانی

البته باید دید که در نهایت پیش نویس ارایه شده در کنگره آمریکا با چه اصلاحات و مفادی مصوب و اجرایی خواهد شد، چرا که کنگره آمریکا قبلا هم درباره اقدامات حفاظتی حریم خصوصی در فضای آنلاین بحث داشته و درباره استفاده از داده ها توسط شبکه های اجتماعی اعلام نگرانی کرده است اما نمایندگان آن به اجماع و توافق در این حوزه دست نیافتند.

در حالی که در ایران هرگونه قانونگذاری درباره فضای مجازی با مخالفت برخی جریان ها روبه رو می شود اما توافق اولیه قانون گذاران آمریکایی در تصویب قانونی همانند دستورالعمل مرکز ملی فضای مجازی که در آن خواست کاربران در آن در کنار منافع ارایه دهندگان خدمات در نظر گرفته شده، دستاوردی بزرگی در آمریکا اعلام شده است و این یک نکته عبرت آموز برای نخبگان ایرانی باشد که تلاش کنند وفاق ملی در جهت ساماندهی فضای مجازی ایران ایجاد شود.

انتهای پیام