خبرگزاري آريا - زلزله يا زمين لرزهچه زماني رخ مي‌دهد؟ واحد اندازه‌گيري شدت آن چيست؟ آيا پيش‌بيني مکان، زمان و شدت زمين لرزه ممکن است؟
در 24 ساعت گذشته بيش از 100 زلزله در استان خراسان رضوي و نزديک شهر مشهد ثبت شده است؟ اما علت اين موضوع چيست؟ چرا پس از گذشت اين ميزان از لرزش زمين، همچنان شاهد وقوع پس‌لرزه‌ها هستيم؟ اما سوال اساسي اينجا است که آيا زلزله‌هاي فعلي پس‌لرزه هستند يا پيش‌لرزه و نمونه‌ي اصلي هنوز رخ نداده است؟ براي پاسخ به سوالات بالا نگاهي جامع به پديده‌ي زمين لرزه خواهيم داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
زلزله چيستلايه‌هاي بالايي سطح زمين همواره تحت تاثير نيرو و تنش‌هاي متعددي هستند. اما زماني که اين تنش‌ها بيش از حد تحمل لايه‌ها شوند، شاهد گسيختگي آن‌ها هستيم. زلزله يا زمين لرزه زماني رخ مي‌دهد که دو لايه يا بلوک از سطح زمين روي يکديگر مي‌لغزند. در اين حالت معمولا يکي از لايه‌ها ثابت و ديگري متحرک است که به نمونه‌ي متحرک گسل مي‌گويند. در اين حالت در عمق پايين‌تر از سطح زمان، نقطه‌اي وجود دارد که عامل اصلي ايجاد لرزه است اين نقطه را Hypocenter مي‌نامند. امتداد اين نقطه در سطح زمين نيز Epicenter نام دارد که عموما از آن به عنوان مرکز زمين لرزه نام برده مي‌شود.علت زمين لرزهکره‌ي زمين چهار لايه‌ي اصلي دارد؛ هسته‌ي داخلي، هسته‌ي بيروني، گوشته و پوسته. پوسته و لايه‌ي بالايي گوشته يک تکه نيستند و مانند پازل از بخش‌هاي متعددي تشکيل شده‌‌اند. اما اين تکه‌هاي پازل مانند ثابت نيستند و روي يکديگر مي‌لغزند و در برخي مواقع با يکدگير برخورد مي‌کنند. اين تکه‌ها که به صفحه‌هاي تکتونيک معروف هستند در لبه‌هاي خود ايجاد گسل مي‌کنند و زلزله‌ها نيز حول همين مناطق رخ مي‌دهند. عموما صفحه‌ها به آرامي حرکت مي‌کنند، در حالي که لبه‌هاي آن‌ها به يکديگر قفل شده و جابجا نمي‌شوند. زماني که اين صفحه‌ها با اندازه‌ي کافي حرکت کنند، ناگهان لبه‌ها نيز با سرعت بيشتر جابجا مي‌شوند که اين موضوع منجر به ايجاد زلزله در اطراف گسل‌ها مي‌شود. حرکت صفحه‌ها نسبت به يکديگر در سه جهت مختلف رخ مي‌دهد؛ از يکديگر دور مي‌شوند که در اين حالت مواد بخش گوشته‌ي زمين به سطح زمين فوران مي‌کند. به يکديگر نزديک مي‌شوند که لايه‌ها روي هم قرار گرفته و حرکت مي‌کنند. در نهايت نيز لايه‌ها در کنار يکديگر مي‌لغزند.پيش‌لرزه و پس‌لرزهپيش‌لرزه و پس‌لرزه‌ها نمونه‌هاي ضعيف‌تر زلزله‌ي اصلي هستند که قبل و بعد از آن رخ مي‌دهند. البته تا زماني که لرزش‌هاي زمين به پايان نرسيده باشد، نمي‌توان با اطمينان پيش و پس‌لرزه‌ها را مشخص کرد. اين امکان وجود دارد که زلزله‌هاي به وقوع پيوسته همگي پيش‌لرزه باشند و نمونه‌ي اصلي هنوز رخ نداده است. پيش‌لرزه و پس‌لرزه در منطقه‌ي مشابه با زلزله‌ي اصلي رخ مي‌دهند. با اين حال حد زماني مشخصي براي پس‌لرزه‌ها
وجود ندارد و ممکن است روزها يا حتي در برخي مواقع ماه‌ها پس از زمين‌لرزه‌ي اصلي، رخ دهند.امکان تعيين قطعي نوع زلزله‌ي
رخ داده توسط دانشمندان، وجود ندارد. اين موضوع بدين معني است که پس از لرزش زمين، بايد همواره آماده‌ي وقوع مجدد زمين‌لرزه باشيم. در صورت گذشتن چندين روز از وقوع آخرين زمين‌لرزه، مي‌توان با اطمينان بالا از اتمام لرزش‌ها و نوع هر يک صحبت کرد.علت لرزش زمين
هنگام وقوع زلزلهزماني که صفحه‌هاي صفحه‌هاي بالايي زمين در حال حرکت هستند اما لبه‌هاي آن‌ها به يکديگر گير کرده‌‌اند، انرژي موجود به آرامي در اين لبه‌ها ذخيره مي‌شود. زماني که اين انرژي ذخيره‌شده بيش از نيروي اصطکاک بين دو صفحه‌ي مجاور مي‌شود، ناگهان رها شده و به سطح زمين منتقل مي‌شود. اين انرژي در تمامي جهات و به شکل موج‌هاي لرزشي پخش مي‌شود و باعث لرزش زمين مي‌شود. بدين ترتيب نتيجه مي‌گيريم که
وقوع زلزله‌هاي کوچک و پياپي، بهتر از رها شدن ناگهاني ميزان زيادي از انرژي حول گسل‌ها است. ثبت زلزلهزمين‌لرزه‌ها توسط دستگاه‌هايي به نام لرزه‌نگار ثبت مي‌شوند. اين دستگاه داراي يک پايه است که به سختي به زمين متصل شده است. در لرزه‌نگار‌ها جرم معلقي نيز وجود دارد که وظيفه‌ي اصلي ثبت زلزله را به عهده دارد. زمان وقوع زمين‌لرزه، پايه‌ي لرزه‌نگار جابجا مي‌شود، اين در حالي است که جرم معلق در مکان خود ثابت است. فنر‌هاي متصل شده به اين بخش از لرزه‌نگار نيز تمامي نيروهاي وارده به آن را جذب مي‌کنند تا کوچک‌ترين لرزشي در اين جرم معلق رخ ندهد. بدين ترتيب و با توجه به تفاوت جابجايي پايه و جرم معلق، وقوع زمين لرزه و شدت آن اندازه‌گيري مي‌شود.دانشمندان با استفاده از چندين لرزه‌نگار و اطلاعات دريافت شده توسط آن‌ها قادر به تخمين دقيق
کانون زلزله هستند.نحوه اندازه‌گيري شدت زلزلهشدت زلزله به اندازه‌ي گسل و ميزان لغزش لايه‌هاي پيرامون آن بستگي دارد. اما اين پارامترها قابل اندازه‌گيري توسط دانمشندان نيستند. در همين راستا شدت زمين‌لرزه از داده‌هاي
ثبت شده توسط لرزه‌نگار بدست مي‌آيد. نمودار‌هاي لرزه‌اي که توسط لرزه‌نگار ثبت مي‌شوند، از خطي تشکيل شده است که در هنگام وقوع زمين‌لرزه و با توجه به شدت آن جابجا مي‌شود. جابجايي‌هاي اندک به معني زمين‌لرزه‌هاي کوچک و جابجايي‌هاي بزرگ‌تر به معني نمونه‌هاي شديد است.واحد اندازه‌گيري زلزله نيز ريشتر نام دارد. مقياس ريشتر بيانگر ميزان انرژي آزاد شده در کانون زلزله است. اضافه شدن هر يک درجه به بزرگي زلزله، انرژي آزاد شده آن را تقريباً 31٫6 برابر بيشتر مي‌نمايد. بدين ترتيب و با توجه به رابطه‌ي لگاريتمي ريشتر، شاهد شيب افزايشي زياد آن در درجات بالا هستيم.امواج زمين لرزهپس از
وقوع زلزله، امواج آزاد شده‌ي انرژي به سرعت در محيط اطراف پخش مي‌شوند. پس از هر زلزله دو موج اصلي منتشر مي‌شوند.موج اول که موج اصلي يا Primary نام دارد، با سرعت زياد در محيط منتشر مي‌شود (موج P مي‌تواند در مدت 30 دقيقه قطر کره‌ي زمين را بپيمايد). اين موج پس از رسيدن به مناطق مسکوني حالتي مشابه با تاثير انفجار دارد و با فرکانس بالا ايجاد لرزش مي‌کند که تشخيص آن از ايجاد لرزش در سطح مايعات يا صداي شيشه‌‌هاي ممکن است. اموج اصلي را شايد بتوان اخطار اوليه‌ي
وقوع زلزله دانست. موج‌هاي P به دليل حرکت ناگهاني لايه‌ي زمين در راستاي افقي ايجاد مي‌شوند.اما پس از موج اصلي، موج ثانويه يا Secondary در محيط منتشر مي‌شود. اين موج حامل انرژي اصلي آزاد شده از گسل است و باعث حرکت بالا و پايين يا چپ و راست لايه‌هاي سطحي زمين مي‌شود. بسته به فاصله از کانون زلزله، موج‌هاي P و S با فاصله‌ي چند ثانيه‌اي رخ مي‌دهند. درست همانند صاعقه که نور و صداي آن با فاصله‌ي زماني در محيط منتشر مي‌شوند. موج‌هاي S به دليل ماهيت خود، قابليت تخريب زيادي دارند. بدين ترتيب در صورتي که لرزش‌هاي کوچي را حس کرديد، بلافاصله به مکان امن مراجعه کنيد و آماده‌ي موج اصلي باشيد. البته دسته‌بندي‌هاي ديگري نيز براي امواج زمين لرزه‌ها اعم از موج Surface و موج L شکل نيز وجود دارد. با اين حال دسته‌هاي اصلي همان انواع P و S هستند.در تصوير بالا تاخير 8 ثانيه‌اي موج S را نسبت به موج P را در کنار تفاوت ميزان لرزش هر يک، مشاهده مي‌کنيد. امکان پيش‌بيني زلزلهبه طور خلاصه امکان پيش‌بيني
وقوع زلزله وجود ندارد. دانشمندان
تا کنون روش‌هاي متعددي را به کار گرفته‌اند که البته هيچ يک از آن‌ها توانايي تخمين دقيق زمان، مکان و شدت زلزله را ندارد. در اين زمينه دانشمندان تنها با الگوي زلزله‌هاي رخ داده، به طور تقريبي سرعت لايه‌هاي را در اطراف گسل‌هاي تخمين زده و پيش‌بيني حدودي از زمان وقوع زمين‌لرزه‌ي بعدي را مي‌دهند که خطاي زيادي نيز دارد. بدين ترتيب در صورتي که در مقاله يا خبري با پيش‌بيني زلزله مواجه شديد، به هيچ وجه به آن استناد نکرده و با پخش کردن آن باعث ايجاد شايعه نشويد.در برخي از مدرن‌ترين مراکز دنيا، مطالعاتي در خصوص آب و هوا و درک حيوانات از
وقوع زلزله در آينده‌ي نزديک، در حال انجام است که البته هنوز به هيچ نتيجه‌اي نرسيده است.زلزله مشهدبا توجه به موارد بالا، امکان تخمين دقيق زمان به اتمام رسيدن لرزش‌هاي زمين نيست. با اين حال برخي منابع زلزله‌شناسي از ادامه‌ي زمين‌لرزه‌هاي خراسان رضوي تا 48 ساعت آينده خبر دادند. با توجه به حجم بالاي انرژي در حال انتشار، قويا توصيه مي‌شود ساکنان همواره آماده‌ي لرزش‌هاي شديد‌تر باشند؛ احتمال وقوع زلزله‌ي اصلي هنوز موجود است.
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا
منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۲۸۲۲۲۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بندرچارک لرزید
به گزارش مرکز زلزله نگاری این زمین لرزه ساعت ۱۵:۰۴:۵۸ امروز در عمق ۲۱ کیلومتری حوالی بندر چارک رخ داد.
خسارتی از این زمین لرزه تاکنون گزارش نشده است.
باشگاه خبرنگاران جوان هرمزگان بندرعباس
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟