به نقل از «ایسنا»

«هبوط در مثنوی و غزلیات حافظ» منتشر شد

تاریخ انتشار: ۱۸ فروردین ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۲۸۳۴۰۲۷

کتاب پژوهشی «دامگه حادثه (هبوط در مثنوی و غزلیات حافظ)» به قلم شهره بهروز راهی بازار شد.

به گزارش ایسنا، این پژوهشگر گفت در کتاب «دامگه حادثه» تلاش کرده است دیدگاه‌های خاص مولوی و حافظ را درباره داستان هبوط مورد بررسی قرار دهد و با ارائه شاهدمثال از سروده‌های این دو ابرمرد ادبیات فارسی، خوانندگان را با شباهت‌ها و تفاوت‌های نگرش آن‌ها آشنا کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او درباره این کار پژوهشی خود که ماحصل پروژه تحقیقاتی کارشناسی ارشدش در رشته زبان و ادبیات فارسی است اظهار کرد: همیشه یکی از سوالاتی که هر انسانی را در دوره کودکی مشغول خود کردهپی بردن به راز تولد و چگونگی پیدایش انسان است ولی بعد از آگاهی از ظاهر این امر کمتر کسی به راز پیداش انسان و هبوط آن می‌پردازد. در مجموع اعتقاد به هبوط در میان ملل مختلف با دیدگاه‌های مختلف وجود دارد ولی نکته جالب این‌که در هیچ یک از این باورها و اساطیر کهن به مفهوم آفرینش «از هیچ» بر نمی‌خوریم. در واقع همه اساطیر مثل همه ادیان به نظم خاص در هستی و آفریننده اولیه معتقدند.

بهروز افزود: مولوی و حافظ هر کدام با دیدگاه خاصی با موضوع هبوط مواجه شده‌اند. داستان آدم و شیطان یکی از پرکاربردترین داستان‌های مثنوی است و مولوی با داستان‌پردازی و زبانی سمبولیک از داستان‌های گذشته و قرآنی استفاده کرده است. در آغازین ابیات مثنوی که همان «نی‌نامه» است می‌بینیم نی یعنی مولوی از عالم معنا بریده شده و با این جدایی به دنیا هبوط کرده و از این آمدن شکایت دارد و از نیستانی نام می‌برد که عالم معناست و از این بریده‌شدن و جدایی که همان هبوط است، هم خودش می‌نالد و هم همه انسان‌ها را به نالیدن درمی‌آورد و منتظر بازیابی روزگار وصل خویش است.

این دانشجوی دوره دکترای ادبیات و زبان فارسی تصریح کرد: اما نگاه حافظ کاملا متفاوت است. حافظ معلومات قرآنی و مباحث دینی و عرفانی را با عشق در غزلیاتش ادغام کرده و در جای جای غزلیات خود از آن‌ها استفاده کرده است. آرایه بارز ادبی و شاهکار حافظ «ایهام» است و لحن او در بیان به طنز می‌گراید به گونه‌ای که برخی بر این باورند که ایهام در دیوان حافظ به ابهام کشیده می‌شود و در رابطه با ایهام در کلام حافظ می‌توان شعر حافظ را به تست‌های رورشاخ در عالم روانشناسی تشبیه کرد که قرار دادن دو برگ کاغذ و جوهرشکلی پدید می‌آورد و هر کس شکل را با توجه به ذهنیات خود تعبیر و تفسیر می‌کند.

شهره بهروزه یادآور شد: آدم و حوا در بهشت از نعمت‌های بهشتی بهره می‌برند و با آن همه نعمت تنها یک ممنوعیت داشتند و آن این‌که نباید از میوه یک درخت بخورند. وسوسه‌های شیطان رانده‌شده در آن‌ها اثر می‌گذارد و با نزدیک شدن به درخت میوه ممنوعه از بهشت مطرود می‌شوند. با این هبوط و رانده شدن به روی زمین تاریخ خلقت بشری رقم می‌خورد. چرا آدم باید این همه نعمت‌ها را به دو گندم بفروشد؟ و چرا خدا شیطان رانده‌شده را به حریم آدم و حوا راه می‌دهد و چرا درخت ممنوعه را آفریده و در آخر هبوط‌کرده‌ای را چگونه خلیفه‌الله می‌داند؟ تمامی این پرسش‌هاست که دستمایه ‌آثار ادبی شاعران و نویسندگان قرار گرفته و می‌گیرد.

کتاب «دامگه حادثه» در سه فصل در انتشارات تیرگان منتشر شده است. فصل اول به موضوع هبوط و اسطوره اختصاص دارد. فصل دوم آن مربوط به هبوط در ادیان و تفاسیر است و بالاخره فصل سوم هبوط در مثنوی و دیوان حافظ را مورد بررسی قرار می‌دهد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۲۸۳۴۰۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (8 اردیبهشت)

دیده دریا کنم و صبر به صحرا فکنم
و اندر این کار دل خویش به دریا فکنم

از دل تنگ گنهکار برآرم آهی
کآتش اندر گنه آدم و حوا فکنم

مایه خوشدلی آن جاست که دلدار آن جاست
می‌کنم جهد که خود را مگر آن جا فکنم

بگشا بند قبا ای مه خورشیدکلاه
تا چو زلفت سر سودازده در پا فکنم

خورده‌ام تیر فلک باده بده تا سرمست
عقده دربند کمر ترکش جوزا فکنم

جرعه جام بر این تخت روان افشانم
غلغل چنگ در این گنبد مینا فکنم

حافظا تکیه بر ایام چو سهو است و خطا
من چرا عشرت امروز به فردا فکنم

تفسیر :

افسوس گذشته و اشتباهاتی که مرتکب شده اید فکر شما را پریشان و آشفته کرده و بابت آن بسیار ناراحت هستید. اما چاره کار حسرت خوردن نیست و فایده ای نخواهد داشت.

در برابر رنج های زندگی صبوری کرده و به لذت های فانی دنیا دلبسته نباشید. برای داشتن آینده بهتر به خداوند توکل کرده و با عقل و درایت رفتار کنید تا به موفقیت برسید.

زندگی نامه حافظ

حافظ، شاعر فارسی زبان قرن هشتم هجری بوده که در سال ۷۲۷ هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدر او بهاءالدین محمد نام داشت که در دوران کودکی حافظ، از دنیا رفت. حافظ در دوران نوجوانی شاگرد نانوا بود و به‌همراه مادرش زندگی سختی را سپری می‌کرد. گفته می‌شود او در اوقات فراغت خود به مکتب‌خانه‌ای که نزدیک نانوایی بود می‌رفت و خواندن و نوشتن را از همان جا فراگرفته است. او در مجالس درس علما و بزرگان زمان خود شرکت می‌کرد و نیز‌زمان برای کسب درآمد به کارهای سخت و طاقت فرسا می‌پرداخت. خانه حافظ در محله شیادان شیراز بود.

این شاعر بزرگ در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی مسلط شد و در دهه بیست زندگی خود به یکی از مشاهیر علم و ادب سرزمین خود تبدیل شد. جالب است بدانید که او قرآن را به‌طور کامل حفظ بود و به همین خاطر تخلص حافظ را برای او انتخاب کردند. شمس الدین محمدبن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی حدود چهل سال در حوزه درس استادان آن زمان از قبیل قوام الدين عبدالله، مولانا بهاء الدين عبدالصمد بحرآبادی، مير سيد شريف علامه گرگانی، مولانا شمس الدين عبدالله و قاضی عضدالدين عيجی  شرکت می‌کرد و به همین خاطر به اکثر دانش‌های زمان خود مسلط بود.

حافظ در دوران شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه پیدا کرد و شغل دیوانی را برای خود انتخاب کرد. او علاوه بر شاه ابواسحاق، در دربار شاهان دیگری همانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز حضور پیدا کرده بود. حافظ از طریق دیوانی امرار معاش می‌کرد و شاعری شغل اصلی او نبود. جالب است بدانید که بزرگ‌ترین گناه از نظر حافظ، ریاکاری و مردم‌فریبی بود. حافظ در دوران زندگی خود اشعار به‌ویژه غزلیات بسیار زیبا و معنی‌داری سروده است که نیز‌اکنون پس از گذشت قرن‌ها از آن، بوی تازگی داده و خواندنش آرامش‌بخش است. دیوان اشعار حافظ شامل غزلیات، قصیده، مثنوی، قطعات و رباعیات می‌شود.

حافظ در دوران جوانی عاشق دختری به نام شاخه نبات شد؛ البته برخی بر این عقیده‌اند که نام همسر حافظ نسرین بود و او این نام را به‌دلیل شیرین زبانی معشوقه‌اش به او اختصاص داده است. او برای رسیدن به معشوقه‌اش، ۴۰ شبانه روز را به‌طور مستمر در آرامگاه باباکوی شب زنده‌داری کرده و به دعا پرداخت. سپس، با شاخه نبات ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک فرزند پسر بود. حافظ تنها یک بار ازدواج کرد و پس از مرگ همسرش مجرد ماند. به همین خاطر بسیاری از عارفان و عاشقان، عشق مقدس و واقعی را در حافظ جستجو می‌کنند. پسر این شاعر بزرگ نیز در دوران جوانی در راه سفر نیمه‌کاره به هند همراه پدرش از دنیا رفت.

در تقویم رسمی ایران، ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ است و هر ساله در این روز مراسم بزرگداشت حافظ با حضور پژوهشگرانی در سراسر دنیا روی آرامگاهش در شهر شیراز برگزار می‌شود.

 

آثار حافظ

دیوان حافظ شامل ۵۰۰ غزل، ۴۲ رباعی و چند قصیده است که آن را در در ۵۰ سال از زندگی خود سروده است؛ یعنی به‌طور متوسط در هر سال تنها ۱۰ غزل سروده است؛ زیرا او در لحظاتی خاص به سرودن اشعار خود می‌پرداخت و تمرکز خود را روی خلق آثاری ناب گذاشته بود که شایسته مقام معشوق باشد. این نکته بسیار قابل‌توجه و تامل‌برانگیز بوده و به همین خاطر دیوان او را به یک کتاب خاص و خواندنی تبدیل کرده است. دیوان حافظ بیش از ۴۰۰ بار به زبان فارسی و زبان‌های دیگر دنیا به چاپ رسیده است. حافظ لقب ماهرترین غزل‌سرای زبان فارسی را نیز با اقتدار از آن خود کرده و تک بیت‌های او بسیار درخشان و تماشایی است.

شاید تعبیر کردن یا قدرت تاویل پذیری را بتوان از مهم‌ترین خصوصیات اشعار حافظ به حساب آورد؛ زیرا هر کس که دیوان حافظ را باز کرده و غزلی از آن می‌خواند، با توجه به شرایط روحی خود برداشت متفاوتی از آن می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حافظ آن شعر را فقط برای حال آن لحظه او سروده است. در اشعار حافظ، تناسبات هنری به شکلی ظریف و دقیق رعایت شده‌اند و ایهام و ابهام را به جا و درست به کار برده است. در برخی از اشعار حافظ، زبان طنز نیز به کار گرفته شده تا ناگفته‌ها به کمک زبان طنز بیان شود.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (7 اردیبهشت)