چرا حضرت زینب (س) را «عقیله بنی هاشم» نامیدند؟

حجت الاسلام عبدالحمید شهاب کارشناس دینی گفت: صفت معرفت و اطاعت و دشمن شناسی توامان با صبر در مسیر بندگی حق، از حضرت زینب(س) عقیله ساخت.
به گزارش مهر، القاب و صفات فراوانی برای حضرت زینب کبری(س) در اخبار مأثوره آمده است. اما یکی از صفات آن حضرت یعنی «عقیله» توسط سه معصوم بر زبان جاری شده است که نشان از اهمیت این صفت در گفتار و سیره و عمل آن حضرت دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به مناسبت وفات حضرت زینب(س) در گفتگو با حجت الاسلام عبدالحمید شهاب تاملی در مورد این صفت حضرت زینب(س) یعنی «عقیله بنی هاشم» خواهیم داشت. متن زیر مشروح گفتگوی ما با این کارشناس دینی است.

آن جایی که امام سجاد(ع) به حضرت زینب(ع) می فرماید «یا عمة انت بحمد الله عالمة غیر معلمة، و فهمة غیر مفهمة» قطعاً انشاد این سخن از ناحیه امام خالی از حکمت الهی نیست

حجت الاسلام شهاب در ابتدا گفت: در میان صفاتی که برای دختر امیر مومنان بیان شده اعطای بعضی از این صفات از ناحیه امام معصوم است. وقتی امام معصوم به میدان می آید قطعاً انتخاب صفت هدفی به دنبال خود دارد. مثلا آن جایی که امام سجاد(ع) به حضرت زینب(ع) می فرماید «یا عمة انت بحمد الله عالمة غیر معلمة، و فهمة غیر مفهمة» قطعاً انشاد این سخن از ناحیه امام خالی از حکمت الهی نیست.

وی ادامه داد: در میان این عناوین مثل عابده آل علی، عصمه الله صغری و... که بعضی از سوی امام معصوم و بعضی از ناحیه بزرگان مکتب صادر شده است، علامه مامقانی در کتاب تنقیح المقال وقتی به نام فرزندان امیرالمومنین می رسد وقتی نام حضرت زینب را می برد می فرماید «الزینب بنت علی، و ما ادراک ما زینب» کیست که قدرت درک شخصیت دختر امیر مومنان را داشته باشد؟

وی افزود: در میان این صفات صفتی است که سه معصوم پیرامون آن حرف زده اند. در راس آن خاتم انبیا، بعد امیرالمومینن و بعد حضرت زهرا(س) هستند. حین ولادت حضرت زینب، پیامبر فرمود «هی عقیلة بنی هاشم».

واژه عقیله یک وزن مشترک بین صیغه مبالغه و صفت مشبهه است. عقیل بر وزن فعیل است که دلالت بر پایداری و ثبوت یک صفت در شیء می کند

این کارشناس دینی گفت: واژه عقیله یک وزن مشترک بین صیغه مبالغه و صفت مشبهه است. عقیل بر وزن فعیل است که دلالت بر پایداری و ثبوت یک صفت در شیء می کند. وقتی می گوییم «ان الله علی کل شی علیم» علم خدا کم و زیاد نمی شود. وقتی صحبت از عقیله بودن برای دختر امیرمومنان است، این صفت نشان می دهد، عقل و درایت و شعور تام در ذات دختر امیرالمومنین ثابت و تثبیت شده است.

وی افزود: این ثمره صلب شامخی است که امیرالمومنینی پدرش بوده که خودش معلم انبیا بود و از حیثی از رحم مادری متولد شده که وقتی سخن از علم فاطمه می شود، امیرالمومنین می گوید فاطمه عالمه است «بما کان و بما هو کائن و بما لم یکن».

وی ادامه داد: وقتی عقیله را به صیغه مبالغه ورود می دهیم می بینیم کثرت دارد. این تعقل و شعور آنقدر کثیر و کافی و وافی است که جای جای عمل این شخصیت در قول و فعل و... خارج از عقلی که در مقام عصمت معصوم تعریف شده، نیست.

حجت الاسلام عبدالحمید شهاب گفت: پیامبر شاخصه های عقل را بیان کرده و فرموده داناترین امت چه کسی است. پیامبر فرمود «اِنَّ اَعْقَلَ النّاسِ عَبْدٌ عَرَفَ رَبَّهُ فَاَطاعَهُ وَ عَرَفَ عَدُوَّهُ فَعَصاهُ وَ عَرَفَ دارَ اِقامَتِهِ فَاَصْلَحَها وَ عَرَفَ سُرْعَةَ رَحیلِهِ فَتَزَوَّدَ لَها» اولین شاخصه انسان عاقل شناخت خالق و در نتیجه آن اطاعت پذیری است. حکما هم فرموده اند که اعظم معارف معرفت الله است. در مورد حضرت زینب لذا چون شناخت او در اوج کمال و درک است هر نقیصه و مصیبت بر این عبد حمل بشود ذره ای از جاده حق خارج نمی شود.

اولین شاخصه انسان عاقل شناخت خالق و در نتیجه آن اطاعت پذیری است. حکما هم فرموده اند که اعظم معارف معرفت الله است. در مورد حضرت زینب لذا چون شناخت او در اوج کمال و درک است هر نقیصه و مصیبت بر این عبد حمل بشود ذره ای از جاده حق خارج نمی شود

وی افزود: صاحب ریاض می نویسد که امام سجاد(ع) فرمود شب عاشورا من مراقب عمه ام بودم. دیدم مشغول عبادت شد. اما در حالی شب عاشورا به نماز ایستاد که ساعتی قبل از خیمه برادرش آمده بود و حرف هایی با هم زده بودند که سبب غش کردن هر دو آنها شده بود. ولی دیدم نماز شب خود را خواند.

وی ادامه داد: عبارت امام این است که می فرماید «تستغیث الی ربها» یک جوری با خدا مناجات می کرد که گویا آخرین نقطه لطف رب خود را در زمین می بیند. امام می فرمیاد جلو آمدم ببینم عمه ام شکایتی دارد؟ اما دیدم به خدا می گوید خدایا فردا فصل امتحان زینب است از تو نعمت صبر می خواهم تا بتوانم به پای تو بایستم.

این کارشناس دینی گفت: علمای اخلاق و بزرگان مانند علامه مجلسی وقتی سخن از واژه صبر می کنند می گویند اگر کسی توانست صبر را در مقام ان ساعتی که همه آنچه دارد از او به آن واحد فقدان شد در برابر این مفقودات توانست صبوری کند و بایستد شک نکنید این عبد خالص مطیع عاقل حق است.

وی ادامه داد: امام سجاد می فرماید عمه ام در شب عاشورا با آرامش نماز شب خود را خواند اما شب یازدهم جسمش آسیب دیده بود فقط یک چیز در نماز عمه ام تغییر کرده بود و آنهم اینکه نماز دیشب عمه ام ایستاده بود و در شب یازدهم نشسته می خواند. امام می فرمیاد مناجات عمه ام را گوش دادم که می گفت خدایا آن قلیل قربانی که ساعاتی قبل تقدیم تو کردم در ساعات سختی اش از رضایت تو دست نکشید، خدایا امتحان صبر زینب(س) را سبک کن. مبادا تو را راضی نباشی.

وی گفت: حضرت زینب(س) نه تنها عقیله بنی هاشم بلکه «عقیله من فی الارض و السماء» است.

وی ادامه داد: شاخصه دومی که پیامبر در مورد انسان عاقل فرمود این بود که «وَ عَرَفَ عَدُوَّهُ فَعَصاهُ» یعنی وقتی مخاطبش دشمن دین خدا بود، مخاطب شناسی و دشمن شناسی کند و بهترین روش مبارزه در مقابل دشمن را از خود ارائه دهد.

حجت الاسلام شهاب گفت: کوفه و شام دو مخاطب حضرت زینب بود. در کوفه مخاطب حضرت جاهل نیست ولی غافل است. در دروازه کوفه وقتی حضرت شروع به سخن کرد نفرمود من دختر فاطمه(س) و یا دختر علی(ع) هستم. فرمود «یا اهل کوفه بعث ما قدمکم لانفسکم» چه سرمایه خوبی برای قیامت خود فرستادید. گریه کنید که شما سزاوار این گریه اید. نوشته اند که زن و مرد در کوفه گریه می کردند. لذا موضع گیری عاقلانه و عالمانه حضرت بساط کوفیان را به هم ریخت.

امام سجاد(ع) فرمود نگاه کردم دیدم عمه ام زینب «و سترت وجهها بکمه الشریفه» صورتش را با آستین عربی اش پوشانده بود. این کار به این خاطر بود که بگوید در اوج مصیبت و در رجاله گری دشمن قهار من دست از میزان دین و مکتب بر نمی دارم.

وی افزود: امام سجاد فرمود وقتی وارد بر مجلس عبیدالله شدیم، حضرت زینب(س) از روی حیا سر خود را پایین انداخته بود. یک آن سر خود را بالا گرفت که جز من احدی محرم در آن مجلس نبود. امام فرمود نگاه کردم دیدم عمه ام زینب «و سترت وجهها بکمه الشریفه» صورتش را با آستین عربی اش پوشانده بود. این کار به این خاطر بود که بگوید در اوج مصیبت و در رجاله گری دشمن قهار من دست از میزان دین و مکتب بر نمی دارم.

این کارشناس دینی در مورد مقام صبر و حلم وجود مقدس حضرت زینب(س) تصریح کرد: این مقام صبر و حلم توانست عزت‌مداری ایشان را تبلور دهد. امیرالمومنین فرمود: «اذا أکرم الله عبدا أعانه علی إقامة الحق» یعنی اگر خدا اراده کند که بزرگی و کرامتی را به کسی بدهد، او را در راه بر پا داشتن حق کمک دهد. آن حضرت با اینکه مصیبت دیده و سختی کشیده بود که انسان در مقام وصف آن نمی‌تواند سخن بگوید ولی وقتی می‌خواهد شخصیت الهی خود و حقیقت دین خدا معرفی کند، چه در دربار یزید و چه در دربار عبیدالله چنان با صلابت به روشنگری می‌پردازد و طومار سفاکان را به هم می‌پیچد. این امر جز با توکل به خدا و ایمان واقعی و فانی شدن در مقام عبودیت و بندگی ممکن نمی‌باشد.

وی گفت: زینب کبری(س) آن روز نشان داد که یک زن آگاه، مومن و بصیر می‌تواند بر اجتماع اثر داشته باشد و خط مشی‌ها را تعیین کند و این پاسخی باشد بر آن مکاتبی که وجود زن را نفی می‌کنند و یا به آن نگاه ابزاری دارند. لذا حرکت یک زن می تواند بر جامعه تاثیر گذار باشد.

وی در پایان اظهار داشت: صفت معرفت و اطاعت و دشمن شناسی توامان با صبر در مسیر بندگی حق، از حضرت زینب(س) عقیله ساخت.

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۲۸۹۹۹۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رسانه‌ها بر ترویج حدیث اهل بیت(ع) سرمایه‌گذاری بیشتری کنند

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری خطاب به رسانه‌ها گفت: رسانه‌ها بر ترویج احادیث اهل بیت (ع) سرمایه‌گذاری بیشتری کنند، زیرا رسانه می‌تواند به عنوان زبان گویای انتقال پیام آن بزرگان نقش‌آفرین باشد. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در مدرسه علمیه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) گفت: در بین امامان ما امام صادق (ع) به عنوان شیخ الائمه شناخته می‌شود، زیرا مطابق آنچه مشهور است، ایشان در سن 65 سالگی توسط ایادی منصور دوانیقی با زهر به شهادت رسیدند و تقریباً یکی از طولانی‌ترین زمان‌ها فرصت طلایی امامت حضرت به مدت حدود 30 سال بود.

استاد حوزه علمیه از اوضاع اجتماعی و سیاسی دوران امامت امام صادق (ع) یاد کرد و گفت: نابسامانی‌های سیاسی و انتقال قدرت از امویان به عباسیان، مسئله تعدد مذاهب فقهی، انحرافات فکری و گسترش فساد و اباحی‌گری از عواملی بود که در آن زمان وجود داشت.

او از دو اقدام مهم امام در آن شرایط یاد کرد و گفت: آن حضرت از یک سو سرمایه‌گذاری برای تربیت نخبگان انجام دادند تا این‌ها بتوانند جامعه را با فرهنگ نورانی اهل بیت (ع) آشنا کنند و از سوی دیگر به تربیت در سطح عمومی جامعه پرداختند که این نکته باید برای جامعه امروز ما نیز جنبه الگویی داشته باشد. خود امام(ع) و شاگردان حضرت در رابطه با تربیت انسان‌های شایسته در سطح عموم اقدام کردند.

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری به فضای سنگین در دوران پیش از امامت امام صادق (ع) اشاره کرد و ادامه داد: قبل از این دوران، دشمنان فضای سنگینی در جامعه ایجاد کرده بودند به گونه‌ای که ائمه ما نمی‌توانستند در آن فضا به نشر احکام دین بپردازند. ولی این فرصت طلایی هم برای امام باقر (ع) به وجود آمد و هم برای امام صادق (ع)، لذا اکثر روایات ما تحت عنوان «قال الباقر» و «قال الصادق» است.

 

ضرورت تلاش جمعی دستگاه‌ها برای ادای حق مساجد

 

دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه خطاب به رسانه‌ها گفت: رسانه‌ها روی ترویج این احادیث سرمایه‌گذاری بیشتری کنند. رسانه می‌تواند به عنوان زبان گویای انتقال پیام اهل بیت (ع) نقش‌آفرین باشد.

استاد حوزه علمیه در ادامه سخنان خود به تبیین حدیثی از وجود نورانی امام صادق (ع) پرداخت و گفت: حضرت می‌فرماید «مَعاشِرِ الشّیعَةِ! کُونُوا لَنا زَیْنا، وَ لا تَکُونُوا عَلَینا شَیْنا. قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا، وَ احْفَظُوا ألْسِنَتَکُمْ وَ کُفُّوها عَنِ الْفُضُولِ وَ قَبیحِ الْقَوْلِ.» یعنی ای جمعیت ارزشمند شیعه! حرمت ما اهل بیت را پاس بدارید و مایه زینت و آبروی ما باشید و طوری رفتار نکنید که باعث شرمندگی ما به عنوان پیشوایان شما بشود. با ادبیات خوب با مردم حرف بزنید و از ادبیات فاخر استفاده کنید. هم حرف خوب بزنید و هم خوب حرف بزنید، زبان خود را از حرف‌های بیهوده کنترل کنید.

او خاطرنشان کرد: کلمات اهل بیت(ع) منحصر به یک زمان نیست و ما نیز امروز مخاطب این کلام هستیم. همه کسانی که تریبونی در اختیار دارند باید زبان خود را حفظ کنند. اول فکر کنند بعد سخن بگویند. انسان عاقل اول می‌اندیشد بعد سخن می‌گوید اما نادان اول سخن می‌گوید و بعد می‌اندیشد.

رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به تبیین ایده رهبر معظم انقلاب در کتاب «انسان 250 ساله» پرداخت و اظهار داشت: استراتژی اهل بیت علیهم السلام در طول زمان بر یک اساس و هدف شکل گرفته است و آن هدف ثابت، هدایت جامعه بشری است. من توصیه می‌کنم که این کتاب را مطالعه کنید.

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری در پایان سخنان خود به تبیین برخی مصادیق رفتارهای امام صادق (ع) در مواجهه با مسائل مختلف در ابعاد سیاسی، اعتقادی و اخلاقی پرداخت و ضمن تأکید بر اهمیت شیوه پاسخ‌دهی به شبهات، تصریح کرد: پاسخ به شبهه گاهی نیاز به مبانی فلسفی ندارد و شیوه پاسخ به شبهه از اهمیت بالاتری برخوردار است.

انتهای پیام/