به نقل از «ایرنا»

برج های سست مراقبت از قلعه های تاریخی

تاریخ انتشار: ۲۸ فروردین ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۲۹۵۳۳۶۷

ادامه مطلب به این شرح است: خراسان جنوبی در تاریخ کهن و دیرینه خود قلعه های تاریخی و سر به فلک کشیده ای با دنیایی حرف ناگفته دارد، قلعه هایی که اگر بتوان آن ها را دروازه ای برای ورود به تمدن این دیار کهن نامید، شاید سخن گزافی نباشد.
قلعه های تاریخی بر فراز کوه ها تبدیل به نمادهایی شده اند که هرچند ذوق ، هنر خلاقانه و سخت کوشانه گذشتگان را به تصویر می کشد و تحسین هر بیننده ای را به خود وا می دارد اما لرزه های طبیعی و غیر طبیعی ترک هایی بر اندامشان وارد کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شیارهایی که عمق شان با گذر سال ها بی توجهی عمیق تر می شود، حدود 150 قلعه که زمانی محل استقرار و امنیت و جزو بلندترین ها بوده اند حالا خودشان نیاز به مراقبت دارند و تنها و استوار بربلندی اما خراشیده از نامهربانی های روزگار ایستاده اند.
قلعه کوه قاین، شاهدژ نهبندان، فورگ درمیان، قلعه دختر بشرویه و... از این آثار هستند که هرچند مرمت شده اند اما گویا درمان آنها چندان کارساز نبوده و گرد و غبار کمبود اعتبار و فرسایش، این قلعه های تاریخی را محصور کرده و بر پیکره آنها خودنمایی می کند.
مدیر پایگاه قلاع تاریخی خراسان جنوبی در تشریح وضعیت قلعه های تاریخی استان به ثبت 119 قلعه تاریخی در خراسان جنوبی اشاره می کند و می گوید: حدود 30 قلعه دیگر در استان شناسایی شده که پرونده آنها برای تکمیل و ثبت در مرحله آماده سازی است.
به گفته «نصرآبادی» این آمار متغیر بوده و در حال افزایش است و کار بررسی و شناسایی ادامه دارد و بر این اساس پیش بینی می شود تا پایان سال جاری تعدادشان افزایش یابد.
آن طور که می گوید: قلعه های تاریخی استان بیشتر کوهستانی بوده و بر فراز کوه ها واقع شده و اغلب به دوره اسماعیلیه تعلق دارد و توسط اسماعیلیان تصرف یا خریداری شده و سپس مرمت و مورد استفاده قرار می گرفته است.
وی تعداد قلعه های خراسان جنوبی را بسیار زیاد بر می شمرد و این که در هر شهرستان به طور متوسط یک یا دو قلعه شاخص وجود دارد.
چرا که در زمان گذشته و دوره های مختلف، حکومت مرکزی قوی وجود نداشته و مردم روستاها برای تامین امنیت خود قلعه ها را بنا می کردند بنابراین به دلیل مسائل دفاعی و امنیتی در هر روستا یک قلعه احداث می شد.
«نصرآبادی» شاهدژ نهبندان، قلعه کوه قاین، قلعه بند دره بیرجند، قلعه رستم خوسف، قلعه کوه و حسن آباد فردوس، قلعه دختر بشرویه، قلعه قلاع سرایان، قلعه کوه آبیز، قلعه کوه درح در سربیشه و... را از نمونه های شاخص مربوط به دوره اسماعیلیان برمی شمرد که کاربرد دفاعی داشته و مورد استفاده آن ها قرار می گرفته است.
وی با تاکید بر این که بسیاری از قلعه های اسماعیلیه ریشه در قبل از اسلام دارند می افزاید: این بناها مدتی متروک بوده و یا اگر هم استفاده می شده توسط اسماعیلیان خریداری شده است اما پایه گذاری آن مربوط به اسماعیلیه نبوده و آن ها تنها قلعه را تصرف یا خریداری می کردند.
وی مرمت قلعه ها را کار بسیار دشواری می داند چرا که وسعت برخی از آن ها زیاد و از طرفی چون بالای کوه واقع شده اند و صعب العبور هستند راه دسترسی شان بسیار سخت و بردن مصالح دشوار است.
او در ادامه مشکل مهم و دایمی همه پروژه ها را اعتبار می داند و این را هم اضافه می کند که سرفصل جدایی به نام اعتبارات قلعه ها نداریم.
از طرفی مرمت این بناها هزینه بر است به همین دلیل در بیشتر قلعه ها کار خاصی انجام نشده اما در برخی موارد مانند بخشی از قلعه کوه قاین، شاهدژ نهبندان، قلعه دختر بشرویه و قلعه فورگ کار مرمت انجام شده است.
او اعتبارات تخصیص یافته از محل استانی و ملی را هم به هیچ وجه کافی نمی داند و تاکید می کند: این رقم های کم در بحث حفاظت و مرمت ما را با مشکل مواجه می کند هرچند بحث اعتبارات کشوری بوده و مختص خراسان جنوبی نیست.
با مثالی توضیح می دهد: قلعه شاهدژ نهبندان به تنهایی 5 هکتار وسعت دارد درحالی که 20 درصد این بنا مرمت شده و 80 درصد دیگر باقی مانده است.
البته در سال جاری از محل اعتبارات ملی 50 میلیون تومان برای مرمت آن ابلاغ شده و تخصیص یافته است و به زودی مرمت آن آغاز می شود، در گذشته هم برای این قلعه 40 میلیون تومان اعتبار تخصیص یافت.
وی با بیان این که چند فصل فعالیت و مرمت در قلعه فورگ انجام شده است، می افزاید: سال گذشته 30 میلیون تومان اعتبار برای این قلعه تخصیص یافت و در سال جاری نیز از محل اعتبارات استانی 30 میلیون تومان مصوب شد که تاکنون مقداری از آن تخصیص یافته است.
وی همچنین از تصویب 110 میلیون تومان برای قلعه کوه قاین از محل اعتبارات استانی خبر می دهد که هنوز 100در صد تخصیص نیافته و اعتبار کمی از آن محقق شده است و به محض دریافت بودجه مرمت آن ادامه می یابد.

** اعتبار برآورد نمی شود
مدیر پایگاه قلاع تاریخی استان از نیاز به رقم های بالا برای مرمت قلعه ها خبر می دهد و می گوید: هرچند امکان برآورد اعتبار برای این کار وجود ندارد اما از طرفی ابتدا باید متراژ قلعه ها تعیین شود که به دلیل کمبود اعتبار در بیشتر قلعه ها این اتفاق نیفتاده است.
«نصرآبادی» اضافه می کند: اگر بخواهیم به صورت موردی قلعه ای مرمت شود اعتبار برآورد می شود اما برای تمام قلعه ها به طور کلی این کار انجام نشده است چرا که شاید یک قلعه برای مرمت 2 میلیارد تومان و دیگری 50 میلیون تومان اعتبار نیاز داشته باشد.
علاوه بر این؛ جنس، موقعیت، استفاده و شرایط قلعه ها بسیار متفاوت است بنابراین برآوردها نیز متفاوت خواهد بود و چون باید برای تمام قلعه ها این اتفاق بیفتد کار سخت و زمانبری است.

** مرمت 7 قلعه
بنا بر آماری که او می دهد از 150 قلعه شناسایی شده در استان تاکنون 7مورد مرمت و بازسازی شده است، برای مثال قلعه بیرجند به طور کامل مرمت شده، قلعه اسدیه نیز در مراحل پایانی مرمت است و پیش بینی می شود تا دو سال آینده به طور کامل بازسازی شود.
به گفته او، قلعه دختر بشرویه، قلعه کوه قاین، فورگ درمیان، شاهدژ نهبندان و قلعه سده از قلعه های تاریخی هستند که مرمت قسمتی از آن ها سال های قبل انجام شده است.
او وضعیت قلعه ها را به دلیل واقع شدن بر فراز کوه ها و کوهستانی بودن، نبودن در مسیل سیلاب، نوع مصالح ساختمانی و... از آسیب و فرسایش احتمالی به وسیله بارندگی در امان می داند و ادامه می دهد: قلعه های خشتی با بارندگی های شدید دچار فرسایش می شود ولی در نقاطی که مصالح آن از سنگ است با بارندگی آسیب چندانی نمی بیند مگر این که آسیب ها انسانی باشد.
«نصرآبادی» تاریخی بودن، ارزش های معماری و میراث فرهنگی و دارا بودن شرایط برای کوهنوردی را از قابلیت های گردشگری قلعه ها عنوان می کند و می گوید: در بحث ورزشی نیز این آثار دارای قابلیت ها و جاذبه های فراوانی است.
او ساختار قلعه ها را بیشتر شامل مسیر دسترسی، برج و بارو، حوض و آب انبار ، فضاهای ذخیره مواد غذایی، مکان های اسکان پناه جویان و سربازان و تیرکش برای دیده بانی یا شلیک می داند.
در مورد ایجاد کاربری قلعه ها بعد از مرمت هم پاسخ می دهد: در حال حاضر بحث حفاظت و مرمت آن ها مورد نظر است تا از تخریب آنها جلوگیری شود و چون این آثار بناهایی هستند که بیشتر در ارتفاعات واقع شده و شرایط خاصی دارند بنابراین امکان ایجادکاربری خاص مانند فرهنگی، اقامتی و... در آن ها وجود ندارد اما در بحث گردشگری قابلیت دارند.
او هرچند شرایط قلعه بیرجند را با قلعه های کوهستانی استان متفاوت می داند، اضافه می کند: در این اثر تاریخی کارهای خوبی در زمینه مرمت انجام شدو امکان واگذاری به بخش خصوصی را داشت اما به عنوان مثال شاهدژ نهبندان سرمایه گذاری بسیار زیادی می خواهد که شاید بخش خصوصی توان آن را نداشته باشد بنابراین بیشتر به منظور بازدید موزه ای باید به آن نگاه کرد.
به گفته او، در ایام نوروز سال جاری 16 هزار نفر از قلعه بیرجند بازدید داشته اند.
وی تاکید می کند: از بسیاری بناهای داخل شهر می توان استفاده کرد، اما قلعه های کوهستانی مستثنی هستند چرا که به دلیل دور بودن از شهر و جاده ها و موقعیت دسترسی این امکان را ندارند.
وی پراکندگی قلعه ها را در استان به طور تقریبی یکسان می داند و می افزاید: این بناها بیشتر در نقاط کوهستانی واقع شده و در نقاطی که طبیعت کوهستانی هم دارد وجود دارند اما در بیشتر شهرستان ها یکنواخت است.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
*7559 **2047*خبرنگار- امیرشاهین نایبی فر*انتشار دهنده- عباسقلی اشکورجیری*

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۲۹۵۳۳۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

متلاشی شدن باند حفاران غیرمجاز حریم قلعه سه هزار ساله در ارومیه

سرپرست یگان حفاظت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی در گفتگو با خبرنگاران از انهدام باند حفاران غیرمجاز در دره شهدای ارومیه و در حریم قلعه تاریخی هزاره اول پیش از میلاد خبر داد و گفت:  پس از دریافت گزارشی مبنی بر انجام حفاری در دره شهدا ارومیه موضوع به صورت نامحسوس و شبانه‌روزی توسط تیم‌های اطلاعاتی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی استان مورد رصد قرار گرفت.

بهروز محبی افزود: در نهایت طی هماهنگی با اطلاعات و عملیات سپاه پاسداران به دلیل امنیتی بودن منطقه و نیز هماهنگی با نیروی انتظامی منطقه در یک عملیات منسجم حفاران حین متواری شدن از محل حفاری دستگیر شدند.

وی گفت: در بررسی‌های به‌عمل آمده حفاران دارای سوابق قبلی تخریب آثار بودند و این گروه حفاری با تجهیزات بسیار پیشرفته اقدام به کاوش و جستجوی آثار تاریخی و فرهنگی می‌کردند که در بررسی خودروی حفاران تعداد ۱۵ عدد مواد منفجره دست‌ساز بسیار پرقدرت کشف شد.

سرپرست یگان حفاظت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی تصریح کرد: در دره تاریخی نژ نیز انفجار‌های بسیار بزرگی برای کشف آثار تاریخی توسط متهمان صورت گرفته که موجب تخریب گسترده شده است، همچنین تعداد زیادی آلات و ادوات حفاری غیرمجاز اعم از موتور برق، بیل وکلنک، بتن‎کن و دریل کشف و ضبط شد.

باشگاه خبرنگاران جوان آذربایجان غربی ارومیه