انتظارات از یک دموکراسی چهل ساله - حمیدرضا خدایی راد*
تاریخ انتشار: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۱۰۵۸۰۹
چنین مناقشاتی بر سر بدیهیات، انگار به این می ماند که پس از سال ها تمرین و مسابقه به یک بازیکن فوتبال توصیه کنید که اگر تیم شان می خواهد برنده باشد باید توپ را درون دروازه قرار دهد!
به همان میزان که بحث و جدل بر سر اصول و پایه های حکومت در سال های اولیه پس از انقلاب، طبیعی و متناسب بود به همان میزان ماندن بر این مناقشات پس از چهار دهه، غیرطبیعی و نامتناسب با فضای عصر و دوره کنونی کشور است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در عصر ارتباطات و دسترسی شگفت انگیز افراد یک جامعه به ریز و درشت اخبار جامعه خود و جهان، بی معنی است که بالغ شدن یک نظام سیاسی، به گذشت نسل های پی در پی موکول شود. فضای دوران کنونی اقتضا می کند که با گذشت دهه ها از تجربه مدل سیاسی مستقر در کشور، برای پیشرفت و توسعه نظام مند، فضای گفتمانی و سخن جدید در شاکله ذهنی و بیانی جامعه متداول و همه گیر شود.
برای طرح مباحث اولیه به گوشه هایی از این فضای گفتمانی مورد انتظار از یک دموکراسی چهل ساله اشاره می شود:
- مشارکت کیفی
اگر بتوانیم این نوع مشارکت را «اعلام داوطلبی افراد شایسته جامعه برای کسب فرصت ها و پست های مدیریتی کشور در یک فضای رقابتی و با رای و نظر آگاهانه مردم تعریف کنیم» آیا این نوع مشارکت حلقه گمشده دموکراسی ایرانی نیست؟
چرا نخبگان و افراد شایسته به هر دلیل فضای حضور در رقابت های انتخاباتی را به نفع افراد فاقد/کم صلاحیت خالی می کنند و خواسته یا ناخواسته از حق خود می گذرند؟
در واقع علاوه بر این که مشارکت کیفی زمینه شایسته سالاری را فراهم می کند تضمین کننده مشارکت کمّی نیز هست. افراد جامعه در صورتی که استقرار افراد شایسته را با رای و نظر خود در مناصب و جایگاه ها ببینند و نتایج آن را لمس کنند به حضور کیفی تر و بیشتر ترغیب خواهند شد.
- تحکیم دموکراسی اجتماعی
با ادبیات کارشناسان فوتبال اقتدار تیم های ملی هر کشور بستگی به رونق و نشاط لیگ های آن کشور دارد. دموکراسی سیاسی در صورتی به اهداف واقعی خود دست می یابد که دموکراسی اجتماعی در تمام شئون جامعه رونق و نشاط داشته باشد.
فرایند رای و ارائه نظر نسبت به برنامه ها و دیدگاه های یک جناح سیاسی همانند نظرخواهی در کانون یک خانواده است که برای خرید مثلاً یک خودرو یا منزل جدید دیدگاه های مختلف در خصوص انواع خودروها و خصوصیات آنها و ابعاد و شرایط خانه و مناطق مناسب توسط برخی از افراد خانواده مطرح و توسط اعضای دیگر به رای و تصمیم گذاشته می شود. دامنه این موارد در یک جامعه که طیف وسیعی از نهادها و سازمان ها، شرکت ها، انجمن ها و مسائل و مشکلات را در بر می گیرد بسیار متنوع و پیچیده است. تنوع و پیچیدگی مسائل، تنوع و پیچیدگی دیدگاه ها را نیز می طلبد.
- نهادها و نخبگان متعهد به دموکراسی
از هوشمندی های یک نظام سیاسی است که ارزیابی کند چه میزان از سازمان های آن و چه طیفی از نخبگان آن به آرمان دموکراسی پایبندند و چه میزان ضعیف و یا متعهد نیستند. در چه درصدی از دستگاه ها امورات با مشورت و هم فکری پیش می رود و چه درصدی با روندهای دموکراتیک ناسازگارند.
برایند همه این بررسی ها و گستردگی مناسبات مردم سالارانه، در نهایت تقویت و تحکیم پایه های دموکراسی سیاسی را به دنبال خود می آورد.
- منحوس بودن بی تفاوتی سیاسی و اجتماعی
هیچ چیز برای دموکراسی به اندازه «بی تفاوتی» مهلک نیست. تجربه نشان داده در همه جوامع، نخبگان و مدیران با هر میزان شایستگی و صلاحیت، به دلایل مختلف روانی و اجتماعی، پیگیر امورات یک جامعه بی تفاوت نبوده اند. در جوامع با شفافیت بالا و مردمی حساس و مطلّع، استعفای یک مدیر و مسئول در پی یک فساد و خطا، عمدتاً به خاطر اخلاقیات بالای آن مسئول نیست بلکه به خاطر نظارت بالای اجتماعی مردم است. چرا که در چنین جامعه ای مسئول خطاکار و فاسد می داند که ادامه مدیریت او مقرون به صرفه نخواهد بود. لذا یک دموکراسی پخته نباید نسبت به بی تفاوتی، بی تفاوت باشد و علل و دلایل آن را با انعطاف پذیری مرتفع نماید.
- قانون
قانون قدیمی ترین و در عین حال مدرن ترین پدیده اجتماعی بشر است. هیچ جامعه ای از قدیم و جدید بی نیاز از قانون نتوانسته رشد و توسعه داشته باشد. پختگی یک تمدن را از قوانین آن می توان فهمید و طلایی ترین بحث ها و گفتگوهای اجتماعی بر سر تدوین قوانین صورت گرفته است. آشفتگی قوانین یک جامعه نشان گر آشفتگی ذهن و روان و معوج بودن نگرش مردم آن جامعه نسبت به جهان و زندگی است.
دموکراسی بدون قوانین منقح و معقول نمی تواند اهداف جامعه را برآورده سازد. هرچند استدلال بر این است که قانون بد از بی قانونی بهتر است، اما قانون بد هم می تواند برخی مواقع به نتایج بدتری نسبت به بی قانونی منجر شود. یک جامعه در شرایط پختگی می بایست گره های قوانین خود را شناسایی و با تفاهم و گفتگو و منطق و عقل آنها را اصلاح نماید.
- تقویت هشداردهنده ها
همان گونه که یک راننده از روشن شدن چراغ های هشداردهنده خودرو خود نباید ناراحت شود و به موقع دنبال راه حل و رفع مشکل برآید یک جامعه نیز به حکم عقل می بایست دارای هشداردهنده های حساس باشد تا مواقع خطر روشن و آژیر دهد.
نهادهای نظارتی، مطبوعات و روزنامه ها و نخبگان علمی- فکری از مهم ترین این هشداردهنده ها هستند که در یک جامعه خواهان پیشرفت می بایست مورد حمایت قرار گیرند. بزرگترین مساعدت به هشداردهنده ها توجه به آژیرهای آنهاست. دموکراسی واقعی بدون نظارت موثر مردم به ثمر نخواهد رسید.
مواردی که در بالا مطرح شد گوشه هایی از مباحثی است که جای خالی آنها در فضای اجتماعی و سیاسی کشور تا حدودی خالی و یا کم رنگ احساس می شود. در صورتی که روح کلی جامعه کنونی ما به چنین مباحثی جهت گیری کند به پویایی ارتباطات سیاسی، استحکام دموکراسی و در کل بهبود زیست جمعی کمک موثری خواهد بود.
----------------------------------------------------------------------------------------
* دکترای علوم سیاسی
منبع: ایرنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۱۰۵۸۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رها کردن فضای عفاف و حجاب به ضرر همه جامعه است
امام جمعه همدان با بیان اینکه رها کردن فضای عفاف و حجاب به ضرر همه جامعه است گفت: بالغ بر ۲۷ دستگاه در حوزه عفاف و حجاب مسئولیت دارند و پلیس آخرین مرحله است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، آیت‌الله حبیب‌الله شعبانی ظهر امروز در خطبه‌های عبادی سیاسی نماز جمعه این هفته با بیان اینکه عمل به تقوا در مسئولان، انجام دادن وظایف آنهاست اظهار داشت: روند عفاف و حجاب در طول یک سال و نیم گذشته، سبب نگرانی شدید خانواده‌ها شده است.
طرح نور، تأثیرات خوبی در جامعه داشت
وی بیان کرد: اتفاقات نشان داد رها کردن این فضا به ضرر تمام مردم، خانواده‌ها و جوانان است،حتی عده‌ای ممکن است بگویند که حجاب را قبول ندارند اما فارغ از این مسائل، واقعیت این است که این فضا رو به سمتی است که آسیب همگانی ایجاد کرده است.
نماینده ولی فقیه در همدان با بیان اینکه در مدت انجام طرح نور، تأثیرات خوبی را در سطح جامعه شاهد هستیم عنوان کرد: باید از کسانی که از پلیس تذکر گرفتند، به آن تمکین کردند و فرهیختگی از خود نشان دادند، تشکر کنم.
وی با تاکید بر اینکه در عرصه حجاب و عفاف نیازمند اقناع سازی هستیم افزود: بالغ بر 27 دستگاه در حوزه عفاف و حجاب مسئولیت دارند و پلیس آخرین مرحله است.
آیت‌الله شعبانی با اشاره به اینکه نظارت بر بازار پوشاک یکی از ضرورت‌هاست بیان کرد: در بازار لباس‌های تولید و عرضه می‌شود و و بعد ما به افرادی که از این لباس‌ها استفاده می‌کنند، انتقاد می‌کنیم.
وی اظهار داشت: کار فرهنگی لازم است ضمن اینکه همه به این مسئله قائل هستند و باید در این زمینه ورود کنند. دولت، قرارگاه عفاف و حجاب و نهادهای فرهنگی گزارشی از فعالیت‌های فرهنگی در عرصه حجاب و عفاف را ارائه دهند.
امام جمعه همدان گفت: آموزش و پرورش، صدا و سیما، مدیریت شهری و اغلب دستگاه‌های دولتی وظیفه دارند کار فرهنگی در حوزه حجاب و عفاف انجام دهند و اقدامات پلیس آخرین مرحله این فرایند است.
مردم باید اثرات سفرها و قراردادها با خارج از کشور را در زندگی خود ببینند
آیت‌الله شعبانی در بخش دیگری از سخنان خود به سفر رئیس جمهور به پاکستان و سریلانکا اشاره و تصریح کرد: در حوزه روابط بین‌الملل شرق و غرب فرقی ندارد، مهم این است که توافقنامه‌ها به نفع مردم و کشور باشد چرا که توافقنامه ها به شرط پیگیری دولت چالش جدی برای تحریم‌ها به حساب می‌آیند و مردم باید اثرات این سفرها و قراردادها را در زندگی روزمره خود ببینند.
نماینده ولی فقیه در همدان به روز کارگر اشاره کرد و گفت: امروز وظیفه مسئولان و متولیان، حمایت از کارگران و جامعه کارگری است و حمایت از جامعه کارگری تنها افزایش چند درصدی حقوق نیست، چرا که با وجود تورم کارگر از تورم عقب می‌ماند و مهم طراحی ساز و کار اقتصادی مناسب است ضمن اینکه باید از تولید به معنای واقعی حمایت کرد تا کارفرما نیز بتواند از جامعه کارگری خود حمایت کند.
مدعیان دروغین حقوق بشر، آبروی شعار آزادی بیان را برده‌اند
وی با اشاره به به تجمع دانشجویان در کشورهای آمریکایی با هدف حمایت از فلسطین و ضرب و شتم آنها اظهار داشت: تجمعات دانشجویان بر علیه نسل کشی کودکان در غزه در کشورهای مدعی حقوق بشر، با هجوم پلیس به آنها همراه شده است در حالی که وقتی عده‌ای به صورت مسلح قصد براندازی کشوری را دارند، این کشورها دم از حقوق بشر می‌زنند، اما در برابر دانشجویان کشور خودشان چنین رفتارهایی انجام می‌دهند.
وی به سریال مشاور در صدا و سیما نیز گریزی زد و افزود: اقدامات یک روحانی در سریال مشاور، می‌تواند به الگویی برای مساجد سراسر کشور و معرفی مسجد به عنوان محور حل مشکلات مردم تبدیل شود.
انتهای پیام/
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان میشوند