پدیده سوپرمارکت‌های آنلاین ایرانی
تاریخ انتشار: ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۲۲۳۹۶۱
اقتصاد>بازرگانی - دنیای اقتصاد نوشت:تصور کنید در راه خانه، اپلیکیشنی را باز می‌کنید و چند قلم از خورد و خوراک روزانه خود را که لازم دارید سفارش می‌دهید.
سپس به نزدیکی خانه که رسیدید، آنها را از سوپرمارکت محل خود تحویل می‌گیرید. یا تصور کنید وارد سوپرمارکت بزرگی در نزدیکی محل کار یا منزل خود می‌شوید و با برداشتن اجناس مورد نظرتان، بدون اینکه اصلا به سراغ صف و صندوق بروید، از فروشگاه خارج می‌شوید و هزینه اجناس به‌طور خودکار از حساب بانکی شما برداشته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این دو نمونه مدل‌های رویایی از سوپرمارکت‌های آینده نیستند. اولی سرویسی است که در بسیاری از سوپرمارکت‌های بزرگ دنیا در کشورهای توسعه‌یافته اجرا می‌شود و دومی مدل سوپرمارکت شرکت آمازون است که چند ماهی است این روش را به‌طور آزمایشی راه‌اندازی کرده و قرار است همین امسال برای عموم هم اجرایی شود.
اینترنت و تکنولوژی همه کسب‌وکارهای سنتی از جمله کسب‌وکار سوپرمارکتها را هم متحول کرده‌اند و همین تحول البته باعث شده پیشگامان این روند در مواجهه با مدل‌های سنتی دچار مشکلات قابل‌توجهی شوند. آنچه سال گذشته در زمینه خدمات تاکسی آنلاین برای استارت‌آپ‌های اسنپ و تپسی رخ داد و حتی کار به اعتراض به مقابل مجلس هم رسید، از آن دسته است.
واقعیت این است که مدل‌های کسب‌وکار از سفارش غذا گرفته تا خرید بلیت قطار و هواپیما و از گرفتن تاکسی تا خدمات مالی (فین‌تک) در حال متحول کردن فضای کسب‌وکارند و با توجه به این روند، انتظار هم می‌رفت که به‌زودی در یکی از سنتی‌ترین خدمات خرده‌فروشی نیز شاهد مواجهه با مدل‌های عرضه مدرن باشیم.
سوپرمارکتها در ایران
در کشور ما، مدل خواربار فروشی تعریف خاص خود را دارد؛ اینکه قدم به قدم در هر محله‌ای و سر هر کوچه‌ای بقالی و مغازه‌‌های کوچک و بزرگ به چشم می‌خورند که بیشترشان حتی مجوز هم ندارند و بی‌سروصدا در گوشه‌ای مشغول فروش محصولات خود هستند و مشتری پروپاقرص هم دارند.
هرچند طی سال‌های اخیر برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای شکل گرفته‌اند با این‌حال حتی در شهرهای بزرگ هم فرهنگ بقالی‌رفتن و خرید از این مکان‌ها همچنان پابرجاست. در کشور ما مدل‌های سنتی فروش خواربار هنوز هم در حال فعالیت هستند و مدل مدرن‌تر آن (شاپینگ‌سنترها) به دلایل مختلف هنوز آنطور که باید فراگیر نشده است.
شاید به همین علت هم هست که مدل فروشگاه‌های بزرگ‌تر از بقالی‌ها که اصطلاحا به آنها سوپرمارکت می‌گوییم، شکل گرفته‌اند. ولی هرچه که هست باید بپذیریم که همین سوپرمارکتها هم، با اینکه در مقایسه با بقالی‌ها به مراتب گسترده‌تر هستند و نیازهای بیشتری را برطرف می‌کنند، بازهم با زندگی امروزه شهرنشینی همخوان نیستند. کمبود وقت افراد در نتیجه حجم کار بالا و ترافیک شدید ایجاب می‌کند که برای خرید خوردوخوراک روزانه راهی ساده‌تر از حضور فیزیکی در مغازه‌ها داشته باشند؛ خورد و خوراکی که هر شخصی با هر سلیقه و عادات غذایی نیاز به خرید دارد و شامل همه افراد حاضر در جامعه می‌شود.
این موضوع در کشورهای توسعه‌یافته تا حد زیادی حل شده است. در بیشتر کشورها سوپرمارکتها در حال ارائه خدمات اینترنتی هستند و شخص پیش از اینکه به سوپرمارکت برود، خرید خود را از طریق اپلیکیشن انجام داده است. این امر اما در کشور ما هنوز اتفاق نیفتاده است و در این حوزه شاهد حضور استارت‌آپ‌ها یا شرکت‌های تکنولوژی متحول‌کننده هم نبوده‌ایم. موفقیت سایت‌های فروش کالا و ارائه خدمات در این حوزه و ظهور پی‌درپی استارت‌آپ‌ها، به‌ویژه طی دو سال اخیر، حالا دیگربخش‌ها را هم در معرض این موضوع قرار داده که فرصت‌های جالب‌توجهی برای ارائه خدمات اینترنتی در این بخش وجود دارد.
در یک سال اخیر، شاهد بیش از 10شرکت استارت‌آپی در زمینه سوپر مارکت هستیم که تعدادشان روزبه‌روز در حال افزایش است. این رشد نشان‌دهنده این است که این شیوه مخاطبان خاص خود را دارد و می‌توان در این حوزه به پیشرفت قابل‌توجهی رسید. سایت‌هایی که مدتی است در این حوزه به ارائه خدمات پرداخته‌اند درواقع سوپرمارکت‌های مجازی هستند و هرچه شما، نه در بقالی، بلکه در فروشگاه‌های عرضه‌کننده مواد غذایی می‌بینید در این سایت‌ها هم وجود دارد.
برخی از این سایت‌ها فعالیت چشمگیری دارند و در همان روز که شما سفارش می‌دهید محصولات موردنظرتان را به دستتان می‌رسانند؛ آن‌هم به‌طور رایگان. حالا دیگر با استفاده از این خدمات شما دیگر لازم نیست زمان و انرژی صرف کنید برای رفتن به فروشگاه. کافی است سایت مورد نظر خود را باز کنید و با چند کلیک هرچه که می‌خواهید سفارش دهید. سپس زمان موردنظرتان را ثبت می‌کنید و در همان بازه زمانی که شما انتخاب کرده‌اید محصولات به دستتان می‌رسد.
البته این شیوه از آنجا که هنوز در کشور ما فراگیر نشده و درواقع جای پای خود را محکم نکرده، کم و کاستی‌هایی هم دارد که باید در وهله نخست از معتبر‌بودن سایت موردنظر مطمئن شد و به هر سایتی که این نوع خدمات را ارائه می‌کند اطمینان نکرد. هرچند اغلب این کسب‌وکارها برای جلب اطمینان مخاطب هزینه را پس از دریافت کالا توسط مشتری می‌گیرند. برخی هم گاه و بیگاه برای پیشی‌گرفتن از رقبا و جلب مخاطب بیشتر تخفیف‌های ویژه برای برخی محصولات خود درنظر می‌گیرند. به هر حال هرچه که هست باید این را بپذیریم که این شیوه در کشور ما نوپاست و معلوم نیست که به کجا خواهد رسید.
میزان موفقیت استارت‌آپ‌ها
اما این اینترنتی‌شدن بازار سوپرمارکتها در ایران تا چه حد می‌تواند موفق باشد و از کسب‌وکارهای سنتی در این حوزه جلو بزند؟ موضوع اینجاست که بازار سوپرمارکتها و فروشگاه‌های کوچک خواربار هرچند طی سال‌های اخیر به سمت فروشگاه‌های زنجیره‌ای یا شاپینگ‌سنترهای بزرگ حرکت کرده اما سال‌هاست مدل سنتی خود را هم حفظ کرده است. این بازار علاوه بر شکل و شمایل سنتی عرضه، دارای ساختارهای توزیع سنتی کالا هم هست، ساختارهایی که به هر جهت مسیرهای خود را یافته‌اند و کار می‌کنند. این موضوع انکارناپذیر است که این بازار تا حد قابل توجهی به مدل‌ها و شبکه‌های توزیع کالا وابسته است.
در حال حاضر شرکت‌های توزیع‌کننده به‌عنوان تامین‌کننده اصلی کالاها و نه عرضه‌کننده حرف اول را می‌زنند. در چنین شرایطی اینترنتی‌کردن آن تا چه حد می‌تواند باعث تحول در آن شود و آیا تحول در این زمینه بدون تغییر ساختارهای توزیع باعث تحول در این عرصه خواهد شد؟
بیژن خیابانی، که سال‌ها در زمینه مدل‌های مختلف توزیع کالا در کشور کار کرده معتقد است که اینترنتی‌شدن خرید در کوتاه‌مدت مزیت ویژه‌ای برای مشتریان ایجاد نخواهد کرد چراکه سوپرمارکتها هم در طول زمان خودشان را با نیاز مشتریان خود وفق داده‌اند. او در این باره می‌گوید: درباره سوپرمارکتها چند نکته قابل‌توجه است؛ نخست اینکه سوپرمارکتها با توجه به تراکم جمعیت در گوشه و کنار شهرها پخش شده‌اند و در عمل نیازهای هر منطقه جغرافیایی را تامین می‌کنند و حتی نیازهای مشتریان بیشتر سوپرمارکتها را به این سمت سوق داده که کالا را به‌طور رایگان تا منزل یا محل کار به دست مشتری برسانند. از سوی دیگر شاهد آن هستیم که سوپرمارکتها ساعات کار خود را با عادات افراد محله خود تنظیم می‌کنند به این صورت که به مرور از عادات خرید مشتریان خود آگاه می‌شوند و با خدمت‌رسانی بر اساس سلیقه مشتریان اقدام به تامین کالا می‌کنند. همچنین این کسب‌وکارها برای بسیاری از مشتریان خود اعتبار قائل شده و در اصطلاح حساب دفتری برای ایشان برقرار می‌کنند.
از نظر خیابانی، این عوامل که همگی بر اساس نیازهای مختلف مشتریان شکل گرفته موفقیت کسب‌وکارهای اینترنتی را با چالش مواجه می‌کند ولو اینکه احتمالا به خاطر راحتی در سفارش‌دادن استقبال هم شود؛ چراکه این کسب وکارهای جدید باید ضمن پوشش‌دادن سطح رضایتمندی فعلی، نقاط مورد تقاضای جدید را پوشش بدهند مثلا سوپرمارکتها بعد از ساعت ۱۲ شب دیگر کار نمی‌کنند که این موضوع می‌تواند فرصتی برای تقاضا از یک کسب‌وکار اینترنتی باشد هرچند احتمالا تقاضا در این ساعات کم است. ناصر غانم‌زاده، سرمایه‌گذار حوزه استارت‌آپی نیز در این باره می‌گوید: موفقیت کسب‌وکارهای اینترنتی در حوزه سوپرمارکتها بستگی زیادی به ساختار کسب‌وکارشان دارد. او با اشاره به اینکه در هر حال بخش زیادی از هر کسب‌وکاری در حوزه استارت‌آپ‌ها با شکست مواجه خواهد شد و این انکارناپذیر است می‌افزاید: کسی که می‌خواهد وارد این حوزه بشود، برای رسیدن به موفقیت باید اقدام خاص و ویژه‌ای انجام دهد که برتری آشکاری با شیوه‌های سنتی داشته باشد.
غانم‌زاده می‌گوید: بسیاری از این کسب‌وکارها که در حال حاضر مشغول فعالیت هستند از یکدیگر کپی می‌کنند که حتی برخی از این کپی‌ها ناشیانه هم هست. او با توجه به اینکه اغلب سوپرمارکت‌های سنتی با یک تلفن خریدهای فرد را به‌طور رایگان تحویل می‌دهند گفت: بنابراین سوپرمارکت‌های آنلاین باید ارزش متفاوت و ویژه‌ای در کسب‌وکار خود ایجاد کنند که من هنوز در هیچ‌یک از این کسب‌وکارها ندیده‌ام.
در این میان حسن محمدی، مربی کسب‌وکارهای اینترنتی در این باره می‌گوید: موفقیت در این حوزه در مقایسه با کسب‌وکارهای مشابه به‌مراتب سخت‌تر است چراکه مثلا در مدل سنتی حمل‌ونقل اغلب مشتریان نارضایتی داشتند و این موضوع باعث شد از استارت‌آپ‌های اینترنتی در حوزه حمل‌ونقل مانند اسنپ و تپسی استقبال زیادی شود. ولی در حوزه سوپرمارکتها نارضایتی چندانی وجود ندارد و با توجه به تعداد بالای سوپرمارکتها در محله‌ها در صورت نارضایتی به‌سرعت جایگزین مناسب پیدا می‌شود. با این حال این شیوه برتری‌هایی هم دارد که می‌توان به موفقیت آن امیدوار بود.
محمدی می‌گوید: اگر بخواهیم این شیوه را با سفارش تلفنی سوپرمارکتها مقایسه کنیم باید این نکته را در نظر بگیریم که در سایت‌های آنلاین سوپرمارکت تنوع محصولات بسیار بالاست و از مواد پروتئینی گرفته تا میوه و سبزی را می‌توان یک‌جا سفارش داد، درصورتی که سوپرمارکت‌هایی که دلیوری دارند تنوع محصولاتشان به اندازه فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای نیست و این فروشگاه‌های بزرگ هم دلیوری ندارند و مشتری مجبور به حضور در محل است.
او می‌افزاید: شما در این سایت‌ها می‌توانید همه محصولات، مارک‌ها و محصولات موردنیاز خود را ببینید و سر صبر انتخاب کنید و حتی می‌توانید تخفیف‌های عرضه‌شده را هم ببینید و با توجه به نیازتان انتخاب کنید؛ موضوعی که در سفارش تلفنی امکان‌پذیر نیست. با همه این احوال این شیوه عرضه مواد غذایی در کشور ما برای رسیدن به موفقیت راه سختی در پیش دارد و باید راه و روش ویژه و جذابی در پیش بگیرد تا بتواند سیل مشتریان سوپرمارکت‌های سنتی را به سمت خود جلب کند؛ اتفاقی که تاکنون نیفتاده است.
3535
کلید واژه‌ها : استارت آپ - تجارت -منبع: خبرآنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۲۲۳۹۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پدیده جدید و مشکوک در مراکز تفریحی شهر
زینب مرزوقی در روزنامه فرهیختگان نوشت: شلنگ قلیان در یکی از دست‌هایش است و روبه‌روی دوربین می‌گوید: «اکسیژن تراپی یا گاز خنده می‌دونی چیه؟ در دنیای مدرن پر از استرس گاز N۲O ما را به یک آرامش و گاهی خنده می‌رسونه!» چند وقتی است که شاید در فضای مجازی یا در میان رسانه‌ها نام «قلیان اکسیژن» را شنیده‌اید. قصه از این قرار است که ظاهرا وزارت ارشاد برای کاهش مصرف دخانیات در میان جوانان، در یک طرح بالنی و آزمایشی از ترکیب گازهای شیمیایی N۲O و اکسیژن یا... فشرده برای یک سرخوشی و نسبتا یک حالت خلسه موقتی استفاده کرده است. آن‌گونه که مسئولان وزارت بهداشت به رسانه‌ها اعلام کرده‌اند، «پاکدم» یا همان «قلیان اکسیژن» ثبت اختراع شده و براساس یک طرح مطالعاتی درحال عرضه است.
مجری طرح قلیان اکسیژن؟ وزارت بهداشت!رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت در گفتگو با تسنیم گفته است که طرح مطالعاتی دستگاه «پاکدم» یا «قلیان اکسیژن» در زمان حاضر به‌صورت آزمایشی، تحت نظارت وزارت بهداشت حدود دو سال است که در ۱۰ استان کشور در حال اجراست. این وسیله ثبت اختراع شده و بعد از اینکه تاییدیه آن از سازمان غذا و دارو گرفته شد به‌عنوان تجهیزات پزشکی ثبت شده و در سازمان غذا و دارو استاندارد‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است. در این وسیله از ترکیب گازهای اکسیژن و N۲O با رعایت حدود تعیین‌شده در سازمان غذا و دارو برای اطمینان از اینکه ضرری برای سلامتی افراد نداشته باشد، استفاده می‌شود. او همچنین توضیح داده است: «این طرح در مرحله آزمایشی قرار دارد و بعد از مشخص شدن نتایج مطالعه که تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی مرتبط انجام می‌شود، در صورت اثبات اثربخشی و تاثیر آن بر کاهش مصرف قلیان دخانی، به‌صورت سراسری اجرا خواهد شد.
وزارت کشور نیز به استان‌های مجری طرح، این موضوع را ابلاغ کرده و نمونه‌برداری‌ها از استان‌های تحت پوشش این طرح در حال انجام است. در مرحله اولیه مطالعه، شاخص‌های سلامتی هنگام استفاده از این دستگاه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد براساس شاخص‌های مدنظر، استفاده از دستگاه پاکدم یا قلیان اکسیژن ضرری برای سلامتی افراد ندارد.»
بهزاد ولی‌زاده درباره ترکیب موجود در این قلیان گفته است: «در این دستگاه گاز N۲O به‌عنوان گاز خنده و شادی‌آور در ترکیب با اکسیژن مورد استفاده قرار گرفته و احتمال می‌رود که این ترکیب بتواند جایگزین اعتیاد به نیکوتین و تنباکو باشد. شواهد تاکنون نشان داده افرادی که این وسیله را مصرف کرده‌اند پس از مصرف قلیان اکسیژن تمایل چندانی به مصرف مواد دخانی ندارند. البته باز هم باید نتایج آزمایش به‌طور قطعی مشخص شود. انتظار داریم که با پایان یافتن مرحله آزمایشی این طرح، علاوه‌بر مشخص شدن اثرات مرتبط با سلامتی، درباره بحث جایگزینی آن با مواد اعتیادآوری مانند نیکوتین و تنباکو نیز به نتیجه برسیم.»
مخالفان و مجریان طرح قلیان اکسیژن هر دو از یک نهادند!علی‌رغم تایید این طرح توسط یکی از مقامات وزارت بهداشت، اما ظاهرا همه مسئولان وزارت بهداشت موافق قلیان اکسیژن نیستند. تسنیم نوشته حسن آذری‌پور، عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت درباره خطرات قلیان اکسیژن گفته: «با توجه به اینکه اکسیژن خالص در حد مشخصی به‌لحاظ پزشکی عوارضی را برای فرد به‌همراه دارد، باید مصرف آن تحت‌نظر کارشناسان و مقدار اکسیژن آن مشخص باشد، چون بههرحال اکسیژن خالص منجر به مسمومیت می‌شود و در فرد استعمال‌کننده سردرد ایجاد می‌کند همچنین منجر به اتساع عروق مغزی می‌شود و برای فرد مشکلات چشمی به‌همراه می‌آورد.»
به‌دنبال استعلام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره استفاده از قلیان اکسیژن، مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان این وزارتخانه طی نامه‌ای به معاونت سلامت دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی خواستار بررسی کارشناسانه و علمی این مورد شد. در پاسخ به این استعلام دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی و ایران طی نامه‌هایی به مضرات استفاده از قلیان اکسیژنی اشاره و مخالفت علمی خود را اعلام کردند.
احساس سرخوشی، خلسه و خنده پس از استنشاق گازیکی از مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن در گفتگو با ما می‌گوید که حس استفاده از این گاز تداعی‌کننده احساس فصد خون بود! یعنی همان‌گونه که فصد خون، فشار خون را به میزان قابل‌توجهی پایین می‌آوردف ظاهرا استفاده از این ترکیب گاز شیمیایی نیز فشار خون فرد را تا حدی پایین می‌آورد. ناگفته نماند این مساله مورد تایید پزشکانی بود که در رابطه با این ترکیب گاز با آنها گفتگو کرده بودیم. طبق مشاهدات خبرنگار «فرهیختگان» در یکی از کافه‌های عرضه‌کننده این قلیان در مرکز شهر تهران، تفاوت قلیان اکسیژن با قلیان‌های سنتی این است که دود ندارد؛ چراکه اقتضای شکل و سیاق عرضه کردن آن گاز به فرد، دقیقا همین بدون دود بودن آن است. البته شکل قلیان هم تفاوت دارد و شیشه قلیان متصل به تجهیزات اصلی‌ای است که گاز را وارد قلیان می‌کند. در کنار شیشه پایینی قلیان، لوله‌های پلاستیکی کوچکی وصل است که گاز را وارد محفظه می‌کند. به قسمت بالایی نیز یک بادکنک وصل است که هنگام استنشاق خالی و بعد پر می‌شود. آن‌گونه که مشاهده شد، قلیان اکسیژن دوز دارد و بستگی به خواسته افراد، دوز آن سبک و سنگین می‌شود.
گروهی از جوانانی که درحال مصرف این گاز بودند، در هنگام مصرف خنده‌های عجیب و قابل توجهی داشتند. آن‌گونه که پزشکان متخصص بیهوشی به «فرهیختگان» می‌گویند، این گاز به میزان قابل توجهی احساس سرخوشی می‌دهد. یعنی فرد در هنگام مصرف، حالت شادی دارد و تا حدودی به زیاده‌گویی مبتلا می‌شود. اما باز هم این حالت آنقدر‌ها در فرد ماندگار نیست و وقتی از کشیدن یا استنشاق این گاز دست می‌کشد، آن حالت سرخوشی از بین می‌رود که همین موضوع هم در میان مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن قابل مشاهده بود.
گاز مخصوص اتاق عمل در ریه‌های جوانان عادیتعدادی از متخصصان بیهوشی در گفتگو با ما می‌گویند که معمولا N۲O در اتاق‌های زایمان و برای کاهش درد زایمان، اما به‌طور کنترل شده استفاده می‌شود. همچنین در برخی مراکز تخصصی دندانپزشکی کودکان نیز برای ایجاد یک حالت نیمه‌بیهوشی در کودکان و البته با مجوز وزارت بهداشت مورد استفاده قرار می‌گیرد و مراکز خصوصی اجازه استفاده از این گاز را ندارند. یکی از متخصصان بیهوشی تاکید می‌کند که استفاده از گاز N۲O خالص باعث کاهش اکسیژن در خون و پس از چند ساعت مرگ فرد خواهد شد، بنابراین مصرف این گاز یا باید ترکیب شده با اکسیژن باشد یا با دوز کنترل شده مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین اکسیژن خالص نیز همین حالت سرخوشی را ایجاد می‌کند، اما باز هم استنشاق اکسیژن خالص باعث فیبروز ریه خواهد شد و امکان عرضه آن به صورت عمومی وجود ندارد؛ بنابراین ایده متخصصان بیهوشی این است که N۲O که در حال عرضه توسط کافی‌شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌هاست، قاطی شده با اکسیژن یا هوای فشرده است.
ترکیبات قلیان اکسیژن چیست؟در بررسی‌های صورت گرفته ما به این نتیجه رسیده در مراکزی که در ایران عرضه می‌شود، عموما N۲O همراه با اکسیژن یا هوای فشرده است. در کشورهای دیگر به صورت کپسول است که این کپسول‌ها را مستقیم استنشاق می‌کنند یا اینکه این کپسول‌ها را داخل بادکنک آزاد می‌کنند و سپس بادکنک را استنشاق می‌کنند. نسبت آن نیز ۲۵ به ۷۵ است. آن‌گونه که سایر پزشکان دیگر نیز به «فرهیختگان» گفته‌اند، گاز N۲O برای حالت نیمه‌بیهوشی در دندانپزشکی اطفال هم استفاده می‌شده، اما وزارت بهداشت استفاده آن را محدود کرده و تنها مراکز دولتی این گاز را برای ایجاد حالت نیمه بیهوشی استفاده می‌کنند.
جهانپور: باید از زیرزمینی نشدن طرح استقبال کردکیانوش جهانپور، سخنگوی سابق وزارت بهداشت معتقد است این موضوع جدیدی نیست. او در گفتگو با «فرهیختگان» گفت: «گاز N۲O به‌صورت اسپری دستی و کپسول‌های استنشاقی در خیلی از کشورها برای مصارفی غیر از مصارف پزشکی شروع شده بود و می‌توان گفت این ماجرا مدت‌هاست شروع شده و حتی در یک‌دسته از مکان‌ها تفریحی، کلاب‌ها و مکان‌هایی با عنوان اکسیژن پارتی چنین چیزی را ارائه می‌دهند. بعضی کشورها رویکرد مخالفت با موضوع را داشتند و به‌نوعی ممنوع کردند. برخی کشورها هم این دارو را محدود و در زمره دارو‌های تحت‌کنترل قرار دادند. برخی ایالت‌های آمریکا نیز مصرف شخصی آن را آزاد اعلام کرده‌اند. در کشور ما نیز جدید نیست و حداقل چندسالی می‌شود که در قالب الگوی مصرفی با عنوان قلیان، مصرف آن شروع شده است.»
جهانپور در ادامه توضیح داد: «ظاهرا به‌دنبال اینکه در کافی‌شاپ‌ها بعضا استفاده می‌شد، تا جایی که شنیدم وزارت بهداشت نیز نوعی طرح آزمایشی به اجرا گذاشته تا بررسی کنند این طرح آیا می‌تواند رفتار‌های پرخطرتری مانند استعمال دخانیات را کمتر یا اصلاح کند؟ یا این امر را که رفتاری کم‌خطرتر از استعمال دخانیات باشد، به‌دنبال دارد؟ به‌نظر می‌رسد بیشتر جنبه آزمایشی داشته است. اما بههرحال نمی‌توان به آن واژه مطالعه بالینی یا کارآزمایی اطلاق کرد.»
سخنگوی سابق وزارت بهداشت، اما احتمال داد وزارت بهداشت رویکرد بهتر یا درست‌تری را اتخاذ کند. او ادامه داد: «من جزئیات طرح را نمی‌دانم. قطعا خود دوستان در وزارت بهداشت باید اطلاع‌رسانی کنند. اما باید از این رویکرد استقبال کرد. بههرحال با هر پدیده‌ای با واژه ممنوعیت یا غیرقانونی قلمداد داشتن یا حتی بزه و جرم‌انگاری مواجه نشده‌اند؛ چراکه در دنیا مطالعاتی وجود دارد که احتمال می‌دهند عوارض این نوع گاز از دخانیات و مواد روانگردان به نسبت کمتر است. اما همین هم نباید به‌گونه‌ای اطلاق یا نامگذاری شود که در نوع خود، تبلیغ این محصول باشد. دقیقا مانند همین نامی که به آن داده‌اند، یعنی قلیان اکسیژن. به‌عبارتی تبلیغات مثبت آن موجب ترویجش می‌شود.
انتخاب بین بد و بدتر!جهانپور تاکید کرد این طرح ممکن است تغییر رفتاری از رفتار پرخطرتر نسبت به رفتار کم‌خطرتر باشد، اما تبلیغ آن نباید صورت بگیرد. او تصریح کرد همین قلیان اکسیژن هم بی‌عارضه نیست و آنچه باید در این رابطه گفته شود، این است که عارضه کمتری دارد.» ممنوعیت مطلق و زیرزمینی کردن این موارد تنها موجب می‌شود ایمنی و استاندارد‌های استعمال آن رعایت نشود و گاهی ممکن است خطرات آن بیشتر هم باشد. باید از این رویکرد و سیاست استقبال کرد ولی درمورد اینکه صرفا در کافی‌شاپ‌ها عرضه می‌شود و با یک فرمول خاص، این مساله قابل‌بررسی است و باید با دیدگاهی جامع‌نگر به موضوع نگاه کرد. بههرحال سیگار هم یک فرآورده آسیب‌رسان به سلامت است، اما هم به کشور وارد و هم مصرف می‌شود.»
جهانپور همچنین معتقد است می‌توان برای استفاده از سیگار در جامعه محدودیت گذاشت، مثلا برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع باشد یا اینکه عوارض و مالیات اعمال شود یا استاندارد‌های استفاده از سیگار در اماکن عمومی وضع شود. او درباره استعمال قلیان اکسیژن نیز گفت: «درباره این مساله بههرحال پاک کردن صورت‌مساله مثل برخورد قانونی یا ممنوعیت استعمال، برخورد درستی نیست و ظاهرا تا جایی که من شنیده‌ام، وزارت بهداشت تا الان درباره این موضوع چنین رویکردی نداشته است.»
عوارض مصرف قلیان اکسیژن؟جهانپور، اما معتقد است N۲O عوارضی به این شدت ندارد، اما بههرحال می‌تواند عوارضی هم داشته باشد که باید احتیاط کرد ولی به‌صورت کلی عارضه مرگ را به‌دنبال ندارد. پیش از این در دنیا به‌صورت استنشاقی مصرف شخصی این گاز را داشته‌ایم، حتی در صنایع غذایی و شیمیایی نیز کاربرد‌هایی دارد. او ادامه داد: «بههرحال می‌توان با رویکرد یک کالای آسیب‌رسان سلامت با آن برخورد کرد، یعنی اجازه تبلیغ نباید داده شود. واژه‌ای مانند قلیان اکسیژن را نباید نشر داد؛ چراکه قلیان اکسیژن این شبهه را ایجاد می‌کند که افراد ماده مفیدی مانند اکسیژن را مصرف می‌کنند، درحالی که چنین امری نیست و بههرحال این‌گونه نیست که مصرف شدید آن مرگبار باشد یا رفتار پرخطرتری نسبت به برخی دیگر از دخانیات داشته باشد.»
جهانپور همچنین در رابطه با عوارض گزارش‌شده از استنشاق این گاز گفت: «تا امروز عوارضی که در جهان گزارش شده، یکی از بارزترین آن این است که موجب دفع و کاهش ویتامین‌ها ازجمله B۱۲ می‌شود و قاعدتا در درازمدت برای سیستم عصبی و حتی اعصاب محیط مرکزی مشکلاتی ایجاد می‌کند. همچنین کم‌خونی‌هایی- ناشی از کمبود B۱۲- یکی دیگر از عوارض آن است. این البته جزء هشدار‌هایی است که فرد مصرف مکرر و مزمن داشته باشد و به‌صورت حاد با توجه به این گاز، حالت خنده یا خلسه، یک ضعف عمومی ایجاد کند. آنچه بیشتر گزارش شده، امکان کاهش فشار خون است که این امر موجب سرگیجه می‌شود.»
مطالعات طرح آزمایشی‌تان را در اختیار عموم قرار دهیدبا توجه به گفتگو‌های صورت‌گرفته توسط متخصصان بیهوشی، آنچه مورد مطالبه «فرهیختگان» است، این است که وزارت بهداشت طرح مطالعاتی انجام‌شده برای استنشاق این گاز را در دسترس مردم یا رسانه‌ها قرار بدهد تا استدلالات علمی طرح شفاف و ابهامات در رابطه با عوارض این طرح، برای متخصصان و مردم برطرف شود. مساله مورد انتقاد دیگر که در جریان و حاشیه گزارش میدانی تهیه‌شده به آن رسیدیم، این است که وزارت بهداشت از طریق چه مکانیسمی بر عرضه استاندارد و صحیح این گاز نظارت دارد؟
اینکه درصد عرضه‌شده در هر دستگاه به چه میزان است و مصرف‌کننده قلیان اکسیژن چند درصد N۲O همراه با اکسیژن یا هوای فشرده دریافت می‌کنند؟ در صورت تخلف در عدم اعمال استاندارد‌های ابلاغی و تحت‌الشعاع قرار گرفتن سلامتی افراد مصرف‌کننده چه کسی پاسخگو است؟ خود مرکز ارائه‌دهنده یا مجری طرح یعنی وزارت بهداشت؟ تمام اینها ابهامات و تناقضاتی است که وزارت بهداشت، با وجود موج رسانه‌ای به‌وجود آمده علیه این طرح، اما حاضر به شفاف‌سازی آن نیست.
tags # سلامت سایر اخبار
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است