شوراهای شهر، صدای مردم بی صدا باشند
تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۳۰۰۴۶۳
تین نیوز |
انتخابات پنجم ین دوره شورا ی شهر، حالا با ارائه ل یست‌ها ی گروه‌ها ی مختلف، شکل جد ی‌تر ی به خودش گرفته است. باا ین‌حال، ا ین انتخابات هنوز در حاش یه انتخابات ر یاست‌جمهور ی برگزار م ی‌شود و درست زمان ی که جا دارد بحث‌ها ی کارشناس ی پ یرامون ماه یت شوراها، انتظارات ی که از آنها م ی‌رود، وظا یف، تکال یف و حقوقشان در مواجهه با نهادها ی د یگر ی مثل شهردار ی انجام شود، بس یار ی از ا ین مباحث مغفول م ی‌ماند و در ب ین حواش ی د یگر گم م ی‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دکتر حس ین ا یمان ی‌جاجرم ی، جامعه‌شناس و رئ یس مؤسسه مطالعات و تحق یقات اجتماع ی، در گفت‌وگو با «وقا یع‌اتفاق یه» به اهم یت نهاد ی مانند شورا ی شهر برا ی برطرف‌کردن ن یازها ی شهروندان امروز ی اشاره کرد. او با اشاره به نقش مهم شورا ی شهر در نظارت بر شهردار ی، از عملکرد قال یباف انتقاد کرده و تأک ید کرد انتخاب شهردار از سو ی مردم م ی‌تواند مدل ی باشد که تهران را از بحران‌ها ی ی که گر یبانگ یرش شده، نجات دهد.
در شرا یط ی که چهار دوره از شوراها ی شهر و روستا را پشت سر م ی‌گذار یم، به نظر شما شوراها توانسته‌اند جا یگاه خودشان را در ب ین مردم پ یدا کنند؟ وظا یف و تکال یفشان برا ی مردم و حت ی خود اعضا ی شورا ی شهر روشن است و به آن عمل م ی‌کنند؟ م ی‌توانند حقوق شهروند ی را ا یفا کنند؟
برا ی پاسخ به ا ین سؤال لازم است به کتاب ی اشاره کنم به نام «دموکراس ی و سنت‌ها ی مدن ی» نوشته رابرت پاتنام، استاد علوم س یاس ی. در ا ین کتاب اشاره م ی‌شود که در ا یتال یا هم ین اتفاق ی که در ا یران درباره تأس یس شوراها افتاد، در سال 1970 رخ داد، آنجا هم قانون اساس ی به شوراها اشاره کرده بود ول ی ه یچ دولت ی ز یر بار نم یرفت تا ا ینکه یک دولت گفت م ی‌خواهم ا ین را اجرا کنم چون وعده قانون اساس ی است. پاتنام در ا ین کتاب، حاصل 20 سال مطالعه درباره ا ین موضوع در ا یتال یا را نوشته که در جر یان مطالعاتش از 1970 تا 1990 به ا ین نت یجه رس ید که بعض ی از ا ین شوراها خ یل ی خوب کار م ی‌کنند؛ بودجه تخص یص داده‌اند، مشکلات مردم را حل کرده‌اند و مردم به آنها اعتماد دارند اما بعض ی از آنها کارآمد ی لازم را ندارند، درگ یر فساد و مشکلات ز یاد ی هستند. ا ین تما یز روزبه‌روز ب یشتر شده و متوجه شد شوراها ی شمال ا یتال یا موفق‌تر از جنوب آن هستند. شروع کرد به تحق یق درباره ا ین موضوع که چه عوامل ی در ا ین موضوع دخ یل بوده؛ اقتصاد، س یاست، مسائل اجتماع ی یا جغراف یا ی ی؟ وقت ی تمام ا ین فرض یه‌ها را بررس ی کرد د ید جواب ا ین سؤال، اجتماع و فرهنگ است. در آنجا مسئله «سرما یه اجتماع ی» را مطرح کرد و گفت جوامع ی که سرما یه اجتماع ی بالا ی ی دارند م ی‌توانند نهادها ی دموکرات یک موفق داشته باشند؛ بنابرا ین در پاسخ به سؤال شما درباره ا ینکه شوراها چه م ی‌توانند بکنند با ید بگو یم مسئله ا ینجاست که از دموکراس ی نم ی‌توان یم انتظار معجزه داشته باش یم، اگر خودمان فرهنگ مدن ی بالا ی ی نداشته باش یم.
منظورتان از فرهنگ مدن ی چ یست؟
یک ی از شاخص‌ها ی مهم فرهنگ مدن ی یا سرما یه اجتماع ی، اعتماد است، یعن ی ا ینکه شما تا چه اندازه به د یگران ی که نم ی‌شناس ی، اعتماد دار ی. ا یران ی‌ها ب یشتر «سرما یه اجتماع ی محدودکننده» دارند یعن ی ب یشتر ین اعتماد را به اعضا ی خانواده و قوم و خو یش دار یم، به‌طور ی‌که حت ی در کنش‌ها ی س یاس ی هم م ی‌ب ین یم گاه ی کسان ی که وابستگ ی‌ها ی سبب ی و نسب ی به مسئولان دارند جا یگاه‌ها ی مهم ی را به دست م ی‌آورند اما برا ی جامعه مدرن، «سرما یه اجتماع ی متصل‌کننده» مورد ن یاز است، یعن ی اعتماد به کسان ی که نم ی‌شناس یم. نوع د یگر اعتماد ی که برا ی جامعه مدرن ن یاز است، اعتماد به نهادها ی دولت ی است و همچن ین شبکه‌ها ی همکار ی که افراد در آن عضو هستند، م یزان ان‌‌ج ی‌اوها ی ی که در آن عضو باشند، م یزان وقت ی که برا ی پ یگ یر ی مطالبات مدن ی صرف م ی‌شود و... همه ا ین موارد در ک یف یت نهادها ی دموکرات یک مؤثر است. اگر قبول کن یم که احزاب س یاس ی و شوراها نهادها ی دموکرات یک هستند، م یزان اثرگذار ی آنها به ا ین سرما یه‌ها ی اجتماع ی وابسته است.
ما ا ین اعتمادها و سرما یه اجتماع ی را دار یم؟
گزارش اخ یر سرما یه اجتماع ی که منتشر شد، نشان م ی‌دهد خ یل ی از نظر اعتماد عموم ی جا یگاه خوب ی ندار یم. اعتماد به شورا ی شهر و شهردار ی به‌شدت پا ی ین است. اعتماد به شهردار ی حت ی از شورا ی شهر هم کمتر است. مردم به احزاب س یاس ی و خبرنگارها هم چندان اعتماد ندارند. ا ین مسئله بس یار مهم است. ما الان در فضا ی ی به سر م ی‌بر یم که اعتماد به نهادها ی عموم ی وضع یت خوب ی ندارد و با ید برا ی آن فکر اساس ی کن یم.
ا ین عدم اعتماد ناش ی از چ یست؟ چطور م ی‌توان آن را کاهش داد؟
با ید بب ین یم ر یشه ا ین موارد چ یست. یک مورد مهم، فساد است. بعض ی‌ها تصور م ی‌کنند هرچه دستگاه‌ها ی نظارت ی را ب یشتر کن یم، م ی‌توان یم ر یشه فساد را بخشکان یم. اصلا ا ین‌طور ن یست، ا یران از کشورها ی ی است که تعداد ز یاد ی سازمان کنترل‌کننده دارد. ما سازمان بازرس ی دار یم، د یوان محاسبات، حراست‌ها و بس یار ی از دستگاه‌ها ی نظارت ی د یگر را دار یم ول ی باز م ی‌ب ین یم که رتبه خوب ی در کنترل فساد ندار یم. ساختار اجتماع ی است که م ی‌تواند کنترل‌کننده خوب ی در کاهش فساد باشد. تجربه نشان داده س یاستمداران ی که بالاتر ین م یزان ارتباطات را دارند و از خانواده‌ها ی خوشنام هستند، بدون ا ینکه نگران نهادها ی نظارت ی باشند، اصلا خودشان دنبال فساد نم ی‌روند. فساد را معمولا آدم‌ها ی ب یر یشه انجام م ی‌دهند. شا ید یک ی از دلا یل ی که دولت قبل ی فساد بالا ی ی داشت ا ین بود که افراد ی که سر کار آمده بودند ر یشه اجتماع ی چندان ی نداشتند. در تجربه تار یخ ی و سنت یمان هم ا ین را م ی‌ب ین یم که حاکمان وقت ی م ی‌خواستند کلانتر انتخاب کنند که هم ین شهردار فعل ی است، حتما به سابقه خانوادگ ی آنها توجه م ی‌کردند که از خانواده‌ها ی معتبر باشند. ا ین موضوع باعث جلب اعتماد عموم ی م ی‌شده است.
پس شما معتقد ید شوراها در حال ی م ی‌توانند مؤثر واقع شوند که خود مردم از آنها ا ین مطالبه را داشته باشند.
بله، مردم از س یاستمدارها خسته شده‌اند. ا ین دعواها و درگ یر ی‌ها پاسخ دردها ی مردم ن یست. قرار هم ن یست که دولت همه مشکلات مردم را حل کند. نم ی‌تواند ا ین کار را بکند. کس ی که م ی‌تواند مشکلات مردم را حل کند خود مردم هستند. اگر ا ین را پذ یرفت یم، م ی‌رو یم سراغ تشکل‌ها ی مدن ی که به دنبال مطالباتشان از آن طر یق باشند. من خودم در شورا یار ی محله اکباتان بودم. اگر توانست یم در شهرک اکباتان، تجاوزات شهردار ی را متوقف کن یم، به‌واسطه حضور مردم و مقاومت و اعتراضشان بود که از طر یق تشکل‌ها ی مدن ی محقق شد. کار ی که شورا ی شهر با ید انجام دهد هم ین است که به تشکل‌ها ی مردم ی و نهادها ی مدن ی م یدان دهد. شورا ی ی م ی‌تواند موفق باشد که ا ین نهادها ی مدن ی را در کنار خودش داشته باشد، از آنها کمک بگ یرد و اجازه بدهد بر آن نظارت کنند. کار ما با رأ ی‌دادن به اعضا ی شورا تمام نم ی‌شود بلکه تازه شروع م ی‌شود، با ید هر روز با آنها در ارتباط باش یم و مطالباتمان را بخواه یم.
بنابرا ین د یده‌شدن و در دسترس‌بودن یک ی از خصا یص افراد ی با ید باشد که م ی‌خواهند وارد شورا شوند.
بله، با ید ب ین مقام دولت ی و مقام شورا ی ی تفک یک قائل باش یم. شورا ی شهر جا ی ی ن یست که افراد پست و سمت بگ یرند و بعد نامرئ ی شوند. با ید امکان دسترس ی همه را به خودشان فراهم کنند، با ید برنامه بدهند که کجا هستند و مردم ی که مشکل دارند بتوانند به آنها مراجعه کنند. با ید مشخص باشد مسائل هر منطقه را چه شخص ی قرار است دنبال کند.
درباره ارتباط شورا ی شهر و شهردار ی چطور؟
شورا ی شهر م ی‌تواند با تع ی ین دستورکارها ی اجتماع ی و فرهنگ ی برا ی شهردار ی، ا ین امکان را فراهم کند که چه اتفاقات ی را رقم بزند. با ید شبکه‌ا ی درست کرد که هم‌افزا ی ی ا یجاد کرده، اطلاعات را به درست ی و بدون سوگ یر ی منتقل و بر شهردار ی و عملکردش نظارت کند. ا ین یک امر پذ یرفته‌شده در دن یا ی امروز است که شهرها محل منازعه بوده و دعوا بر سر مصرف فضا ی شهر است. حالا ا ینکه چه کس ی ا ین فضا را مصرف م ی‌کند به قدرتش بستگ ی دارد. هم ین الان در تهران م ی‌ب ین یم که آن در تصرف ساخت‌وسازها ی بزرگ است؛ ساختمان‌ها ی دولت ی، خصوص ی و شبه‌و یژه عظ یم ساخته م ی‌شوند و مردم سهم ی از جا ی ی ندارند. ا ینها نشان م ی‌دهد جا ی ی که با ید مطالبات مردم ی را دنبال و بلوارها، پارک‌ها و مدارس را مطالبه کند، ا ین کار را نم ی‌کند. چه فضا ی سبز ی در ا ین سال‌ها به شهر اضافه شده است؟
درباره بحث انتخاب شهردار از سو ی مردم که دولت درباره آن لا یحه‌ا ی در دست دارد هم توض یح ده ید. فکر م ی‌کن ید انتخاب شهردار از سو ی مردم چقدر م ی‌تواند مشارکت مردم را در برطرف‌کردن مشکلات شهر ی افزا یش بدهد؟
من در جر یان مطالعه ا ین لا یحه بودم. قرار بود لا یحه و یژه‌ا ی برا ی مد یر یت شهر ی تهران تدو ین شود که بعد تصم یم گرفته شد برا ی کل کشور باشد. ا ین لا یحه به مدل‌ها ی مد یر یت شهر ی برم ی‌گردد. ما چند مدل برا ی مد یر یت شهر ی دار یم، مانند شورا ی قو ی - شهردار قو ی، شورا ی قو ی- شهردار ضع یف، مدل کم یس یون ی و موارد د یگر. برا ی شهرها ی بزرگ معمولا شورا ی قو ی- شهردار قو ی پ یشنهاد م ی‌شود. در صورت انتخاب شهردار از سو ی مردم، مردم مشارکتشان ب یشتر م ی‌شود، وزن س یاس ی شهردار بالا م ی‌رود، م ی‌تواند چانه‌زن ی کند، وقت ی پا یگاه اجتماع ی داشته باشد م ی‌تواند با تک یه بر اعتبار ی که از مردم گرفته، تصم یمات بهتر و قدرتمندتر ی بگ یرد؛ البته پ یش‌شرط آن هم ا ین است که به سمت کلانشهر تهران برو یم که غ یر از خود تهران، شهرها ی متوسط و کوچک اطراف تهران هم ذ یل یک مد یر یت تعر یف شوند و تهران را به صورت کلانشهر بب ین یم نه ا ینکه فقط شامل شهر تهران شود. درحال‌حاضر در ا یران به تعب یر ی م ی‌توان گفت ما اصلا شهردار ندار یم چون شهردار شخص ی است که توسط مردم انتخاب م ی‌شود؛ بنابرا ین وزن س یاس ی دارد. آنچه ما دار یم مد یران شهردار ی هستند، یعن ی مقام ی که اعضا ی شورا انتخاب م ی‌کنند، مثل مد یرعامل که از سو ی ه یأت‌مد یره انتخاب م ی‌شود و از طرف آنها هم م ی‌تواند برکنار شود.
شما از قدرت و تسلط اعضا ی شورا ی شهر بر شهردار حرف م ی‌زن ید، درحال ی‌که چن ین چ یز ی را نم ی‌ب ین یم.
اگر شهردار تهران قدرت دارد به‌دل یل موقع یت ادار ی ن یست، ا ین قدرت را از روابط، پ یش ینه و موقع یت‌ها ی مختلف گرفته، وگرنه به‌لحاظ منطق ادار ی و قانون ی، مد یر شهردار ی است، نه شهردار. شهرها ی بزرگ چون مسائل پ یچ یده و متعدد ی دارند، به تفک یک قوا ی ی که به آن اشاره کردم ن یاز دارند، یعن ی با ید قوه‌مجر یه قدرتمند تحت عنوان شهردار داشته باش یم و یک شورا ی قو ی برا ی نظارت. تعامل ا ین دو م ی‌تواند به دستور کارها ی شهر ی بهتر و کاهش مسئله فساد منجر شود. اگر غ یر از ا ین باشد، م ی‌ب ین یم که شهردار تهران 12 سال است بر سر کار بوده و باسابقه‌تر ین شهردار ا یران است. در دن یا ی امروز کس ی که پست مهم ا ین‌چن ین ی دارد حداکثر دو دوره م ی‌تواند بر سر کار باشد، نه ا ینکه ا ین همه سال چن ین پست ی را داشته باشد. کسان ی که منصفانه به تحولات شهر ی نگاه م ی‌کنند، م ی‌گو یند بهتر ین دوره آقا ی قال یباف، چهار سال اول بود و بعد از آن یا تکرار یا افت بوده است.
و انتقادها ی ز یاد ی که نسبت به غفلت از مسائل فرهنگ ی و اجتماع ی م ی‌شود و م ی‌گو یند شهردار ی به فعال یت‌ها ی سازه‌ا ی منحصر شده است.
اشکال تار یخ ی شهردار ی‌ها ی ما ا ین بوده که ناقص رشد کرده و معطوف به سازه شده‌اند. در کشورها ی اروپا ی ی، شهردار ی را مردم شکل داده‌اند و چون برآمده از خواسته‌ها ی آنها بوده توانسته به ن یازها یشان پاسخ دهد. در مورد شوراها هم هم ین‌طور است، اگر در سال 77 تصم یم گرفته نم ی‌شد شوراها تأس یس شوند، کس ی سؤال ی م ی‌کرد و برا یش مهم بود که ا ین اتفاق ب یفتد؟ بنابرا ین یک اراده س یاس ی بود که خواست ا ین اتفاق ب یفتد، مطالبه‌ا ی از سو ی مردم نبوده؛ پا یه‌ها ی مردم ی آن هنوز قو ی ن یست و هم ین م ی‌شود که فرهنگ و اجتماع مورد غفلت قرار م یگ یرند. حضور ا ین همه متخصص شهر ی و اجتماع ی برا ی ثبت‌نام در انتخابات شوراها معنادار است. به ا ین معناست که م ی‌خواهند به ا ین طر یق هم که شده بگو یند ا ین شهر مشکل دارد. ما د یگر وقت ندار یم پروژه نما یش ی افتتاح کن یم یا شورا و شهردار ی را پله‌ا ی برا ی رس یدن به مقام‌ها ی بالاتر س یاس ی قرار ده یم. ا ین اتفاق‌ها برا ی تهران کاف ی است. شهر و زندگ ی مردم به چند پروژه نما یش ی تقل یل پ یدا کرده که تصم یمات ی به نفع اقل یت دارا و مرفه است که م ی‌توانند از آنها استفاده کنند. برخلاف گفته‌ها ی آقا ی قال یباف، اتفاقا شهردار ی است که به آن چهاردرصد ی که از آنها نام م ی‌برد، سود م ی‌رساند، کسان ی که از مگامال، پالاد یوم، مجتمع کورش و امثال آن سود م ی‌برند چه افراد ی هستند؟ کسان ی م ی‌روند که مرفه هستند، درحال ی‌که مطالبه مردم عاد ی ناد یده گرفته شده. دوب ی‌ساز ی تهران، خواسته مردم نبوده، آنها فضاها ی عموم ی م ی‌خواهند، فضا ی ی م ی‌خواهند که فرزندشان بتواند در ح یاط مدرسه تفر یح و ورزش کند، جا ی ی را م ی‌خواهند که بدون پرداخت هز ینه بتوانند ساعت ی از کار روزانه فارغ شده و با خانواده‌شان در مناطق مختلف تهران به تفر یح بپردازند، نه ا ینکه مجبور باشند به پاساژها ی گرانق یمت بروند. چرا فروشگاه کورش داد مردم ی را که در آنجا ساکن هستند، درآورده؟ چون هدف، کسب سود بوده و در ب ی‌اطلاع ی مطلق مردم ا ین تصم یم‌ها گرفته شده است. مد یر یت شهر ی، اصول ی دارد که اول ین اصل آن مداخله‌دادن مردم است.
شما به ا ین اشاره کرد ید که ا ین نهادها برآمده از خواست و ن یاز مردم نبوده، با ا ین اوصاف م ی‌توان به مشارکت آنها در اداره امور شهر ی ام یدوار بود؟
تحق یقات نشان داده مردم تهران مشارکت را م ی‌شناسند و م ی‌دانند خوب است ول ی نم ی‌دانند چطور با ید مشارکت کنند چون بستر ی برا ی آنها فراهم نشده، ا ین درحال ی است که همه کارها ی ی که شهردار ی انجام م ی‌دهد بستر مشارکت دارد. با ید مردم را درباره پروژه‌ها ی ی که قرار است در محله انجام شود، توج یه کنند، مزا یا و معا یبش را برا یشان توض یح دهند و از نظر آنها برا ی بهتر پ یش‌رفتن پروژه استفاده کنند. مداخله مردم یعن ی با ید به آنها اطلاعات بده ی و حساسشان کن ی که درباره مسائل فکر کنند، وارد مباحثه شوند و در نها یت تصم یم ی بگ یر ی که آنها از آن اطلاع داشته و راض ی باشند، نه ا ینکه صبح ب یدار شوند و بب ینند اتفاق جد ید ی در محله‌شان افتاده، درحال ی‌که اصلا فرصت ی برا ی اظهارنظر نداشته‌اند. اتفاقا یک مسئله مهم برا ی شوراها با ید ا ین باشد که افراد ی را که ب ی‌صدا هستند، صدادار کند.
منبع: تین نیوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tinn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تین نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۳۰۰۴۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عکس/ اجتماع مردم قم در حمایت از اجرای طرح حجاب
اجتماع بزرگ مردم قم در حمایت از اجرای طرح حجاب و عفاف با سخنرانی سردار احمدرضا رادان فرمانده انتظامی کشور در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) برگزار شد.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»