به نقل از «ایرنا»

حق شناس: تهران دومین شهر سوخته ایران است/فراهانی:مردم 29 اردیبهشت پیام صلح به جهان مخابره کردند

تاریخ انتشار: ۷ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۴۵۵۲۸۸

محمدجواد حق شناس استاد دانشگاه ، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی و منتخب شورای شهر تهران و مجید فراهانی دبیرکل حزب ندای ایرانیان و دیگر منتخب شورای شهر تهران در این میزگرد نظرات و دیدگاه های خود رادرباره علل پیروزی دوباره اصلاح طلبان در دو انتخابات اخیر و مشکلات موجود در طیف مقابل خود بیان کردند.
خلاصه ای از این دیدگاه ها پیشتر در خروجی ایرنا قرار گرفته بود و مشروح آن به قرار زیر است :

ایرنا: دلیل حضور مردم با مشارکت 73 درصد در پای صندوق های رای را چگونه ارزیابی می کنید؟

حق شناس: امروز دوم خرداد است، 20 سال پیش در چنین روزی یکی از بزرگ ترین حماسه های این کشور خلق شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مشارکت عظیمی که به پای صندوق های رای آمدند یک پیام بیشتر نداشت و آن این بود که به وضع ویژه ای که می خواست به آنان تحمیل شود نه گفتند و عملا در مقابل شرایطی که توسط حوزه های قدرت به مردم تحمیل می شد، ایستادگی کردند و در نتیجه آن روزی شکل گرفت که در تاریخ انقلاب این حماسه یکبار در دوم خرداد و یکبار 29 اردیبهشت می آید و از جهاتی این ها بهم شبیه هستند.
اینکه مردم تصمیم گرفتند و اراده کردند و کار خارق العاده ای را شکل دادند. انتخابات 29 اردیبهشت چنین ظرفیتی را دارد و از جهاتی شبیه دوم خرداد است که جامعه در واقع به نوعی تصمیم خود را گرفت و با تمام روندهایی که داشت به سمت این رفت که اراده خود را به مردم و کشور تحمیل کند ، مقابله و جامعه ما کاملا هوشمندانه عمل کرد.
هر وقت این جامعه احساس کند با خطری روبرو است یا احتمال اینکه بخواهد وضعیتی شکل بگیرد که ممکن است کیان و آینده و سرنوشت مردم و این سرزمین را با تردید و دغدغه روبرو کند به صحنه می آیند و از خودشان مایه می گذارند. این اتفاق ناشی از این نگرانی و دغدغه بزرگ بود که شکل گرفت.
ما در این شهر بزرگ شدیم و زندگی کردیم با بد و خوب مردم این شهر آشنا هستیم. اگر یک روانشناسی اجتماعی را مدنظر قرار دهید دراتوبوس ، مترو و نانوایی مشاهده کرده ایم که مردم حوصله صف ندارند و با ده ها روش های مستقیم و غیرمستقیم برای دور زدن صف را تجربه می کنند اما اینکه چه اتفاقی افتاد که مردم تهران حاضر شدند 6 ساعت در صف رای دادن بایستند و آخر وزارت کشور نتوانست رای آنان را جمع کند که این اتفاق قابل مطالعه و بحث است.
به نظر می رسد مردم تهران هم مشارکت کردند و هم نگذاشتند جایی برای ریسک پیش بیاید و مخاطره نکردند به همین دلیل می بینیم وقتی پای صندوق می آیند مهم ترین دغدغه آنان این است که فهرستی که در اختیار دارند فهرست اصلی است یا نیست و نتیجه رای آن چیزی می شود که در شورای اسلامی شهر دیدید.
اتفاق مهمی است که رای نفر اول فهرست امید با نفر اول فهرست خدمت یک میلیون و 100 هزار رای تفاوت دارد و نفر آخر فهرست امید 400 هزار رای بیشتر از نفر اول فهرست خدمت کسب کرده است.
به نظر من 29 اردیبهشت به یک روز تاریخی برای ملت ما تبدیل شد. این روزها قله تاریخی است ، قله های تاریخی این ظرفیت را دارند که زمان را به قبل و بعد از خود تقسیم کنند، عین دوم خرداد، 29 اردیبهشت این ظرفیت را دارد که وقتی می خواهیم در آینده در مورد آن صحبت کنیم بگوییم که قبل از 29 اردیبهشت و بعد از 29 اردیبهشت.

مجید فراهانی دبیرکل حزب ندای ایرانیان و منتخب پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران هم در خصوص این سوال گفت : لازم است برای تحلیل این واقعه تاریخی همایش‌های گوناگونی برگزار شود. اساساً وقتی نزدیک چهار دهه پیش انقلاب اسلامی اتفاق افتاد، یکی از مهم‌ترین دلایلش این بود که مردم احساس می کردند نسبتی بین تصمیم‌های حکومت با دیدگاه‌ها و نظرهای آنان وجود ندارد. به همین دلیل است که از چهار کلمه شعار اصلی انقلاب که استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی بوده، دو کلمه‌اش مستقیماً مرتبط است با تعیین سرنوشت مردم مبتنی با رای و نظر آنان.
نه انقلاب ما، که هر نظام سیاسی که راه را برای اعمال نظر مردم و میزان بودن رایشان و نیز ظهور و بروز دیدگاه هایشان در حاکمیت ببندد، سرنوشت محتومش، همان است که چهار دهه پیش رقم خورد. بنابراین ما وقتی از انتخابات و مشارکت بالای مردم حرف می زنیم، باید بدانیم که این انتخابات و مشارکت، اساساً جزو ذات حاکمیتی است که می خواهد مسیر و حیات خود را ادامه دهد؛ بنابراین نظام جمهوری اسلامی در ایران هر چند سال یک بار خود را با رای مردم به روز می کند و اجازه می دهد که مردم جهت گیری های حاکمیت را تعیین کنند.

ایرنا: اگر بخواهید آرای دکتر روحانی در مناطق شهری و روستایی را تجزیه و تحلیل کنید چه عاملی را باعث این رای می دانید؟

حق شناس : وظایفی که دولت ها و حکومت ها دنبال می کنند و در موفقیت دولت ها می تواند موجب ثبات و آرامش شود ، کاهش شکاف هایی است که در این جوامع وجود دارد. متاسفانه ما در این انتخابات یک اتفاق عجیب و غریب را دیدیم . دو نفر از نامزدهایی که برای تصدی بالاترین مقام اجرایی کشور آمده بودند بشدت سعی کردند تا یک شکافی تعریف کنند که شاید شکاف علمی نبود و ما هیچ سابقه ای در مقالات علمی و مستنداتی که در این حوزه ها مطالعه می کنند نداشتیم و یک تقسیم بندی عجیب و غریبی که به نظر می رسید مشاوران تبلیغاتی آن ها این پوست خربزه را زیرپایشان گذاشته بودند.
نتیجه آرا نشان داد که جامعه نمی تواند آنان را باور کند و بهایی برای آنان قائل نشد و اینکه شما جامعه را به دو بخش 96 درصد و چهار درصد تقسیم کنید در حالی که جمهوری اسلامی نزدیک چهار دهه از عمرش می گذرد اگر فرض کنیم اقای روحانی نیز در چهار سال گذشته در تقسیم بندی این جامعه به چهار درصد و 96 درصد سهم داشته و سهمش میانگین بوده عملا 10 درصد کارنامه به عهده آقای روحانی خواهد بود .آن موقع این دوستان چه پاسخی دارند برای نظامی که مدعی است در جهان برای برقراری عدالت و کاهش فقر و شکاف عمل می کند و 90 درصد این ماجرا که به عهده آقای روحانی نبوده است . کسانی که سعی کردند تا چنین تصویری را از جامعه مخابره کنند و در مناظره ها بیش از 10 بار سعی شد از عنوان 96 درصد و چهار درصد استفاده شود، چه پاسخی دارند.
من فکر می کنم یک نگاه آماری را به انتخابات در سال 84، 92، 96 بیندازیم نشان می دهد جامعه به لحاظ سیاسی در دو طیف قرار دارد. هیچ گاه جریان اصولگرا نتوانسته است آرای خود را از 16 میلیون افزایش دهد . جمع آرای جریان اصولگرا در انتخابات 84 نیز 16 میلیون بود و در 92 و 96 نیز میزان است در 88 نیز چیزی شبیه همین خواهد بود.
اگر آرای آقای میرسلیم و آقای رییسی را با هم نگاه کنیم به سقف رای جریان اصولگرا می رسیم . آنان نمی توانند بیشتر از رایی که از طریق ساختارهایی که در اختیار دارند و بسیجی که می توانند در سطح روستاها یا اقشار معتقد مذهبی با نبات و شال سبز و عناوینی مثل خادمی امام رضا(ع) یا امکاناتی که در سطح روستا برای اقشار پایین دست انجام دادند ، رای بیاورند.
فیلم منتشر شده از یک نماینده جبهه پایداری اشاره شده است که ما زمانی می توانیم حساب کنیم که مشارکت را بالا نبریم . اگر مشارکت بالا رود منطقی که طرف مقابل پیروز شود.
چون اصولگراها امکان جذب رای را ندارند در صورت مشارکت بالای مردم شکست خواهند خورد لذا زمانی می توانند پیروز شوند که مشارکت به گونه ای باشد که طرف مقابل کمتر از 16 میلیون بتواند رای جذب کند یا متفرق شود لذا در آن مقطع است که آنان می توانند به سمت پیروزی بروند.
در انتخابات ما دیدیم حوزه هایی که مربوط به قومیت ها و اقلیت های مذهبی بود بنا به بافتی که دارند بالای 70 درصد به آقای روحانی رای دادند. در استان های خراسان رضوی و خراسان شمالی که آقای رییسی و آقای قالیباف برای آنجا بودند تصور این بود که موقعیت آنان قوی تر است اما وضعیتی که حاصل شد متفاوت بود. رییسی در استان های همدان، زنجان و مرکزی توانست رای بیاورد که به نظر من این مساله قابل بحث است و به بافت مدیریت سیاسی آن استان ها برمی گردد که اجازه دادند تشکلی که کار بسیج رای را برای جریان اصولگرا سازماندهی می کرد ، بتواند منسجم تر عمل کند.
اگر نگاه کنید این دوره نیز مثل دوره قبل شاهد بودیم در 27 استان آقای روحانی رای اول را آورد و این دوره نیز توانست در 25 استان رای اول را بیاورد. در تهران همان وضعیتی را می بینید که در فارس، اصفهان، خوزستان و سیستان بلوچستان مشاهده می کنید. درسیستان و بلوچستان با توجه به محرومیت ها انتظار می رود که شعارهای افزایش یارانه سه برابری جواب دهد اما اصلا جواب نداد و نشان داد که جامعه خیلی فریب این شعارها ، وعده ها و امتیازات را نمی خورد و تصمیم خود را درست می گیرند و از آن طرف به نظر می رسد این بار آن انسجام قبلی شکل گرفت و شاهد بودیم اصلاح طلبان ، جریان اعتدال و جریان خردگرای اصولگرا پشت سر روحانی قرار گرفتند وحمایت رییس دولت اصلاحات و ناطق نوری حوزه سیاسی همچنان کارآمدی خود را حفظ کرد.
این دور جریان خاکستری یا بخشی که قبلا خیلی آماده حضور در انتخابات نبود، بیشتر تحریک شد تا در انتخابات حضور داشته باشد و این شاید خیلی به آقای روحانی برنگردد چون در انتخابات قبل کسانی چون ولایتی، محسن رضایی و جلیلی مقابل آقای روحانی بودند که بنظر می رسد در آن مقعط جامعه خیلی تحریک نشد . اما چون انتخابات این دوره دو قطبی شد و در یک قطب چهره ای حضور داشت که در حوزه اجرایی اصلا شناخته شده نبود و تنها کارنامه ای که می توانست از خودش ارایه کند، حدود بیش از 30 سال در عرصه قضایی بود ، جامعه ترسید و بخشی از آرای روحانی ناشی از ترس جامعه بود.
این بار جریان اصولگرا بشدت در انتخاب و فرستادن نامزد خود به به میدان اشتباه بزرگی را مرتکب شدند و کسی را فرستاد که به جای اینکه بتواند رای جذب کند ، جامعه را بترساند در حالی که در گذشته کمتر این اتفاق می افتاد.
علاوه بر این شعاری که توسط جمنا (جبهه مردمی نیروهای انقلاب) انتخاب و تعریف شد عملا دیگران را به جبهه ضد انقلابی یا غیرانقلابی عنوان کرد و این یک راهبرد بشدت غلطی بود و وقتی دیدند کسانی مثل لاریجانی، ناطق نوری و حتی چهره معتدلی از روحانیون و علما وارد این جبهه نشدند راهبرد آنان با شکست جدی روبرو شد.
آنان یک اشتباه بزرگ دیگر در جریان انتخابات 29 اردیبهشت مرتکب شدند. در سال 76 یک دوگانگی شیخ و سید تعریف شد و مظهر سیادت رییس دولت اصلاحات و مظهر شیخیت اقای ناطق بود که مورد حمایت کلیت نظام سیاسی بود. در این دوره نیز اصولگراها خواستند تا آن را بازسازی کنند با این عنوان که ما سیدی را می بریم که به لحاظ سیما و شال سبز و جایگاهی که به عنوان تولیت آستان قدس رضوی دارد می تواند رای جریان های مذهبی جامعه را با خود همراه کند اما اشتباه فاحشی که به آن توجه نکردند این بود که این دو قطبی شیخ و سید دیگر با گذشت 20 سال از سال 76 و گسترش فضای مجازی و وجود حدود 45 میلیون تلفن هوشمند در اختیار مردم کارایی خود را از دست داده است . امروز آخرین خبرهایی که در تهران در اختیار کاربران قرار دارد در دور افتاده ترین نقطه روستایی نیز در اختیار افراد قرار می گیرد و دیگر جامعه به روستایی و شهرهای کوچک و کلانشهر قابل تقسیم نیست بلکه امروز جامعه به یکپارچگی اطلاعاتی رسیده است. به نظر می رسد دوستان اصولگرا و کسانی که راهبرد آنان را طراحی می کردند، کاملا از یک فهم دقیق از جامعه و شناخت دقیق از آن بهره مند نبوده اند. فکر می کنم آنان باید یک تجدیدنظر اساسی هم در مورد تیم های راهبردی خود و هم در مورد کسانی که جامعه را تحلیل می کنند، انجام دهند. برداشتی که آنان از جامعه دارند ، بشدت اشتباه است و تمام این موارد نشان می دهد که متاسفانه شناختی از جامعه ، رقیب و مردمی که در آن زندگی می کنیم ، ندارند و به سمتی می روند که این چنین انتخابات را می بازند.
باید ملاقات کسی که عضو مجلس خبرگان است و بیش از 30 سال در قوه قضاییه بوده ، روش و منش او روشن و داماد آقای علم الهدی و در آستان قدس نماینده ولی فقیه است با یک خواننده ای که حتی در میان جامعه جوان ما نیز خوشنام نیست، مورد مشورت و سوال قرار گیرد. به نظر می رسد این اقدامات نشان از این است که آنان جامعه را نمی شناسند و نمی دانند رای جامعه چیست و به همین دلیل به ناکجا آباد می روند.

فراهانی هم گفت: البته باید توجه داشت که به هر میزان مردم احساس کنند که می توانند در سرنوشت خود دخیل باشند و آزادانه تصمیم بگیرند و با توجه به مخاطره های پیش رو می توانند دیدگاه خود را به منصه ظهور برسانند، مشارکتشان هم بالاتر می رود. مثلاً اگر در نظر بگیرید انتخاباتی داشتیم که بین آقای میرسلیم و آقای رئیسی بود، قطعاً چنین مشارکتی اتفاق نمی افتاد، زیرا مردم احساس می کردند گزینه های محدودی دارند و امکان اینکه بتوانند نظرشان را بروز بدهند ، نخواهند داشت.
به نظر من این انتخابات پیام های زیادی داشت؛ آقای روحانی کارنامه ای مشخص داشت و چهار سال رئیس جمهور بود و در مقایسه با چهره جدیدی که عملکرد اجرایی در گذشته نداشتند، بیشتر در معرض نقد بود و امکان تخریبش نیز زیادتر بود؛ زیرا به هر حال معمولا وقتی سفره یی باز می شود، نقص های زیادی در آن دیده می شود و امکان قضاوت و ارزیابی و نقد درباره عملکرد آن بیشتر وجود دارد. اما چه می شود که با وجود این و نیز با وجود بسیجی که برای جمع آوری آرا و سازماندهی عمیق و گسترده و مویرگی که حتی تا اعماق روستاها صورت گرفته بود تا گزینه یی غیر از آقای روحانی از صندوق ها در آید، مردم مجدداً با این مشارکت بالا به آقای روحانی رای می دهند؟ من بحث انتخابات شوراها را نیز در همین زمینه تحلیل می کنم.
به نظر من مردم در این انتخابات نشان دادند که به دنبال ثبات هستند و به دنبال تنش و درگیری چه در عرصه سیاست داخلی، چه در عرصه سیاست خارجی نیستند. مردم اخبار کشورهای همسایه را پیگیری می کنند و می دانند که امروز در اطراف ما کشورها درگیر جنگ و ناامنی هستند و در حالی که خاورمیانه در تب جنگ می سوزد، ایران به واسطه اقدام های دوراندیشانه که در برجام متبلور شده، امروزه در فضای امنی به سر می برد. از آن سو، کشوری که نیمی از اقتصاد دنیا را در دست دارد، دوران رئیس جمهوری را تجربه می کند که خود را رئیس جمهور جنگ می داند و برای اولین بار وارد جنگ نظامی با سوریه شده، ناوهایش را به سوی کره شمالی گسیل کرده و به تهدید اتمی همسایه شمالی کره اقدام کرده و ایران را تهدید می کند و ابایی ندارد که بخواهد جنگی را در منطقه به راه بیاندازد.
اصولگرایان می کوشند تا از موضع قدرت روشنفکران و هنرمندان و طبقه های مرجع جامعه را تحقیر کند و هم زمان نیز می کوشد طرف مردم بایستد؛ یعنی معلوم نیست می خواهند طرف حاکمیت بایستند و حافظ وضع موجود باشند یا اینکه می خواهند طرف رای مردم بایستند، پس در این فضا دچار تناقض های ذاتی و متوسل به روش های غیراخلاقی می شوند؛ یعنی از یک سو شعارهای مذهبی می دهند تا بدنه سنتی خود را جذب کنند و خود را نماینده اسلام مستقر معرفی می کنند و خود را به امام رضا (ع) و سیادت و شال سبز و انقلاب منتسب می کنند و هم زمان نیز دست بیعت به تتلو می دهند و برای گرفتن آرا با یک خواننده زیرزمینی بیعت می کنند. اینها تناقض های غیراخلاقی است که جریان محافظه کار با آن ها روبرو است.
تداوم وضعیت سیاسی سالم جامعه می طلبد که جریان راست از جامعه حذف نشود و من مطلوب نمی دانم که این جریان در چند انتخابات نتوانسته پیروز شود؛ اما این نشان می دهد که اشتباه های اساسی این جریان وضع را برایش بدین جا رسانده است و به نظر من جریان اصولگرا باید خود را بازسازی کند، که این بازسازی باید هم در عرصه نظر باشد و هم در عرصه عمل.
جریان اصولگرایی به هر حال بدنه اجتماعی دارد و برخی از توده های اجتماعی ما را نمایندگی می کند و برای جریانی که می خواهد زیست اجتماعی داشته باشد و قدرت را در دست بگیرد، اصلاً زیبنده نیست که چند بار مکرر در شش انتخابات با روش هایی تکراری شرکت کند و فکر کند می تواند نتیجه ای متفاوت بگیرد.
به نظر من در انتخابات 96 دو مساله مهم به جریان اصولگرا ضربه زد؛ یکی بحث تناقض ذاتی بود که در بعضی رفتارهای این جریان دیده می شد و دیگری بحث شکست اخلاقی بود که در برخی حوزه ها خورد. جریان راست از یک سو از موضع قدرت و پایگاه صاحب نظام بودن برخورد می کند و جریان دیگر را نفوذی می خواند و آنان را کسانی می داند که متعلق به جمهوری اسلامی نیستند؛ به همین دلیل سعی می کند از ابزارهای خود مانند صدا و سیما و برخی نیروهای نظامی استفاده کند تا این وضعیت و دیدگاه را تثبیت کند. از سوی دیگر این جریان هم‌ زمان شعار عدالت سر می دهد و شعار می دهد که جامعه ما در حال فروپاشی است و طبقه های محروم دارند از میان می روند و می کوشد دوگانه اشرافیت و فقر را باز تولید کند.

ایرنا: در جریان مناظره های انتخاباتی شاهد برخی بداخلاقی ها بودیم و پس از اعلام نتایج انتخابات نیز شبکه های نامزدهای رقیب در فضای مجازی به ستاد تخریب دولت تبدیل شد . از دیدگاه شما مهم ترین چالش های پیش روی دولت در چهار سال آینده چیست؟

حق شناس : تخریب ها اگر جواب می داد امروز نتیجه انتخابات چیز دیگری بود. فکر می کنم مشکل مهمی که دوستان دارند این است که تنها به پیامی که ارسال می کنند فکر می کنند و اصلا به دریافت پیام عادت ندارند. دلیل آن نیز به این برمی گردد که اصلا حق انتخاب را برای طرف مقابل قایل نیستند.
یک زمان تریبون یک طرفه بود و بالای منبر سخنانی می گفتند و مستمع نیز می شنید و بعد می رفت و حق انتخابی وجود نداشت، بعد رادیو آمد و پیامی ارسال می شد و یک طرفه بود، در روزنامه مطلبی می نوشتند که پیام یک طرفه ارسال می شد و کسی حق سخن گفتن نداشت، تلویزیون که آمد پیام را مشاهده می کردند اما امکان پاسخگویی نداشتند. اگر به این برسیم که در عصر امروز زمان ارسال پیام یک طرفه نیست بلکه وقتی پیام ارسال می شود باید در مقابل نیز شما دریافت داشته باشید و متناسب با دریافت شما کنش و واکنش نشان می دهید، مشکل حل می شود. جریان مقابل اصلاح طلبی تا زمانی که نتواند این مشکل اساسی را حل و فصل کنند در چنبره این ها گرفتار خواهد شد.
نکته بعدی روندی و همتی بود که دولت برای تقویت ارتباط در فضای مجازی دنبال کرد و قابل تقدیر است و در چهار سال اخیر اجازه داده نشد تا این بخش خیلی اذیت شود و شاهد رشد و گسترش آن بودیم.
ما باید در عرصه آگاهی رسانی نیز به صورت عام تلاش کنیم. پاشنه آشیلی که دولت یازدهم داشت این بود که در حوزه رسانه ای نمی توانست عملکردی داشته باشد و روحانی و مجموعه ای که تحت عنوان تیم رسانه ای فعالیت می کردند با هم فاصله داشتند. بنده موفقیت های دولت روحانی را بیشتر از آنچه بیان شده می دانم و این یکی از مشکلات دولت روحانی است . ایشان باید بتواند در این