Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «اقتصاد آنلاین»
2024-05-02@17:02:21 GMT

غلبه بر بی خوابی ناشی از استرس

تاریخ انتشار: ۸ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۴۷۹۶۰۶

غلبه بر بی خوابی ناشی از استرس

کسانی که بر اثر استرس به بی خوابی دچار می شوند با خواندن راهکارهای مناسب در این بخش بر بی خوابی هایتان غلبه کنید و به آنها پایان دهید.

شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که نصف شب در حالی که باید خواب باشید، خوابتان نمی برد. چیزی شما را اذیت می کند، فکر و استرس کاری یا حرفی که یکی از دوستانتان به شما زده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از سلامت نیوز؛ هر چه که باشد شما نیاز به خواب دارید چرا که فردا نیز روزی دیگر است و مشغله در انتظار شما است. در این شرایط چگونه می توانیم بخوابیم؟

به طور قطع برای همگان پیش آمده که فکرهای عجیب مانع از خواب آن ها در شب شود. این افکار لزوما موارد جدی نیستند و شاید بسیار هم پیش پا افتاده باشند.

گاهی اوقات موارد بسیار کوچک هستند، به طور مثال رئیس شما در محل کار به شما گفته است که بخشی از کارتان را به درستی انجام نداده اید.

گاهی اوقات این موارد بسیار بزرگ هستند، برای مثال شنیده اید که فردی نزدیک به شما در مورد شما حرف بدی زده است. این موارد وقتی با مقداری استرس نیز همراه شوند باعث بی خوابی در شب می شوند.

در ادامه با ما همراه باشید تا بیان روش هایی به شما کمک کنیم تا این افکار مخرب را از خود دور کنید.

از جای خود بلند شوید و افکار را از خود دور کنید

برای بیرون کردن این استرس لحظه ای از تن خود نباید با آن مقابله کنید. هر چقدر بیشتر برای بیرون کردن این افکار تلاش کنید، بیشتر و بیشتر در چرخه ی افکار خود گرفتار می شوید.

نتیجه ی این کار خوب نخواهد بود. شما بیشتر خسته می شوید و شب کم کم به صبح نزدیک تر می شود در حالی که شما نخوابیده اید. دانستن این موضوع که باید صبح از خواب بیدار بشوید نیز استرس بیشتری به شما می دهد.

البته اگر خوابیدن در این شرایط به راحتی بیرون کردن افکار مخرب از ذهن بود، مشکلی وجود نداشت. دراز کشیدن در رختخواب به شما کمکی نخواهد کرد و بهتر است در این شرایط از محل خواب خود پا شده و به کاری جنبی بپردازید تا افکار، خود به خود از ذهن شما خارج شوند.

این موضوع بسیار مهم تر از آن چیزی است که به نظر می رسد. هر چقدر بیشتر در رختخواب خود بمانید ریسک از دست دادن شب و بی خوابی بیشتر می شود. زمانی که بیشتر در رختخواب می مانید، بدن شما کم کم عادت خود به محل خوابتان را به عنوان یک محل آٰرامش بخش از دست می دهد.

محل خواب خود را ترک کنید و تا زمانی که بدن شما بازگشت به این محل آرامش بخش را از شما نخواهد به آن بازنگردید.

کمی در خانه قدم بزنید و مقداری آب بنوشید. به کاری که علاقه دارید بپردازید و سعی کنید از طریق آن آٰرامش بگیرید تا افکار یک روز سخت کاری کم کم از ذهن شما خارج شوند. این روش بی خوابی را درمان نخواهد کرد اما چرخه ی افکار را می شکند که خود قدمی بزرگ است.

کاری درون پویانه یا meditative انجام دهید

کار بعدی که نیاز است انجام دهید، این است که از ساعت دور شوید. کاری درون پویانه انجام دهید. برای برخی افراد این کار یاعث می شود که از استرس دور شده و تمرکزشان بر روی کاری که انجام می دهند بیشتر شود.

اگر انجام کاری درون پویانه به شما کمک می کند، حالا بهترین زمان انجام آن است و اگر انجام این کار را بلد نیستید حالا بهترین زمان یادگیری است.

مشکل این است که وقتی ساعت به صبح نزدیک تر می شود و شما درگیر افکار آزاردهنده ی خود هستید، آخرین جایی که دوست دارید در آن باشید ذهن خودتان است.

اگر قبلا تمرین درون پویایی داشته باشید، به راحتی می توانید به سکوت محیط اطراف و آشوب درون خود غلبه کرده و آرامش بیابید.

از طرفی اگر قبلا از این تمرین ها نداشته اید و ساعت ۲ نصف شب به دنبال تمرینی برای بیرون رفتن از استرس هستید، به روشی نیاز دارید که یادگیری آن، لحظه ای باشد.

اگر کاری در خانه دارید بهترین زمان برای انجام آن همین الان است. اگر قصد تمیز کردن منزل یا مرتب کردن آن را دارید همین الان این کار را شروع کنید البته به شرط اینکه سر و صدای زیادی به پا نکنید.

حتی مطالعه در نور کم نیز می تواند کار مناسبی باشد.

یا می توانید به کتاب صوتی یا رادیو گوش دهید تا کم کم خواب به سراغتان بیاید. سعی کنید به موسیقی های آرامش بخش گوش دهید. سعی کنید کاری را انتخاب کنید که جذاب باشد اما شما را به مدت طولانی مشغول خود نکند.

در نهایت هدف این است که توجه ذهن خود را به سمت موضوعی نامرتبط با موردی که ذهنتان را مشغول کرده، معطوف کنید. ممکن است نتوانید به طور کامل افکار را از ذهن خود دور کنید اما انجام این کارها می تواند آرامش لازم را برای بازگشت به محل خواب را به شما بدهد.

سعی کنید تا جایی که می توانید از گوشی موبایل و کامپیوتر خود دوری کنید

سعی کنید از کار با گوشی خود یا نشستن پشت میز کامپیوتر اجتناب کنید. این یک توصیه کلی برای داشتن خواب است و اینجا نیز صدق می کند.

نوری که از صفحه نمایش گوشی با کامپیوتر شما به چشمتان می رسد، باعث می شود تا برای ذهن شما شرایط بیداری تداعی شود و از طرفی اگر به کار با گوشی و کامپیوتر نیز بپردازید، در واقع دارید کاری همانند کارهای طی روز را انجام می دهید و این خود نیز از طرفی بیشتر باعث بدخوابی می شود.

اگر تبلتی مجهز به صفحه نمایش دارای فناوری e-link دارید که به طور خاص برای مطالعه طراحی شده اند و اشعه های گیج کننده به سمت چشمتان نمی فرستند، می توانید از آن نیز برای مطالعه بهره برید.

اگر کاری ضروری با گوشی با کامپیوتر خود دارید، سعی کنید تا جای ممکن روشنایی صفحه نمایش را کاهش دهید تا چشمتان اذیت نشده و مغزتان کمتر دچار سردرگمی شود.

هر چند کم کردن روشنایی صفحه نمایش بهترین کار نیست اما باید واقع گرا بود چرا که بسیاری از ما برای دور شدن از افکار مخرب و یافتن آرامش به گوشی همراه خود پناه می بریم.

برای مثال به اینستاگرام می رویم یا ویدئویی جالب تماشا می کنیم. گریزی از این عادت ها نیست و بهتر است برای این که خوابتان کمترین آسیب را ببیند بهترین شرایط ممکن را فراهم کنید.

از خواب آورها با آگاهی استفاده کنید

اگر واقعا هیچ عملی برای شما کارساز نیست می توانید به قرص های خواب آور رو بیاورید اما این کار باید با آگاهی صورت بگیرد. بیشتر این قرص ها دارای عوارض جانبی بوده و ریسک های به همراه دارند. از طرفی ممکن است قرصی که برای کسی دیگر کارساز است برای شما موثر نباشد.

پیشنهاد همگان این است که اگر اعمال سنتی جوابگو نبودند رو به خوردن قرص بیاورید. این اتفاق زمانی بیشتر خودنمایی می کند که برای مثال ساعت ۳ نیمه شب است و صبح زود باید به محل کار خود بروید.

به طور قطع نباید خواب بمانید یا در هنگام کار اثرات این دارو نباید در بدن شما باقی مانده باشد. این اتفاق باعث می شود تا بیشتر روز را حس بدی داشته و خواب آلود و خسته باشید.

اگر می توانید قرص های خواب آور بخورید، استفاده از قرص هایی مانند دیفن هیدرآمین یا دوکسیلامین آن هم نه به صورت مستمر، می تواند کارساز باشد.

این قرص ها به شما کمک خواهند کرد که بخوابید اما استرس شما را رفع نخواهند کرد. این قرص ها باعث خستگی و خواب آلودگی می شوند و بهتر است اگر زمان کافی برای بیرون کردن اثر این داروها از سیستم بدن خود دارید، از آن ها استفاده کنید.

به برچسب بر روی جعبه ی قرص دقت کنید. بر روی آن زمان لازم برای رفع اثر دارو ذکر می شود که عموما در حدود ۸ ساعت است.

البته بسیاری از افراد نیز از ملاتونین برای خواب راحت در شب استفاده می کنند. این دارو برخلاف داروهای مذکور باعث سستی و بی حال شدن بدن نمی شود.

ممکن است این دارو برای شما نیز کارساز باشد. اگر به دنبال استفاده از قرص خواب آوری هستید که اثراتی مانند سست کردن بدن را نداشته باشد، ملاتونین می تواند گزینه ای مناسب باشد.

در هر صورت بهتر است استفاده از قرص آخرین گزینه بوده و با دقت تمام انجام شود. اگر بی خوابی شما با وجود استفاده از قرص ادامه دار باشد بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.

هر کاری که می کنید، سراغ مشغله های روزمره خود نروید

حتی اگر به سراغ لپ تاپ یا گوشی همراه خود نیر رفتید، شروع به انجام کارهای روزانه خود نکنید. بسیاری در این مواقع سعی می کنند به نحوی از زمان استفاده کرده و کارهای عقب افتاده ی خود را انجام دهند.

اما هرگز این کار را نکنید چرا که ممکن است یکی از دلایل استرس شما همین مشغله ها باشد. به ایمیلی پاسخ نداده و به دوست خود پیامی ارسال نکنید.

اگر مشکل خاصی باعث استرس شما شده، اقدام به حل مشکل در نیمه های شب، اصلا فکر خوبی نیست و باعث بیشتر شدن استرس و به تعویق افتادن خواب شما نیز می شود.

حتی ممکن است اگر پیامی برای رفع مشکل ارسال کنید، این پیام استرس شما را دو چندان کند چرا که نمی دانید طرف مقابل چگونه برداشتی از آن خواهد داشت.

حالا علاوه بر سایر افکار خود، فکر این را نیز باید بکنید که ارسال پیام به دوست یا همکارتان آن هم در نیمه های شب چه وجهه ای خواهد داشت. حتی ممکن است دوستان شما فکر کنند که مشکلی روانی دارید.

دوستان و همکارانتان نیز ترجیح می دهند تا با شما رو در رو صحبت کنند یا زمانی به آن ها پیام ارسال کنید که توانایی پاسخ به آن را داشته باشند. بی خوابی بسیار بد است اما در نیمه های شب نمی توان مشکلی را حل کرد و انجام این کار باعث بالا رفتن بیشتر استرس و تعداد شب های بی خوابی نیز خواهد شد.

اگر این کار را ضروری می دانید، ایمیلی را بنویسید و آن را برای ارسال در صبح زمان بندی کنید یا متن آن را ذخیره کنید تا بتوانید بعدها آن را اصلاح کرده و به فرد مورد نظر بفرستید.

اما بهتر از همه ی این کارها، این است که نحوه ی مواجهه با دوست خود را بر روی کاغذی بنویسید. در اکثر مواقع بهتر است کارهایی که از کنترل شما خارج است را انجام ندهید و سعی کنید این مشکل را در زمانی مناسب حل کنید.

اگر نمی توانید کاری بکنید، بهتر است فردا را مرخصی بگیرید

اگر دیدید هیچ کاری نمی توانید انجام دهید فردای آن شب را مرخصی بگیرید و به استراحت بپردازید. به طور قطع این امکان برای همه ی ما وجود ندارد که به دلیل بد خوابی مرخصی بگیریم اما اگر این امکان برای شما وجود دارد و هیچ یک از راهکارهای ذکر شده برای شما کارساز نبوده است، بهترین راه حل استراحت مطلق حداقل یک روزه است.

در آخر اگر این مشکل به مدت طولانی ادامه داشت، بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کرده و از انجام کارهای غیرمعقول بپرهیزید.

منبع: اقتصاد آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۴۷۹۶۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کشف شگفت انگیز سرنخ‌های ژنتیکی افسردگی

فرارو- از توصیف تجربیات اصلی افسردگی تغییرات در انرژی، فعالیت، تفکر و خلق و خو بیش از ده هزار سال می‌گذرد. واژه افسردگی حدود ۳۵۰ سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به چنین پیشینه طولانی‌ای ممکن است شگفت زده شوید اگر بدانید که متخصصان در مورد چیستی افسردگی و هم چنین درباره نحوه تعریف یا علت بروز آن با یکدیگر اجماع نظر ندارند. با این وجود، بسیاری از کارشناسان با این موضوع موافق هستند که افسردگی خانواده بزرگی از بیماری‌ها به علل و سازوکار‌های مختلف است. این امر باعث می‌شود تا  انتخاب بهترین درمان برای هر فرد چالش برانگیز باشد.

افسردگی واکنشی در برابر افسردگی درون زاد

به گزارش فرارو به نقل از کانورسیشن، یک استراتژی آن است که انواع فرعی افسردگی را جستجو کرده و ببینید که آیا ممکن است با انواع مختلف درمان بهتر عمل کنند یا خیر. یک مثال در این باره مقایسه افسردگی واکنشی با افسردگی درون زاد است. افسردگی واکنشی (هم چنین به عنوان افسردگی اجتماعی یا روانی نیز شناخته می‌شود) ناشی از قرار گرفتن در معرض رویداد‌های استرس زای زندگی است. این موارد ممکن است مورد تعرض واقع شدن یا مواجهه با از دست دادن یک عزیز باشد و یک واکنش قابل درک به یک محرک خارجی قلمداد می‌شوند.

در مقابل، افسردگی درون زاد (که به عنوان افسردگی بیولوژیکی یا ژنتیکی نیز قلمداد می‌شود) توسط چیزی در درون ایجاد می‌شود مانند ژن‌ها یا شیمی مغز. بسیاری از افرادی که به صورت بالینی در زمینه سلامت روان کار می‌کنند این نوع از تقسیم بندی را می‌پذیرند. با این وجود، پژوهشگرانی از دانشگاه سیدنی این تقسیم بندی را بیش از اندازه ساده قلمداد کردند. آنان به این موضوع پرداختند که ژن‌ها و رویداد‌های استرس زای زندگی ممکن است به صورت جداگانه در ایجاد افسردگی نقش داشته باشند، اما همزمان با افزایش خطر ابتلا به افسردگی یک فرد با یکدیگر در تعامل هستند. شواهد نشان می‌دهند که در  قرار گرفتن در معرض عوامل استرس زا یک جزء ژنتیکی وجود دارد. برخی از ژن‌ها روی مواردی مانند شخصیت یا کاراکتر تاثیر می‌گذارند. برخی از ژن‌ها بر نحوه تعامل ما با محیط تاثیر می‌گذارند.

در نتیجه، آن تیم تحقیقاتی در دانشگاهی سیدنی تصمیم گرفتند نقش ژن‌ها و عوامل استرس زا را بررسی کنند تا متوجه شوند آیا طبقه بندی افسردگی به عنوان واکنشی یا درون زاد معتبر است یا خیر. افراد مبتلا به افسردگی به پرسش‌هایی درباره قرار گرفتن در معرض رویداد‌های استرس زای زندگی پاسخ دادند. محققان دانشگاه سیدنی DNA نمونه‌های بزاق آن افراد را برای محاسبه مخاطرات ژنتیکی آنان برای اختلالات روانی مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. سوال آنان ساده بود این که آیا خطر ژنتیکی برای افسردگی، اختلال دو قطبی، اسکیزوفرنی، اختلال کم توجهی – بیش فعالی* (ADHD)، اضطراب  و روان رنجوری* (Neuroticism) بر قرار گرفتن گزارش شده افراد در معرض رویداد‌های استرس زای زندگی تاثیر می‌گذارد یا خیر.

شاید بپرسید آن محققان چرا برای محاسبه خطر ژنتیکی اختلالات روانی در افرادی که پیش‌تر دچار افسردگی بودند به پژوهش پرداختند و کم و بیش بودن این واریانت در افراد مختلف متفاوت است. حتی افرادی که پیش‌تر به افسردگی دچار بوده اند نیز ممکن است خطر ژنتیکی کمی برای آن داشته باشند.  این افراد ممکن است به دلیل برخی علل دیگر دچار افسردگی شده باشند.

محققان دانشگاه سیدنی خطر ژنتیکی شرایطی به جز افسردگی را به چند دلیل بررسی کردند. نخست آن که واریانت‌های ژنتیکی مرتبط با افسردگی با افسردگی مرتبط با سایر اختلالات روانی همپوشانی دارند. نکته دوم آن که دو فرد مبتلا به افسردگی ممکن است واریانت ژنتیکی کاملا متفاوتی داشته باشند. بنابراین، محققان قصد داشتند شبکه گسترده‌ای برای بررسی طیف وسیع تری از واریانت‌های ژؤنتیکی مرتبط با اختلالات روانی ایجاد کنند.

اگر تقسیم بندی افسردگی به دو دسته واکنشی و درون زاد معتبر باشد انتظار می‌رود افرادی که مولفه ژنتیکی کم تری در افسردگی خود دارند (گروه واکنشی) رویداد‌های استرس زای زندگی را گزارش کنند. هم چنین انتظار می‌رود افرادی که دارای مولفه ژنتیکی بالاتری هستند (گروه درون زاد) رویداد‌های استرس زای کم تری را گزارش کنند.

با این وجود، پس از مطالعه بیش از ۱۴ هزار فرد مبتلا به افسردگی نتیجه کاملا برعکس آن چه انتظار می‌رفت حاصل شد. محققان دریافتند افرادی که در معرض خطر ژنتیکی بالاتری برای افسردگی، اضطراب، اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا اسکیزوفرنی قرار دارند می‌گویند که در معرض استرس‌های بیش تری قرار گرفته اند. مواجهه با حمله از طریق سلاح، تجاوز جنسی، سانح رانندگی مشکلات حقوقی و مالی و سوء استفاده و مورد بی توجهی قرار گرفتن در دوران کودکی در افرادی که خطر ژنتیکی بالاتری برای افسردگی، اضطراب، اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا اسکیزوفرنی داشتند شایع‌تر بود.

ژن‌ها چگونه نقش ایفا می‌کنند؟

خطر ژنتیکی اختلالات روانی حساسیت افراد را نسبت به محیط تغییر می‌دهد. دو نفر را تصور کنید یکی با خطر ژنتیکی بالا برای افسردگی و دیگری با خطر ژنتیکی پایین برای افسردگی. آن دو نفر شغل شان را از دست می‌دهند. فرد آسیب پذیر از نظر ژنتیکی از دست دادن شغل را به عنوان تهدیدی برای ارزش خود و موقعیت اجتماعی اش تجربه می‌کند. احساس شرم و ناامیدی در او وجود دارد. او از ترس از دست دادن شغل دیگر نمی‌توانند خود را مجبور کنند به دنبال شغل دیگری باشد. برای فرد دیگر از دست دادن شغل کم‌تر با چنین احساسی همراه است. آن دو نفر یک رخداد را به گونه‌ای متفاوت درونی می‌کنند و آن را به شکلی متفاوت به یاد می‌آورند.

خطر ژنتیکی برای اختلالات روانی همچنین ممکن است باعث شود افراد در محیط‌هایی قرار بگیرند که اتفاقات بدی در آن رخ می‌دهد. برای مثال، خطر ژنتیکی بالاتر برای افسردگی ممکن است بر عزت نقس تاثیر بگذارد و فرد را بیش‌تر در معرض روابط ناکارآمد قرار دهد که سپس تبدیل به روابطی بد خواهند شد.

مطالعه محققان برای افسردگی چه معنایی دارد؟

نخست آن که نتیجه مطالعه تایید می‌کند که ژن‌ها و محیط مستقل نیستند. ژن‌ها بر محیط‌هایی که در نهایت در آن زندگی می‌کنیم و بر رخداد‌های پس از آن تاثیر می‌گذارند. ژن‌ها هم چنین بر نحوه واکنش ما به آن رویداد‌ها تاثیر می‌گذارند.

دوم آن که نتیجه مطالعه محققان استرالیایی از تمایز بین افسردگی واکنشی و درون زاد پشتیبانی نمی‌کند. ژن‌ها و محیط‌ها تعامل پیچیده‌ای دارند. در اکثر موارد افسردگی ترکیبی از ژنتیک، بیولوژی و عوامل استرس زا است.

سوم آن که افراد مبتلا به افسردگی که مولفه ژنتیکی قوی تری در افسردگی خود دارند گزارش می‌دهند که زندگی شان با عوامل استرس زای جدی تری نشانه گذاری شده است.  بنابراین، از نظر بالینی افرادی که آسیب پذیری ژنتیکی بالاتری دارند ممکن است از یادگیری تکنیک‌های خاص برای مدیریت استرس خود بهره‌مند شوند. این ممکن است به برخی از افراد کمک کند تا در وهله نخست احتمال ابتلا به افسردگی را کاهش دهند. هم چنین، ممکن است به برخی از افراد مبتلا به افسردگی کمک کند تا مواجهه مداوم خود را با عوامل استرس زا را کاهش دهند.

اختلال کم توجهی – بیش فعالی یک اختلال عصبی رشدی است که با اختلال عملکرد اجرایی و علائمی همچون نقص در توجه و تمرکز، بی احتیاطی، بیش فعالی و تکانشگری که فراگیر، مخرب و در عین حال برای سن فرد غیرطبیعی هستند مشخص می‌شود.

*روان رنجوری یا روان آزرده گرایی یک تمایل طولانی مدت به یک حالت عاطفی منفی یا اضطراب است. روان رنجوری یک بیماری نیست بلکه یک ویژگی شخصیتی است. افراد مبتلا به روان رنجوری تمایل بیشتری به افسردگی دارند و بیش‌تر از دیگران احساس گناه، حسادت، عصبانیت و اضطراب می‌کنند.

دیگر خبرها

  • چگونه سطح قند خون را به طور طبیعی کنترل کنیم؟
  • آسیب های بی خوابی و شب بیداری
  • کشف شگفت انگیز سرنخ‌های ژنتیکی افسردگی
  • ببینید| نظر وزیر اسبق بهداشت درباره برجام و محمدجواد ظریف/ «هر روز که از خواب بیدار می‌شویم وضعیت عوض شده»
  • ۵ مورد از معایب بی‌خوابی و شب‌بیداری را بدانید
  • آنچلوتی: کمی استرس دارم!
  • پنه لوپه کروز بازیگر مشهور ۵۰ ساله راز جوانی‌اش را فاش کرد
  • چند روش ساده برای تقویت مو
  • چگونه نوجوانان امروز را به خواندن کتاب‌های ایرانی علاقه‌مند کنیم؟/ ادبیات نوجوان در سایه غلبه ترجمه
  • چگونه آسیب‌های ناشی از بدخوابی را از بین ببریم؟