پيمان خازني: در جامعه موسيقي انگار همه با هم قهر هستند
تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۵۸۳۳۹۶
خبرگزاري آريا - سما بابايي: «با چشمتان ميشنويد» اين تعبيري است که «نادر مشايخي» از آخرين اثر پيمان خازني انجام داده است. اين آهنگساز در آخرين تجربهي خود اين امکان را به مخاطب ميدهد تا برداشت خودش را از اثر داشته باشد. براي همين است که تاکيد ميکند سه ضلع «من، شعر، شما» در آن نقش مهم دارد. اگرچه او در اين اثر شعر را پنهان کرده تا تاويلپذيري آن بيشتر شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
* *از آخرين اثرتان «همهمهي کاشيها» شروع کنيم. اين اثر تکنوازي تار است که به نظر ميرسد شما در آن تلاش کردهايد، فرم جديدي را در تارنوازي با همراهي شعر پيدا کنيد.«همهمهي کاشيها» آخرين اثري است که از من منتشر شد و در حاليکه يک اثر تکنوازي بود، اما جزو سختترين آثاري بود که تاکنون آن را تأليف کردهام. ممکن است فکر کنيم زماني که يک ارکستر بزرگ مينويسيم کار سختي انجام دادهايم؛ اما در اين صورت، قسمتي از وظيفهي انتقال زيبايي توسط نوازندگان صورت ميگيرد و آهنگساز به عنوان کارگردان و طراح اين جريان عمل ميکند؛ اما در يک اثر تکنوازي، تنها خود صاحب اثر به عنوان نوازنده و ساز وجود دارد و مولف براي اينکه بتواند به آرمانها و ايدهآلهاي ذهني خود برسد، کار بسيار دشواري را پيش روي دارد. همانطور که اشاره کرديد، در اين اثر به دنبال يک تجربه و رفتار جديد بودم و به همين خاطر به سمت شعر حرکت کردم.
* با توجه به اينکه اثر بيکلام است، کارکرد شعر در آن به چه شکل است؟ من اشعاري را انتخاب کردم تا از خواندن آنها تاثير بگيرم و خودم را وادار کنم رفتاري متفاوت با ديگر تارنوازان داشته باشم.
* اين رفتار متفاوت چيست؟ از نظام صرفاً دستگاهي خارج شديم. موسيقي رديفي ما نميتواند در تصويرسازي شعر نوي براهني و نيما موفق باشد و من مجبور شدم تا يک سري هنجارها را بشکنم و بر اساس آن شعر، تجربهي آزاد داشته باشم.
* با توجه به شرايط کنوني موسيقي، انتشار يک آلبوم تکنوازي چه توجيه هنري و همچنين اقتصادي داشت؟هماکنون دوران سختي در موسيقي ما وجود دارد که ميتوان براي آن دلايل گوناگون آورد؛ اما اگر بخواهيم نگاهي ساده به يکي از وجوه آن داشته باشيم، بايد به اين مساله توجه کنيم که در حال حاضر هر ايراني -حتي در روستاهاي دورافتاده- چند رسانه مثل تلگرام و اينستاگرام دارد و به همين خاطر موسيقيها بسيار راحت کپي ميشوند و از آن طرف مرز ميان موسيقي مجاز و غيرمجاز شکسته شده است. در اين فضا ما شاهد انتقال چند ميليون آهنگ به شکل روزانه هستيم که از اين گوشي به آن گوشي ميرود. حال سوال اينجا است که سهم «همهمهي کاشيها» در اين مسير چيست؟ من ميگويم بسيار سهم کمي دارد. من و همنسلانم در تلاش هستيم تا تنها چند مخاطب جديد براي موسيقي جدي ايجاد کنيم. در فضايي که مردم موسيقيهاي جدي را دنبال نميکنند، ما تمام تلاشمان را ميکنيم که از اين سيل مخاطبان تعدادي محدود را به ساز زدن جدي، تحقيق و پژوهش تشويق کنيم و به همين خاطر است که من فکر ميکنم اگر اين آلبوم 50 مخاطب را به اين راه بکشاند به رسالت خود عمل کرده است. در عين حال من دنبال موج مردمي نبودم در غير اين صورت دنبال کلام و همکاري با خوانندههاي شناخته شده ميرفتم. در واقع من اين مجموعه را براي دل خودم کار کردم. براي اينکه تعدادي از مخاطبانم آن را درک کنند و به آن بپيوندند. ميخواستم کمي جاي مرزها را عوض کنم.
* چرا؟ چون فکر ميکنم وظيفهي نسل ما اين است که با حفظ اندوخته نسلهاي پيشين کمي نوآوري کنند. سيستم صرفاً سنتي و نگاه دگم به موسيقي در جامعهي امروز جواب نميدهد و اگر بخواهيم در موسيقي رشد کنيم، بايد مخاطب داشته باشيم و بنابراين مجبوريم دنبال مرزهاي جديد برويم. اين مساله در تمام هنرها مثل نقاشي، خوشنويسي، شعر، معماري و دکوراسيون هم ديده ميشود و فعالان اين هنرها مدام دنبال مرزهاي جديد هستند، يعني هم از مرزهاي قديم تاثير ميگيرند و هم حرف جديدي مطرح ميکنند.
* در حرفهاي شما يک پارادوکس مشاهده ميشود. شما از يک طرف از موسيقي جدي ميگوييد و از طرف ديگر اينکه رديف و موسيقي سنتي صرف نميتواند در جامعه امروز حرفي براي گفتن داشته باشد. حال شما چگونه ميخواهيد مخاطبي که ممکن است چندان انسي هم با موسيقي دستگاهي ما ندارد، متوجه اين موسيقي کنيد؟ منظورم اين نيست که بخواهيم تودهاي از مخاطب را نشانه بگيريم و کسي که موسيقي پاپ يا موسيقيهاي سخيف گوش ميکند را به تارنوازي جدي ترغيب کنيم. ممکن است اين مجموعه بتواند تعدادي از افراد از طيفهاي مختلف را «بيدار» کند. هدف من بيدارکردن است؛ حالا ممکن است اين اتفاق براي تعداد اندکي رخ دهد. احساس ميکنم در فضايي که رفتار نوازندگان سازهاي سنتي شبيه به هم است يک رفتار متفاوت ميتواند مخاطبسازي کند. هميشه ما از تار يک نوع صدادهي شنيديم که مبتني بر موسيقي دستگاهي بوده يا اينکه به طور کامل در خدمت يک فرهنگ ديگر رفته و مثلاً موسيقي کلاسيک نواخته است؛ اما تلاش من اين بود که هم زخمههاي سنتي بزنم و هم يک نگرش جديد را با توسل به ادبيات ايجاد کنم تا اين تکنوازي تار شبيه امروز صدا دهد.
* مدل نواختن مضرابها و نزديکي بيش از حد به خرک که صداي تندي ايجاد ميکند و همچنين سرعت نوازندگي هم در اين راستا بوده است؟من در مقدمه آلبوم نوشتم: «من، شعر، شما» هر کدام از اين اضلاع را اگر برداريم، در ارتباطي که بايد با اثر گرفته شود، خلاء پيش ميآيد. من از يک سري شعراي معاصر و شناخته شده، مشهورترين شعرشان را انتخاب کردم. در هر کدام از اين آثار رموزي وجود دارد که تلاش کردم آنها را کدگشايي کرده و به زبان موسيقي درآورم؛ اما با شکل امروزي. وقتي روي شعر «آي آدمها» يا «دفِ» براهني کار ميکنم، بايد رفتاري متفاوت داشته باشم.
* چقدر از اين رفتار متفاوت از اساس نظام دستگاهي نشأت گرفته است؟طبيعي است که از يک نظام کلي و دستگاهي تبعيت ميکند. اگر من سنت را نشناسم، کاري که انجام ميدهم از هويت خارج ميشود؛ اما من تلاش ميکنم آگاهانه و با احترام مرزهاي سنت را کنار بگذارم، ضمن اينکه در اين اثر از جريان شعر نيز استفاده کردهام. فکر ميکنم در سرزمين ما شعر چند قدم جلوتر از موسيقي حرکت کرده و شايد شعر شاخصترين هنر ما باشد. حرکت به سمت ادبيات به موسيقي من رنگ ديگري داده و موسيقي متمايزي را به وجود آورده است.
* چقدر از اين قطعات بداهه است؟ تقريباً تمام آنها به صورت بداهه نواخته شده است. تنها قطعهاي که با تمرين بداهه شکل گرفت، شعر استاد کدکني بود که عنوان «همهمهي کاشيها» نيز از آن گرفته شد. من اين قطعه را تمرين کردم و پيشساختههايي در ذهن داشتم که بر اساس آن شعر به آن فکر کرده بودم، در ديگر قطعات هيچ پيشفرضي نداشتم.
* حتي اينکه در چه دستگاه يا گامي نواخته خواهد شد؟هيچ. البته هر کدام از اين قطعات چند بار بداههنوازي شدند که در بار ديگر شکلي متفاوت به خود گرفتند؛ براي مثال يک روز حسم روي توناليتهي مينور بوده و در تجربهي بعدي در گام دورين نواختم. در واقع حس درونيام را در توناليتههاي مختلف به صورت بداهه پياده کردم و گاهي در يک ضرباهنگ، ريتم و توناليتهي ديگر حرکت کردم.
* تا زماني که شما بداههنوازي صرف ميکنيد، اين مساله قابل پيشبيني است؛ اما شما بر اساس شعر اين تکنوازيها را انجام دادهايد. بر اساس حال و هواي کلي شعر، گام و دستگاه را انتخاب نميکرديد؟ببينيد من به «حال» و «لحظه» اعتقاد بسياري دارم و بيشتر قطعاتم را در لحظه ساختهام؛ چون اعتقاد دارم گاهي اوقات، اتفاقات خوب پشت هم ميافتد و ممکن است روزي هم روزِ کار نباشد. فکر ميکنم دو نوع فعاليت هنري وجود دارد: جوششي و کوششي. سعي ميکنم هميشه با جوشش حرکت کنم. احساس ميکنم اگر احساساتم را با هيجانات لحظه خلق کنم، ماندگاري بيشتري خواهد داشت. من براي اين اثر همين 6 شعر را انتخاب نکرده بودم، تعدادي شعر انتخاب کردم که بعدها به اين نتيجه رسيدم که انتخابشان درست نبوده و هر چه تلاش کردم نتوانستم اتفاقي موسيقايي با آنها رقم بزنم.
* مثلاً چه شعري؟ مثلا هرچه کردم نتوانستم اتفاقي را در شعر «فروغ» ايجاد کنم يا شعرايي بودند که نگاهشان شبيه شاعري ديگر بوده است. سعي ميکردم درباره زندگي اين شعرا بخوانم تا آن نگاه و تاثير در من به وجود آيد. در تمام اين مدت هم با آرامش مسير را طي ميکردم و فعل و انفعالات در قسمت زيادي خود به خود به وجود ميآمد. ضمن آنکه قرار نبود ترجمهي عين به عين از اين اشعار داشته باشم؛ چون آن شعر را کوچک ميکرد. هر کدام از اين آثار ميتوانست نتهاي خودش را داشته باشد. در آن جوشش با نوازش روي شعر، خودش ملودي را به من هديه ميداد و من آن را بداههنوازي ميکردم.
* به نظرتان اين قطعات هم مانند آن اشعار ماندگار خواهد بود؟نميدانم؛ اما بيش از اينکه بخواهم اين شيوهي نوازندگي و آهنگ ماندگار شود، دلم ميخواهد دامنهي اين پژوهش ماندگار شود و اگر تاريخ يک دهه يا نيمقرن از تارنوازي ورق خورد به عنوان يک نگاه متفاوت به آن پرداخته شود. من در اين اثر از يک تارناکوک و در عين حال کوک استفاده کردم، توناليته ثابت نيست، يک نظم در بينظمي است. تاري که به شکل دفرمه از آن استفاده ميشود. تا پيش از اين نواي تار يا طربانگيز بوده يا محزون؛ اما الان صداي جديدي ميدهد که در قطعاتي چون قطعه براهني يا نيما شبيه گذشته نيست. شايد اين تئوري ابتدايي باشد اما در آثار بعديام به شکل عميقتري به آن نگاه شده است. من دارم سازهاي ديگر چون کمانچه، کمانچه آلتو، سنتور، ني و قانون را نيز در اين سمت و سو حرکت ميدهم. در مجوعهي بعدي به سوي اشعار «فيتز جرالد» استفاده ميکنم و از دفرمگي سازهاي ايراني و کشورهاي اطراف يک مجموعه چند زبانه شکل ميدهم. اين مجموعه جواب خودش را به من داد و حالا فکر ميکنم در گروهنوازي ايراني مرزهاي جديدتري را تجربه کنم.
* در هارموني هم اين اتفاق رخ ميدهد؟قاعدتاً ترکيبي از هارموني مدال و تونال را در اين مجموعه دنبال ميکنم. نغمهها به شکل نغمههاي ثابت زده نميشود و در يک توناليته و ريجيست جديد و البته پايبند به اصالتها رخ خواهد داد.
* برداشت شما از شعر باز هم مانند اين اثر به شکل فرامتني است يا اينکه اثر باکلام خواهد بود؟ متن به صورت انگليسي روايت ميشود؛ البته در حالت دکلماسيون نيست، نوعي نريشن و گويندگي است. چون در دکلمه، حس و حال به مخاطب القا ميشود و ما چنين قصدي نداشتيم.
* نسل شما مدام از نوآوري حرف ميزند. ضرورت توجه به اين مساله در چيست؟ امروز ويژگيهاي خودش را دارد؛ البته موسيقي دستگاهي ما برايمان بسيار باارزش است؛ چون ما با ياد گرفتن از آن موسيقي حرفهاي جديدي ميزنيم؛ اما نميتوان اين مساله را فراموش کرد که حرف امروز را با گوشه و دستگاه نميشود زد. عواطف جامعه امروز بايد با اصوات امروزي ساخته شود.
* اما ما هنوز سعدي و حافظ ميخوانيم و احساس ميکنيم حرف امروز را ميزند. سعدي در زندگي جوان امروز ما چه نقشي دارد؟
* ممکن است در تمام لحظات زندگياش جاري نباشد؛ اما حرفش کاملاً امروزي است. بينش اين افراد نادر و ويژه است. اينها به اندازهاي آينده را بزرگ ديدهاند که توانستهاند کلامي را بگويند که همچنان پس از قرنها پويا است. آرزوي هر هنرمندي است که بتواند به اين پويايي دست پيدا کند. اما جامعهي امروز خاصيت خودش را دارد؛ ضمن اينکه آيا اگر امروز سعدي متولد ميشد باز هم ميتوانست همان کلام را بگويد و اين جايگاه را داشته باشد يا نه؟ امروز ديگر سعدي و حافظ نميخواهد چون آنها هستند و ما بر استناد بر اشعار آنها شاعران ديگري چون شاملو را نياز داريم که در ادبيات امروز پرچمدار ميشود. آيا نميتوانيم بگوييم که اخوانها و شاملوها از حافظ و سعدي اشباع شدهاند و شيوهي جديدي خلق کردهاند؟
* اما ما هنرمندي مثل حسين منزوي هم داريم. اين اتفاق در موسيقي هم رخ داده است. ما در موسيقي هم بزرگاني چون حنانه، تجويدي، عليزاده، لطفي و مشکاتيان را داريم که ارزشهاي دوران خودشان را شناختند و با توجه به استعداد شگرفشان متوجه اين مساله شدند که در چه زمان و مکاني زندگي ميکنند و با توجه به اين شناختهاي کلي که به دست آوردند، آثارشان را خلق کردند. البته آنها آدمهاي خوششانسي بودند، چون خداوند به آنها «قدرت خلق» هديه داد. افراد زيادي هستند که مينوازند و شعر ميگويند، اما قدرت خلق ندارند و کسي که اين موهبت را دارد، خداوند مسئوليت بسيار بزرگي به او داده است.
* اينجا يک مساله پيش ميآيد و آن اينکه آيا ما از تمام ظرفيتهاي موسيقي سنتي ايران با قدرت کافي بهره بردهايم که حالا اين ادعا را داريم که نميشود با آن حرف امروز جامعه را زد؟ آن هم در حالي که ما الگويي مثل چاوش داريم که به هر حال توانست با همين دستگاهها و گوشهها آثاري خلق کند که اتفاقاً حرف زمان خودش را به بهترين شکل و با مستحکمترين موسيقي بيان ميکند. در موسيقي سنتي ايران چند صد گوشه وجود دارد که تنها بخشي از آنها براي مردم قابل فهم است. براي مثال آواز همايون اين خصوصيت را دارد يا به دليل اينکه نغمهي لالايي در گوشهي بختياري است، مردم اين نغمه را ميشناسند. نميتوانيم بگوييم تمام گوشهها کاربردهاي مردمي داشتند و حالا ندارند. خيلي از گوشهها تنها براي اين است که هنرجوي موسيقي با اين موسيقي آشنا شود. در اوايل انقلاب به خاطر جريانهاي سياسي و اجتماعي موسيقي ما توانست جايي براي خودش باز کند و البته در اين ميان هوش آهنگساز و شاعر و نوازندگان هم موثر بوده است.
* شرايط اجتماعي يک مساله است، اما به هر حال خود آثار هم قدرتي داشتند که اگر تعارفات را کنار بگذاريم بخش مهمي از آثار کنوني فاقد آن هستند. اين مساله را ميشود از جنبههاي مختلف بررسي کرد که کمکاري موسيقيدانان و همچنين بيمهري مخاطبان از جملهي آن است. ما در گذشته آثاري داشتيم که بيش از يک ميليون نسخه فروخته، حالا اما کسي هزينهاي براي موسيقي نميکند.
* آخر چرا مخاطب بايد اين آثار را بخرد؟!ما 80 ميليون جمعيت داريم، تيراژ کتاب و موسيقي ما چقدر است؟ اين فقط ناشي از ضعف اين آثار نيست، بخش مهمي از آن به خاطر بيتوجهي مخاطبان است.
* شما خودتان چقدر کتاب و سيدي ميخريد؟ من تمام آثار را ميشنوم و آنهايي را که خوشم بيايد خريداري ميکنم. من هميشه سيدي و کتاب هديه ميدهم.
* چه آلبومي مثلا؟ نگويم بهتر است!
* اتفاقاً بگوييد.مثلاً تا به حال چندين جلد کتاب «بيشعوري» را به ديگران هديه کردهام. اما در کنار تمام اينها فراموش نکنيد که نسلِ ما با انفجار متخصص و کساني که کار هنري ميکنند، مواجه است. در حال حاضر هزاران فعال موسيقي وجود دارد که کنسرت ميدهند و آلبوم منتشر ميکنند و اين در حالي است که ظرفيت سالنهاي ما کمتر شده است. گلوگاه تنگ شده و به همين خاطر هنر ما تبديل به يک جزيرههاي کوچک شده است. ما اهالي موسيقي همديگر را نميشناسيم چون رسانه نداريم. در حالي که در سينما و ورزش اين اتفاق نميافتد. يک انزوا در جامعهي موسيقي وجود دارد که انگار همه با هم قهر هستند. «بهداد بابايي» در مصاحبه با سايت شما به اين مساله اشاره کردهاند که جامعهي موسيقي تا کنون اين همه از هم دور نبوده است. اينها همه مشکلاتي است که ما با آن مواجه هستيم.
* قرار نيست کنسرتي از «همهمهي کاشيها» برگزار شود؟ من خيلي وضعيت کنسرت ها را دوست ندارم. صدابرداريها چندان خوب نيست و تنها چند ساعت مانده به برگزاري کنسرت، سالن را در اختيار هنرمند قرار ميدهند. وضعيت دکور هم تعريفي ندارد. مجموع اين شرايط باعث ميشد که تن به برگزاري کنسرت ندهم. يعني در اين سالها تمام تلاشم را کردم تا روي صحنه نروم مگر اينکه به درستي اين کار انجام شود تا اينکه با «رضا موسوي» به اين نتيجه رسيديم پرفورمنسي به نام «تار و ديوار» را در سالن رودکي با پرفورمر و موسيقي و انيميشن اجرا کنيم و در اين ميان نوازندگاني هم در کنار من هستند که به صحنه اضافه ميشوند و قطعاتي از آلبوم شوخي هم اجرا ميشود.
* سال گذشته هم در يونسکو اجرا داشتيد. من خودم را خيلي آدم خوششانسي ميدانم که آثارم در آن صحنه اجرا شد. هر سال جشن يونسکو در يک شهر برگزار ميشود و سال گذشته در دهلي نو اين اتفاق افتاد و ما قطعاتي را اجرا کرديم و يکي از شبکهها به صورت زنده پخش کرد.
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۵۸۳۳۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تنظیم بازار و جهش تولید با مشارکت تشکل ها
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه گفتگوی ویژه خبری ،موضوع تنظیم بازار کالاهای اساسی با مشارکت تشکلها را با حضور میهمانان برنامه آقایان علیرضا پیمانپاک؛ قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی و حمید کاشانی؛ رئیس اتحادیه سراسری تولیدکنندگان تخم مرغ بررسی کرد.
مقدمه: در خبرها به نقل از قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی داشتیم که بازار تخم مرغ با الگوی مشارکت تشکلها به ثبات رسیده به طوری که صادرات این محصول ظرف یک سال، افزایش بیش از ۲ برابری داشته، به گفته آقای پیمانپاک، این الگو برای سایر کالاهای اساسی هم قابل تسری است.
(پخش گزارش)
سؤال: آقای پیمانپاک درباره این شیوه تنظیم بازار که در بازار تخم مرغ اتفاق اقتاده، توضیح بفرمایید.
علیرضا پیمانپاک: یکی از مسائل مهم و راهبردی در بحث تنظیم بازار، همان طور که سالهاست روی آن صحبت میشود، این است که ما بتوانیم تعادل به بازار بدهیم با تقویت و رونق تولید. وقتی شما تولیدتان رونق داشته باشد، وقتی عرضه شما از تقاضا فزونی بگیرد و اختلاف داشته باشد، طبیعتاً تنظیم بازار اتفاق میافتد. وقتی شما نتوانید تولید را تثبیت کنید، ثبات داشته باشید، استمرار تولید داشته باشید، منافع تولیدکننده تأمین شود، طبیعتاً با هر گونه تعزیر و قیمت گذاری دستوری و هر گونه نظارت و فشار روی بازار واقعاً نمیتوانیم به آن ثبات، تعادل و تنظیم بازار دست پیدا کنیم. حوزه تخم مرغ یک حوزه نمونه در این زمینه است، ما طی سه سال گذشته رونق تولید و رشد قابل توجهی در حوزه تولید داشتیم. خود آقای کاشانی میتوانند به این فرایند و افزایش تولید اشاره کنند. در کنار این افزایش تولید و بحث این که ما بتوانیم نهادهها و هزینه تولید را کاهش دهیم و عرضه را افزایش دهیم، یک اطمینان خاطر هم باید به تولیدکننده دهیم در خصوص بازار. بحث تخم مرغ یک مسأله حساسی است. ما در ۶ ماه اول سال به دلیل افزایش دما و گرما یک کاهش مصرفی را داریم و در ۶ ماهه دوم سال یک افزایش تقاضا. ما چطور بتوانیم این را تنظیم کنیم؟ یک راه این بود که به صورت سنتی در سالهای گذشته میگفتند که وزارت جهاد و پشتیبانی امور دام، مجموعههای مختلف باید بیاید خرید تضمینی کند، این خرید تضمینی یعنی شما میآیید یک تخم مرغی را خرید میکنید، یک ماه و نیم، ۲ ماه دیگر این تخم مرغ صنعتی میشود، کاهش قیمت پیدا میکند، یک هزینه تنظیم بازاری روی دست دولت میگذارد. یک شیوه دیگر این که دولت با حمایت و همراهی بخش خصوصی بیاید برنامهریزی کند برای این که این مازاد عرضه را صادر کند به بازارهای کشورهای اطراف که بازارهای خوبی هستند، تقاضا دارند هم در حوزه عراق، هم در حوزه افغانستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس و برنامهریزی که ما با همراهی تشکلها داریم برای حضور در بازار اتحادیه اوراسیا.
سؤال: الان این اتفاق افتاد؛ یعنی در واقع از یک طرف بازار تنظیم شده، قیمتها زیر قیمت مصوب است، از طرف دیگر صادرات.
پیمانپاک: دقیقاً، قیمتها پایین است، آن جا تولیدکننده میتواند در ازای صادرات، درآمد ارزی بدست بیاورد، با همراهی که با بانک مرکزی داریم، برنامهریزی داریم برای تسهیل بازگشت ارز، این که با نرخهای رقابتی بتوانند ارز خود را عرضه کنند و عمدتاً زیان یا درآمد کمتری که از قِبَل فروش در بازار داخلی به دست میآورند، از مسیر صادرات بتواند جبران شود و آن ثبات و استمرار تولید بتواند ادامه پیدا کند.
سؤال: آقای کاشانی میزان صادرات چقدر بوده و به چه ترتیب است؟
حمید کاشانی: ما سال ۱۴۰۰ واردکننده تخم مرغ بودیم، یعنی تا سال ۱۳۹۸ تخم مرغ در کشور ما وارد میشد. یعنی با حضور دولت جدید که روی کار و برنامهریزی که صورت گرفت و یک کار بینظیری که آن زمان صورت گرفت، با واگذاری کلیه وظایف تولید، برنامهریزی صادرات، واردات به تشکل ما برنامهریزی صورت گرفت و سال بعد یعنی سال ۴۰۰ که دولت جدید روی کار آمد ما تخم مرغ وارد میکردیم و سال ۴۰۱ پنجاه و چهار هزار تن و سال ۱۴۰۲ با استمرار این و اعتقاد مسئولان الان وزارت جهاد کشاورزی و نگاه درست بازرگانی که به تولید داشتند به ۱۳۷ هزار تن رقم صادرات در سال گذشته رسیده است، که این رقم بسیار بی نظیری است، یعنی ما حتی ترکیه که رقیب ما در کشورهای اطراف در زمینه تولید تخم مرغ است، امسال ما تولید مطلوبتری نسبت به آنها داشتیم.
سؤال: الان به چند کشور صادر میکنیم؟
کاشانی: ما تا گذشته صادرات سنتی به افغانستان و عراق داشتیم، ولی الان خداراشکر به قطر، امارات، عمان، ترکمنستان و حتی در مقاطعی ما به پاکستان که خود یکی از تولیدکنندگان تخم مرغ است، صادر کردیم و با حمایت ویژهای که در بحث کشورهای اوراسیا انجام میگیرد، امیدواریم که تمام اقدامات آن بعد از سفر ریاست جمهوری برای این که ما بتوانیم تخم مرغ به روسیه صادر کنیم که فکر میکنم اولین محموله آن هفته آینده ارسال شود و پروسه بسیار بلندی دارد و یکی از کشورهایی است که روسیه واقعاً شرایط قرنطینه و ضوابط بهداشتی آن؛ بسیار شرایط سختی است که فکر میکنیم برای اولین بار در کل صنعت دام و طیور ما در کل صنعت طیور کشور ما صادرات به روسیه را هفته آینده یا تا ۱۰ روز آینده اولین محمولهها آماده و ارسال شود.
سؤال: آقای کاشانی کلاً تولید ما چه تغییری کرده در این سالهایی که فرمودید؟
کاشانی: ما سال ۱۳۹۹ نهصد هزار تن تولید تخم مرغ ما بوده که سال ۴۰۲ به یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید ما رسیده یعنی ۴۰۰ هزار تن افزایش تولید سالانه، یعنی نسبت به سال ۹۹ داشتیم که این رقم اصلاً رقم...
سؤال: بیش از ۴۰۰ هزار تن.
کاشانی: بیش از ۴۰۰ هزار تن است که امسال هم باز در صدد این هستیم که افزایش تولید داشته باشیم و باز بتوانیم این تولید را افزایش دهیم.
سؤال: آقای کاشانی همیشه در خصوص این بحث تأمین نهاده، مرغداران مشکلاتی داشتند، این مشکلات ادامه دارد یا تا حدودی حل شده، به چه ترتیب است؟
کاشانی: در زمینهای که ما در بحث تولید تخم مرغ وزارت جهاد و مسئولین وقت اعتقاد به بحث شعاری که در بحث سال است؛ جهش تولید با مشارکت مردم، نمونهاش در وزارت جهاد دارد در بخش تولید تخم مرغ انجام میشود، یعنی اگر ما بخواهیم یک مثالی را که حضرت آقا فرمودند بزنیم، در بحث تولید تخم مرغ دارد انجام میشود، یعنی کل برنامهریزی صادرات با سیاستگذاری درست وزارت جهاد و نگاه درست برنامهریزی تولید و نگاه درست بازرگانی که بخواهد از بازرگانی که در خدمت تولید باشد و حمایت کند از تولید کننده و امنیت خرید را برای تولیدکننده به ارمغان بیاورد شاید در ۶ ماه گذشته ما این روند را در هفت، هشت ماه گذاشته داریم که در بحث تأمین نهادهها، در بحث تنوع تأمین نهادهها و بازیگرانی که دارند در بحث تأمین نهاده برای مرغدار الان فعالیت میکنند، بسیار گسترده شده و مرغدار الان در سامانه بازارگاه بخواهد خرید کند با شرایط بسیار ایدهآل میتواند از هر شرکتهای مختلفی که به بازار ورود کردند و با نگاه انحصارزدایی که وزارت جهاد دنبال میکند، میبینیم که واقعاً میتواند با تنوع در کشورهایی که تأمین مواد اولیه برای ایران انجام میدهند میتواند تأمین کند.
سؤال: آقای پیمانپاک الان کار شما در خصوص تنوع دام و طیور چیست؟
پیمانپاک: اول توضیحی راجع به بحث صادرات بدهم و بعد بحث تنوع، من باز اشاره میکنم یک شیوه قدیمی سنتی غلط این است که ما با تحمیل هزینه به دولت بیاییم یک هزینههایی را به عنوان هزینه تنظیم بازار بدهیم، یک جا این است که با کمک به رونق تولید و کمک به موضوع صادرات بتوانیم بازارهای بیرونی را بدست آوریم تا این تولید ما استمرار داشته باشد. این مسألهای که آقای کاشانی اشاره کردند؛ فعالیت گستردهای که در هماهنگی وزارت صمت، سفارتخانه ما در روسیه، رایزن بازرگانی ما و وزارت جهاد و تشکل، سه ماه مستمر تلاش بود تا ما توانستیم مجوزها را در روسیه به دست بیاوریم و یک بازار بسیار بزرگ بکر مستمر مطمئنی را که نیاز به محصول ما دارد ازآن خود کنیم و بتوانیم در این بازار نفوذ کنیم. این یک همکاری نزدیک بین دولت و بخش خصوصی بود که اینجا اثرش در سفره مردم است که استمرار تولید، تنظیم و تعادل بازار را دارد.
سؤال: بالأخره این نهادههای دامی با ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ وارد میشوند و یارانه میگیرند، الان بحثی که هست، این صادراتی که ما میکنیم این نیست که به کشورهایی که صادرات میکنیم یارانه میدهیم؟
پیمانپاک: آن جا یارانهای وجود ندارد، چون شما فروشی که داری، فروش ارزی است، یعنی آن جا اگر کشور امارات، قطر، عمان، عراق و روسیه خرید میکند، به ازای نرخ دارد ارز پرداخت میکند به ما، که این ارز برمیگردد و به عبارتی منافع آن متوجه تولیدکننده است، یعنی ما یارانهای که نمیدهیم، آن جا که به قیمت ریالی محاسبه نمیکنیم. تولید یارانهای بوده، اما این بخشی که حالا عدد کوچکی است برای هزینه تنظیم بازار، برای این که ما بتوانیم آن قیمتی که شما ببینید، شما اگر در فصل گرم صادرات انجام ندهید، کاهش درآمد تولید باشد، زیان به تولیدکننده منعکس شود، این باعث حذف مرغهای مولدش میشود و در ۶ ماه دوم سال ما بحران تخم مرغ داریم.
سؤال: یعنی هزینهاش از یارانه بیشتر است؟
پیمانپاک: دقیقاً، هزینه بسیار بیشتر است، به عبارتی درآمد و آن نفعش به شبکه تولید میرود. یعنی این موجب رونق تولید میشود، در عین این که ارز هم به کشور برمیگردد، یعنی معادل ارزی ما؛ این نرخ ریالی است که نمیفروشیم. در زمینه نهاده، اتفاقاً یکی از نکات مهم این است که ما یک دید سنتی قبلاً حاکم بوده، این که ما با افزایش قیمت و گران کردن کالا نتوانیم تولیدکننده را منتفع کنیم، اما طی یک سال گذشته استراتژی وزارت جهاد این بوده که هزینه تمام شده تولید را کاهش دهد. هزینه تمام شده تولید ازجمله یکی از مهمترین حوزهها در حوزه طیور؛ بحث نهادههاست. این که ما نهادهها را بتوانیم به سرعت و سهولت با قیمت مناسب و به صورت رقابتی در اختیار مرغدار و دامدار قرار دهیم، فعالیتی بود که برنامه ریزی و امروز محقق شده است. امروز شما میبینید که نهادهها به صورت مدتدار؛ ذرت، کنجاله و جو عموماً و خصوصاً ذرت به صورت مدتدار، بعضاً سه ماهه، چهار ماهه و ۶ ماهه در اختیار مرغدار قرار میگیرد با یک نرخ بعضاً ۲۰ تا ۳۰ درصد زیر نرخ مصوب. همین باعث رونق تولید و اطمینان خاطر میشود.
سؤال: همین نرخی که در بازار است برای مرغداران میصرفد؟
پیمانپاک: الان نرخی که وجود دارد بین هشت هزار تومان بوده که تقریباً در این یک هفته اخیر زیر هشت هزار تومان هم آمده؛ یعنی روی ۷۵۰۰ تومان و ۱۷۰۰ تومان است. نهاده را عرض میکنم.
سؤال: نرخ تخم مرغ؟ با توجه به این توضیحاتی که فرمودید پایین آمدن نرخ نهاده، قیمت تخم مرغ برای تولیدکننده میصرفد؟
پیمانپاک: آقای کاشانی باید اشاره کنند.
سؤال: آقای کاشانی از شما بپرسیم.
کاشانی: در رابطه با تخم مرغ، آخرین قیمت تخم مرغ ما برمیگردد به ۱۵ ماه گذشته، ما با توجه به مسئولیت تنظیم بازاری که داشتیم و تعهدی که به دو وزیر قبلی داده بودیم که اگر افزایش یک قیمتی را به ما اعلام کردند؛ ۴۷ هزار و ۳۰۰ تومان و گفته بودند اگر هفت درصد افزایش قیمت در مواد اولیه شما داشته باشد، ما قیمت را اصلاح میکنیم، ولی با توجه به نگرانیهایی که برای مصرفکننده و کشور داشتیم، نهایت همکاری را ما سال گذشته جهت تنظیم بازار با دولت و به دستور بازرگانی وزارت جهاد انجام دادیم. بسیار حرف درستی آقای پیمانپاک میگویند، ما کاهش قیمت نهاده را داریم؛ در بحث ذرت حداقل ۲۵۰۰ تومان تا سه هزار تومان..
ذرت کاهش قیمت دارد، سویا روی همان قیمت مصوب دارد انجام میشود، ولی قیمت تخم مرغ را من فقط خدمتتان بگویم از زمانی که قیمت ما اصلاح شده مثلاً مکمل دارو تقریباً نسبت به آن زمان سه برابر شده کرایه سه مرحله افزایش داشته حقوق و دستمزد دو مرحله افزایش داشته، افزایش سویا در سامانه بازارگاه سه مرحله بوده، افزایش هزینههای نگهداری و استهلاک همان بوده ما خدای ناکرده گران سازی نیست که بخواهیم بگوییم که محصولمان را میخواهیم گران یعنی بفروشیم نه ما یک قیمت تمام شده کف است به هیچ عنوان ما راضی به این نیستیم که بخواهیم خدای ناکرده محصولی را که داریم تولید میکنیم و میدانیم کالایی است که مردم باید استفاده بکنند و تمام شرایط کشور را هم درک میکنیم ما یک قیمت تمام شده کف قیمت را باید برای ما معین بکنند و تمام کالاها هم شامل همین بوده ولی در تخم مرغ با توجه به مسئولیتی که ما داشتیم و افزایش تولیدی که ما داشتیم و صبر و لطفی که تولید کنندگان ما داشتند و دستوری که وزارت محترم جهاد کشاورزی داده بوده تا امروز ما این را یعنی با هر شرایطی بوده مهیا کردهایم.