وضعيت نسخ خطي فارسي در روسيه/ سود قاچاق به جيب کلکسيونرها مي‌رود
تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۶۳۳۲۱۶
خبرگزاري آريا - قاچاق نسخ خطي قديمي و ارزشمند به خارج از کشور، به بازاري پررونق براي سودجويان تبديل شده؛ طوري که دولت بودجه‌اي قابل توجه براي خريد اين نسخ در داخل تخصيص داده است.
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ: چندي پيش جمعي از اساتيد و نسخه‌شناسان روسي در سفري که به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي انجام شد؛ براي شرکت در يک دوره آموزشي با عنوان فهرست‌نويسي و نسخه‌شناسي به ميزباني کتابخانه ملي ايران، به کشورمان سفر کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اين هيئت هفت نفره که اعضاي آن را مسئولان و اعضاي عاليربته مراکز و انستيتوهاي علمي روسيه از قبيل کتابخانه ملي روسيه، انستيتو شرق‌شناسي روسيه، مرکز ايرانشناسي روسيه، انستيتو تاريخ «شهاب‌الدين مرجاني» و انستيتو زبان، فرهنگ و هنر مرکز علمي داغستان تشکيل مي‌دادند، در ميزگردي که به ميزباني مهر برگزار شد، نظرات خود را درباره وضعيت نگهداري از نسخ خطي فارسي در روسيه و همچنين مسائل مبتلابه اين نسخ از جمله قاچاق آنها به کشورهاي مختلف، بيان کردند که در زير از نظر مي‌گذرد:
* به عنوان سوال اول مايلم درباره وضعيت فهرست نويسي و نسخه شناسي در روسيه توضيح دهيد و اينکه اين کار تحت چه ضوابط و استانداردهايي انجام مي‌شود؟
«لولا زاريفونا تانوا»، عضو هيئت علمي انستيتوي شرق‌شناسي آکادمي علوم روسيه در بخش ادبيات ملل آسيايي: فرهنگ ايران، هند و تاجيکستان پيش از اين، يک فرهنگ بوده است اما متاسفانه ما را از خط و الفباي عربي محروم کرده‌اند و به ناچار ما به سمت خط و البفايي لاتين و بعد سيريليک سوق داده شديم. حال که به پيشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و کتابخانه ملي ايران، به ايران آمديم، به واقع بايد بگويم که دلمان تازه شد.
ضمن اينکه در دوره آموزشي فهرست نويسي و نسخه‌شناسي که در اين مدت برگزار شد، ما با مکتب آموزشي نسخ خطي عربي و فارسي آشنا شديم. ما مشتاق خط و زبان فارسي هستيم و قطعاً وقتي به مسکو و ديگر شهرهاي روسيه بازگرديم، کوله‌باري که با خود برده‌ايم، ما را از هر حيث منتفع خواهد کرد.
«اولگا ميخايلونا ياستربوا» عضو هيئت علمي بخش نسخ خطي کتابخانه ملي روسيه و دانشيار گروه فيلولوژي ايراني دانشکده مطالعات شرقي دانشگاه سنت پترزبورگ: ما در چند شهر روسيه از جمله مسکو، سنت‌پترزبورگ و قازان، مجموعه‌هاي مهمي از نسخ خطي اسلامي به زبان‌هاي عربي، ترکي و فارسي داريم که در طول چند دهه اخير، همه آنها فهرست نويسي شده‌اند. به عنوان مثال کار جمع‌آوري و فهرست‌نويسي نسخ خطي فارسي دانشگاه قازان بر عهده خانم آلسو ايراتوونا آرسلانوا رئيس مرکز ايرانشناسي انستيتو تاريخ «شهاب الدين مرجاني» وابسته به آکادمي علوم جمهوري تاتارستان، بوده که سال گذشته اين فهرست، به چاپ رسيده است.
مشکلي که ما داريم اين است که هنوز کلکسيون‌هاي زيادي نزد مردم و در شهرهاي مختلف روسيه که مشتمل بر نسخ خطي زيادي است، وجود دارد که ما به آنها دسترسي نداريم. متاسفانه در اين مراکز هنوز متخصصاني که بتوانند کار فهرست‌نويسي اين آثار را انجام دهند، نداريم البته همکاراني مانند آقاي «ايلياد ولاديميروويچ زايتسف» جانشين رئيس انستيتوي اطلاعات علمي در حوزه علوم اجتماعي آکادمي علوم روسيه داريم که به اين مراکز هم سر مي‌زنند و کلکسيون‌هاي کوچک را مي‌بينند و تلاش مي‌کنند آنها را فهرست‌نويسي کنند. البته در مراکز دولتي روسيه، نسخ خطي ارزشمند را از مردم خريداري مي‌کنند و يا اينکه مردم آنها را به اين مراکز اهدا مي‌کنند. ما البته به کمک متخصصين که اين آثار را فهرست‌نويسي کنند، داريم.
* مشخص هست که چه تعداد نسخه خطي به زبان فارسي در کتابخانه ملي روسيه وجود دارد؟
در کتابخانه ملي روسيه حدود 3 تا 4 هزار نسخ خطي به زبان فارسي وجود دارد که البته نسبت به مجموعه‌اي که در اختيار دانشگاه قازان است و يا مجموعه‌اي که در سنت‌پترزبورگ وجود دارد، کلکسيون خيلي بزرگي به شمار نمي‌رود.
* اين نسخه‌ها از حيث نگهداري چه وضعيتي دارند و براي حفظ آنها چه کارهايي در روسيه انجام مي‌شود؟
ما از آنها عکسبرداري مي‌کنيم و از آنها ميکروفيلم تهيه مي‌کنيم. بعد از مرمت نسخه‌هايي که خيلي فرسوده هستند، ما سعي مي‌کنيم نسخه‌هاي ديجيتالي آنها را هم تهيه کنيم و سعي مي‌کنيم که محققان و پژوهشگراني را که به کتابخانه ملي و يا ساير مراکز ديگر نگهداري کننده از اين آثار مي‌آيند، از استفاده از آنها محروم نکنيم و آنها را در اختيارشان قرار دهيم. کتابخانه ملي روسيه، يک کتابخانه آزاد است و پژوهشگراني که مايلند روي اين نسخه‌ها تحقيقاتي انجام دهند، تنها با يک معرفي نامه از طرف دانشگاه و يا سازمان مربوطه‌شان، مي‌توانند عضو کتابخانه شوند و اين نسخ در اختيار آنها قرار مي‌گيرد.
* ما در ايران چيزي در حدود 300 تا 500 هزار نسخه خطي داريم که اينها نزد مردم است که البته شرايط نگهداري از آنها هم طبيعتاً مناسب و مساعد نيست. بجز اين حدود 4000 نسخه که اشاره کرديد، تخمين مي‌زنيد که چه تعداد نسخه خطي به زبان فارسي در سراسر روسيه و نزد مردم وجود داشته باشد؟
آماري در اين باره هست اما متاسفانه من اطلاع دقيقي از آن ندارم.
* کارگاه‌هاي آموزشي که بين فهرست‌نويسان و نسخه‌شناسان دو کشور ايران و روسيه در دو کشور برگزار مي‌شود، تا چه ميزان در عطف توجه به حفظ و نگهداري از اين آثار تاثير دارد؟
من درباره دوره اخير مي‌توانم صحبت کنم که يک دوره بسيار ارزشمند براي ما بود چون ما با اساتيد باتجربه‌اي کلاس داشتيم و در واقع فرصت شاگردي را در محضر آنها پيدا کرديم. ما حتماً آموزش‌هايي را که فراگرفته‌ايم، به همکارانمان در روسيه انتقال خواهيم داد.
* بعضياً شنيده مي‌شود که برخي افراد سودجو در ايران نسخ خطي فارسي را به خارج از کشور و از جمله روسيه قاچاق مي‌کنند و در آنجا هم اين نسخه‌ها را به بهاي خوبي از آنها مي‌خرند. چيزي از اين ماجراها مي‌دانيد و يا شنيده‌ايد؟
فکر نمي‌کنم اين آثار سر از مراکز و موسسات دولتي روسيه دربياورد. اگر اين نسخه‌ها به روسيه هم قاچاق شود، به احتمال زياد به کلکسيونرها و مجموعه‌دارها فروخته مي‌شود. حداقل ما که کارمندان موسسات دولتي به شمار مي‌رويم، اين آثار را به چشم نديده‌ايم! فقط بخشي از نسخه‌هاي خطي فارسي که الان در روسيه موجود است، از ايران به روسيه منتقل شده است؛ چرا که زبان فارسي زماني پهنه جغرافيايي و گستره وسيعي را شامل مي‌شد و نسخه‌هاي خطي فارسي حتي در کنار رود ولگا هم نوشته مي‌شدند، هم در آسياي ميانه و هم در قفقاز. لذا مي‌توان گفت تعداد زيادي از اين نسخه‌ها اکنون نزد مجموعه‌داران است.
* از خانم «آلسو ايراتوونا آرسلانوا» که رياست مرکز ايرانشناسي انستيتو تاريخ «شهاب الدين مرجاني» وابسته به آکادمي علوم جمهوري تاتارستان روسيه را بر عهده دارند و ظاهراً فهرستي از کتاب‌ها و نسخ خطي فارسي موجود در اين مرکز تهيه کرده‌اند و آن را به چاپ رسانده‌اند، مي‌خواهم کمي درباره اين پروژه بيشتر توضيح دهند.
در کتابخانه دانشگاه قازان روسيه 736 نسخه خطي به زبان فارسي وجود دارد که من در سال 2005 نيمي از آنها فهرست نويسي و اين فهرست را در جلد اول کتابم منتشر کردم و به خاطر همين کار، برنده جايزه جهاني کتاب سال جمهوري اسلامي ايران نيز شدم و از دست آقاي احمدي‌نژاد اين جايزه را دريافت کردم.
سال قبل هم دومين مجلد از همين پروژه را به چاپ رساندم. خيلي از کتاب‌هاي ديگر به زبان فارسي در قازان هست که فهرست نويسي نشده و البته بايد اين کار انجام شود. آثار شاخص زيادي که در اين فهرست هست، آثار مختلف از قرن 14 تا 19 ميلادي را شامل مي‌شود؛ يکي از آنها نسخه‌اي بسيار قديمي از «مرصاد العباد» از نجم الدين رازي مربوط به قرن هفتم هجري است. اثر ديگر «فوايد الفواد» از امير حسن علا سجزي دهلوي است که آن هم مربوط به قرن هفتم هجري است.
«پاتيمات محمدونا اليبکوا» عضو ارشد هيئت علمي انستيتو زبان، فرهنگ و هنر مرکز علمي داغستان زير نظر آکادمي علوم روسيه: نسخ خطي فارسي در داغستان هم وجود دارد که 400 نسخه آن در همين آکادمي علوم روسيه نگهداري مي‌شود. همچنين تعداد زيادي نسخه خطي فارسي در مسجد جامع داغستان نگهداري مي‌شوند. البته در داغستان، تعداد کتاب‌هاي چاپ سنگي فارسي بيشتر از نسخه‌هاي خطي است که در کتابخانه‌هاي شخصي و نزد افراد که پراکنده هم هستند، نگهداري مي‌شوند. من حدود 100 کتاب و نسخه خطي فارسي را که در آکادمي علوم روسيه وجود دارد، فهرست‌نويسي کرده‌ام که در شهر ماخاچ قله و همچنين در شهر قم به چاپ رسيده‌اند.
* دوره آموزشي اخير چه تاثيري در اصلاح روند فهرست‌نويسي در داغستان مي‌تواند داشته باشد؟
از آنجا که روابط ايران و داغستان پيشينه تاريخي طولاني دارد و زبان و ادبيات فارسي هم جايگاه خاصي در اين جمهوري دارد، تحقيق و مطالعه در تاريخ دو کشور اهميت زيادي براي ما دارد و من خوشحالم که در اين دوره فهرست‌نويسي شرکت کردم.
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۶۳۳۲۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فرانسه از فهرست ۱۰ اقتصاد برتر جهان حذف می‌شود
بر اساس گزارش به روز شده چشم انداز جهانی صندوق بین المللی پول، رشد آهسته اقتصاد فرانسه، این کشور را ظرف پنج سال آینده از فهرست ۱۰ اقتصاد بزرگ جهان خارج خواهد کرد. - اخبار اقتصادی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، بر اساس گزارش به روز شده چشم انداز جهانی صندوق بین المللی پول، رشد آهسته اقتصاد فرانسه، این کشور را ظرف پنج سال آینده از فهرست 10 اقتصاد بزرگ جهان خارج خواهد کرد.
این مؤسسه بین‌المللی مستقر در واشنگتن پیش بینی کرد که سهم فرانسه از تولید ناخالص داخلی جهانی بر حسب برابری قدرت خرید (PPP) در سال 2029 به 1.98 درصد کاهش خواهد یافت در حالی که تحلیلگران صندوق بین المللی پول در سال گذشته میلادی این رقم را 2.2 درصد ثبت کرده بودند.
آخرین پیش بینی های این صندوق نشان می دهد که کسری بودجه فرانسه تا سال 2029 بالای 4 درصد باقی خواهد ماند و انتظار می‌رود بدهی دولت این کشور از 115 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) فراتر رود.
بدتر شدن مشکلات اقتصاد فرانسه با افزایش کسری تجاریپاریس: اقتصاد فرانسه به دلیل افزایش قیمت گاز در خطر استکمیسیون اروپا قبلاً در واکنش به برنامه بودجه سال 2024 فرانسه، نسبت به تضاد بالقوه آن با قوانین مالی اتحادیه اروپا هشدار داده و تأکید کرده بود که چشم انداز فعلی خطر تعدیل منفی از سوی آژانس‌های رتبه بندی جهانی را به همراه دارد.
بر اساس داده‌هایی که توسط این سازمان در ماه جاری میلادی به‌روزرسانی شد، انتظار می‌رود که سهم بریتانیا از تولید ناخالص داخلی جهانی در سال 2029 بر حسب برابری قدرت خرید، 2.2 درصد باشد و این کشور دهمین اقتصاد بزرگ جهان خواهد بود.
در همین حال، پیش بینی می شود که ترکیه جایگاه نهم را به خود اختصاص دهد، زیرا سهم آن در پنج سال آینده به 2.09 درصد خواهد رسید.
پیش بینی می شود که پنج کشور اصلی تشکیل دهنده ساختار اقتصاد جهانی تا سال 2029، کشورهای چین (19.48 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان)، ایالات متحده (14.72 درصد)، هند (9.23 درصد)، ژاپن (3.21 درصد) و اندونزی (2.79 درصد) باشند.
همچنین انتظار می‌رود که آلمان (2.77%)، روسیه (2.71%) و برزیل (2.19%) در میان ده کشور برتر باشند.
انتهای پیام/
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»