پیامدهای بی سابقه بحران خلیج فارس/ کشورهای عربی از قطر چه می خواهند؟
تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۶۶۱۳۴۱
بحران در مناسبات قطر و عربستان، پایانی بر دیدگاه رهبری سعودی بر تشکیلات خلیجی - عربی است که بعد از عقب نشینی مصر از این عرصه و فروپاشی عراق و سوریه مطرح شده بود.
سرویس جهان مشرق - مرکز مطالعاتی سایت الجزیره در مقاله‌ای به بررسی بحران به وجود آمده در خلیج فارس در نتیجه تنش در مناسبات قطر با تعدادی از کشورهای حامی عربستان سعودی پرداخته و پیامدهای گسترده و بی‌سابقه این تحولات را بررسی کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
عربستان و امارات بحرین و مصر در روز 5 ژوئن 2017 اعلام کردند که مناسبات دیپلماتیک خود با قطر را قطع می‌کنند. هنوز چند ساعت از این واقعه نگذشته بود که مشخص شد این اقدام تنها منحصر به قطع مناسبات نیست، بلکه طرحی در راستای محاصره کامل قطر در دست اقدام است که در مناسبات موجود میان کشورها در دوره صلح بی سابقه بوده است.
عربستان و امارات و بحرین تبادل هواپیمایی خود با قطر را ممنوع کرده و مرزهای زمینی و دریایی خود را نیز به روی قطر بستند و شهروندان این کشور ساکن در کشورهای خود را اخراج کرده و از شهروندان خود در قطر خواستند که این کشور را ترک کنند. در همان روز دولت مالدیو و جزایر مارشال و دولت منطقه طبرق در لیبی ( که جامعه جهانی آن را به رسمیت نشناخته) بعلاوه دولت یمن مقیم ریاض نیز مناسبات خود را با قطر قطع کردند، چرا که قدرت مقاومت در برابر فشارهای عربستان را نداشتند. البته جزایر مارشال با صدور بیانیه ای تصمیم‌گیری در رابطه با قطع مناسبات با قطر را تکذیب کرد.
در روز بعد اردن اعلام کرد که سطح و حضور دیپلماتیک خود در قطر را کاهش خواهد داد و مجوز فعالیت شبکه الجزیره در عمان را لغو خواهد کرد. موریتانی نیز از قطع مناسبات دیپلماتیک خود با قطر خبر داد. اقدامات روز پنج ژوئن در پی اوج گیری حملات بی‌سابقه تبلیغاتی بر ضد قطر انجام شد، رسانه‌های اماراتی و سعودی و بحرین به علاوه رسانه‌های مصری از روز 23 می شانتاژ گسترده ای را بر ضد قطر در دستور کار خود قرار داده بودند.
از هجمه تبلیغاتی تا قطع مناسبات دیپلماتیک
عرب ها و کشورهای حاشیه خلیج فارس شب 23 می مجموعه اخبار فوری را از اظهارات امیر قطر در استقبال از ایران و حزب‌الله لبنان و حماس از طریق شبکه العربیه و اسکای نیوز منتشر کردند که از بروز تنش در مناسبات قطر با دولت ترامپ حکایت داشت. این در حالی بود که امیر قطر دو روز پیش در ریاض دیدار دوجانبه دوستانه ای با رئیس‌جمهور آمریکا برگزار کرده بود. چند ساعت بعد خبرگزاری قطر اعلام کرد که سایت این خبرگزاری هک شده و اظهارات منتسب شده به شیخ تمیم بن حمد را تکذیب می کند. اما العربیه و اسکای نیوز اعلام کردند که این خبر درست بوده و تکذیبیه مقامات قطری را منتشر نکردند.
در شرایطی که هجمه تبلیغاتی بر ضد قطر و امیر آن متوقف نشده بود ، خط خبری العربیه و اسکای نیوز بلافاصله از سوی سایر رسانه‌های اماراتی و سعودی و روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی دولتی و شبه دولتی دنبال شد. در همان شب صفحه وزیر خارجه قطر در سایت توئیتر نیز هک شد و عاملان این اقدام اخباری در رابطه با تصمیم این کشور مبنی بر قطع مناسبات با عربستان و مصر و امارات را منتشر کردند. این خبر نیز از سوی دولت قطر تکذیب شد، اما رسانه‌هایی که هجمه تبلیغاتی گسترده‌ای را بر ضد قطر دنبال می‌کردند، این تکذیبیه ها را منتشر نکردند.
الجزیره می‌افزاید که هجمه تبلیغاتی صورت گرفته بر ضد قطر از 10 روز پیش تاکنون ادامه پیدا کرده و به سطحی نامشخص در مناسبات بین دولتهای حاشیه خلیج فارس و سنت‌های موجود در میان ملتهای منطقه رسیده است و با حضور رسانه‌های رسمی عربستان و امارات در این هجمه به نظر می‌رسد که این اقدام از طریق سطوح عالی حاکمیتی در این دو کشور برنامه‌ریزی شده است.
بنا بر این گزارش با وجود گستردگی هجمه تبلیغاتی بر ضد قطر و استمرار بی امان آن، افکار عمومی کشورهای حاشیه خلیج فارس و عربی نسبت به این تبلیغات قانع نشده‌اند و واکنش‌های مردمی در سایت‌های اجتماعی (به عنوان تنها ابزار آشنایی با افکار عمومی در این دولت‌ها ) به ویژه در عربستان و کویت و بحرین و عمان از محکوم کردن ادعاهای رسانه های شرکت کننده در این شانتاژ خبر می دهند و همبستگی خود را با قطر اعلام می‌کنند. همین موضوع باعث شد تا امارات بر ضد تمام کسانی که همبستگی خود را با قطر اعلام کنند، مجازاتی بین 3 تا 15 سال و غرامت مالی بالغ بر 500 هزار درهم تعیین کند.
کشورهای عربی از قطر چه می خواهند؟
مواضع سه کشور عربی نشان از تناقض آشکار آنها دارد که نه تنها در محتوای شانتاژ تبلیغاتی دیده می‌شود ، بلکه در مضمون بیانیه‌های رسمی برای توجیه محاصره و قطع مناسبات با قطر نیز خود را نشان می‌دهد. به عنوان مثال قطر به حمایت از حوثی ها و حزب الاصلاح در یمن متهم شده است. این در حالی است که حزب الاصلاح از جمله دشمنان و مبارزه کنندگان با حوثی ها هستند و نیروهای قطری نیز در کنار سعودی ها در جنگ یمن مشارکت داشته اند. از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد که اتهامات مطرح شده بر ضد قطر در رابطه با مناسبات با ایران ادله مستحکمی داشته باشد. علاوه بر این که امارات شریک تجاری اول ایران نسبت به دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس است و تمامی کشورهای خلیج فارس غیر از عربستان سعودی با ایران مناسبات دیپلماتیک دارند. اتهامات مطرح شده دیگر بر ضد قطر در حمایت از گروه‌های تروریستی و گروه‌های معارض سعودی نیز که در بیانیه‌های عربستان آمده ، به صورت عمومی مطرح شده و هیچ دلیلی برای درست بودن این ادعاها ارائه نشده است.
مناسبات قطر و امارات از مدت‌ها پیش تاکنون مناسبات خوبی نبوده است ، اما روابط عربستان و قطر متفاوت بوده و از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان از گرمی و انسجام بالایی برخوردار بوده است. سیاست قطر از زمان آغاز تلاشهای عربی در سال 2011 با سیاست امارات در تناقض بوده است. این تناقض هم از نظر رویکردهای دو طرف در منطقه عربی یا حضور آنها در اردوگاه های متقابل در زمینه برخی مسایل مشخص قابل توجه است. می‌توان گفت که اختلافات قطر و امارات در رابطه با مواضع آنها نسبت به کودتای نظامی در مصر و مواضع آنها نسبت به خلیفه حفتر در لیبی به بالاترین شرایط خود رسید.
اختلافات عربستان و قطر البته ماهیت متفاوتی دارد. این اختلافات نیز در نتیجه مواضع آنها نسبت به انقلاب‌های عربی صورت گرفت، اما این اختلافات رویکرد شدیدی پیدا نکرد. چرا که ریاض به صورت مستقیم سیاستی مخالف با جنبش مردمی عربی در سال 2011 به خود نگرفت. دو طرف همکاری بالایی در سوریه داشتند. آنها در زمینه اتفاقات تابستان 2013 در مصر با هم اختلاف نظر داشتند و همین موضوع باعث تنش جدی در مناسبات آنها در سال 2014 شد. از سوی دیگر عربستان از زمان آغاز جنگ در یمن ، تحولات لیبی را از جمله اولویت‌های خود به شمار نمی آورد.
در نتیجه این شرایط ، تعیین عاملی ناگهانی یا تحولی جدید در زمینه تغییر ناگهانی مواضع آن بر ضد قطر مشکل است. تنها تفسیر منطقی این موضوع را می توان در این دانست که امارات ، عربستان را به این اقدامات تحریک کرده باشد تا بتواند کنترل کامل تصمیم‌گیری‌های قطر را در دست گرفته و این کشور را تسلیم کند.
کسانی که به دنبال افزایش تنش در روابط با قطر هستند ، معتقدند که سازش به وجودآمده در مناسبات با این کشور در سال 2014 کافی نیست، چرا که ملک عبدالله دوم آن زمان به امتیازات محدود در سطح پوشش رسانه ای موضوع مصر و اخراج برخی رهبران اخوانی مصر از قطر بسنده کرد، اما آنها الان به دنبال تسلیم کردن قطر و اطاعت محض این کشور از عربستان هستند. این موضوع را در بیانیه وزارت خارجه قطر می‌توان مشاهده کرد که در روز پنج ژوئن منتشر شد و به این موضوع اشاره کرده است که تصمیم ملی‌گرایانه آنها در معرض آزمون قرار گرفته است و استقلال تصمیم گیری های این کشور مورد اختلاف با کشورهایی است که تصمیم به محاصره و قطع مناسبات با قطر گرفته اند.
به این ترتیب آنها به دنبال تسلیم کردن قطر در یک پرونده نیستند، بلکه از دیدگاه آنها این تسلیم شدن باید در راستای مجموعه تصورات آنها در ریاض و ابوظبی در رابطه با تشکیلات منطقه خلیج فارس و خاورمیانه از جمله در مناسبات با ایران و ترکیه و مواضع کشورها نسبت به جریان‌های نظام سیاسی و تحولات دموکراتیک و موضوع فلسطین و مناسبات با اسرائیل باشد.
شبکه خبری الجزیره در این گزارش می‌افزاید که به نظر می‌رسد تنش‌های موجود که برای تسلیم کردن قطر صورت گرفته، بدون دو حادثه مهم بستر تحقق نداشت. حادثه اول هم‌گرایی گسترده بین محمد بن سلمان جانشین ولیعهد عربستان و محمد بن زاید ولیعهد امارات است و محمد بن سلمان احساس می کند که بن زاید نفوذ بالایی در آمریکا دارد که باعث شده وجهه عربستان در نزد ترامپ بهبود پیدا کند. آنها این موضوع را از منظر تقویت جایگاه محمد بن سلمان در عربستان و پیروزی در دور کردن خطرات قانون جاستا و موفقیت در قانع کردن واشنگتن به پذیرش برنامه کاری سعودی ها دنبال می کنند. موضوع دوم در رابطه با حمایت معنوی است که اردوگاه بن سلمان و بن زاید از سوی ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در جریان سفر به عربستان با آن مواجه شدند. این دو نفر سفر مذکور را پیروزی برای سیاست‌های خود و بازگشت به ائتلاف سنتی آمریکا می‌دانند و معتقدند که واشنگتن از توهم تحولات دموکراتیک در خاورمیانه دست برداشته است.
پیامدهای بی سابقه بحران خلیج فارس
همان طور که عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان در کنفرانس مطبوعاتی خود در پاریس در روز 6 ژوئن اعلام کرد، عربستان و متحدانش بر روی این موضوع حساب کردند که محاصره قطر باعث تسلیم شدن و تعامل مثبت آن با مطالبات عربستان و امارات می شود ، اما این پایگاه خبری قطری می‌نویسد که قطر قطعاً می‌تواند در برابر این اقدامات ایستادگی کند ، چرا که ذخایر نفتی گسترده و گزینه‌های بالایی برای واردات و گذرگاه‌های دریایی و هوایی متعدد و شرکای اقتصادی بزرگی دارد که می‌توانند با سرمایه‌گذاری‌های گسترده و قراردادهای حیاتی از جمله واردات گاز با آنها ارتباط برقرار کند. دولت قطر اقداماتی را برای مواجهه با شرایط محاصره شبیه به اوضاع کنونی از سال 2014 تاکنون مدنظر قرار داده است.
از سوی دیگر با وجود تفاوت بالای بحران سال 2014 و بحران مناسبات کنونی در منطقه بعید نیست که میانجگری کویت که از حمایت آلمان و ترکیه برخوردار است، طی ماه‌ها و هفته‌های آینده در مهار مواضع و جلوگیری از تشدید تنش‌ها و رسیدن به برون‌رفت، موفقیت‌آمیز عمل کند. اما نکته بعدی این است که شکست واقعی در مناسبات قطر و عربستان به وجود آمده که چه بسا از شکاف موجود در مناسبات امارات و قطر نیز فراتر رفته و سطح بالایی از بی اعتمادی در روابط و دیدگاه های ریاض و دوحه نسبت به یکدیگر به وجود آمده است.
الجزیره می‌افزاید که قطر گفتمانی که در جریان هجمه تبلیغاتی بر ضد قطر به کار گرفته شده و محاصره تحمیل شده از سوی عربستان برای گرسنه نگه داشتن ساکنان خود و قطع مناسبات مستحکم بین دو ملت را فراموش نخواهد کرد . به این ترتیب بازگشت مناسبات دوجانبه به ماهیت گذشته مشکل به نظر می‌رسد ، به ویژه در شرایطی که تمامی دستاوردهای محقق شده از سوی شورای همکاری خلیج فارس از زمان تأسیس آن تا کنون نظیر آزادی تردد افراد و مناسبات بانکی و دیگر دستاوردها با وجود تعداد کمی که داشت، در این مدت از بین رفت.
بن سلمان و بن زاید به دنبال تسلیم کردن قطر و سیطره کامل بر مناسبات داخلی و خارجی این کشور هستند. حتی در صورتی که قطر با امتیازدهی در جهت موفقیت‌آمیز بودن تلاش های های صلح جویانه موافقت کند و سعی کند تنش موجود در کشورهای خلیج فارس را کاهش دهد ، مقامات این کشور از تصمیم‌گیری‌های مستقل خود دست برنخواهند داشت، چرا که درغیراین صورت امنیت و رفاه کشور در مخاطره قرار می‌گیرد. اردوگاه ریاض و ابو ظبی در الزام قطر به شرایطی که خود نیز به آن پایبند نیستند، موفق نخواهند بود. امارات در امور داخلی لیبی و یمن دخالت می‌کند و از محمد دحلان که عنصری مخالف تشکیلات خودگردان است، حمایت می کند، این کشور در پرونده هایی نظیر یمن به خود حق مخالفت با عربستان را می دهد، اما هیچ یک از این امتیازات را برای قطر قائل نیست.
این پایگاه خبری می‌افزاید که بحران بوجود آمده در میان کشورهای خلیج فارس سایه سنگین خود را بر مناسبات شورای همکاری خلیج فارس در کوتاه مدت و میان مدت انداخته است. این بحران و توسعه آن تنها در نادیده گرفتن ارزش های سنتی منطقه نیست، بلکه نشان می‌دهد که ریاض و ابو ظبی مؤسسات شورای همکاری را نادیده می‌گیرند و نشستی برای حل و فصل این بحران برگزار نمی شود و اتهامات مطرح شده از سوی سعودیها در این میان بررسی نمی شود.
هنگامی که مناسبات بین دولتهای شورا تا این حد ناگهانی تغییر می‌کند و از مناسبات و همکاری و توافق و ائتلاف به سرحد جنگ اعلام نشده پیش می رود، بعید نیست که دولت های مختلف عضو شورا به دنبال ترتیب بندی هایی در خارج از چارچوب شورا باشند تا بخواهند امنیت و ثبات خود را حفظ کنند. حتی در سطح ملی نیز بحران کنونی تردیدهایی را در میان ساکنان خلیج فارس مبنی بر سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های آنها در دیگر کشورهای خلیج فارس و حتی ازدواج آنها با شهروندان کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس به وجود آورده است.
این بحران – فارغ از نتیجه‌ای که به آن ختم می‌شود - پایانی بر دیدگاه رهبری عربستان بر تشکیلات خلیجی - عربی است که بعد از عقب نشینی مصر از این عرصه و فروپاشی عراق و سوریه مطرح شده بود. مشکل در حذف دیدگاه رهبری عربستان تنها منحصر به اختلافات ریاض با دولتهای حاشیه خلیج فارس و دیگر کشورهای عربی نیست ، بلکه در زمینه واکنش مردمی به سطح حملاتی است که رسانه‌های سعودی مطرح می کنند و ماهیت تصمیماتی که مقامات این کشور و متحدان آن بر ضد یک دولت حاشیه خلیج فارس و عرب اتخاذ می کنند. در جریان این بحران ، عربستان ثابت کرد که خواهر بزرگ‌تر [کشورهای عربی ] نیست که به مشکلات خواهران دیگر توجه داشته باشد و استقلال آنها را حفظ کند. بلکه ثابت کرد که دولتی است که به دنبال تسلط و اعمال قیمویت خود بر آنها است و به دنبال ایجاد ترس و وحشت و بی اعتمای و عدم اطمینان است.
پیامدهای این بحران همچنین وجهه آمریکا در جهان را نیز در بر می‌گیرد. آمریکا توافق‌نامه‌های استراتژیک با قطر دارد که بر اساس آن ها به این کشور اجازه ایجاد پایگاه هوایی العدید و پایگاه فرماندهی مرکزی را داده است. قطر از آغاز دهه 90 قرن گذشته میلادی تاکنون با وجود تمامی خطرات احتمالی به ویژه در زمینه واکنش گروه‌های مسلح خشمگین از اقدامات نظامی آمریکا ، همچنان به این توافق پایبند بوده است. حال کشورهای جهان با توجهی بالا مواضع آمریکا در قبال قطر را دنبال می کنند تا ازواقعیت التزام واشنگتن به تعهدات خود در قبال امنیت متحدان آگاهی پیدا کنند.
منبع: مشرق
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۶۶۱۳۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
در کنگره سازمان همبستگی کشورهای اسلامی در مکه مکرمه
این سازمان از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۶۲ میلادی توسط دولت عربستان سعودی تأمین مالی شده‌است، که این کمک تا سال ۱۹۸۰ به حدود ۱۳ میلیون دلار افزایش یافت. به دلیل بودجه عربستان، اتحادیه به‌طور گسترده به عنوان نماینده اصول اسلامی ترویج‌شده در عربستان سعودی شناخته می‌شود. بر اساس دستور کار مدرن‌سازی عربستان سعودی در چشم‌انداز ۲۰۳۰، این کشور شکل معتدلی از اسلام را پذیرفته که اتحادیه جهانی مسلمانان به دنبال ترویج آن در عربستان سعودی و در سراسر جهان است.دبیرکل آن محمد بن عبدالکریم عیسی است. این سازمان به تبلیغ دین اسلام، تشویق و دعوت به تغییر دین غیرمسلمانان و نکوهش نقد اسلام می‌پردازد. این سازمان همچنین بودجه ساخت مساجد، کمک‌های مالی برای مسلمانان آسیب‌دیده از بلایای طبیعی، توزیع نسخه‌های قرآن، و تراکت‌های سیاسی بر روی گروه‌های اقلیت مسلمان را تأمین مالی می‌کند. اتحادیه می‌گوید که آنها همه اعمال خشونت‌آمیز را رد می‌کنند و گفت‌وگو با مردم فرهنگ‌های دیگر را بر اساس درکشان از شریعت ، ترویج می‌کنند.
هم اکنون که با تغییر رویکرد مقامات والای سیاسی در عربستان ، و محدود نمودن روحانیون افراطی و کوتاه کردن دست آنان در عربستان و نیز سیاست های پیشین افراطی در حرمین شریفین ، موجب گردیده است که در تمام زمینه ها ، از سیاست میانه روی بهره گرفته ، و دیدگان تازه ای نخست به جهان اسلام و مذاهب آن ، به ویژه شیعیان اثنی عشری پیدا کرده ، و از سوی دیگر حاکمان این سرزمین ، در سیاست تازه خود ، سعی بر این داشته و دارند ، که برخلاف گذشته ، گام در مسیر میانه روی گزارده ، و به گونه ای چهره نفوذ اسلام گرایان افراطی در این کشور را تغییر داده ، و دستشان را کوتاه نمایند ، که خوشبختانه در این راستا گام های موفقی برداشته ، که بدون تردید ، این سیاست و اندیشه ، بیش از همه مذاهب اسلامی ، به نفع شیعیان خواهد بود.
هم اکنون سازمان همبستگی کشورهای اسلامی و یا به تعبیر مشهور و عربی آن ، رابطة العالم الاسلامی ، همانگونه که پیش از این اشاره گردید ، با سیاست نوین دولت عربستان ،به‌طور گسترده به عنوان یکی از سازمان‌های پیشرو در عربستان سعودی که به مبارزه با ایدئولوژی افراطی اختصاص دارد، شناخته می شود. مقامات والا و حاکمان عربستان کنونی ، با در پیش گرفتن سیاست میانه روی ، و ارتباط با تمامی مذاهب اسلامی ، با دیدگاه خوشبینانه ،که بدون تردید یکی از راههای مهم ارتباط گسترده جهان اسلام با یکدیگر بشمار می آید ، سازمان را به دلیل تعهدش به مقابله با نفرت‌پراکنی، نفاق و خشونت که ارتباط نزدیکی با افراط‌گرایی دارد، مامور ساخته که دروازه های عملی این اندیشه ، امسال هنگام تشکیل همایش سالانه این سازمان در ماه رمضان در مکًه مکرمه بوقوع پیوست.
دعوت از شخصیت های برجسته شیعه به این همایش ، به عنوان میهمان برجسته و به تعبیری دیگر میهمان شرف ، خود نشاندهنده گام نهادن دولت عربستان و مفتیان آن به سوی میانه روی می باشد.
گفتنی است که شخصیت دیگر حجة الاسلام و المسلمین سید جواد خویی نیز در این راستا از نجف اشرف دعوت گردید ، که وی نیز با سخنان خود در اجلاسیه ، و نیز مصاحبه با تلویزیون رسمی عربستان ، جایگاه حوزه و مرجعیت شیعه ، و دیدگاه های آن را بصورتی زیبا و حقیقت وار بیان نمود ، که بطور کلی تمام این رخدادها ، نشان از تغییر دیدگاه های سیاستمداران عربستان ، در برابر شیعیان بشمار می آید.
اینک پیام حجة الاسلام و المسلمین سید عمار حکیم را در این اجلاسیه سالانه به نظر شما می رسانیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
"وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.
وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَیِّنَاتُ وَأُولَٰئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ.
و از میان شما باید گروهی باشند که (دیگران را) به خیر دعوت نمایند و امر به معروف ونهی از منکر کنند و آنها همان رستگارانند. و مانند کسانی نباشید که بعد از آنکه دلایل روشن برایشان آمد، باز هم اختلاف کرده و پراکنده شدند و برای آنان عذابی بزرگ است.
برادران گرامی، حضار محترم
سلام ودرود ورحمت خداوند بر شما باد...
- مایه خوشبختی ماست که در ضیافت پادشاهی عربستان سعودی در جوار بیت الله الحرام، وقبله مسلمانان، و خانه پر برکتی، که آن را مرکزی برای قیام مردم، و مایه هدایت جهانیان قرار داده است، باشیم. خانه ای که حضرت ابراهیم و اسماعیل ستون های آن را بنا نهاده تا همواره پاک و آماده برای طواف کنندگان و قیام کنندگان(نمازگزاران) و رکوع کنندگان و سجده کنندگان باشد. اینجا جایگاه پرورش اسلام و مکان نزول وحی، و خانه دلهاست، آمده ایم تا همزمان با ماه میهمانی خدا، "ماه مبارک رمضان" گرد هم آییم.
در این راستا امسال سازمان همبستگی اسلامی ، حجة الاسلام و المسلمین سید عمار حکیم را بطور رسمی به این کنگره دعوت نمود ، اما از آنجا که ایشان در سفرهای از پیش تعیین شده رمضانی خود ، که با سران کشورهای منطقه داشتند ، متاسفانه نتوانستند خود در این گرد همایی جهان اسلام حضور یابد ، اما نماینده خویش حجة الاسلام سید احسان حکیم را برای ارائه ایراد سخنرانی خود که نکات مهمی را در آن به روحانیون جهان اسلام اشاره داشت ، به مکه گسیل داشته ، و این سخنرانی در جمع حاضرین ایراد گردید.
- همچنین از اتحادیه جهان اسلام ودبیر کل آن جناب آقای دکتر محمد بن عبد الکریم العیسی، که ما را به این گردهمایی نوعی ، با هدف تحقق وحدت مسلمانان و یک صدا کردن گفتار، و تقویت روابط اسلامی و ایمانی آنان برنامه ریزی شده، دعوت کرده است تشکر می کنیم.
- و چقدر ما اکنون به این دیدارها، گفتگوها و بحث های سازنده و جدًی، که پل های ارتباطی و تقویت روابط بین فرزندان امًت یکپارچه اسلامی را بیشتر می کند، نیاز داریم تا ایده ها را نزدیک تر، و افکار را روشن تر، دلها را مهربان تر، وگفتارها رامحکم تر، سازیم. و در یک کلام این دستور خداوند است که در قرآن فرموده: "همانا این امًت شما، امًت واحدی است و من پروردگار شما هستم، پس مرا پرستش کنید"، و در جای دیگر فرموده: "و این امًت شما یک امًت یکپارچه است، و من یگانه خدای شما هستم، پس از من بترسید" را جامه عمل بپوشانیم.
- بدون شک اسلام با تمام ایده ها و ارزشهای الهی و انسانیش، از همان ابتدا دینی کامل، تمام کننده و به پایان رساننده تمامی رسالت های آسمانی، در طول حیات بشر بوده است. از زمان پدرمان حضرت آدم (ع)، تا به دوران پیامبرمان حضرت ختمی مرتبت (ص)، اسلام نشان داده است که این فراگیری اسلام، در محافظت از خط رسالت ها و وحی در طول تاریخ، بیانگر قدرت اسلام در نگه داری فرزندان و پیروان و امانت داران آن که متعهد شدند تا ایده آن را با ایمان راسخ و صداقت کامل و عدالت عملی و بیانی، حفظ کرده، و در نهادینه کردن این ایده جهانی تلاش کرده و آن را برای تمامی جهانیان تبیین کنند.
همانا برداشت ها و قرائت های متعدد، تنوع رویکردها، فراوانی ارث، حجم فزاینده میراث، و گستردگی میراث اسلامی و آثار برجسته آن همه و همه، نشانه هایی بر عظمت و جایگاه والای رسالت و رسول خدا و حمایت صاحب رسالت می باشد، تا این رسالت هدف عظیم و گرانقدرش که همانا گسترش ایده توحید و یکتاپرستی است، که می فرماید: "بگویید معبودی جز خدا نیست، رستگار می شوید"، و یکتاپرستی بنابه تعبیر خداوند که می فرماید "پریان و انسان ها را نیافریدم مگر آنکه مرا بپرستند"، یعنی این عبادت، آنان را از تمامی کشمکش ها، خواسته های نامشروع هوای نفس، و هویت های فرعی رهایی داده و آنان را به عبادت یکتای بی همتای و پایدار، که بنی آدم را برابر، آبرومند،پاکدامن و محترم آفریده، تا همواره در حیات جانشین او باشند.
- و هنگامی که به اسلام از دیدگاه رسالت آسمانی و اهداف و عنوان وسیع تر آن بنگریم، آنگاه اختلافات میان ما بسیار ناچیز گشته، و تمام تلاشهای فرعی ما در کنار یکدیگر قرار گرفته، تا در راستای خدمت به رسالت افتخار آفرین پیامبر اسلام و دعوت به وحدت، صلح، گفتار نیک، و زندگی سالم و اندیشه نیک، سازنده ومؤثر خواهد شد، تا با اهداف بلند خود به زندگی انسان عظمت و معنی بخشیده، و به گونه ای باشد که هنگام بازگشت به خالق یکتا مورد عنایت قرار گیرد.
با این ویژگی های سرشار از معانی مختلف، هرگز نمی توان تصور کرد که مذهبی از مذاهب اسلامی، با "جهانی بودن"اسلام و پیام آن تعارض داشته باشد، رسالتی که مسؤولیت آن بر گردن همه ما به عنوان امًت اسلامی یکپارچه، ازهر مذهب، رویکرد، و روشی که داشته باشیم، نهفته شده است.
- و با تکیه به این دیدگاه تکامل یافته اسلامی، همه ما با هم یک مأموریت ایجاد پل های ارتباط، جهت تفاهم، وگفتگوی اسلامی فیما بین مکلف بوده، تا بتوانیم نخست خانواده بزرگ اسلامی خود را، پیش از آنکه با جهان سخن بگوییم نظم وترتیب بخشیده، تا بتوانیم از دیدگاه، منطق، ایده، روحیه، و ارزش های یکپارچه اسلام سخن بگوییم.
- اگر یکدیگر را بپذیریم، و به حقیقت وجود اختلاف گردن نهیم، خواهیم توانست این تکثر وتنوع را مدیریت کرده، و ایمان ما به هدف های والا بیشتر خواهد شد، بطوریکه ما را بیش از پیش به درک مسؤولیت های اسلامی، به دور از هرگونه تعارف، شعار،کشمکش و مانند آنها، ما را به گفتار نیک و کردار نیک و تلاش مشترک رهنمون خواهد کرد.
- برادران گرامی ، از این روی شما را به نکات زیر دعوت خواهم کرد:
نخست : مذاهب اسلامی با وجود تکثر و تنوع آنها، گونه های مختلفی از برداشتهای متنوع از یک نسخه اصلی که مایه آن اسلام، کلام حفاظت شده وحی، قبله
مشترک، و آرمان های اسلامی برگرفته شده اند، وباید بدانیم که اختلاف در برداشت از منابع اصلی، یک امر بسیار طبیعی می باشد.
- بر همین اساس باید مرحله شکً به یکدیگر و تفرقه میان امت یکپارچه را به پایان رسانده، و موافقت گسترده منطقی و عاقلانه خود را با این اختلافات اعلام کنیم، تا آنها را به زمینه های علمی، اندیشه ای، معرفتی تبدیل کرده، و دور از افراد تندرو، جاهل، و مزدورانی که می خواهند جامعه اسلامی را به چالش کشیده و با ایجاد درگیری و نفرت از یکدیگر به تفرقه افکنی دامن بزنند، این زمینه ها را دریچه ای به حل مشکلات تبدیل کنیم.
- اگر نیک بنگریم اختلافات و نظرات(اجتهادات) و گفتگوها در داخل یک مذهب نیز بسیار فراوان است، چه رسد به مذاهب مختلف، این امر می تواند ذهن ها، افکار و پتانسیل ها را به نشر منافع اسلام و تأکید بر چهارچوب های قابل قبول متمرکز کند.
- دوم: امت اسلامی با این جمعیت انبوهش که بیش از دو میلیارد مسلمان را در جامعه های مختلف خود دارد، با وجود این جوانان دانش آموخته، آرمان گرا، با فرهنگ و آگاه، باید رهبرانی داشته باشد که به امًت اهمیت داده، و ضمن توجه به آن گامهای بلندی را در راه ایجاد یک تمدن جهانی با هویت اصیل اسلامی ارائه کنند، تا در کنار دیگر تمدن ها وفرهنگ ها ، این امت بتواند در ساخت جهانی نو، پیشرفته، با دانش و معارف و تجربیات انسانی، شرکت کرده و نشانه ها و آثار وجودی مشارکت آن، آشکار و مؤثر باشد.
- جهان بینی اسلام، و تأکید آن بر آموزش، عقلانیت و تدبًر، نکات و فرصتهای مهمی است که می تواند بار دیگر امت را با رویکرد و قدرت منطق، نه با منطق زور، به قیام وادارد، و زمینه مشارکت، نه درگیری، و براساس همکاری انسانی، نه با رویکرد لا ابالی گری و سر در لاک خود فرو بردن و در ترس ماندن، جامعه اسلامی را فعال کند.
- بیایید ارزشهای صلح، فضیلت، آگاهی، حکمت و عقلانیت را به جهانیان ارائه کنیم، تا اعتماد دیگران به خود را به دست آورده و از روی آوردن آنان به مشارکت، هم افزایی و همکاری با ما را به دست آوریم.
- سوم: چنگ زدن ما به ریسمان الهی، و همکاری ما درکارهای نیک، پرهیزگاری و همبستگی ما در راه برادری، دوستی،و مهربانی، همه ما را همچون دیوار آهنین کنار یکدیگر قرار داده، و هرگونه تحول، آرامش، و شکوفایی را در هر کشور و یا جامعه اسلامی، مایه افتخار، سربلندی، و قدردانی از همه ما می گردد.
- جامعه های ما برای دسترسی به خیر، پیشرفت و شکوفایی باید بایکدیگر همکاری کنند، تا در تمامی کشورهایمان از عدالت اسلامی، و برابری ایمانی برخوردار شویم.
تا به کمک یکدیگر مسیری مشترک، سرنوشتی واحد در راه پیشرفت و شکوفایی داشته، و از بودن در کنار یکدیگر احساس اقتدار کرده، وعزم و اراده ما در داشتن زندگی آبرومندانه دو چندان شود.
پیش از این برای ایجاد یک نوع مشارکت اقتصادی، بازرگانی گسترده، و مضاعف کردن مشارکت های علمی، تکنولوژی وفرهنگی میان کشورهایمان را خواستار شده بودیم، و اینک این دعوت را دوباره تکرار می کنیم، تا در کنار یکدیگر از نتایج و ثمرات این مشارکت ها و خیراتش بهره مند شویم.
-چهارم : سالهاست که ما خواستار نهادینه کردن معنی ملیت و شهروندی شیعیان بوده و هستیم، و همواره بر ضرورت نهادینه کردن ملیت جامعه در هر کشور، بر اساس حقوق و وظایف برابر و عادلانه تأکید می کنیم.
این تأکید ما بر اساس چارچوب تشویق شیعیان به پیوستن به جامعه کشورهای آنان است، از سوی دیگر کشور بتواند از پتانسیل ها، وامکانات آنان نیز استفاده کرده، و جامعه و دولتهای کشور آنان نیز با آغوش باز آنان را بپذیرد.
من با تکیه به این نظر ، خواهان گسترش فرهنگ ملی، احترام به ویژگیهای جامعه ها و دولت ها در سراسر کشورهای اسلامی هستم، تا روابطی مستحکم، پایدار، مثبت و فعال میان کشورهای اسلامی و به دور از هر گونه شک و شبهه بوجود آمده، و از گرفتار شدن در هر دام اختلاف انگیز در أمان بمانیم.
پنجم: اهمیت دادن به مسائل مشترک جهان اسلام و در رأس آنها مسئله فلسطین و ملت صبور آن و قدس شریف است.
دوگانگی موجود در برخوردها، تعامل و ارزش های انسانی و سیاسی، به ویژه در مورد جنایتهای جنگی که رژیم صهیونیست علیه ملت فلسطین مرتکب می شود، مسئله تأسف باری است که موجب محکومیت و اندوه فراوان گشته، و ضرورت وحدت و همبستگی امًت اسلامی را بیش ازپیش می طلبد.
برما است که از فلسطین دفاع کنیم، نه به خاطر اینکه یک مسئله اسلامی و یا عربی است، بلکه این زخم کهنه انسانیت است که بیش از هفت دهه است که همچنان دل انسانیت را خونین کرده، و نیاز به گام های جدًی و اقدامات تضمینی برای ایجاد راه حل مناسب برای این بحران انسانی عمیق دارد.
برای همه شما توفیق در این گردهمایی را آرزو کرده، و امیدوارم که این نشست ، آغازی پر برکت برای تقویت تفاهم، همبستگی و دوستی بیشتر میان جامعه های ما باشد. در پایان از خداوند متعال می خواهم که ملتهای عربی و اسلامی را نیز از خیر وبرکت خود برخوردار کند، و جوانان و ملت های ما را از گزند ناملایمات مصون دارد.
همانا که اوست تمام دعاها را شنیده و به اجابت می رساند.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.
سوم اردیبشت ماه ١٤٠٣ شمسی
تهران
220
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس