به نقل از «فرارو»

از پلاسکو تهران تا گرندفل لندن

تاریخ انتشار: ۳۱ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۷۵۴۱۶۰

دکتر امیر ساعدی داریان*؛ بعد از حادثه پلاسکو، به عنوان یکی از پیشگامان حوزه مهندسی ایمنی آتش سازه‌ای و بررسی اثرات آتش سوزی بر سازه ها در کشور، بر خود واجب دیدم که به صورت مفصل حادثه مذکور را تشریح نمایم. به حمدالله بازخوردهاي بسیار مثبتی نیز در این خصوص دریافت نمودم که نشان می داد برخلاف گذشته که مردم و مسوولین توجه چندانی به پدیده آتش سوزي نداشتند، مساله آتش سوزي و اثرات آن بر ساختمان ها توانسته توجهات را جلب نماید و حداقل مردم را وادار به تفکر و توجه در این خصوص نماید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با عنایت به این مساله بعد از حادثه برج گرند فل لندن نیز تصمیم گرفتم در چکیده اي کوتاه ضمن ارائه توضیحات مقایسه اي بین این دو حادثه انجام دهم. برج گرند فل لندن ساختمانی با سیستم قاب خمشی بتنی و دیوار برشی بتنی با ارتفاع 24 طبقه و ساخته شده در سال 1974 می باشد. آتش سوزي احتمالا به دلیل اتصالی برق در سیم کشی طبقه چهارم رخ داده است. آتش از یکی از پنجره هاي این واحد به نماي ساختمان منتقل شده است.
نماي ساختمان از نوع کامپوزیت بوده که از دو لایه فلزي با یک میان لایه به عنوان عایق حرارتی براي جلوگیري از انتقال حرارت بین داخل و خارج ساختمان ساخته شده بود. این میان لایه پایه کربنی داشته و ضد حریق هم نبوده است. لذا با نفوذ حرارت به نما این لایه داخل دو لایه فلزي آتش گرفته و ده دلیل مکش ایجاد شده بین دو لایه در ارتفاع ساختمان آتش به سرعت در کل نما منتشر شده و از آن طریق به کل طبقات و واحد ها سرایت نموده است.

در داخل ساختمان آشکار ساز دود و آبفشان وجود داشته است که برخی از آنها وارد مدار نشده و فعالیت نکرده اند. الباقی نیز همانطور که در مقاله پلاسکو نیز شرح داده شد فقط در ساعت اولیه حادثه قادر به سرویس دهی بودند و بعد از گذشت آن زمان با توجه به تخریب زیر ساخت هاي تاسیساتی سازه از کار افتاده اند.
نتیجتا آتش سوزي عملا تا زمان اتمام بخش قابل توجهی از منابع سوختنی در ساختمان ادامه پیدا کرده است. از مقایسه و بررسی همزمان دو حادثه آتش سوزي برج گرند فل و ساختمان پلاسکو چند نکته مهم را که در مقاله قبل اشاره کردم به وضوح می توان دریافت:
نکته اول اینکه تدابیر فعال در جلوگیري از آتش سوزي شامل آب فشان ها آشکار سازهاي دود و ... فقط در حدود 30 درصد در جلوگیري و کنترل یک حادثه آتش سوزي تاثیر گذار هستند چرا که بعد از مدت کوتاهی از بروز حادثه از به دلیل از بین رفتن زیر ساخت ها از مدار خارج شده و قادر به سرویس دهی نخواهند بود.
نتیجتا اگر در ابتداي امر نتوانند مانع بروز و گسترش آتش سوزي شوند بعد از گسترش آتش کارساز نیستند. لذا در حادثه لندن نیز با وجود این سیستم ها آتش شعله ور شده و کل ساختمان را در بر گرفت. نکته دوم هم بحث اکیپ هاي امدادي است. بعد از حادثه پلاسکو کم نبودند بدخواهانی که انواع تهمت ها را به بزرگمردان آتش نشان وارد کردند و سوء مدیریت و یا کمبود امکانات را دلیل طولانی شدن و کم نتیجه بودن عملیات امدادي عنوان کردند.
ولیکن در آنجا هم اشاره شد که در یک پدیده آتش سوزي حداکثر برد اکیپ هاي امدادي 10 تا 20 درصد است و عملا امکان اطفاء حریق در یک پدیده آتش سوزي در یک برج بسیار ضعیف است. در خصوص امکانات نیز ذکر شد که استفاده از بالگرد در آتش سوزي هاي برجی داخل شهر در حد یک ایده آزمایشی است و جز آتش نشانی شهر توکیو ، سازمان هاي آتش نشانی دیگر از بالگرد براي اطفاي حریق هاي برجی استفاده نمی کنند و از بالگرد صرفا در حریق جنگل ها و یا فضاهاي باز به سیستم رها سازي ثقلی آب استفاده می کنند.
حادثه لندن نشان داد که اکیپ هاي امدادي در حوادث بزرگ حقیقتا برد تاثیر بسیار کمی دارند و این مساله بیش از امکانات و یا مدیریت به دلیل ذات حادثه می باشد. پس بزرگترین تفاوت بین ساختمان پلاسکو و برج گرند فل چه بوده که یکی سرپا مانده و دیگري تخریب شده است؟
پاسخ این سوال در بحث تدابیر غیر فعال نهفته است. همانطور که در مقاله پلاسکو اشاره شد مثلث ایمنی در برابر آتش در سازه ها از سه راس تیم هاي امدادي ، تدابیر فعال و تدابیر غیر فعال تشکیل شده است. همانطور که در بالا توضیح داده دو راس تدابیر فعال و اکیپ هاي امدادي در هر دو حادثه تقریبا یکسان بودند.در ساختمان پلاسکو اثري از تدابیر فعال (آب فشان و آشکار ساز دود ) نبود در گرند فل هم که این وسایل بودند عملکرد مطلوبی نداشتند. در خصوص تیم هاي امدادي نیز صرف نظر از بحث از جانگذشتگی اتش نشانان ایرانی که نشان هنده روحیه شهادت طلبی آنها داشت به واسطه ابعاد حادثه برد تیم هاي امدادي در هر دو حادثه اندك بود.
ولیکن از نقطه نظر تدابیر غیر فعال که به معناي توانایی ذاتی خود سازه براي مقاومت در برابر آتش یا همان بحث مهندسی ایمنی آتش سازه ایست اختلافات فاحشی بین دو سزه وجود داشت که در ادامه مقایسه شده است.
اولین تفاوت در سال ساخت دو ساختمان می باشد. ساختمان پلاسکو در سال 1341 خورشیدي ( 1962 میلادي) ساخته شده است در حالیکه برج گرند فل در سال 1974 ساخته شده، چیزي حدود 12 سال جوان تر! اگرچه هیچ کدام از دو ساختمان براي حریق طراحی نشده بودند ولیکن 12 سال جوان تر بودن سازه لندن باعث شده که با آیین نامه هاي جدید تري در برابر بارهاي ثقلی و لرزه اي طراحی شود.
آیین نامه ها سال به سال الزامات سخت گیرانه تري را لحاظ می کنند و نتیجتا حتی از نقطه نظر مقاومت در برابر زلزله ساختمانی که با آین نامه 12 سال جدید تر طراحی شده باشد مقاوم تر بوده و رفتار مناسب تري دارد. پس می توان نتیجه گرفت سازه لندن نسبت به سازه پلاسکو با الزامات سخت گیرانه تري در برابر زلزله طراحی شده بود و مقاومت و سختی بالاتري داشته است.
تفاوت دوم در بحث بارگذاري دو سازه می باشد. کاربري پلاسکو تجاري و انبار تجاري بوده و به واسطه استفاده غیر مجاز بسیار بیشتر از ظرفیت مجاز از کالا و پارچه انباشته شده بوده. در حالیکه کاربري برج گرند فیل مسکونی بوده پس می توان نتیجه گرفت که میزان بار وارد بر ساختمان در هر متر مربع ساختمان پلاسکو نسبت به برج لندن بسیار بیشتر از حد مجاز طراحی اولیه بوده است.
به طور خلاصه ساختمان پلاسکو بر خلاف برج لندن بسیار بیشتر از طراحی اولیه بارگذاري شده بوده است. تفاوت سوم در بحث بار گذاري حرارتی وارد بر سازه می باشد. به دلیل ماهیت کاربري دو سازه، در برج گرند فل آتش ناشی از سوختن وسایل و امکانات موجود در هر خانه مسکونی بوده است (شامل فرش ، پرده ، موکت و ... ) در حالیکه در پلاسکو آتش ناشی از سوختن انبوهی پارچه در واحد هاي مختلف بوده است.
درجه حرارت و همچنین نرخ افزایش دما به دلیل تفاوت در ماهیت مواد سوختنی در پلاسکو بسیار بیشتر از گرند فل بوده است. و نهایتا چهارمین و مهترین تفاوت بین دو ساختمان بحث مصالح سازنده می باشد. ساختمان پلاسکو اسکلت فولادي داشته در حالیکه ساختمان گرند فل داراي اسکلت بتنی می باشد.
همانطور که در مقاله پلاسکو اشاره شده بود فولاد در حرارت 100 درجه حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد ، در حرارت 250 درجه حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد، در حرارت 500 حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد، در حرارت 700 درجه حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد و نهایتا در 900 درجه عملا مقاومت و سختی آن به صفر می رسد.
در حالیکه این مقادیر براي بتن به صورت حرارت 100 درجه حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد، در حرارت 250 درجه حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد، در حرارت 500 حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد، در حرارت 700 درجه حدود مقاومت و سختی اولیه خود را دارد و نهایتا در 900 درجه عملا مقاومت و سختی آن به صفر می باشد. این مساله نشان می دهد که آسیب پذیري اسکلت بتنی در برابر آتش سوزي بسیار بسیار پایین تر از سازه فولادي می باشد.
تجمیع چهار مورد بالا یعنی سازه فولادي با بارگذاري حرارتی بسیار بالاتر و بار ثقلی بالاتر از حد طراحی و طراحی قدیمی تر و دست پایین تر نسبت به برج گرند فل باعث تفاوت در عملکرد رفتاري دو ساختمان در برابر آتش سوزي شده است. که نهایتا ساختمان اول فروریخته و ساختمان دوم سرپا ایستاده است.
البته ادامه بهره برداري برج گرند فل مستلزم بررسی هاي کمی و کیفی است و نتیجه بررسی ها مشخص می کند که ساختمان بدون ترمیم اجزاي سازه اي و صرفا با ترمیم اجزاي غیر سازه اي امکان ادامه بهره برداري داردو یا نیاز به بازسازي اجزاي سازه اي و غیر سازه اي دارد و یا در بدترین حالت امکان بازسازي وجود ندارد و لازم است که تخریب شود.
در انتها ذکر این مهم الزامی است که آتش سوزي پدیده ایست که هر سازه در طول عمر خود ممکن است آن را تجرب نماید لذا لازم است که ساختمان ها براي مقاومت در برابر آتش بر اساس روش هاي ارائه شده در مهندسی ایمنی آتش سازه اي طراحی و ساخته شوند.
*عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی

منبع: فرارو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۷۵۴۱۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حریق در هتل پارسیان کوثر تهران مهار شد

به گزارش همشهری آنلاین، این حادثه که در عصر روز شنبه و در پی عملیات جوشکاری منبع ذخیره آب هتل رخ داده بود، در کمتر از ۱۵ دقیقه به‌طور کامل مهار و خطر سرایت آتش به دیگر طبقات هتل به‌طور کامل برطرف شد.

در این باره بیشتر بدانید:

اولین تصاویر از آتش سوزی هتل معروف در تهران

این حادثه در پی آتش‌گرفتن تعدادی اقلام جعبه مقوایی ظروف یکبارمصرف در طبقه منفی یک هتل پارسیان کوثر رخ داد که با هماهنگی تیم فنی و مهندسی هتل و آتش‌نشانی منطقه ۶ تهران اقدامات ایمنی انجام و آتش به‌طور کامل خاموش شد.

کد خبر 847613 منبع: مهر برچسب‌ها خبر مهم منطقه ۶ آتش‌ نشانی تهران حریق حوادث ایران