به نقل از «بی باک نیوز»

منشأ اصلی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی از دیدگاه اسلام چیست؟

تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۷۷۴۴۰۵

هیچ‌کس در نظام اسلامی نباید مردم‌، رأی‌ مردم‌ و خواست مردم را انکار کند. حالا بعضی، رأی‌ مردم را پایه‌ی مشروعیت می‌دانند؛ لااقل پایه‌ی اعمال مشروعیت است.

به گزارش گروه رسانه های بی‌باک،در پی مباحثی که به تازگی درباره‌ی دیدگاه رهبر معظّم انقلاب در موضوع نقش آراء مردم در مشروعیّت نظام سیاسی مطرح شده است، این نوشتار، بیانات و دیدگاههای معظّم‌له را پیرامون مسأله ولایت و حکومت اسلامی و نقش مردم در آن به طور خلاصه بررسی کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این متن برگرفته از خطبه‌­ها و بیانات ایشان است که در مناسبتهای مختلف ایراد شده، لذا با اندکی تصرف و تلخیص در متن بیانات و در قالب پرسش و پاسخ تنظیم شده است؛ تا دستیابی مخاطب ارجمند، به فهم دقیق و شفاف دیدگاههای معظّم‌له، بهتر صورت پذیرد.

هدف از تشکیل حکومت در منطق اسلامی چیست؟

امیرالمؤمنین برای حکومت یک شأن واقعی قایل نیست، حکومت برای علی علیه السلام یک هدف نیست؛ برای او، حکومت ارزشی ندارد، باز هم حاضر نیست برای به دست آوردن یک مقام، یک جاه، از ارزشها بگذرد. اما وقتی احساس میکند که وظیفه است، احساس میکند زمینه آماده است و او میتواند این نقش عظیم و اساسی را بر عهده بگیرد، آن وقت قبول میکند.[1] امیر المؤمنین علیه الصّلاة و السّلام بعد از قبول خلافت هم فرمود: «لو لا حضور الحاضر و قیام الحجة بوجود الناصر و ما اخذ الله علی العلماء ان لا یقارّوا علی کظّة ظالم و سغب مظلوم لألقیت حبلها علی غاربها»[2]؛ اگر وظیفه‌ی من با توجّه، قبول، بیعت و خواست مردم بر من مسجّل و منجّز نمی‌شد که در مقابل ظلم بایستم و با تبعیض مبارزه و از مظلوم دفاع کنم، بازهم قبول نمی‌کردم. یعنی امیر المؤمنین می‌گوید من قدرت را به‌خاطر قدرت نمی‌خواهم. .... اگر قدرت برای مبارزه با ظالم در همه‌ی ابعاد ظلم و ستم- داخلی، اجتماعی و اقتصادی که حادترینش است- می‌باشد، خوب است.[3]

در مورد امیرالمؤمنین علیه السلام آیا ولایت ناشی از نصب الهی است یا منوط به رأی مردم است یا در مقام تحقق آن، رأی و بیعت مردم نقش آفرینی دارد؟ به عبارتی دیگر آیا پذیرش و رأی مردم در مشروعیت و حقانیت حاکم اسلامی دخالت دارد؟ آیا نقش رأی مردم برای امیرالمؤمنین علی علیه السلام صرفاً در تحقق زمامداری و حکومت و برای مقبولیت و کارآمدی وی است یا در اصل ولایت ایشان نیز مؤثر است؟

در اسلام به نظر مردم اعتبار داده شده؛ رأی مردم در انتخاب حاکم و در کاری که حاکم انجام میدهد، مورد پذیرش قرار گرفته. لذا شما میبینید که امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) با اینکه خود را از لحاظ واقع منصوب پیغمبر و صاحب حق واقعی برای زمامداری میداند، آن وقتی که کار به رأی مردم و انتخاب مردم میکشد، روی نظر مردم و رأی مردم تکیه میکند. یعنی آن را معتبر میشمارد و بیعت در نظام اسلامی یک شرط برای حقانیت زمامداریِ زمامدار است. اگر یک زمامداری بود که مردم با او بیعت نکردند، یعنی آن را قبول نکردند، آن زمامدار خانه‌نشین خواهد شد و مشروعیت ولایت و حکومت به بیعت مردم وابسته است یا بگوئیم فعلیت زمامداری و حکومت به بیعت مردم وابسته است.[4]

آیا از منظر اسلام، بیعت و رأی مردم برای حقانیت زمامداری (حکومت) زمامدار کافی است؟

در اسلام هیچ ولایت و حاکمیتی بر انسانها مقبول نیست، مگر اینکه خدای متعال مشخّص کند. ما هرجا که در مسائل فراوان فقهی که به ولایت حاکم، ولایت قاضی یا به ولایت مؤمن- که انواع و اقسام ولایات وجود دارد- ارتباط پیدا می‌کند، شک کنیم که آیا دلیل شرعی بر تجویز این ولایت قائم هست یا نه، می‌گوییم نه؛ چرا؟ چون اصل، عدم ولایت است. این منطق اسلام است. آن وقتی این ولایت مورد قبول است که شارع آن را تنفیذ کرده باشد و تنفیذ شارع به این است که آن کسی که ولایت را به او می‌دهیم- در هر مرتبه‌ای از ولایت- باید اهلیّت و صلاحیت یعنی عدالت و تقوا داشته باشد و مردم هم او را بخواهند. این منطق مردم‌سالاری دینی است که بسیار مستحکم و عمیق است.[5]
در اسلام مردم‌ یک رکن‌ مشروعیتند، نه همه‌ی پایه‌ی مشروعیت‌. نظام سیاسی در اسلام علاوه بر رأی و خواست مردم، بر پایه‌ی اساسیِ دیگری هم که تقوا و عدالت نامیده می‌شود، استوار است. اگر کسی که برای حکومت انتخاب می‌شود، از تقوا و عدالت برخوردار نبود، همه‌ی مردم هم که بر او اتّفاق کنند، از نظر اسلام این حکومت، حکومت نامشروعی است.[6] بنابراین، پایه‌ی مشروعیت حکومت فقط رأی مردم نیست؛ پایه‌ی اصلی تقوا و عدالت است؛ منتها تقوا و عدالت هم بدون رأی و مقبولیت مردم کارایی ندارد. لذا رأی مردم هم لازم است.[7]مشروعیت دادن به رأی مردم و بیعت مردم؛ این یک اصل اسلامی است.[8]

آیا دخالت نظر و رأی مردم در مشروعیت حکومت اختصاص به زمان غیبت دارد و یا در زمان حضور امام معصوم نیز مطرح است؟ در این دیدگاه نقش مردم در فعلیت و اعمال ولایت چگونه مطرح می­گردد؟

امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه منشأ حکومت را زور و اقتدار نمیداند و خود او هم در عمل این را ثابت میکند. از نظر علی علیه‌السلام منشاء اصلی حکومت یک سلسله ارزشهای معنوی است؛ ... او حکومت را و ولایت امر مردم را ناشی از یک ارزش معنوی میداند، اما فقط این ارزش معنوی هم کافی نیست برای این‌که انسان فعلاً و عملاً حاکم و والی باشد، بلکه مردم هم در اینجا سهمی دارند و آن بیعت است .... . بیعت منجز کننده‌ی حق خلافت است؛ آن ارزشها آن وقتی میتواند فعلاً و عملاً کسی را به مقام ولایت امر برساند که مردم هم او را بپذیرند و قبول کنند، که این مسأله در باب نقش مردم در حکومت باز مورد توجه قرار میگیرد.[9]

منشأ اصلی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی از دیدگاه اسلام چیست؟

مشروعیت‌ این نظام به تفکّر اسلامی و به استواری بر پایه‌ی اسلام است؛ مشروعیت‌ مجلس و رهبری هم بر همین اساس است.[10] در نظام جمهوری اسلامی، اساس حرکت بر پایبندی به مبانی است. آن چیزی که به عنوان مبدأ مشروعیت‌ این نظام محسوب می‌شود، یعنی ولایت‌ الهی که منتقل می‌شود به فقیه، مشروط است به پایبندی بر احکام الهی. آن کسی که در رتبه‌ی رهبری نشسته است، اگر نسبت به آرمان‌های اسلامی، نسبت به قوانین اسلامی از لحاظ نظری یا عملی، بی‌قید شود، از مشروعیت می‌افتد و دیگر اطاعت او بر کسی واجب نیست، بلکه جایز نیست. این، در خود قانون اساسی، یعنی در خود سند اصلی انقلاب، ثبت شده است‌.[11] مشروعیت‌ من و شما وابسته به مبارزه با فساد، تبعیض و نیز عدالت‌خواهی است. این، پایه‌ی مشروعیت‌ ماست. در نظام جمهوری اسلامی مبنای نظام و مشروعیت‌ نظام متکی به حق‌ و عدل است. [12] مشروعیت‌ ...همه‌ی ارکان و اجزای نظام اسلامی به رعایت‌ احکام‌ الهی است.[13]مشروعیت‌ همه‌ی ما بسته به انجام وظیفه و کارآیی در انجام وظیفه است. بنده روی این اصرار و تکیه دارم که بر روی کارآیی‌ها و کارآمدی‌ مسئولان طبق همان ضوابطی که قوانین ما متخذ از شرع و قانون اساسی است، بایست تکیه شود. هرجا کارآمدی‌ نباشد، مشروعیت‌ از بین خواهد رفت. اینکه ما در قانون اساسی برای رهبر، رئیس‌جمهور، نماینده‌ی مجلس و برای وزیر شرایطی قائل شده‌ایم و با این شرایط گفته‌ایم این وظیفه را می‌تواند انجام بدهد، این شرایط، ملاک مشروعیتِ‌ بر عهده گرفتن این وظایف و اختیارات و قدرتی است که قانون و ملت به ما عطا می‌کند؛ یعنی این حکم ولایت، با همه‌ی شعب و شاخه‌هایی که از آن متشعب است، رفته روی این عناوین، نه روی اشخاص. تا وقتی‌که این عناوین، محفوظ و موجودند، این مشروعیت وجود دارد. وقتی این عناوین زایل شدند، چه از شخص رهبری و چه از بقیه‌ی مسئولان در بخشهای مختلف، آن مشروعیت هم زایل خواهد شد.[14]

آیا خواست و رأی مردم در مشروعیت نظام اسلامی می­تواند نادیده گرفته شود؟

هیچ‌کس در نظام اسلامی نباید مردم‌، رأی‌ مردم‌ و خواست مردم را انکار کند. حالا بعضی، رأی‌ مردم را پایه‌ی مشروعیت می‌دانند؛ لااقل پایه‌ی اعمال مشروعیت است. بدون آراءِ مردم، بدون حضور مردم و بدون تحقّق خواست مردم، خیمه‌ی نظام اسلامی، سرِپا نمی‌شود و نمی‌ماند. [15]

تفکر دینی برای دستیابی به اهداف حکومت اسلامی و مشروعیت اعمال ولایت (حاکمیت) تکیه بر چه امری دارد؟

در تفکّر دینی، اساس حاکمیت دین و نفوذ دین و قدرت دین، تکیه‌ی به مردم است. تا مردم نخواهند، تا ایمان نداشته باشند، تا اعتقاد نداشته باشند، دین حاکم نمی­شود. ... در قانون اساسی،... همه‌ی مراکز قدرت هم، مستقیم یا غیر مستقیم با آراءِ مردم ارتباط دارند و مردم تعیین‌کننده و تصمیم‌گیرنده هستند و اگر مردم حکومتی را نخواهند، این حکومت در واقع پایه‌ی مشروعیت‌ خودش را از دست داده است.[16]

[1] خطبه­های نماز جمعه تهران، (22/03/1366)

[2] (3). نهج البلاغة( صبحی صالح)، خطبه 3، ص: 50.

[3] بیانات سال‌1382 (26/ 09/ 1382) بیانات در دیدار استادان و دانشجویان قزوین

[4] خطبه­های نماز جمعه تهران، (22/03/1366)

[5] بیانات سال‌1382 (26/ 09/ 1382) بیانات در دیدار استادان و دانشجویان قزوین

[6] بیانات سال‌1382 (26/ 09/ 1382) بیانات در دیدار استادان و دانشجویان قزوین

[7] بیانات سال‌1382 (26/ 09/ 1382) بیانات در دیدار استادان و دانشجویان قزوین

[8] بیانات در خطبه­های نماز جمعه (22/03/1366)

[9] بیانات در اولین کنگره بین المللی نهج البلاغه، 29/02/1360

[10] بیانات سال‌1382 (07/ 03/ 1382) بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی

[11] بیانات سال‌1385 (14/ 03/ 1385) بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در مراسم هفدهمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره)

[12] بیانات در دیدار رئیس و مسئولان قوه­ی قضائیه ـ با حضور خانواده­های شهدای هفتم تیر؛ (07/04/1389)

[13] مکتوبات سال‌1371 (07/ 03/ 1371) پیام به مناسبت افتتاح چهارمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی

[14] بیانات سال‌1383 (31/ 06/ 1383) بیانات در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری

[15] بیانات سال‌1378 (14/ 03/ 1378) خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران

[16] بیانات سال‌1377 (04/ 12/ 1377) بیانات در جلسه‌ی پرسش و پاسخ با مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی

منبع: khamenei.ir

--------------------------------------------------------------------------

تذکر: کاربر محترم! انتشار مطالب دیگر رسانهها از سوی پایگاه خبری تحلیلی بی‌باک لزوما به معنای صحت و تایید محتوای آنها نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود. در ضمن شما می توانید اخبار و مطالب وزین خود را که تا کنون در هیچ رسانه‌ای منتشر نشده است از طریق بخش "تماس با ما" یا پل ارتباطی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید برای ما ارسال نمایید تا در صورت دارا بودن مولفه‌های لازم، منتشر گردد.

------------- با کلیک بر روی لینکهای ذیل تمامی روزنامه‌های کشور را رایگان مطالعه کنید -------------

روزنامه‌های عمومی | روزنامه‌های اقتصادی | روزنامه‌های ورزشی | سایر روزنامه‌ها| هفته‌نامه و ماهنامه | نشریات استانی

منبع: بی باک نیوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.bibaknews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بی باک نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۷۷۴۴۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

انیس: آمریکا در قضیه فلسطین خصومت خود را با اسلام نشان داد

روزنامه وابسته به حکومت طالبان در یادداشتی نوشت آمریکا در قضیه فلسطین و حمایت از جنایات رژیم صهیونیستی خصومت خود را با اسلام نشان داد. - اخبار بین الملل -

به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، «انیس» روزنامه وابسته به حکومت طالبان در یادداشتی نوشت: مردم و بسیاری از کشورهای جهان برای حل و فصل مناقشه بین فلسطین و اسرائیل تلاش می‌کنند اما آمریکا هم مانند اسرائیل در قطب مقابل ایستاده و سخنان کسی را دراین‌باره نمی‌پذیرد و از این طریق موضع ضد اسلامی خود را نه تنها با فلسطین بلکه با کل جهان اسلام نشان داده است.

نوشتار می‌افزاید: مسلمانان جهان اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که آمریکا به شدت با اسلام مخالف است و دشمنی آشتی‌ناپذیری با اسلام دارد. وقتی آمریکا، اسرائیل را در خاورمیانه مستقر کرد، هدفش آزار و اذیت مسلمانان از طریق این ملت پلید بود.

انیس افزود آمریکا همواره مدعی احقاق حقوق بشر در جهان است، اما اکنون ثابت شد در فلسطین به واسطه این کشور، حقوق بشر در سطح بالایی نقض شده است.

نویسنده با تاکید بر این که آمریکا به سمت زواول پیش می‌رود، تأکید کرد: امروز یا فردا، فلسطین دولت مستقل خود را تشکیل می‌دهد و جهان نیز او را به رسمیت خواهد شناخت.

افغانستان: آمریکا با حمایت از جنایات اسرائیل در غزه چهره واقعی خود را به جهان نشان دادطالبان: جنایات اسرائیل نفرت مردم آمریکا را برانگیخته است

روزنامه چاپ کابل تصریح کرد: بزرگترین اشتباه آمریکا در قبال فلسطین، حمایت از جنگ و جنایت اسرائیل علیه بشریت است و این حمایت غیرقانونی آمریکا باعث می‌شود ملت‌های آزاده جهان در مقابل آن مقاومت نشان دهند و از این کشور روی برگردانند زیرا کشتار جمعی و نسل‌کشی اسرائیل در فلسطین به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست.

پیش از این نیز، «ذبیح‌الله مجاهد» سخنگوی حکومت طالبان با اشاره به حمایت دولت آمریکا از جنایات رژیم صهیونیستی گفته بود: آمریکا با حمایت خود از اسرائیل و جنایات آن چهره واقعی خود را به جهانیان نشان دادند.

انتهای پیام/.