دانستني‌هاي عجيب از روانپزشکي قرن نوزدهم

خبرگزاري آريا - بيماري رواني در گذشته باعث بدنامي و بي آبرويي بود، به طوريکه بيماران رواني را شکنجه مي کردند، آنها را به زندان مي انداختند و در شرايط غير انساني و در مکان هاي نامناسب نگهداري مي نمودند. همراه با آغاز قرن نوزدهم تعداد بيماران رواني افزايش يافت و به موازات آن پژوهش هاي مختلف نيز در اين زمينه بسط و گسترش پيدا کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پژوهشگران تلاش مي کردند تا اين نوع از بيماران هم به حق خود در زمينه ي درمان دست يابند و با آنها رفتار انساني صورت بگيرد.

در اين گزارش با دانستني هاي جالب درباره ي تلاش هاي علمي در زمينه ي روانپزشکي و تعداد اندک افرادي که سعي مي کردند تا به بيماران رواني کمک کنند آشنا خواهيد شد.

تيمارستان ها و درمانگاه هاي رواني




با آغاز قرن نوزدهم تعداد جمعيت کره ي زمين به شکل قابل توجهي بيشتر شد و شهرها مملوء از جمعيت شدند و به تدريج بيماري رواني از يک "مجازات خداوند" به يک "مسئله ي اجتماعي" تغيير ماهيت داد. جوامع در پاسخ به چنين شرايط ويژه اي به ساخت بيشتر مؤسسات درماني روي آوردند. براي مثال در انگلستان تعداد بيماران از 10 هزار نفر در سال 1800 ميلادي به دهها هزار برابر در سال 1900 ميلادي افزايش يافت. روند رو به رشد مبتلايان به بيماري هاي روحي و رواني دلايل مختلفي داشت که از جمله ي آنها پيشرفت صنعتي جوامع و فشارهاي ناشي از آن و جمعيت زياد جوامع بود.

کاهش آستانه ي تحمل مردم از يک سو و رشد قارچ گونه ي مؤسسات و کلينيک ها روانشناسي از سوي ديگر، مساوي با حقيقت تلخ شکنجه ي بيماران و بدرفتاري با آنها بود.

بازار پژوهش ها و تحقيقات روانشناسانه گرم شد




در قرن نوزدهم تمايل افراد براي تحصيل و تحقيق در روانشناسي افزايش يافت. آنها مي خواستند بدانند که چرا برخي از آدم ها به بيماري هاي رواني مبتلا مي شوند. از جمله ي اين افراد "توماس ويليس" دانش آموخته ي آکسفورد بود، او اولين بار اصطلاح نورولوژي (علم اعصاب) را به کار برد و سعي کرد تا کارکردهاي ذهني هر يک از اجزاي مغز را توصيف و تبيين کند. ويليس فرضيه خود را چنين مطرح کرد که دستگاه عصبي مرکزي بر فرآيندهاي خاصي مرتبط با "ارواح حيواني" و يا واسطه هاي شيميايي بين جسم و مغز تکيه دارد.

يک پزشک ديگر به نام "آرچيبالد پتکارين" که در هلند در باب درمان بيماران رواني تحصيل کرده بود، در همان وقت مي گفت که بيماران رواني از افکار نادرست و اشتباه ناشي از فعاليت هاي پرنوسان و پرهرج و مرج "ارواح حيواني" ناآرام رنج مي برند، که بر روي عضلات تأثير ميگذارد و باعث حرکت هاي نامتعادل جسماني در فرد مي شود. اما امروزه مي دانيم که در مغز "ارواح حيواني" وجود ندارد، و آنچه منجر به آشفتگي هاي رواني مي شود اختلال در توازن شيميايي مغز است.

اختلالات عصبي و حلقه ي مفقوده ارتباط تنگاتنگ بين روان و جسم




امروزه وقتي کسي از اضطراب و اختلال عصبي رنج مي برد، مي توان از طريق آن به بالارفتن فشار خون، مشکلات قلبي، تنگي نفس و... نيز پي برد، زيرا ارتباط تنگاتنگي بين جسم و روان وجود دارد.

براي مثال فردي به طور ناگهاني دچار حملات تپش و تنگي نفس ميشود، و پزشک اورژانس پس از گرفتن نوار قلب و معاينه به آنها مي گويد: «مشکل از قلب شما نيست بلکه از اعصاب و روان شما است.»

اما در قرن نوزدهم اختلالات عصبي تنها نشانه اي از اعصاب شکست خورده، فروپاشي و خستگي عصبي بود و پيامدهاي اختلالات عصبي جسم را در برنميگرفت. اختلال عصبي فقط منجر به افسردگي و خلأ، وسواس، رکود، بي تفاوتي، اضطراب و ..ميشد که آن هم فقط گريبانگير طبقه ي مرفه جامعه را ميگرفت. بنابراين براي ثروتمندان با چنين مشکلي مطب هاي خاصي در نظر گرفته شده بود.


ژان ايتن اسکيرول، پيشگام برخورد انساني با "مجنون ها"




قرن نوزدهم شاهد تعداد زيادي از دانشمنداني بود که تلاش مي کردند تا براي علل و اسباب بيماري هاي رواني پاسخي بيابند. اغلب پزشکان بر اين باور بودند که جنون و ديوانگي نقص در عقل و عدم قدرت تشخيص عقلاني آنچيزي است که رخ مي دهد. همراه با افزايش بحث و پژوهش خانم "ژان ايتن اسکيرول" با فرضيه خود ظاهر ميشود. او سعي مي کند تا مونوماني (ديوانگي در يک موضوع و مشغوليت فکري بيمارگونه به يک موضوع خاص را) تفسير و تحليل کند. او بر اين باور بود که جنون به معناي نبود عقل نيست بلکه به تفاوت هاي ادراکي و طرز تفکر متفاوت بيماران رواني بازمي گردد. او يافته هاي خود را اساس پژوهش در زمينه ي شناخت بيماري "پارانويا" قرار داد.

خانم ژان اتين نخستين کسي بود که توصيف باليني از بيماري هاي رواني را با تحليل هاي آماري ترکيب کرد. او از جمله پيشگامان برخورد انساني در درمان بيماراني بود که مجنون اطلاق مي شدند.

شرايط نامساعد بيماران رواني هند در زمان استعمار




بريتانيا کشورهاي زيادي را در سراسر جهان تحت استعمار خود قرار داد. هند يکي از آنها بود. در قرن نوزدهم تعداد بيماران رواني در اروپا و ايالات متحده ي آمريکا و همينطور هند افزايش يافت.

استعمارگران خود را برتر از بوميان و ساکنان اصلي هند مي دانستند و تمايلي براي تقسيم خدمات عمومي مساوي با آنها نداشتند. به همين دليل بيماران رواني هند به مؤسسات عمومي با حداقل امکانات زندگي يک انسان منتقل ميشدند.

يک جراح به نام "هاچينسون" عليه چنين شرايطي شوريد و گزارشي را به بازرس کل فرستاد و از شرايط غيرانساني نگهداري بيماران رواني در هند انتقاد کرد. او نياز به مکان هايي بزرگتر با امکانات بيشتر را خواستار شد. او توضيح داد که چنين مکان هايي در حال حاضر پر از جمعيت هستند و در يکي از آنها تعداد بيماران از 138 نفر به 151 نفر افزايش يافته است. او نوشت که اين مؤسسات مکان مناسبي براي نگهداري انسان ها نيستند. هاچينسون از جمله افرادي بود که تلاش خود را براي فراهم کردن زندگي شرافتمندانه براي بيماران رواني مبذول داشت.

فرنولوژي يا جمجمه شناسي




يک پزشک اتريشي به نام "فرانز جوزف گال" مؤسس و مبدع علم اعصاب نوين بود. او علم فرنولوژي (Phrenology) را پايه گذاري کرد. اين علم رابطه ي بين شخصيت افراد و جمجمه ي آنها را بررسي مي کند. او مي گفت شکل جمجمه روي سلوک و رفتار افراد اثر ميگذارد. او در اين راستا جمجمه ي بين هنرمندان و ورزشکاران را مورد واکاوي و مقايسه قرار داد. اما تحقيقات او يک مشکل داشت. فرانز فقط بر يک نوع رفتار استناد مي کرد و و فقط بر حالت هايي که با فرضيه او همخواني داشت تمرکز کرده و ساير جوانب را ناديده مي انگاشت. با اين حال او اساس پزشکي اعصاب در دوران مدرن را پايه ريزي نمود.

دوريتا ديکس




خانم "دوريتا ديکس" رنج هاي بيماران رواني را در درمانگاه ها و زندان هاي قرن نوزدهم به خوبي درک کرد. او تلاش کرد تا وحشي گري ها را افشا کند. و پس از مبارزه در بوستون حمايت همپيمانان قوي همچون کشيش "ويليام إلري چانينگ" را به دست بياورد. او در سال 1841 ميلادي به سراسر ماساچوست سفر کرد و شرايطي را که بيماران در آن به سر مي بردند را مورد تحقيق و بررسي قرار داد. او دريافت که بيماران رواني در قفس ها، خزانه هاي آب، و با دست هاي زنجير شده با قفل هاي بزرگ زندگي مي کنند. همه ي آنها عريان و لخت بودند و با ضربات شلاق بر رنج هاي آنها افزوده ميشد. در آغازين روزهاي ژانويه ي 1843 او درخواست بودجه ي بيشتري را براي اين مؤسسات نمود.

با اين وجود او تنها صدايي بود که فرياد مي کشيد تا مهر و محبت مردم را نسبت به بيماران رواني جلب کند. اما او تسليم نشد و سرانجام زحمات و تلاش هاي او دولت را برآن داشت تا قانوني را وضع کند که به موجب آن کلينيک ها و مراکز روان درماني از بودجه ي بيشتري برخوردار شوند. او خواستار ارتقاي کيفي سطح زندگي بيماران بود. اين درحالي بود که مردم در آن دوران با بيماران رواني همچون حيوانات رفتار مي کردند، اما دوروتيا صداي آنها شد و به خاطر آنها جنگيد.

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۸۰۱۸۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۱۳ درصد ایرانی‌ها آسم دارند

به گزارش «تابناک»، دکتر مریم محلوجی‌راد همزمان با روز جهانی آسم و آلرژی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره بیماری آسم توضیح داد: پروسه ابتلا به آسم مانند بیماری‌های عفونی نیست و معمولا به صورت خود به خود ایجاد می‌شود؛ به عبارت دیگر، آسم، پیامد یک بیماری نیست. آسم یک بیماری التهابی ریه است و عفونت در ابتلا به این بیماری هیچ نقشی ندارد.

وی درباره تاثیر عفونت بر شدت آسم گفت: عفونت به عنوان یک عامل محرک می‌تواند سبب افزایش شدت بیماری یا شروع حمله آسم باشد. باز هم تاکید می‌کنم، آسم یک بیماری التهابی مزمن است که در کودکان به دلیل آلرژی ایجاد می‌شود.

حدود ۱۳ درصد ایرانی‌ها آسم دارند

پزشک کلینیک آسم و آلرژی سازمان جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهران درباره آسم کودکان توضیح داد: اکثر «آسم کودکان» از نوع آسم آلرژیک است؛ در حالی که عوامل آلرژیک و غیرآلرژیک به طور برابر در ابتلای آسم بزرگسالان نقش دارند.  

محلوجی گفت: عوامل آلرژیک محیط، سبب بروز و تشدید عوارض آسم  آلرژیک می‌شوند. عوامل آلرژیک بر ابتلا به آسم آلرژیک تاثیرگذار هستند؛ همچنین سایر مولفه‌ها، آسم غیرآلرژیک را تحت تاثیر قرار می‌دهند.  

وی با بیان اینکه میزان ابتلا به آسم در کشور بررسی شده، اظهار کرد: وضعیت ابتلا به آسم در میان گروه‌های سنی بررسی شده، حدود ۹ تا ۱۳ درصد از گروه‌های سنی مختلف به بیماری آسم مبتلا هستند. منظور این است میزان ابتلا به آسم با توجه به شرایط سنی افراد تغییر می‌کند. همچنین وضعیت ابتلا به آسم در سطح جهانی حدود  ۳ تا ۱۵ درصد گزارش شده که در برخی کشورها به ۲۰ درصد نیز می‌رسد.

آلودگی هوای کلانشهرها از عوامل مهم ابتلا به آسم
استان‌های رکورددار آسم

محلوجی با بیان اینکه بسیاری از کشورها نسبت به کنترل عوامل محرک و آلرژی‌زا اقدام کرده‌اند، افزود: آنها با کنترل عوامل محرک و آلرژی‌زا توانسته‌اند، شیوع آسم را کاهش دهند یا میزان ابتلا به این بیماری را به یک سیر ثابت برسانند. به نظر می‌رسد، میزان ابتلا به آسم در کشور رو به افزایش است. یکی از دلایل افزایش ابتلا به آسم در کشور، آلودگی کلان‌شهرها است که جزو عوامل مهم ابتلا به این بیماری محسوب می‌شود.   شهرهای اراک و اهواز و استان سیستان‌و بلوچستان، بیشترین میزان شیوع آسم را تجربه‌کرده‌اند.  

تاثیر آلودگی هوا بر افزایش ابتلا به آسم

عضو انجمن آسم و آلرژی ایران ادامه داد: آلاینده‌های مضر هوا وارد دستگاه تنفس می‌شوند؛ این آلاینده‌ها برحسب اندازه‌ای که دارند (ذرات حدود ۴ تا ۵ میکرون) می‌تواند به «راه‌های هوایی پایین‌تر» وارد شوند. همچنین ذرات بسیار ریز می‌توانند تا انتهای ریه نفوذ کنند و حتی وارد خون شوند. اغلب آلاینده‌ها، «رادیکال‌های آزاد» هستند که سبب التهاب ریه یا سایر قسمت‌های بدن می‌شوند و جزو موارد آسیب‌زا به حساب می‌آیند. به دلیل اینکه آسم یک بیماری التهابی است آلودگی هوا می‌تواند میزان بروز و شدت این بیماری را افزایش دهد. کلان‌شهرها، آلودگی هوای بیشتری دارند، به همین دلیل، میزان ابتلا به این بیماری در شهرهای بزرگ افزایش می‌یابد.

محلوجی درباره تفاوت آسم بزرگسالان و کودکان گفت: «ژنتیک» و «عوامل محیطی» در بروز آلرژی نقش دارند؛ به نحوی که اگر یکی از والدین آلرژی داشته باشد، احتمال ابتلای فرزند آنها به آلرژی حدود ۵۰ درصد است. همچنین اگر پدر و مادر هر ۲ دارای آلرژی باشند، احتمال ابتلای فرزند به آلرژی به ۷۰ درصد می‌رسد. بنابراین باید گفت ژن، نقش ۵۰ درصدی در بروز آلرژی دارد و ۵۰ درصد دیگر نیز برای عوامل محیطی است.

پزشک کلینیک آسم و آلرژی سازمان جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهران درباره نقش عوامل محیطی بر بروز آلرژی گفت: عوامل محیطی که منجر به آلرژی می‌شود به ۲ دسته «آلرژن‌ها» و «عوامل محرک» تقسیم می‌شود. آلرژن‌ها نیز به ۲ دسته «بیرونی» و «درونی» تقسیم می‌شود. گرده درختان، چمن‌ها و علف‌های هرز جزو  آلرژن‌های محیط‌ باز هستند؛ همچنین «مایت‌های گردوغبار»، سوسک، کپک‌ها و حیوانات خانگی مثل گربه و سگ جزو آلرژن‌های درونی محسوب می‌شوند.

وی درباره دسته محرک‌ها توضیح داد: نه تنها موارد دخانی بلکه سایر موارد استنشاقی جزو محرک‌ها به حساب می‌آیند. همچنین شوینده‌ها و موادی که بوی تند دارند باید در دسته محرک‌ها لحاظ شوند. ژنتیک و عوامل محیطی که موجب بروز آلرژی می‌شوند در سیر خود به صورت «اگزما اتوپیک»، «آسم کودکان» و «رینیت آلرژیک» تظاهر پیدا می‌کنند.

پزشک کلینیک آسم و آلرژی سازمان جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهران درباره میزان کودکان مبتلا به آسم گفت: نتایج مطالعات کشوری که با همکاری «مرکز تحقیقات ایمونولوژی» و «انجمن آسم و آلرژی ایران» انجام شده، بیان می‌کند میزان ابتلا به آسم در میان کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر است. با توجه به آمار ۹ تا ۱۳ درصدی آسم در کشور باید گفت که عددهای بالاتر مربوط به آسم کودکان است.

نقش داروهای استنشاقی در کنترل و درمان آسم

محلوجی درباره روش‌های درمانی نوین گفت: داروهای استنشاقی، مهم‌ترین دارو در زمینه کنترل و درمان آسم است که سالیان سال مورد استفاده قرار گرفته‌ و نتایج خوبی برجای گذاشته‌اند. مقاومت‌هایی برای استفاده از اسپری‌های استنشاقی وجود داشت که با بهره‌ گرفتن از آموزش توانستیم در جهت رفع آن گام برداریم.

وی با بیان اینکه استفاده از عوامل «بیولوژیک» جزو روش‌های جدید درمان آسم به حساب می‌آید، گفت: استفاده از  «امالیزوماب» که در واقع یک  “Anti IgE”  است برای درمان آسم کاربرد دارد.   امالیزوماب حدود ۲ سال است در کشور تولید شده، تجربه در مواجهه با بیماران نشان داده که اثرگذاری نمونه داخلی و خارجی این دارو بیانگر یکسان است.

عضو انجمن آسم و آلرژی ایران ادامه داد: برخی از داروهایی بیولوژیک که شاید اثربخشی بیشتری داشته باشند در دسترس نیستند. امیدواریم که شرایط به نحوی باشد که این داروها در دسترس بیماران قرار گیرند.   

ضرورت توجه به آموزش در کنترل آسم

محلوجی با بیان اینکه «آموزش بیماران» اولین نکته در مدیریت آسم به حساب می‌آید، افزود: هفتم می به عنوان روز جهانی آسم شناخته می‌شود و  هر ساله شعاری را برای این روز در نظر می‌گیرند. «توانمندکردن بیماران مبتلا به آسم از طریق آموزش» به عنوان شعار سال جاری انتخاب شده است. بیماران مبتلا به آسم باید بپذیرند که به این بیماری مبتلا هستند و باید برای درمان آن اقدام کنند.

وی ادامه داد: وظیفه مراکز بهداشتی و دانشگاهی این است که به بیماران آموزش دهند و به آنها بگویند درمان فقط مصرف دارو نیست؛ بلکه شامل اجتناب از عوامل مسبب حمله آسم هم می‌شود. بیماران با بهره‌ گرفتن از آموزش باید بدانند که درمان در وهله نخست، اجتناب از عوامل محرک‌زا و گام دوم نیز استفاده از داروها است. حملات آسم با افزایش علائم سرفه، خس‌خس کردن و تنگی‌نفس شروع می‌شود و با پیش‌روی می‌تواند سبب افت اکسیژن خون‌ شود. در چنین شرایطی، بیمار باید در بیمارستان و حتی ای‌سی‌یو بستری شود. اغلب مرگ‌ومیر ناشی از آسم به علت حمله حاد آسم است که باعث تنگی نفس و کاهش اکسیژن می‌شود.  

محلوجی درباره آموزش در حوزه آسم گفت: تلاش‌هایی در زمینه آموزش آسم توسط انجمن آسم و آلرژی ایران با همکاری مرکز  تحقیقات ایمونولوژی اسم و آلرژی صورت گرفته است. همایش علمی آسم هر ساله همزمان با روز جهانی این بیماری برگزار می‌شود و جدیدترین موارد مرتبط آسم مورد بررسی قرار می‌گیرد. در کنار همایش علمی، «همایش آموزش خانواده» نیز برگزار می‌شود و نکاتی درباره بیماری آسم به بیماران و خانواده‌های آنها ارائه می‌شود.

وی ادامه داد: پزشکان تلاش می‌کنند که به بیماران به ویژه بیمارانی که برای نخستین‌بار به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، نکات آموزشی لازم را ارائه دهند.  

۴۵۰ هزار فوتی ناشی از آسم در دنیا

محلوجی درباره میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری آسم گفت: حدود ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آسم مبتلا  هستند و میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری حدود ۴۵۰ هزار نفر گزارش شده است. آماری مربوط به میزان مرگ و میر ناشی از آسم در کشور در دسترس نیست.

عضو انجمن آسم و آلرژی ایران درباره کلینیک آسم و آلرژی جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهران گفت: کلینیک سازمان جهاد دانشگاهی حدود ۱۲ سال پیش تاسیس شده و پزشکان فوق‌تخصص ایمنولوژی که عضو هیات‌علمی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی هستند، جدیدترین خدمات علمی به بیماران را ارائه می‌دهند. بیماران این کلینیک در صورت لزوم، تحت تست‌های آلرژی از جمله «تست‌های پوستی آلرژی» قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: همچنین انواع تست‌های تنفسی اعم از تست‌های چالشی با «برونکودیلاتور»، تست ورزش، تست‌های متاکولین و نیتریک‌اکسید بازدمی به منظور شناسایی نوع بیماری فرد در این مرکز انجام می‌شود. پس از تشخیص نوع بیماری، روش‌های درمانی نوین مانند تزریق داروهای بیولوژیک، ایمونوتراپی (تزریق واکسن  آلرژی) با توجه به نوع بیماری ارائه می‌شود. افرادی که مبتلا به آسم‌های آلرژیک هستند مورد «ایمونوتراپی» قرار می‌گیرند و پروسه واکسن‌درمانی برای آنها انجام می‌شود.  

محلوجی در پایان گفت: توصیه می‌کنم بیمارانی که به آسم مبتلا هستند بیماری خود را جدی بگیرند. اکثر موارد آسم، قابل کنترل است. بیماران با درمان‌های استنشاقی می‌توانند بیماری خود را  کنترل کنند و به زندگی طبیبعی خود ادامه دهند.