تعداد دانشجوهای‌ایرانی‌مهاجر چقدر تغییر کرده‌است؟
تاریخ انتشار: ۷ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۸۲۸۴۲۲
«من عاشق علم هستم، در دوران دبیرستان یادگیری علم در ایران آسان بود؛ شما تقریبا آزاد بودید که هرکاری انجام دهید و ظلم زیادی هم در این حوزه انجام نمی‌شد، تحصیلات بعد از لیسانس در ایران سخت‌تر می‌شود، تا آن زمان شما می‌توانید تا آن موقع یک دوره آموزش عالی فوق‌العاده‌ای داشته باشید؛ اما پس از آن ناگهان متوجه می‌شوید فرصت‌های تحقیقی و کاری در ایران بسیار کم است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این یکی از دلایل سام سینایی، متخصص زیست‌شناسی نظری در یک برنامه کامپیوتری دانشگاه «ام آی تی» آمریکا، برای رفتن از ایران است. او خطر جنگ، نرخ تورم بسیار بالا، تحریم‌ها علیه ایران و ... را دیگر دلایل «فرار مغزها» از ایران می‌داند.
به گفته صندوق بین‌المللی پول، بیکاری، سطح پائین درآمد اساتید و نخبگان، نارسایی‌های مالی و اداری، کمبود امکانات تخصصی علمی و بی‌ثباتی از جمله دلایل اصلی مهاجرت ایرانیان است.
مسئله فرار مغزها از ایران مسئله جدیدی نیست، در دهه‌های گذشته آمار مهاجرت دانشجویان و نخبگان از کشور به شدت افزایش پیدا کرده به خصوص در دوره 8 ساله دولت محمود احمدی نژاد این آمار به شدت زیاد شد.
اما بر اساس تحقیق اخیر پژوهشکده مطالعات فناوری در چند سال اخیر وضعیت فرار مغزها در ایران روبه بهبود است و وضعیت بهتری نسبت به برخی از کشورها دارد.
وضعیت دانشجویان مهاجر
در این گزارش آمده است که شاخص جابجایی بین‌المللی دانشجویان (نسبت تعداد دانشجویان مشغول به تحصیل در خارج از کشور به همه دانشجوهای آموزش عالی آن کشور)، نرخ جابجایی دانشجویان ایرانی یک درصد است و کشورهایی مانند مالزی، عربستان و چین با نرخ قابل توجهی بالای ایران قرار دارند؛
تعداد مهاجران تحصيل كرده ايرانى هم مانند ديگر كشورها از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١١ افزايش زيادى داشته است و از ٢٨٩ هزار نفر به بيش از ۴۰۰ هزار مفر رسيده است.البته همانطور كه در جدول مشخص است نرخ مهاجرت افراد تحصيل كرده ايران بر خلاف اكثر كشورها افزايش پيدا كرده و از ٤ درصد به ٧ درصد رسيده است.
گفتنى است رتبه ايران در تعداد مهاجران تحصيل كرده از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١١ تغيير چندانى نكرده و از ۱۵ به ۱۶ رسيده ااست.
جدول مقایسه تعداد خالص دانشجویان ایرانی در کشورهای خارجی
همانطور كه در اين نمودار مشخص است، از سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶) به بعد ميزان مهاجرت دانشجويان ايرانى به شدت افزايش پيدا كرد وتعداددانشجوهاى مشغول به تخصيل ايرانى در ديگر كشورها از ۲۴ هزار نفر به از ۵۰ هزار نفر رسيد.اما در چند سال گذشته رشد تعداد دانشجويان مهاجر ايرانى متوقف شده و حتى مقدار اندكى كانش هم پيدا كرده است. بر اساس آخرين آمار از سال ۲۰۱۵ ايران با ۴۸۰۶۷ گردشگر از كشورهايى مثل عربستان و مالزى تعداد دانشجوهاى مهاجر كمترى دارد.
نرخ ناخالص ثبت نام در آموزش عالی خارج از کشور به نسبت دانشجویان هر کشور که خارج از آن کشور به تحصیل مشغول هستند به جمعیت در سن تحصیلات دانشگاهی آن کشور اطلاق می شود. با مقایسه وضعیت ایران با کشورهای هدف می توان دریافت که سهم دانشجویان ایرانی در مقایسه با تعدادی کشور منتخب قابل قبول، اما با شیب کمی در حال رشد است.
رتبه بد دانشگاه های ایرانی در پذیرش دانشجوی خارجی
البته در رابطه با حضور دانشجویان خارجی در دانشگاه های ایرانی، رتبه خوبی نسیب آموزش عالی ایران نشده است. در این رابطه در تحقیق پژوهشکده مطالعات فناوری آمده است؛ «میزان شاخص جابجایی دانشجویان آموزش عالی از دیگر کشورها ( سهم دانشجویان خارجی در هر کشهور به کل دانشجوهای آموزش عالی آن) برای ایران در سال 2015 ،برابر با 0.287 درصد بود که این میزان نشان می‌دهد وضعیت ایران تنها نسبت به کشور چین (0.284 درصد) بهتر است و در مقایسه با مالزی و عربستان سعودی که به ترتیب این نسبت برای آنها برابر با 7.369 درصد و 4.783 درصد است ایران وضعیت خوبی ندارد، این نشان می‌دهد توجه به جذب دانشجویان خارجی و بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها،اقدامی مهم در برخی از کشورهای مورد بررسی به ویژه مالزی و عربستان سعودی است.»
به طور کلی اغلب کشورهای مشابه در تلاش برای ایجاد توازن نسبی میان دانشجویان ورودی و خروجی هستند و برای برای بررسی این مسئله تراز خالص جابجایی دانشجویان بین‌المللی یعنی تعداد دانشجویان بین‌المللی ورودی منهای تعداد دانشجوهای بین‌المللی یک کشور در دیگر کشورها مورد بررسی قرار می‌گیرد، که شرایط ایران در مقایسه با دیگر کشورهای مورد مطالعه در این تحقیق به این شکل است: نام کشور تراز خالص جابجایی دانشجویان تعداد دانشجوهای خارجی در کشور ایران منفی 34300 13767 نفر مالزی منفی 4686 60244 نفر عربستان منفی 12164 73077 نفر
گفتنی است وضعیت ایران در رابطه با این شاخص هم از سال 2012 میلادی یعنی سال 1391 به بعد این وضعیت روبه بهبود است.
با وجود این بهبود این روند، ایران همچنان از سال 2007 میلادی یا سال 1385 به بعد رتبه آخر را در رابطه با تراز خالص دانشجویان بین‌المللی دارد که علت این موضوع بیش از اینکه فرار مغزها باشد کمبود دانشجوهای بین‌المللی در ایران است.
در این رابطه در تحقیق پژوهشکده مطالعات فناوریآمده است: «رقم منفی ایران بیشتر از اینکه به تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در سایر کشورها مربوط باشد، به تعداد کم دانشجویان خارجی در داخل ایران برمی‌گردد.»
در واقع بر اساس اطلاعات یونسکو شاخص جابجایی بین المللی دانشجویان آموزش عالی به دیگر کشورها در ایران که حاصل تقسیم تعداد دانشجویان هر کشور که مشغول به تحصیل در خارج از کشور به کل دانشجویان آموزش عالی آن کشور است، در ایران نسبت به دیگر کشورها میزان کمتری دارد.
اما از سویی دیگر ایران در شاخص جابجایی دانشجویان آموزش عالی از دیگر کشورها هم یکی از رتبه‌های آخر را دارد که این از جمله دلایل میزان پایین تراز خالص دانشجویان ایران است.
نام کشور در شاخص جابجایی دانشجویان آموزش عالی از دیگر کشورها در سال 2015 چین 1.824 مصر 0.870 ایران 1.001 مالزی 7.942 عربستان 5.579
مسئله‌ای دیگر در رابطه با فرار مغزها؛ مهاجرت
مهاجرت هم یکی دیگر از مسائل مهم در رابطه با فرار مغزها است؛بر اساس داده‌های ارائه شده در گزارش سازمان ملل متحد، وضعیت ايران در نرخ خالص مهاجرت (تعداد افراد ورودی به يک کشور منهای تعداد افراد خروجی از آن بر مبنای هر 1000 نفر جمعیت)، در سالهای گذشته رو به افزايش بوده است. هر چه اين شاخص منفی‌تر باشد، یعنی تعداد افراد مهاجر آن کشور نسعبت بعه تعداد ورودی‌ها به آن کشور بیشتر است.
در رابطه با این شاخص، ايران در اين شاخص در سال 2016 دارای رتبه 197 در میان کل کشورهای بررسی شده بود، این یعنی جمعیت ایران با مهاجرت تغییر چندان زیادی نمی‌کند.
در واقع از سال 2010 میلادی نرخ خاص مهاجرت ایران با کشورهایی مانند مالزی، چین، عربستان سعودی فرق چندانی ندارد، پیش از آن سالها ایران در نرخ مهاجرت هم مانند نرخ خالص دانشحوهای بین المللی رتبه پایینی داشت.
گفتنی است در سال 2015 میلادی در مجموع یک میلیون و 120هزار مهاجر ايرانی به کشورهای دیگر مهاجرت کردند که این حدودا دو برابر میزان مهاجرت ایرانی ها در سال 1990 است، همچنین مقصد اکثر این مهاجران کشورهای توسعه یافته است. در این رابطه، در این تحقیق که ایران را با چند کشور دیگر مقایسه کرده آمده است:
« 90 درصد مهاجران ايرانی به کشورهای توسعه يافته مهاجرت کرده اند که از اين 90 درصد 45 درصد به آمريکای شمالی و 40 درصد به اروپا رفته‌اند، در بین کشورهای منتخب، ايران بعد از ترکیه بیشترين درصد مهاجرکنندگان به کشورهای توسعه‌يافته را دارد و بعد از ايران کشورهای کره جنوبی، افريقای جنوبی و برزيل با فاصله‌های نه چندان کم پایین تر ايران قرار دارند.»
در واقع 10 مقصد اول گردشگران ایرانی از این قرار است:
رتبه نام کشور تعداد مهاجران ایرانی 1 آمریکا 370000 2 آلمان 140000 3 کانادا 140000 4 انگلیس 90000 5 سوئد 70000 6 رژیم صهیونیستی 50000 7 استرالیا 50000 8 هلند 30000 9 فرانسه 20000 10 ترکیه 20000
منبع: الف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۸۲۸۴۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هشدار اسحاق جهانگیری درباره مهاجرت رتبه‌های اول کنکور از ایران
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، گریزی به دوره مدیریت خود در دولت گذشته زده و شرایط این روز‌های ایران را هم بررسی کرده است.
به گزارش اعتماد، در ادامه بخش‌هایی از این گفتگو را می‌خوانید؛
* دولتی که نتواند حقوق کارمندش را خودش تامین کند، یا نتواند پول آب و برقش را تامین کند، استقلالش کجاست؟
* مجلس در اموری که نباید دخالت کند، دخالت می‌کند. این آشفتگی‌ها باید برطرف شود، الان آشکارترین موضوع آن، بحث برنامه است و بودجه.
* این مجلسی‌ها مگر همان‌هایی نبودند که می‌گفتند ما یک خیزش هستیم که می‌خواهیم مسائل اقتصادی کشور را حل کنیم، مسائل اقتصادی حل شد؟ الان چهار سال تمام شد. تورم را کنترل کردید؟ اجازه ندادید سفره مردم کوچک شود؟
* اینکه آدم صدایش را بلند کند، اینکه به پشتوانه یک جایی که از آدم حمایت می‌کند بیاید و به هر پستی که می‌خواهد برسد، این دلیلی بر شایستگی نیست. من معتقدم وقتی در سال ۸۴ دولت را تحویل می‌دادیم خودروسازی ایران از خودروسازی ترکیه و چین جلوتر بود
* به نظرم دولت احمدی‌نژاد بنایی گذاشت که کشور از ریل توسعه خارج شد. یکی از بی‌اعتمادی‌ها در اثر بی‌حرمتی به انسانیت اتفاق افتاد.
* چرا هنرمند ما امروز مایوس است؟ رتبه‌های اول کنکور دارند از ایران می‌روند! الان دارند می‌گویند که پرستار، پزشک، کارگر فنی از ایران می‌روند، خب نباید بگذاریم این‌ها بروند! این افراد را اینجا مایوس کرده‌ایم.
* این واقعا خیلی بد است که کشور بگوید من ۲ و نیم میلیارد دلار برای دارو گذاشته‌ام، بعد به بچه‌ای که شیرخشک می‌خورد بگویند شما سهمیه شیرخشک دارید. مردم می‌گویند پول شیرخشک نبوده، اما چطور برای چایی این مقدار داده شده است.
* خدا شاهد است که وقتی می‌شنوم مردم ایران دیگر خود را با کشورهای منطقه مقایسه می‌کنند، عزا می‌گیرم. مردم ایران خود را با اروپا مقایسه می‌کردند، نه نهایت با ژاپن و کره مقایسه می‌کردند.
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟