پشت پرده خریدهای تسلیحاتی شاه چه می‌گذشت؟
تاریخ انتشار: ۱۱ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۸۷۵۸۲۱
از نیمه دوم دهه ۱۳۴۰، با افزایش روزافزون و یک‌باره قیمت نفت از یک سو و ثبات نسبی سیاسی در ایران از سوی دیگر، محمدرضا پهلوی در پی تقویت قدرت نظامی ایران و خرید گسترده تسلیحات از کشورهای غربی برآمد.
به گزارش گروه رسانه های بی‌باک، از نیمه دوم دهه 1340، با افزایش روزافزون و یک‌باره قیمت نفت از یک سو و ثبات نسبی سیاسی در ایران از سوی دیگر، محمدرضا پهلوی در پی تقویت قدرت نظامی ایران و خرید گسترده تسلیحات از کشورهای غربی برآمد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
محرم اسـرار نظامی شـاه
زندگی حسن طوفانیان از سال 1330 (هـ.ش) و از زمان حضور وی در ایالات متحده آمریکا و گذراندن دوره افسری رزمی در دانشکده فرماندهی و ستاد نیروی هوایی آن کشور، در پایگاه ماکسول ایالت آلاباما، تحولی شگرف پیدا کرد. این دوره، نقطه عطف حیات نظامی و سیاسی طوفانیان است؛ زیرا سکوی پرتاب او به مسئولیت‌های بعدی را فراهم کرد، آن هم در مقطعی که فراگیری اصول نظامی از نظامیان آمریکایی، تسلط به زبان انگلیسی و برقراری رابطه‌ای نزدیک و دوستانه با آنان، موجب نزدیک شدن به پهلوی دوم بود. طوفانیان سال‌ها عضو ثابت کمیته نظامی پیمان بغداد بود که نشان دهنده اعتماد شاه به وی بود.از ابتدای دهه 1340، طوفانیان یکی از آجودان‌های شاه شد و او را در سفرهای خارجی و داخلی همراهی می‌کرد. همچنین، او در این مقطع، محرم اسرار نظامی شاه شد. به این ترتیب، روند ارتقای درجه او تا ارتشبدی پیش رفت. این سیر رو به جلو، به گونه‌ای بود که کارشناسان آمریکایی در کتابی سری، که وضعیت کلی ایران را تشریح می‌کند، در قسمت مربوط به نیروهای مسلح، نام او را هم ردیف شخصیت هایی چون اسدا... علم، نعمت‌ا... نصیری، غلامعلی اویسی و امیرعباس هویدا آورده‌اند؛ بنابراین، انتخاب او به عنوان نماینده خریدهای نظامی از آمریکا، بی‌دلیل نبوده است. در این کتاب، به نقش مهم او در خرید تجهیزات نظامی هم اشاره شده و درباره آن چنین آمده است: «او اطلاعات را در این زمینه یا خودش می‌دهد یا با کمک منابع آمریکایی این کار را می‌کند». در سندی دیگر که درباره سازمان دفاعی ایران است، پس از تشریح دستگاه تصمیم گیری نظامی ایران و نقش فعالانه شاه به عنوان فرمانده کل قوا، از 5 شخصیت نظامی اصلی یاد شده که پنجمین آنها، طوفانیان است؛ فردی «که مسئول خرید تمام تجهیزات نظامی خارجی و تولیدات نظامی داخلی است» و باید گزارش کار خود را به صورت مستقیم به شاه بدهد.در ارتش ایران که شاه همه چیز آن را در اختیار داشت، نزدیکی به این کانون قدرت، برخورداری از حسن رابطه با آمریکا، تسلط بر زبان انگلیسی و دیگر موارد، از اسباب پیشرفت محسوب می شد و طوفانیان واجد همه این ویژگی ها بود؛ چنان‌که حسین فردوست نیز گفته است که درباره چگونگی انتخاب او توسط محمدرضاپهلوی، چیزی نمی‌داند، امّا بر این نظر است که سپری کردن دوره نظامی در آمریکا و آشنایی زیاد او با مستشاران آمریکایی در ایران، موجب شده است که طوفانیان توسط آنها به شاه معرفی شود و خریدهای نظامی ایران را انجام دهد.اما طوفانیان روایت دیگری دارد. او در خاطراتش این گونه نقل کرده که آن قدر برای مقابله با کمونیسم و لزوم دفاع از جنوب و نیاز به یک لشکر زرهی در این منطقه به شاه هشدار داده است تا بالاخره شاه متقاعد می‌شود و با آمریکایی‌ها صحبت می‌کند. بر اساس این مذاکرات، این کشور 200 میلیون دلار، طی مدت چهار سال، به ایران وام می‌دهد و طوفانیان است که قراردادش را در 4 جولای 1964 می‌بندد. طوفانیان نوشته است: «چون من طرف صحبت بودم و مکاتباتش را من از اداره طرح می‌کردم، من رئیس اداره خرید شدم؛ البته رئیس خرید نبودم، با این حال، برخی همچون فرمانده نیروی هوایی، نامه به ستاد ارتش می‌نوشت که طوفانیان در اداره طرح حق ندارد از نظر لجستیکی و ماتریال دستور بدهد. از طرفی هم شاه، مدت‌ها مرا زیر نظر داشت و گفت من می‌خواهم طوفانیان سر این کار باشد و جای مرا تغییر داد». همچنین به نوشته وی، حجازی، رئیس وقت ستاد بزرگ ارتشتاران، وقتی گزارش‌های طوفانیان را نزد شاه می‌برد، از توضیح ناتوان بود؛ بنابراین، شاه از او خواست که دیگر گزارش طوفانیان را نیاورد و خود طوفانیان این کار را انجام دهد؛ بنابراین، از آن تاریخ، طوفانیان به عنوان رئیس اداره طرح، مستقیم به شاه گزارش می‌داد و هفته‌ای دو روز به ملاقات شاه می‌رفت. او در جای دیگری نیز به شناخت خود از ادوات نظامی و تجهیزات و این موضوع اشاره کرده است که چگونه باعث شد تلاش شوروی برای فروش ادوات نظامی اش به ایران ناکام بماند؛ چرا که از نظر او، سیستم نظامی ایران آمریکایی است و برگشتن به سیستم شوروی کار عاقلانه ای نیست.
طـوفانـیان؛ واسطه‌ای فعال اما مطیع
جیمز ا.بیل به تماس دائم طوفانیان با مقامات ارشد ارتش آمریکا، تماس با بالاترین مقامات اجرایی معاملات دفاعی و اسلحه، مانند تام جونز، نورتروچ و ج. ویلیام میلر تسکترون اشاره کرده است. در واقع، او با لابی‌های نظامی در آمریکا، در ارتباط بود. رابطه طوفانیان با مستشاران و مقامات آمریکایی، موجب شد که او، در مقام نماینده ایران، در راستای منافع لابی‌های نظامی آمریکا و درکل، منافع این کشور خرید کند. با توجه به شواهد و افزایش میزان خریدهای نظامی و تسلیحاتی در دوران مسئولیت طوفانیان، می‌توان به نقش واسطه‌گری او در این میان پی برد؛ چنان‌که در هشت سال آخر سلطنت محمدرضاپهلوی، میزان خرید اسلحه از آمریکا به 19 میلیارد دلار رسید. این امر در قیاس با کل خرید تسلیحاتی ایران از آمریکا، در مدت بیست سال قبل، یعنی از 1950 تا 1971 که به یک میلیارد دلار هم نمی‌رسید، نشان دهنده موج پرشتاب خریدهای نظامی از آمریکا در دوران طوفانیان است. اما در سیستمی که شاه تعیین کننده اصلی بود و نزدیک شدن به او، جز به اطاعت کورکورانه میسر نمی شد، نمی‌توان طوفانیان را مهره فعال این فرایند دانست؛ به این معنا که رابطه مطلوب او با شاه و دستگاه نظامی آمریکا، موجب شده بود واسطه اجرای امیال شاه باشد. فردوست در این باره گفته است: «نوع سلاح، تعداد، محل تهیه و تمام مؤلفه‌های خرید از سوی شاه دیکته می‌شد و طوفانیان تنها مجری بسیار خوبی بود.» در واقع، طوفانیان در اندک مواردی تصمیم گیرنده بود و بیشتر مجری تصمیمات شخص شاه محسوب می شد.طوفانیان در این باره می‌گفت: «انتخاب تجهیزات بر مبنای تحقیق بر لوازم مورد نظر و ابعاد سیاسی و اقتصادی آن است.» او بر تصمیم نهایی و گزینش سیستم مورد نظر توسط شاه تأکید می‌کرد؛ اینکه شاه «در مقام فرمانده اصلی انتخاب نهایی را انجام می‌دهد». فریدون جم نیز، در این باره، بر دستور شخص شاه به طوفانیان در خریدهای نظامی تأکید کرده است. به گفته وی، وزارت جنگ و ستاد بزرگ ارتشتاران، بر این خریدها کنترلی نداشت و فقط شاه، بانک مرکزی، طوفانیان و سفارت آمریکا، از این خریدها اطلاع داشتند و ارتش، اصلاً در جریان این خریدها قرار نمی‌گرفت. برای نمونه، سپهبد شاپور آذربرزین، معاون وقت فرمانده نیروی هوایی، در این باره گفته است: «طوفانیان بدون استعلام از نیروی هوایی و هماهنگی با این نهاد نظامی، قراردادها را می‌بست و خرید می‌کرد، بعد یک دفعه می‌گفت: بیست فروند هواپیما خریدم. در صورتی که ما اصلا رمپ نداشتیم، تعدادی بوئینگ می‌خرید که نمی‌شد آنها را خواباند.» او در خاطراتش نقل کرده است که طوفانیان از شاه تقاضا کرد هم به طرح های ستاد بزرگ ارتشتاران و هم به بودجه خرید دسترسی داشته باشد؛ شاه نیز پذیرفت و طوفانیان، رئیس سازمان صنایع نظامی، رئیس اداره خرید، جانشین وزیر جنگ و مشاور تسلیحاتی رئیس ستاد ارتش شد و با دسترسی به طرح‌های سازمان ستاد بزرگ ارتشتاران، به نیازهای آنها واقف بود. طوفانیان از این پس، در قالب آنچه خود، ماده واحده می‌نامید، این نیازها را تنظیم و به شاه ارائه می‌کرد.
فرجام سخــن
حسن طوفانیان با بهره گیری از روابط غیررسمی بین نظامیان آمریکایی و صاحبان مجتمع‌های تسلیحاتی و با اتکا به مهارت های شخصی و شم تجاری خود، توانست برای خریدهای گسترده و پرهزینه نظامی از آمریکا، نظر شاه را جلب کند. البته با توجه به ویژگی‌های شخصیتی شاه و ساختار بسته نظام سیاسی، دایره مانور طوفانیان هم محدود بود و به دوری و نزدیکی موقعیتش نسبت به محمدرضا پهلوی بستگی داشت. در چنین فضایی، او توانست مسیر قرابت به شاه را طی و به عنوان واسطه‌ای فعال در روابط نظامی ایران و ایالات متحده آمریکا، عمل کند؛ ضمن اینکه در بزنگاه‌های حساس، به عنوان مشاور شاه نیز، امور را رتق و فتق می‌کرد. اما تکیه بیش از اندازه به این ساختار شکننده و وابستگی به خواسته های بلندپروازانه شاه، فرجام خوشی برای او و سامانه نظامی ایران نداشت و در نهایت، طوفانیان شاهد بسته شدن طومار زرادخانه‌های نظامی و انبارهای تسلیحانی رژیم پهلوی شد.
منبع:خراسان
سایر رسانه‌ها
--------------------------------------------------------------------------
تذکر: کاربر محترم! انتشار مطالب دیگر رسانه‌ها از سوی پایگاه خبری تحلیلی بی‌باک لزوما به معنای صحت و تایید محتوای آنها نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود. در ضمن شما می توانید اخبار و مطالب وزین خود را که تا کنون در هیچ رسانه‌ای منتشر نشده است از طریق بخش "تماس با ما" یا پل ارتباطی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید برای ما ارسال نمایید تا در صورت دارا بودن مولفه‌های لازم، منتشر گردد.
------------- با کلیک بر روی لینکهای ذیل تمامی روزنامه‌های کشور را رایگان مطالعه کنید -------------
روزنامه‌های عمومی | روزنامه‌های اقتصادی | روزنامه‌های ورزشی | سایر روزنامه‌ها| هفته‌نامه و ماهنامه | نشریات استانی
منبع: بی باک نیوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.bibaknews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بی باک نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۸۷۵۸۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پشت پرده فعال‌شدن دیپلماسی آفریقاییِ ایران چیست؟
فرارو- جمعه گذشته تهران میزبان دومین "اجلاس بین المللی ایران و آفریقا" بود. نشستی که با حضور مقام‌های ارشد بیش از ۳۰ کشور آفریقایی به ویژه وزرای اقتصاد برگزار شد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این قبیل نشست‌ها می‌توانند مقدمه‌ای برای وقوع تغییرات مثبت در روابط خارجی و به طور خاص دیپلماسی اقتصادی باشند.
به گزارش فرارو؛ در این راستا، یکی از نکاتی که چندین سال است از سوی کارشناسان مسائل راهبردی و تحلیلگران به عنوان نقدی به سیاست خارجی ایران مطرح شده، غافل شدن از برخی حوزه‌های جغرافیایی در عرصه سیاست خارجی و صرفا تمرکز بر برخی مناطق و کشورهای خاص است. موضوعی که در برخی موارد در بزنگاه‌های تاریخی موجب وارد آمدن آسیب‌ها و خساراتی شده است.
با این همه، دولت سیزهم از زمان آغاز به کار خود در سال ۱۴۰۰، تمرکز ویژه‌ای بر توسعه روابط با مناطق مغفول در حوزه سیاست خارجی ایران معطوف کرده است. ابراهیم رئیسی در دو نوبت در قالب تور‌هایی به کشورهای آفریقایی سفر انجام داده و توسعه روابط با آفریقایی‌ها را یکی از محور‌های اصلی سیاست خارجی دولت سیزدهم توصیف کرده است.
معادله‌ای که در قالب نشست بین المللی اخیر ایران و آفریقا نیز نمود‌های عینی‌تری گرفته است. با این همه، واقعیت این است که اقبال به توسعه روابط با کشورهای آفریقایی در شرایط حاضر، به طور خاص تحت تاثیر ۳ مولفه مهم و محوری است.
۱. بازارِ رو به رشد کشورهای آفریقاییقاره آفریقا جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر را در خود جای داده و بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که شاخص‌های اقتصادی در شمار قابل ملاحظه‌ای از کشورهای افریقایی رو به رشد بوده و پالس هاس مثبتی را در مورد آینده این دسته از کشور‌ها به ویژه در حوزه اقتصادی مخابره می‌کنند.
در حقیقت، هم جمعیت این قاره چشمگیر است و هم درآمد خانوار‌ها در آن رو به بهبود است. این دو مولفه در نوع خود کشورهای آفریقایی را به یک بازارِ هدف بسیار مناسب برای بسیاری از کشورهای جهان تبدیل می‌کنند. ایران نیز با توجه به ظرفیت‌های صنعتی و تولیدی خود از این قاعده مستثنی نیست. می‌تواند کالا‌های ساخت خود را که از کیفیت بین المللی برخوردارند و البته کشورهای آفریقایی می‌توانند آنها را در مقایسه با نمونه‌ای مشابه خارجی، با قیمت کمتری تهیه کنند، به آفریقا صادر کند.
موضوعی که هم برای ایران و هم ملل آفریقایی حامل نفع و سود است.
۲. کسب حمایت موثر سیاسی در عرصه بین المللیبلوک کشورهای آفریقایی از وزن قابل توجهی در نهاد‌ها و سازمان‌های بین المللی برخوردارند. آفریقا چیزی در حدود ۵۴ کشور را در خود جای داده که آنها در جنبش عدم تعهد، گروه ۷۷، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، و دیگر نهاد‌های بین المللی، بازیگران مهم و تاثیرگذاری هستند.
در این چهارچوب، ایران به واسطه توسعه پیوند‌های سیاسی و اقتصادی خود با بلوک کشورهای آفریقایی می‌تواند روی کارتِ رای‌دهی آنها در نهاد‌های بین المللی حساب ویژه‌ای باز کند. موضوعی که یک برگ برنده موثر به حساب می‌آید. این مساله به ویژه در بحبوحه تشدید تنش‌ها و رقابت‌های ژئوپلیتیک و ایدئولوژیک بین المللی، از ابعاد جدی تری نیز برخوردار می‌شود.
۳. توسعه نفوذ بین‌المللی ایران در قالب یک قدرت منطقهایدر نهایت باید به این مساله نیز اشاره کرد که ایران در منطقه غرب آسیا یک قدرت قابل توجهِ منطقه‌ای است. این کشور به عنوان یک قدرت منطقه‌ای، طرح و برنامه‌هایی برای توسعه نفوذ خود دارد. مساله‌ای که در عرصه روابط بین الملل برای هر بازیگر دیگری غیر از ایران نیز امری طبیعی محسوب می‌شود.
حال در این میان، اشتراکات تاریخی و فرهنگی ایران و برخی ملل آفریقایی و در عین حال وجود ظرفیت‌های نرم فرهنگی نظیر حضور شیعیان در برخی کشورهای آفریقایی و یا مهاجرت تاریخی برخی اقوام ایرانی به کشورهای آفریقایی، بستر‌های مناسبی را نیز برای توسعه نفوذ ایران در میان کشورهای آفریقایی ایجاد کرده اند.
بستر‌ها و ظرفیت‌هایی که تاکنون مورد بی توجهی بوده اند و حال توجه به آن ها، یکی از الزاماتی است که با توجه به افزایش وزن و قدرت منطقه‌ای و بین المللی ایران، از اهمیت بسیار زیادی برخودار می‌شوند. معادله‌ای که موجب شده تا بار دیگر قاره آفریقا مورد توجه تصمیم سازان حوزه سیاست خارجی ایران قرار گیرد.
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور