تئاتر ایران از رمانهای دفاع مقدس بهره کمی برده است
تاریخ انتشار: ۲۰ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۹۸۹۹۱۷
خبرگزاری میزان- تئاتر ایران علیرغم تولید متون نمایشی همواره در حوزه اقتباس و برداشت از ادبیات ضعفها و کاستیهایی داشته است. محمدرضا آزاد، کارشناس و پژوهشگر تئاتر، در بررسی کم و کیف اقتباس از این آثار گفت: وضعیت موجود آنچنان رضایت بخش نبوده و ما کمتر از ثمره سرشار این آثار در هنر تئاتر بهره بردهایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری میزان به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، محمدرضا آزاد، دلیل اقبال کم نویسندگان و کارگردانهای تئاتر به اقتباس از رمانهای موفق دفاع مقدس را نیازمند بررسی هنر تئاتر به عنوان یک هنر اجتماعی دانست و گفت: اگر بخواهیم نسبت به بهره بردن از رمانهای موفق دفاع مقدس در تئاتر تأملی داشته باشیم باید یک بحث دیگر را بر این موضوع مقدم کنیم. آن هم پاسخ گفتن به چند سوال است. آیا تئاتر ما بازتابی از پدیدهای اجتماعی زمانه خود است؟ آیا تئاتر ما تحت تاثیر گفتمان زمانه خود شکل میگیرند؟ و مهم تر اینکه آیا تئاتر ما در ایجاد گفتمان و ایجاد جریانهای اجتماعی نقش اساسی دارد؟
وی افزود: اگر پاسخ به این سوالها که در اصل بخش مهمی از رسالت تئاتر به عنوان هنر اجتماعی است مثبت باشد. آن وقت میتوانیم به دنبال پاسخ این سوال باشیم که آیا انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی یا بهتر است بگوییم دفاع مقدس به عنوان مهم ترین پدیده و رخداد اجتماعی که تبعات عاطفی و سیاسی، مثبت و منفی به دنبال خود داشته تاثیر و تاثری نسبت به تئاتر داشته یا نه؟ و البته باز اگر پاسخ مثبت باشد حال باید به این سوال پاسخ بدهیم آیا ادبیات داستانی و جریان اقتباس در تئاتر کشور ما پررنگ است یا خیر؟
آزاد ادامه داد: حقیقت این است که پاسخ گفتن به تمام این سوالها در این نوشته نمیتواند جای مناسبی داشته باشد. اما خلاصه این است که تا زمانی که تئاتر و کلاً همه هنرها جریان تاثیر و تاثر از اجتماع را کامل نکرده است و تا زمانی که فرهنگ اقتباس و وام گرفتن و وام دادن هنرها نسبت به هم، یا به نوعی بینامتنیت (شکلگیری معنای متن توسط متون دیگر) رخ نداده، امروز ما نمیتوانیم جایگاه خوبی را برای آن متصور باشیم.
وی افزود: شاید دلایل این مشکل را بتوان در چند تیتر خلاصه کرد. اول آنکه تاریخ تئاتر ما گواه این است که از همان اولین برخوردهای ما با تئاتر مدرن که از آخوندزاده شروع شده تا به امروز، کمتر شاهد جایگاه و کاربرد اصلی تئاتر به عنوان اجتماعی ترین هنر و بیشتر با عنوان یک هنر تجملی و مفرح روبرو بودهایم. تئاتر که هنر روشنگر، انتقادی و به نوعی سیاسی شناخته میشود به دلایل مختلف در کشور ما به هنر تفریحی یا «متذکر» تبدیل شده است.
بهره کم از ثمره سرشار رمانهای دفاع مقدس در تئاتر
کارشناس ارشد ادبیات در ادامه افزود: بر همین اساس امروز نیز نسبت به پرداختن به تحول بزرگ انقلاب و جنگ تحمیلی اقبال خوبی نداشتهایم یا اگر داشتهایم نه به عنوان موضوع اصلی که در قالب موضوعات همیشگی و معمول و در خلال این جریان پرداختهایم.
آزاد گفت: دومین مشکل آن است که همیشه اسپانسر نقش مهمی در تولیدات هنری دارد و در این زمانه از آنجا که رابطه میان سفارش دهنده، اسپانسر، هنرمند، به درستی با سلیقه مخاطب شکل نگرفته، در نتیجه انگیزه درونی هنرمند برای پرداختن به این موضوعات کمتر شکل میگیرد.
وی در ادامه بیان مشکلات پیش رو گفت: سومین مشکل اساسی عدم وجود بینامتنیت میان هنرهای مختلف است. در کشورمان هر گاه میان هنرمندان هنرهای مختلف فرصت تعامل ایجاد شده مانند سابقه تاریخی کافه نادری، ما شاهد خلق آثار تحت تاثیر هم بودهایم. اما تا به حال به طور معمول این رابطه شکل نگرفته. امروزه نیز میان خالقان و آثار ادبی ذکر شده و نمایشگران این تعامل شکل نمی گیرد. متون تولید شده از تاریخ شفاهی و خاطرات یا رمانهای به نگارش در آمده در تیراژهای کم تولید میشود و مخاطبان خاص و محدود از آن بهره میبرند. سپس همه چیز تمام میشود.
آزاد افزود: اما چهارمین مشکل را میتوان نظام ارزشگزاری موجود تلقی کنیم. متاسفانه در کشور ما اقتباس به معنای اعم آن، به عنوان یک ارزش افزوده هنری، برداشت نمیشود. اینگونه نیست که اگر یک شخص از یک رمان اثری را تولید کند مورد توجه ارزشی قرار گیرد. بلکه به عنوان یک تقلید کم ارزش به آن نگاه میشود. این در حالی است که در جشنواره های معتبر تئاتر و سینما در دیگر کشورهای جهان بخشهای به متون اقتباسی اختصاص پیدا داده شده . اما در جشنوارههای ما اینگونه نیست. به همین نسبت ارزش اقتباس از متون فوقالذکر آنچان مورد اقبال قرار نمیگیرد.
وی در ادامه این مبحث گفت: با توجه به موارد ذکر شده میتوانیم نتیجه بگیریم که وضعیت موجود آن چنان رضایت بخش نبوده و ما کمتر از ثمره سرشار این آثار بهره بردهایم.
تعداد بسیار کم آثار اقتباسی از رمانهای موفق دفاع مقدس
وی در مورد کم و کیف آثار تئاتر موفق در این حوزه گفت: تا کنون تعداد کمی از آثار که حتی به تعداد انگشتان یک دست هم نمیرسد تحت تاثیر رمان «دا» تولید شده و در ارتباط با «دختر شینا» نیز تا آنجا که به یاد دارم تنها یک نمایش رادیویی ضبط و اجرا شده است.
آزاد در مورد ارتباط بین نویسندگان حوزه ادبیات داستانی دفاع مقدس، انقلاب و ارزشی با نویسندگان و کارگردانهای هنر تئاترگفت: همانطور که میان هنرمندان هنرهای مختلف در ایران تعامل خوبی وجود ندارد، در این دو زمینه نیز ارتباط خوبی شکل نگرفته است. دلیل آن هم عدم وجود فرصتهای این تعامل است. به عنوان مثال، مکانهایی که زمینه این تعامل را فراهم آورد و دیگر اینکه آنقدر هنرمندان یک گروه هنری زیاد شدهاند که دیگر فرصت این تعامل فراهم نمیشود.
وی با پیشنهادی به راهکارهای چگونگی رفع این مشکلات پرداخت و گفت: برای رفع این مشکل باید ابتدا زمینه نیاز این تعامل ایجاد و سپس موانع آن مرتفع شود. به عنوان مثال همانگونه که خطاطان به تذهیبکاران وابستگی پیدا کردهاند باید این نیاز در هنرهای مختلف نیز ایجاد شود؛ همانگونه که میان هنرمندان موسیقی و تئاتر این تعامل حاصل شده.
آزاد افزود: البته متولیان امور نیز نقش بسزایی در این تعامل دارند. به عنوان مثال، با ایجاد فرصتهای تولید آثار بستههای تشویقی و ارزشی، باید استراتژی این تعامل فراهم شود. مثلا اگر تولید کنندگان تئاتر این موضوع را مد نظر قرار دهند، اگر سالنها، جشنوارهها و یا بخشهای بیشتری به این آثار اختصاص یابند، قطعا تعامل بیشتری شکل خواهد گرفت. البته هزاران راه دیگر نیز می تواند در مسیر آشنایی هنرمندان تئاتر با این دست از آثار تاثیرگذار باشد.
این نویسنده هنرهای نمایشی در مورد برقراری ارتباط حوزه ادبیات داستانی و رمانهای ارزشی با عموم مردم و تاثیر آن بر اقبال هنرمندان تئاتر به اقتباس از رمان گفت: همیشه و در همه جای تاریخ هرگاه یک موضوع در قالبهای گوناگون ارائه میشود، بهتر و سریعتر به گفتمان جامعه تبدیل میشود. به عنوان مثال، وقتی یک رمان مانند «کلبه عموتم» به فیلم تبدیل میشود و بعد تئاتر این نوشته به اقشار زیادی از مخاطبان در سطح وسیع و جهانی معرفی میشود.
وی افزود: «هری پاتر» یا «مرد عنکبوتی» نمونههای دیگری هستند که در قالب رمان به بازار عرضه میشوند و بعد به فیلم، تئاتر، بازی ، و حتی هنرهای تجسمی و معماری هم تبدیل میشوند. این آثار در هر قالب که عرضه میشوند ضمن کسب ارزش پیشین که از منبع اولیه است، ارزشی را به آن افزوده و باز تولید میشود. این افزایش ارزش، به اثر فراوانی بیشتری میدهد. برای همین منظور است که وسعت آن به تمام جهان و تمام اقشار از هر سن و هر سلیقه وسعت پیدا میکند.
آزاد در ادامه گفت: اگر هنرمندان رشتههای مختلف این رمانها را مد نظر قرار دهند و خود را بخشی از هارمونی یا اکوسیستم آن اثر بدانند، به طور قطع جریانساز سیل عظیمی خواهند بود.
وی در ارزیابی سهم تئاتر از بازار کتاب کشور گفت: به نظرم تئاتر هر چند جایگاه مناسب در بازار نشر ندارد اما همین که ناشران خاصی در این زمینه فعال هستند، نشان از زنده بودن و حیات آن دارد. این امر میتواند نقش پر رنگتری نیز ایفا کند.
انتهای پیام/
منبع: خبرگزاری میزان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۹۸۹۹۱۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تاریخ بردهداری به زبان طنز
کشور انگلیس ثروتمند نبود، فرانسه ثروتمند نبود، کشورهای اروپایی ثروتمند نبودند؛ اینها ثروت کشورهای دیگر را گرفتند.» آنچه خواندید بخشی از بیانات رهبری در باب کتاب «سرگذشت استعمار» است که بهتازگی مجموعهای نمایشی ازآن اقتباس شده و برای گروه نوجوان روی آنتن رفته است. به این بهانه نگاهی به چند و چون این کتاب و همچنین اثر اقتباس شده از آن انداختیم.برگ اول
واقعیت فانتزی
مجموعه نمایشی «هیس، هیچی نیس!» که بهتازگی روی آنتن شبکه دوی سیما رفته،ویژه مخاطبان نوجوان در مرکز سوره تولید شده است. تهیهکنندگی این اثرراحمیدرضا عطارد بهعهده دارد وکارگردانی آن را هم حسین حقانی به انجام رسانده است.دراین سریال به زبان طنز و در قالب فانتزی تاریخچه بردهداری و استعمار به تصویر کشیده شده تا مخاطبان نوجوان هم با این بخش از تاریخ جهان آشنا شوند وباسبک انتخاب شده برای روایت، زهر آن گرفته شود.زینب یزدانی،سردبیر مجموعه دراین خصوص به جامجم گفت: دوره تاریخی انتخاب شده بسیار تلخ است و به همین علت در نظر داشتیم با زبان طنز، زهرش را بگیریم تا برای این گروه سنی جذابتر شود. در این اثر ساختارشکنی کردیم که امیدوارم مخاطب بپسندد. در تیم پژوهش اطلاعاتی را که سند محکم داشت به نویسنده میدادیم اما دست او باز بود که این دادهها را در قالب نمایش بازآفرینی کند تا برای مخاطب نوجوان جذابیت داشته باشد. فکر میکنم سالهاست چنین کاری برای مخاطبان نوجوان انجام نشده بود.
برک دوم
این قصه خواندنی است
کتاب ۱۵جلدی سرگذشت استعمار که به قلم مهرداد میرکیایی نوشته شده، منبع اقتباس سریال «هیس، هیچی نیس!» قرار گرفته است. این کتاب را سوره مهر منتشر کرده و در بخشی از آن میخوانیم: در همین روزها مردی که خودش را تاجر انگلیسی معرفی میکرد همراه فردی هندی که مانند سادات دستار سبزی به سر بسته بود و ادعا میکرد نامش سید کرامتعلی است، از تبریز به سوی استرآباد به راه افتاد. این دو مسافر در میان ترکمنها از حوادثی که در قفقاز رخ داده بود، جنگهای ایران و روسیه و شکست سخت ایران صحبت میکردند. دو غریبه عجلهای برای ادامه سفر نداشتند. آنها پس از دیدار با گروهی از ترکمنها به ملاقات دستهای دیگر میرفتند و... .
برگ سوم
هر جلد، یک ماجرا
همانطور که اشاره شد، این کتاب ۱۵جلد است که در هرکدام به ترتیب میخوانیم:
سفر به آن سوی دریاها(جلد۱): در این کتاب ماجراهای سفرهای دریایی پرتغالیها و غارتهایشان شرح داده شده است.
گرگها با چشم باز میخوابند(جلد۲): دراین جلد ماجرای استعمار انگلیس برهند وچپاول ثروت هند توسط ملکه انگلیس شرح داده شده است.
شکار انسان(جلد۳): بردهداری غربیها وشکار انسانها ازقاره آفریقا در این جلد از کتاب به رشته تحریر درآمده است.
صلیب خونین (جلد۴): اروپاییها هرجا میرفتند همراهشان کشیشها را هم میبرند به این بهانه که میخواهند مسیحیت را گسترش دهند اما ... .
راهپیمایی اشکها (جلد۵): ماجرای قتل و قارت بومیان سرخپوست قاره آمریکا در این کتاب مستند شده است.
فاختهها لانه ندارند(جلد۶): درشهر ونیز که دریانوردان معروفی داشت،هرساله حاکم با دریاازدواج میکرد تاصاحب دریا شود...!
سفر الماس (جلد۷): حکایت این کتاب، حکایت الماس است و سفرهای دریایی رزمناو انگلیسی برای ملکه انگلستان.
به دنبال کادی (جلد ۸): کادی پارچهای است که با گاندی آن را نماد استقلالطلبی در هندوستان کرد و نهایتا هند را از استعمار انگلستان درآورد.
افطار در کلیسا (جلد ۹): مهدی میرکیایی دراین جلد ازکتاب سرگذشت استعمار،ماجرای خالی شدن خزانه پرازالماس وفیروزه و سنگهای قیمتی ایران را نوشته است.
گنجهای کلات (جلد۱۰): این کتاب در مورد تاریخ ایران و اشتراکش با استعمار است. ماجرای محمود افغان و شاه سلطان حسین.
جوانههای آتش (جلد ۱۱): این جلد از کتاب هم در مورد تاریخ ایران و این بار دوره قاجار و اشتراکش با استعمارگران است.
بازی بزرگ (جلد۱۲): این جلد از کتاب هم دوباره درباره تاریخ ایران و استعمار انگلستان است و جدایی بخشهایی از ایران.
ماجرا هنوز تمام نشده (جلد ۱۳): در کنار ایران معاصر،امپراتوری بزرگ دیگری هم بودبه نام عثمانی. استعمار علاوه بر ایران، تمایل نداشت عثمانی هم بزرگ باقی بماند.
فارغالتحصیل زندان (جلد ۱۴): یک روزنامهنگار که در حال ارسال اخبار هیجانانگیز از آفریقاست، به دستور پادشاه بلژیک شروع به خرید زمینهای آفریقاییها میکند. او این زمینها را به بهای اندک میخرد، آن هم سه برابر مساحت بلژیک.
ملکه تهیدست (جلد ۱۵): داستان، داستان مواجهه ناوگان دریایی قدرتمند انگلستان با چینیهاست.