بازطراحی راکتور اراک معامله‌ای پر سود بو
تاریخ انتشار: ۲۳ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۰۲۲۳۹۹
برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام در 23 تیرماه 1394 میان ایران و 1+5 پس از 13 سال در حالی محقق شد که افکار عمومی داخلی ایران و نیز جامعه بین‌الملل بیش از آن که به حل و فصل آن امیدوار باشند به بن بست در مذاکرات و استمرار این مناقشه عادت کرده بودند.
در عین حال موضوع هسته‌ای ایران در بهت و ناباوری در دولت حسن روحانی نه از مسیر جنگ و درگیری بلکه با گفت‌وگو به نتیجه رسید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
علاوه بر این، با تدبیر مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی برخی تحریم‌های غیرهسته‌ای در حوزه بشردوستانه از جمله خرید و فروش هواپیما که بیش از 37 سال با ممنوعیت و محدودیت مواجه بود برداشته شدند.
اکنون با گذشت سه سال از این توافق نقاط قوت و ضعف این توافق بیش از پیش روشن شده است.
یکی از مهم ترین اهداف برجام احقاق حقوق هسته‌ای ایران و ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای در کنار برداشتن تحریم‌ها در این حوزه بود که خوشبختانه با اجرایی شدن برجام نه تنها قفل و زنجیرها از پای صنعت هسته‌ای برداشته شد، بلکه به آن جان تازه‌ای بخشید به شکلی که امروز کشورهای زیادی برای تعامل و همکاری هسته‌ای با ایران صف کشیده‌اند.
امضای قرارداد ساخت سوخت با روسیه، امضای ساخت و بهره برداری دو واحد نیروگاهی آب سبک در بوشهر، همکاری های سطح بالا در حوزه ایمنی و تحقیق و توسعه با اتحادیه اروپا، عضویت در ایتر، امضای قراردادهای دوجانبه هسته‌ای با بسیاری از کشورهای اروپاهیی و دیگر کشورها، حضور متخصصان ایرانی در مجامع تحقیقاتی و آموزشی بین‌المللی، بازطراحی راکتور اراک، فروش آب سنگین، تست سانتریفیوژ IR-8 و غیره از جمله تحولاتی است که در این مدت شاهد آن بودیم.
در همین رابطه در گفت‌وگویی با سخنگوی سازمان انرژی اتمی به ارزیابی آخرین تحولات فعالیت‌های هسته‌ای و نتایج اجرای برجام بر آن پرداختیم.
به گزارش صدای ایران بهروز کمالوندی در پاسخ به این پرسش که ارزیابی شما از توافق هسته‌ای پس از گذشته سه سال چیست، هنوز هم به اندازه همان روزهای نخست از این توافق دفاع می کنید؟ با بیان این که توافق هسته‌ای را باید از زاویه‌های مختلف نگاه کرد افزود: در یک نگاه توافق هسته‌ای شامل موضوع هسته‌ای و مساله رفع تحریم‌ها می‌شود و از زاویه دیگر معتقدم برجام تعاملات ما با قدرت‌های بین‌المللی را تعریف می‌کند.
وی گفت: برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی پیرامون ایران در گذشته وجود داشته و دارد که هر از چند گاهی حالت بحرانی به خود می‌گیرد و به عنوان یک موضوع مهم در سطح منطقه و بین‌الملل مطرح می‌شود. این نوع مسائل برای ما عادی شده است و می‌دانیم که اگر یک مساله‌ای حل شود، طرف‌های مقابل به ویژه آمریکا موضوع دیگری را علم می‌کنند. این مسائل ادامه دارد، مگر آن‌که جمهوری اسلامی ایران دست از آرمان‌هایش بکشد، اما تا زمانی که این روند ادامه دارد ایجاد این مشکلات برای ما کمابیش هست و ما باید با تدبیر با آنها روبرو شویم.
وی تصریح کرد: در برخی مواقع مثل حملات تروریستی اخیر در تهران، واکنش و تدبیر ایران استفاده از موشک بود، اما در برخی مواقع مثل موضوع هسته‌ای استفاده از دیپلماسی و گفت‌وگو.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه با اشاره به روند شکل‌گیری مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم ادامه داد: وقتی مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم مطرح شد در شرایطی بودیم که طرف مقابل تمام تلاش خود را کرده بود تا از روش‌های مدنظر خود جلوی فعالیت‌های هسته‌ای ایران را بگیرد، اما ناتوان از این مساله دست به یک عقب‌نشینی اساسی از اهداف اولیه‌اش زد و مهمترین آن پذیرش هسته‌ای شدن ایران و غنی‌سازی بود.
اگر غنی‌سازی را نمی‌پذیرفتند 50 سال هم می‌گذشت مذاکره به نتیجه نمی‌رسید
وی گفت: اگر آنها غنی‌سازی ایران را نمی‌پذیرفتند، 50 سال هم می‌گذشت هیچ کس در ایران با آنها وارد مذاکره نمی‌شد؛ ممکن بود مذاکره شود اما به طور قطع نتیجه‌ای به دست نمی‌آمد. مهمترین شرطی که ما را به مذاکره ثمربخش و جدی نزدیک کرد، پذیرش غنی‌سازی از جانب طرف مقابل بود. آنها به دنبال آن بودند حداقل ایران در طول مذاکرات غنی‌سازی را متوقف کند، اما ما قبول نکردیم و در نهایت هم به هدف اصلی خود در حوزه هسته‌ای که حفظ غنی‌سازی و پویایی فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای‌مان بود، دست یافتیم.
مشغول توسعه فن‌آوری تولید سوخت هستیم
کمالوندی در رابطه با کاهش سانتریفیوژها و پذیرش برخی محدودیت‌ها که برخی معتقدند این روند فعالیت هسته‌ای ایران را کند و به عقب راند اظهار داشت: 5 هزار، 10 یا 20 هزار سانتریفیوژ به لحاظ اثراتی که برای تولید سوخت دارد، چندان فرقی با هم ندارند بلکه تعداد آنها و فعالیت سانتریفیوژها به لحاظ حقوقی حائز اهمیت است. چه 20 هزار سانتریفیوژ کار کند چه 5 هزار تا، ما نمی‌توانستیم حتی برای 1 سال سوخت نیروگاه بوشهر را تولید کنیم، بلکه باید این رقم به بیش از 150 هزار سانتریفیوژ نسل اول برسد، ضمن اینکه باید فن‌آوری تولید سوخت را توسعه می‌دادیم که در حال حاضر مشغول این کار هستیم.
این مقام سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: ما توانستیم در روند مذاکرات هسته‌ای حق غنی‌سازی‌مان را به اثبات برسانیم و آنها این حق را مورد پذیرش قرار دادند و الان هزاران سانتریفیوژ در نطنز در حال فعالیت است.
باید به برجام افتخار کنیم
وی ادامه داد: اگر امروز بخواهیم در رابطه با برجام و مذاکرات هسته‌ای قضاوت کنیم، باید بگویم برجام از مقاطع تاریخی است که باید به آن افتخار کنیم که توانستیم قدرت‌های بزرگ را وادار به پذیرش حق‌مان کنیم. غنی‌سازی امر ممنوع به لحاظ حقوق بین‌الملل نیست، اما حوزه ممنوعه است و کشورهای هسته‌ای دوست ندارند کشوری تازه وارد به این حوزه ورود کند. بنا بر این این بزرگ‌ترین دستاورد برجام است که بدون هیچ‌گونه درگیری به دست آمد.
کمالوندی هم‌چنین با اشاره به تلاش ایران برای رفع تحریم‌ها در چارچوب برجام تصریح کرد: البته به طور کامل هنوز تمام تحریم‌ها برداشته نشده است و در بخشی از فعالیت‌های بانکی مشکلاتی وجود دارد، هر چند که این مشکلات در حال حل شدن است و موضوع بحرانی در این رابطه نداریم. در حوزه نفت و گاز، کشتیرانی، هواپیمایی، بانک‌ها روند به شکل عادی برگشته است و اینها همان چیزی است که هیات حاکمه فعلی آمریکا نمی‌تواند آن را برتابد.
برجام اقدامی مناسب در وقت خود بود
سخنگوی سازمان انرژی اتمی برجام را توافقی "متوازن" دانست و گفت: اگر از دید سیاسی، حقوقی و فنی به برجام نگاه کنیم به طور قطع ما به آن‌چه می‌خواستیم رسیدیم و تردیدی در آن نیست، و بر خلاف نظر برخی که بعضا ممکن است از سر بی‌اطلاعی صحبت کنند به عنوان کسی که 4 سال در کنار افراد فنی و متخصص دلسوز در سازمان انرژی اتمی بودم و 2 سال در مذاکرات از نزدیک حضور داشتم، باید بگویم ما مسیر خوبی را جلو رفتیم و می‌رویم و برجام اقدام مناسبی بود که در وقت خود انجام شد.
وی در پاسخ به این پرسش که اگر برجام در آن مقطع به نتیجه نمی‌رسید چه می‌شد؟ گفت: امروز شاهد اظهارات و سخنرانی‌های مقامات کاخ سفید و هیات حاکمه آمریکا هستیم که این توافق را بر نمی‌تابند. آنها بعد از هفت، هشت سال آزمون و خطا به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند به خواسته‌های‌شان در مقابل ایران برسند و در نهایت مجبور شدند از خواسته‌های حداکثری‌شان کوتاه بیایند و با ایران پشت میز مذاکره بشینند، اما شاید اگر دولت فعلی آمریکا بود این روند بسیار طولانی‌تر و با هزینه‌های بیش‌تری انجام می‌شد.
کمالوندی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند برنامه هسته‌ای ایران می‌توانست بدون نیاز به تعاملات بین‌المللی ادامه یابد و همان میزان دانش، تکنولوژی و مواد هسته‌ای که در اختیار داشتیم کافی بود؟ اظهار کرد: ما از این افراد دعوت می‌کنیم تا بیایند و در چارچوب‌های فنی صحبت کنیم. ما به لحاظ تولید سوخت و غنی‌سازی پیشرفت خوبی داشتیم و می‌توانستیم مقادیر بیش‌تری از سوخت را هم تولید کنیم یا غنای سوخت را نیز بالا ببریم، اما طرف مقابل هم تحریک می‌شد و فشار به ایران را چندین برابر می‌کرد. بنا بر این کسانی که این ادعا را دارند می‌توانند بگویند که ما طی 10 سال می‌توانستیم به این جایگاه برسیم که بتوانیم در نیروگاه سازی حرفی برای گفتن داشته باشیم؛ شاید بتوانیم اما با هزار اما و اگر.
نمی‌توانستیم به فعالیت‌های هسته‌ای‌مان بدون حل مناقشه سیاسی بر سر آن ادامه دهیم
وی در ادامه تاکید کرد: ما نمی‌توانستیم به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای‌مان بدون حل و فصل مناقشه سیاسی و بین‌المللی بر سر آن ادامه دهیم. ما باید برخی واقعیت‌ها را بپذیریم. به طور مثال در بحث مواد خام اگر می‌خواستیم غنی‌سازی را ادامه دهیم، حتما باید این مواد را وارد می‌کردیم، چراکه در طول 36 سال بعد از انقلاب هیچ محموله اورانیومی به کشور وارد نشد و از آن‌چه در اختیار داشتیم استفاده کردیم، حتی نتوانستیم محموله‌ای که قبل از انقلاب خریداری شده بود را به کشور وارد کنیم.
معاون صالحی خاطرنشان کرد: مواد خام اولیه که در اختیار ما بود به آن اندازه‌ای بود که ما بتوانیم غنی کنیم تا طرف مقابل را بترساند نه بیشتر. در حوزه تکنولوژی ما برای ساخت سوخت نیروگاه بوشهر از امکانات کامل برخوردار نبودیم؛ تازه اگر هم این امکانات را می‌داشتیم مواد اولیه برای ساخت این میزان سوخت را نداشتیم. موادی که ما در کشور داشتیم کفاف یک سال نیروگاهی مثل بوشهر را هم نمی‌داد.
این مقام سازمان انرژی اتمی ادامه داد: تست سوخت مورد نیاز نیروگاه بوشهر مستلزم تست (PIE) که اصطلاحا تست‌های بعد از پرتودهی نامیده می‌شوند است که ما را صد در صد به لحاظ ایمنی ساخت آنها مطمئن می‌کند. این تست‌ها در آزمایشگاه‌های مجهزی باید انجام شود که این فن‌آوری فعلا در اختیار ما نیست.
کمالوندی گفت: تولید داخلی مواد اولیه (کیک زرد) ما خیلی کم است آن‌قدر که حداکثر پاسخگوی نیاز راکتورهای تحقیقاتی است و نه تولید سوخت نیروگاه‌های قدرت مثل بوشهر و این شکل تولید و مصرف کردن مواد اولیه، از دید کشورهای هسته‌ای و جامعه بین‌الملل و به ویژه دشمنان ما، فضای اتهام‌زنی علیه ایران مبنی بر تلاش برای اهدافی دیگر را بیش تر فراهم می‌کند. در صورتی روند این اتهامات ادامه می‌یافت این کشورها به راحتی نگرانی کاذب خود را نگرانی کل دنیا معرفی کرده و به راحتی علیه ما اجماع ایجاد می‌کردند تا به ایران فشار آورند و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها نه تنها در حوزه هسته‌ای، بلکه در تمامی حوزه‌های زندگی وارد می‌شد، کاری که البته بخش مهمی از آن را انجام دادند. بنا بر این ما باید کاری می‌کردیم که تلاش آنها و دروغ‌شان محقق نشود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: اگر برجام نبود، صنعت هسته‌ای به کار خود ادامه می‌داد، اما سمت و سوی آن و چشم‌اندازش هم برای ما مهم بود.
وی در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود رآکتور IR – 40 می‌توانست قبل از برجام راه‌اندازی شود یا اگر محدودیت‌های ناشی از توافق اولیه ژنو و برجام نبود این راکتور تاکنون راه‌اندازی شده بود، در همین حال رئیس پیشین مرکز ایمنی هسته‌ای کشور در گفت‌وگویی اظهار کردند که از طرف این مرکز راکتور اراک هیچ‌گاه مجوز راه‌اندازی تا قبل از دولت یازدهم نداشته است، گفت: رآکتور اراک در جای و زمان خود افتخاری برای کشور است. زمانی که تصمیم به ساخت این راکتور گرفتیم به دانش و فن‌آوری غنی‌سازی دست نیافته بودیم، هرچند که تکنولوژی ساخت این راکتور متعلق به نسل‌های راکتور در گذشته دور است، اما در هر حال ساخت آن برای کشور افتخارآمیز بوده و تجربه‌ای مفید است.
وی ادامه داد: رآکتور اولیه اراک همه خواسته‌های ما برای تولید انواع ایزوتوپ‌ها را جواب نمی‌داد از طرفی امکاناتی مثل امکان انجام تست انواع سوخت را نداشت. البته من نمی‌خواهم با گفتن این کمبودها اهمیت آن را پایین بیاورم.
کمالوندی در عین حال تصریح کرد: اگر بخواهیم راکتور اولیه اراک را با هر شکلی که هست به وضعیت گذشته بازگردانیم حداکثر به یک سال و نیم زمان نیاز داریم. ما راکتور را به نوعی تغییر داده‌ایم که می‌توانیم در صورت تصمیم نظام با توجه به وجود دانش و فن‌آوری ساخت آن در کشور حتی در ظرف یک سال آن را به حالت اولیه بازگردانیم.
بازطراحی راکتور اراک معامله‌ای پر سود بود
وی ادامه داد: شرط آب سنگین بودن راکتور در هر سه حوزه (خنک کننده، بازتاب دهنده و کند کننده) حفظ شده است و امکانات آزمایش سوخت نیز برای آن در نظر گرفته شده. این برای ایران یک معامله پرسود بود و طرف مقابل تعهدات ویژه‌ای را در بازطراحی راکتور در قالب سند رسمی پذیرفت. روند بازطراحی این راکتور حتی در حالت برگشت طرف مقابل از تعهداتش تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهارنظر مقامات سازمان در رابطه با اینکه راکتور اراک مجوز راه‌اندازی در دولت قبل یا قبل از برجام را نداشت، صحیح دانست و گفت: این نوع برخوردها با توجه به اهمیت موضوع ایمنی در حوزه هسته‌ای صرفا مربوط به ایران نیست، بلکه موضوعی بین‌المللی و جهانی است.
وی به ساخت نیروگاه "برکه" امارات متحده عربی اشاره کرد و گفت: این نیروگاه توسط کره جنوبی ساخته و تحت لایسنس وستینگهاوس آمریکا، قرار بود 2017 استارت بخورد اما به خاطر مسائل ایمنی به 2018 موکول شده است.
معاون صالحی با اشاره به راکتور اراک اظهار کرد: قبل از آن‌که برجام اتفاق بیفتد این راکتور در شرف تکمیل شدن بود و مرکز ایمنی هسته‌ای کشور اطلاعاتی را از پیمانکار خواسته بود. شاید آنها می‌توانستند در آینده نه چندان دور راکتور را تکمیل کنند اما اینکه برخی فکر می‌کنند این راکتور همان موقع آماده راه‌اندازی بود، اشتباه است. خوش‌بینانه‌ترین زمان برای راه‌اندازی راکتور اراک 1397 بود که می‌توانست استارت اولیه را بزند و البته معمولا راه‌اندازی کامل نیز مستلزم زمان زیادی است. در برخی موضوعات دیگر هم برخی اظهاراتی مطرح کردند از جمله در رابطه با نیروگاه بوشهر که آن هم اشتباه است.
چینی‌ها طراحی تفصیلی جدید راکتور اراک را تایید کردند
کمالوندی در رابطه با آخرین تحولات مربوط به بازطراحی راکتور اراک گفت: طراحی تفصیلی که توسط متخصصان ایرانی انجام شده است به چینی‌ها داده شده بود و ارزیابی اولیه‌ای که چینی‌ها در رابطه با این طراحی به ما ارائه کردند، بسیار امیدوارکننده است و نشان می‌دهد کار متخصصان ما بی‌نقص بوده است. این تاییدیه بسیار برای ما مهم است. هر چند خودمان انتظار چنین نتیجه‌ای را داشتیم اما وقتی کشوری با تجربه طولانی قبلی، کار ما را تایید می‌کند با اطمینان نزدیک به یقین در کار طراحی خود پیش می‌رویم.
وی در رابطه با فروش آب سنگین و مذاکراتی که در جریان است، به ایسنا گفت: 70 تن آب سنگینی که پیش از این فروخته شده است، به نوعی 70 درصد مصرف سال دنیا را تامین کرد که برای ایران دستاورد بزرگی بود. مذاکرات ما برای فروش مقادیر قابل توجه دیگری از آب سنگین ادامه دارد و به مراحل پایانی خود نزدیک شده است که با تکمیل شدن این روند اطلاع‌رسانی خواهد شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که ایران در چارچوب برجام همچنان به تولید آب سنگین در مقیاس‌هایی که تا کنون داشته است، ادامه می‌دهد؟ تاکید کرد: با توجه به اینکه کارخانه تولید آب سنگین ما بسیار جوان است و چشم‌انداز روشنی در دنیا برای مصرف آب سنگین دیده می‌شود، در چارچوب برجام ما به تولید آب سنگین با قوت ادامه می‌دهیم و کشورهای دیگر می‌توانند خریدار آن باشند.
تولید آب سنگین را تعطیل نمی‌کنیم
وی تاکید کرد: ما نمی‌توانیم به صنعت آب سنگین فقط به لحاظ تجاری نگاه کنیم، اگر کسی هم از ما آن را نخرد، ما تولید آب سنگین را تعطیل نمی‌کنیم. بر اساس برجام ما متعهدیم آب سنگین را برای فروش به بازار های بین المللی عرضه کنیم. علاوه بر این ما کار بر روی دوتره‌ها را شروع کرده‌ایم و در آینده مصارف آن در این زمینه در کشور به صدها کیلو می‌رسد و به همین نسبت در دنیا این مصرف افزایش پیدا می‌کند. تولید داروها و مواد تشخیصی در حوزه سلامت، محیط زیست، صنعت و داروهای نسل آینده با استفاده از دوتره‌هاست که ماده اولیه آن آب سنگین است.
کمالوندی خاطرنشان کرد: برای تولید آب سنگین محدودیتی برای خود قائل نیستیم و اگر کسی نگران این مساله است می‌تواند بیاید و آن را بخرد. ما حتی به آژانس نامه نوشتیم و اعلام کردیم که به اعضای آژانس بگویند که می‌توانند از ما آب سنگین بخرند.
تحریم‌های غیرهسته‌ای علیه ایران مخالف متن برجام و حرکتی خصمانه است
این مقام سازمان انرژی اتمی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه آمریکا مجدد در چارچوب یک قانون سعی دارد تحریم‌های غیر هسته‌ای علیه ایران اعمال کند و برخی در این زمینه معتقدند این تحریم‌ها به نوعی بازگرداندن تحریم‌هایی است که به واسطه برجام رفع شده و نقض برجام است، تصریح کرد: آمریکایی‌ها دشمنی‌شان را با ما قطع نخواهند کرد، چراکه به لحاظ جوهری با یکدیگر اختلاف‌نظر داریم. تحریم‌ها در چارچوب برجام رفع شده است و کسی نمی‌تواند منکر این مساله باشد. تنها در رابطه با بانک‌های بزرگ هنوز محدودیت‌ها باقی است. ترسی که آمریکا در دنیا در 10 سال گذشته ایجاد کرد، فرو ریخت، اما عده‌ای هنوز احتیاط می‌کنند با این حال باید بگویم روند رو به جلوست و وضعیت فعلی نسبت به 6 ماه گذشته در حوزه رفع تحریم‌ها بسیار مثبت است.
معاون صالحی گفت: در رابطه با تحریم‌ها آمریکا تلاش دارد فضای فشار علیه ایران را همچنان حفظ کند و در این مسیر هر کس را بتواند با خود همراه می‌کند، اما این نهایت زور آمریکاست که به نظر من نمی‌تواند از آن نتیجه بگیرد. آمریکا سعی دارد با تحریم‌های جدید بین ایران و کشورهای دیگر فاصله ایجاد کند اما خیلی از کشورها در عین حال که منافع‌شان با آمریکا را در نظر می‌گیرند به منافع خود در ارتباط با ایران و کشورهای دیگر نیز بی‌توجه نیستند، از جمله فرانسه که می‌بینید ضمن تلاش برای حفظ منافعش با آمریکا تعاملاتش با ایران را نیز ادامه داده است.
وی در پاسخ به اینکه اگر تحریم جدید تصویب نهایی شود واکنش ما به آن در چارچوب موضوعات غیر هسته‌ای خواهد بود یا هسته‌ای؟ گفت: آمریکایی‌ها مدعی هستند که پیش‌نویس تحریم اخیر ناقض برجام نیست و ادعا می‌کنند که تلاش کرده‌اند در جزئیات نقض‌کننده برجام نباشد، اما از نظر ما این تحریم‌ها علاوه بر روح برجام، مخالف متن برجام حتی حرکتی خصمانه است، اما اینکه جواب این تحریم‌ها از سوی ایران چیست، هیات نظارت بر برجام تصمیم‌گیری می‌کند. ما نظر مشورتی خود را به مقامات ارائه می‌دهیم و بررسی‌ها و جمع‌بندی توسط آنها انجام می‌شود.
چیزی از دست نداده‌ایم/برجام باید ادامه پیدا کند
معاون رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به وظایف سازمان در چارچوب برجام گفت: سازمان از ابتدا خود را برای بدترین شرایط آماده کرده است. شرایط را به گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که اگر قرار باشد به سرعت به گذشته برگردیم، امکان‌پذیر است، علاوه بر این در مدت اجرای برجام شرایط به گونه‌ای پیش رفته که به نفع ماست، به ویژه در حوزه غنی‌سازی. بنا بر این ما چیزی را از دست نداده‌ایم و نخواهیم داد.
کمالوندی در پاسخ به اینکه فکر می‌کنید برجام به مسیر خود ادامه دهد؟ تاکید کرد: از دید ما برجام باید ادامه پیدا کند. ما سال‌ها برای مذاکرات وقت گذاشتیم و در نهایت توافقی متوازن را به دست آوردیم. محدودیت‌هایی را پذیرفتیم که 2 سال از آنها گذشته است و چشم به هم بزنیم 8 سال تمام شده و ما آماده تولید انبوه سانتریفیوژ البته بدون روتور و بعد از ده سال به طور کامل خواهیم شد. البته اگر هم برجام ادامه پیدا نکند ما به خوبی می‌دانیم که چکار کنیم تا چیزی را از دست ندهیم.
سخت ترین روز مذاکرات
معاون صالحی که در چندین دور از مذاکرات نهایی، هیات مذاکره‌کننده را همراهی کرده است، در ادامه این گفت‌وگو درباره سخت‌ترین روز مذاکرات به ایسنا گفت: در مذاکرات لوزان 2 شب قبل از اعلام تفاهم بسیار برای ما سخت بود و من مثل بقیه آن شب را اصلا نخوابیدم. آن شب همه چیز تمام شد و در نهایت صبح در دانشگاه لوزان تفاهم اولیه اعلام و بیانیه‌ها قرائت شد. آن شب خیلی نگران بودیم و کار کردیم و حواس‌مان جمع بود که اتفاقی خارج از برنامه نیفتد و روز بعد که اعلام تفاهم شد، از روزهای خوب من بود.
کمالوندی ادامه داد: معتقدم برجام کار خودش را کرده است. ما نباید حل تمام مشکلات اقتصادی کشور را از برجام بخواهیم. برجام عمده موانع را از سر راه برداشت و در بلند مدت موانع باقی‌مانده را نیز برمی‌دارد، اما نباید در حل مشکلات اقتصادی کشور همه توجه خود را صرفا معطوف به برجام کنیم.
ساختن اجماع دوباره علیه ایران برای آمریکا و غرب امکان‌پذیر نیست
وی گفت: معتقدیم بزرگ‌ترین دستاورد برجام بعد از پذیرش غنی‌سازی ایران توسط قدرت‌های جهانی از بین بردن اجماع جهانی علیه ایران بود و باز هم معتقدم ساختن دوباره این اجماع با شرایط فعلی به راحتی برای آمریکا و غرب امکان‌پذیر نیست.
بیش‌ترین ثمره برجام نصیب سازمان انرژی اتمی شده است
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه به نظر می‌آید بیش‌ترین ثمره برجام تا کنون نصیب سازمان انرژی اتمی شده چراکه درهای جدید بسیاری را به روی این سازمان و
منبع: صدای ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت sedayiran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «صدای ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۰۲۲۳۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عضو مجمع تشخیص: برجام و FATF همچنان در اولویت است / نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود
روزنامه هم میهن نوشت: در پی درگیری نظامی اخیر میان ایران و اسرائیل، پس از هدف قرار گرفتن کنسول‌گری ایران در دمشق و پاسخ نظامی ایران به این اقدام و اقدام نظامی بعدی در اصفهان که به اسرائیل منتسب شد، به نظر می‌رسد که وضعیت درگیری مستقیم نظامی بین دو کشور پایان یافته‌است.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان پس از فاز نظامی، اکنون نوبت به فاز دیپلماسی رسیده‌است تا جمهوری اسلامی بتواند ضمن بهره‌برداری از نمایش قدرت خود در منطقه، جلوی آسیب رسیدن به منافع کشور و افزایش فشارهای بین‌المللی را بگیرد.
سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است که در این شرایط دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران باید به‌شدت فعال‌تر شود و ضمن در پیش گرفتن دیپلماسی متوازن و متعادل با همه کشورهای جهان، به‌دنبال خنثی کردن تلاش‌های حامیان اسرائیل برای افزایش فشار علیه ایران باشد. این دیپلمات پیشین معتقد است که وزارت امور خارجه باید تلاش برای احیای برجام و خروج از لیست سیاه FATF را در اولویت کارهای خود قرار دهد، چراکه این دو پرونده باعث شده‌است که استمرار تحریم‌های گسترده علیه ایران باعث مشکلات عدیده اقتصادی برای کشور شود.
در ادامه متن کامل گفت‌وگوی «هم‌میهن» را با سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون پیشین وزارت امور خارجه مطالعه می‌کنید.
*به نظر می‌رسد فاز نظامی رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل به پایان رسیده‌است. فکر می‌کنید که دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این شرایط چه مسئولیتی بر عهده دارد؟شرایط به‌گونه‌ای است که موقعیت نظامی و جایگاه ایران در منطقه تا حدی مورد توجه کشورهای منطقه و جهان قرار گرفته‌است. الان شرایطی پدید آمده‌است که باید فعالیت‌های جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف آغاز شود. حامیان اسرائیل، چه در آمریکا و اروپا و چه در نهادهایی مانند اتحادیه اروپا و گروه ۷ سعی می‌کنند که از این وقایع سوءاستفاده کنند و فشارها را بر تهران افزایش دهند.
این کشورها و نهادها به‌هیچ‌وجه نگران حمله اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق نبودند، اما حالا به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار پاسخ مشروع ایران به این اقدام نظامی باعث نگرانی آنها شده‌است. با توجه به اینکه جو تبلیغاتی علیه ایران تشدید شده و این کشورها قصد دارند به‌دنبال تحریم ایران بروند، باید کارزار جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف، هم در منطقه و هم در اروپا و سازمان ملل داشته‌باشیم تا بتوانیم اقدام‌هایی را که کشورهای غربی قصد دارند علیه ایران انجام دهند، خنثی شود.
در عین حال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید تمام تلاش خود را به کار گیرد که قضایای مسکوت و معطل‌مانده از گذشته مانند برجام و FATF را نیز حل و فصل کند، چراکه تا این قضایای دیپلماتیک حل‌وفصل نشود، ما از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی شدید ناشی از آن رنج خواهیم برد.
*فکر می‌کنید با تحولات اخیر آیا آمریکایی‌ها حاضر خواهند بود باز هم پای میز مذاکره بنشینند و در مورد برجام صحبت کنند؟الان آمریکا در شرایط خاصی قرار دارد. در شش ماه گذشته هم مشخص شد که آمریکایی‌ها به دنبال مشارکت در جنگ یا گسترش بحران در منطقه نیستند و تا این حد مشخص شده‌است که سیاست آمریکا این است که جنگ غزه در سراسر خاورمیانه گسترش پیدا نکند، پای کشورهای دیگر به آن کشیده‌نشود و آمریکا درگیر یک منازعه جدید در منطقه نشود.
در این زمینه به نظر می‌رسد که انگیزه‌های ایران و آمریکا مشابه یکدیگر باشد و ایران هم علاقه‌ای به گسترش منازعه در منطقه ندارد. اما در مورد برجام و مسائل مرتبط با آن، شاید هنوز وقت گفت‌وگو در این مورد فرا نرسیده‌باشد. در چارچوب تعامل دیپلماتیک شاید هم لازم نباشد که در گام نخست سراغ احیای برجام برویم.
الان اولویت‌های مهمی وجود دارد. آمریکا که ۶ سال است از برجام خارج شده‌است و عضو این توافق نیست، این امکان وجود دارد که با طرف‌های باقی‌مانده در برجام برای اجرای احکام معطل‌مانده آن تعامل کرد و در این زمینه مذاکرات را با جدیت پی گرفت.
برای این مهم لازم است که کارشناسان خبره سیاست خارجی وارد کار شوند و دولت از ظرفیت‌های دیپلمات‌های باتجربه و نخبه کشور برای مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای ایران استفاده کند و اجازه بدهد که چه در حوزه مذاکرات هسته‌ای و چه در حوزه خارج شدن از فهرست سیاه FATF وضعیت از حالت توقف خارج شود و کارها پیش برود.
*ارزیابی شما از عملکرد ۷ ماه گذشته دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بعد از عملیات طوفان‌الاقصی و جنگ غزه چیست؟این سوال خیلی کلی است و نمی‌توان به سادگی به آن پاسخ قاطعی داد. قضایای مختلف در حوزه سیاست خارجی با هم مرتبط است. دستگاه سیاست خارجی موظف است که منافع بین‌المللی کشور را در همه حوزه‌ها با جدیت پیگیری کند. همانگونه که عرض کردم چه در حوزه برجام و FATF و چه در حوزه جلوگیری از افزایش فشار به ایران پس از پاسخ نظامی ایران به اسرائیل، دستگاه دیپلماسی باید مقتدرانه پیگیر منافع ایران باشد.
در عین حال باید در حوزه‌های دیگر مانند روابط دوجانبه مثل روابط با سوریه، روابط با روسیه و چین، دستگاه دیپلماسی ما فعالانه‌تر عمل کند. مهمترین مسئله این است که باید از این محدودیت‌هایی که برای سیاست خارجی ایجاد شده‌است، خارج شویم و باید روابط خارجی خود را خیلی جدی با همه کشورها گسترش دهیم. نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود.
اگر روابط ما مثل شرایط کنونی محدود باقی بماند، قدرت‌های دیگر از این محدودیت سوءاستفاده خواهند کرد. دستگاه دیپلماسی باید به صورت جدی در این زمینه‌ها فعال شود و تغییرات جدی به وجود بیاورد.
*بعضی از کارشناسان معتقدند که بعد از پاسخ نظامی ایران به اسرائیل ممکن است این تصور در بین کشورهای همسایه به‌خصوص کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس ایجاد شود که قدرت نظامی و قدرت موشکی و پهپادی ایران را تهدیدی برای خودشان تلقی کنند. فکر می‌کنید آیا ممکن است بتوان سازوکاری ایجاد کرد که به این کشورها نشان داد ایران تهدیدی برای کشورهای همسایه و منطقه محسوب نمی‌شود؟بخشی از این تصورات ناشی از تبلیغات است. کشورهای منطقه به خوبی می‌دانند که تاریخ ایران نشان داده‌است که ایران هرگز در سده‌های اخیر تهاجمی وارد یک درگیری و بحران نشده‌است. ایران اگر مورد حمله نظامی واقع شده‌باشد از خود دفاع می‌کند، این موضوع را در قضیه عراق شاهد بودیم و اخیراً هم در مقابل تعرض نظامی اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق مشاهده کردیم. ولی ایران هرگز تهدیدی برای همسایگانش نبوده است. ایران همواره دعوت کرده‌است که سازوکار امنیتی مشترکی برای تضمین امنیت کشورهای همسایه ایجاد شود.
الان هم دستگاه دیپلماسی ایران باید فعال‌تر از گذشته تلاش کند تا به همسایگان نشان دهد که اگر ایران یک نیروی نظامی قوی دارد، اگر توان موشکی و پهپادی دارد، این ظرفیت‌ها می‌تواند در راستای تامین امنیت منطقه به کار رود. این تز کلی ایران که امنیت منطقه باید توسط کشورهای منطقه تامین شود، می‌شود با دیپلماسی فعال و تعامل با کشورهای همسایه و دولت‌های جنوب خلیج‌فارس، آنها را به این نتیجه برسانیم که باید سازوکار امنیت جمعی در منطقه ایجاد شود و آنها را قانع کنیم که نیازی به حضور نیروهای خارج از منطقه نیست و کشورها خودشان می‌توانند امنیت منطقه را تامین کنند.
*در منطقه غرب آسیا ایران و اسرائیل چهار دهه است که با هم خصومت دارند. این منازعه برای نخستین بار در طول هفته‌های گذشته ماهیت مستقیم و رودررو پیدا کرد. فکر می‌کنید آیا امکان تکرار این منازعه مستقیم و تبدیل شدن آن به یک جنگ تمام‌عیار وجود داشته‌باشد؟آینده منازعه ایران و اسرائیل بستگی به عملکرد طرف مقابل دارد. ایران در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از آغاز جنگ غزه نشان داده‌بود که صبر استراتژیک در پیش گرفته‌است. اسرائیل به شیوه‌ای عمل کرد که ایران استراتژی‌اش را کنار گذاشت و وادار کرد وارد حالت تهاجمی شود. اگر اسرائیل اشتباه قبلی خود را تکرار کند، طبیعی است که مورد حمله ایران واقع خواهد شد. به اعتقاد من آینده این رویارویی کاملاً به عملکرد طرف مقابل بستگی دارد.
*عملیات وعده صادق تا چه اندازه باعث شد که اسرائیلی‌ها نسبت به عملکردشان در آینده محتاط‌تر شوند؟بسیار مؤثر بود. اسرائیلی‌ها باور نمی‌کردند که ایران دست به اقدامی چنین گسترده در واکنش به اقدامات آنها بزند. اسرائیل بعد از جنگ ۱۹۷۳ پوشش امنیتی قدرتمندی برای خودش ایجاد کرده‌بود و هم متحدانش چه در غرب از طرف آمریکا و اروپا و چه در شرق از طریق شوروی و بعد از آن روسیه، کمک‌های گسترده نظامی و دفاعی در اختیار اسرائیل قرار می‌دادند.
قدرت‌های جهانی پذیرفته‌بودند که موجودیت اسرائیل و امنیت اسرائیل از اولویت‌های اصلی خودشان است. این موضوع در آمریکا به یک سیاست دوحزبی و اجماعی تبدیل شده‌بود و کار تا جایی پیش رفت که از اسرائیل با عنوان ایالت پنجاه‌ویکم آمریکا یاد می‌شد. در نیم قرن گذشته به جز یک مورد پرتاب موشک‌های عراق به سمت اسرائیل، هیچ حمله‌ای به اسرائیل نشده‌بود و اسرائیل تصور می‌کرد که سازوکار بازدارندگی‌اش صددرصد موفق بوده‌است.
برای کل قدرت‌های جهانی، به‌ویژه آمریکا جا افتاده‌بود که اسرائیل باید از لحاظ نظامی و به‌خصوص از نظر توانمندی نیروی هوایی از همه کشورهای منطقه قوی‌تر باشد. پاسخ نظامی ایران نشان داد که این حجم از تلاش‌ها بی‌فایده بوده و اسرائیل ضربه‌پذیر است و اگر مرتکب اشتباهی شود، ضربات دیگری هم خواهد خورد.
*مشارکت ائتلاف آمریکا، بریتانیا و فرانسه با حمایت برخی کشورهای عربی در رهگیری و انهدام موشک‌ها و پهپادهای ایرانی باعث شد که برخی تحلیل‌گران این موضوع را مطرح کرده‌اند که اسرائیل و آمریکا یک گام به ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای با مشارکت اسرائیل و کشورهای عربی برای مقابله با ایران نزدیک‌تر شده‌اند. نظر شما در مورد این مسئله چیست؟منازعه‌ای که بین ایران و اسرائیل پیش آمد، در واقع فقط بین ایران و اسرائیل نبود، بلکه بین ایران و ناتو بود. تمام ظرفیت‌های کشورهای عضو ناتو به کمک اسرائیل آمد و به همین دلیل هم بود که موفق شدند برخی از پهپادها و موشک‌های ایران را منهدم کنند. صرفاً خود اسرائیل در عملیات ایران مدافع نبود، بلکه ظرفیت بزرگی از کشورهای عضو ناتو در این دفاع مشارکت کردند. همین موضوع نشان‌دهنده توان و قدرت موشکی و پهپادی ایران بود، چراکه برای بی‌اثر کردن این عملیات کل ظرفیت کشورهای متحد اسرائیل در ناتو با همه امکانات وارد صحنه شدند.
بعضی از کشورهای عربی مثل اردن از اسرائیل دفاع کردند و برخی کشورهای عربی هم آسمان خودشان را در اختیار آمریکا و انگلیس و فرانسه قرار دادند و سعی کردند که در این حمله اسرائیل ضربات کمتری بخورد. اسم این ائتلاف را هر چیزی بگذاریم، چه به آن بگوییم ناتوی خاورمیانه یا ناتوی عربی یا هر چیز دیگر، در این شرایط شاهد بروز عملی آن بودیم.
ولی اینکه در آینده قرار باشد چنین تشکیلاتی واقعاً شکل بگیرد، به شرایط آینده منطقه بستگی دارد و از الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ به‌خصوص اینکه کشورهای منطقه هم می‌دانند که اگر بخواهند وارد فاز یک ائتلاف شوند، آنگاه باید امنیت و آینده خود را دربست در اختیار آمریکا و اسرائیل قرار دهند و خودشان را با آنها هم‌سرنوشت کنند. همانگونه که در سال‌های گذشته مشاهده کرده‌ایم، همه سیاست‌های آمریکا و اسرائیل همیشه برای همه کشورهای عربی قابل پذیرش نیستند.
*بعد از آغاز جنگ غزه گفته می‌شد که عربستان از فرآیند عادی‌سازی روابط با اسرائیل دور شده‌است. با توجه به تحولاتی که در ۶ ماه گذشته رخ داده‌است، تصور می‌کنید ریاض تا چه اندازه امکان دارد به فرآیند عادی‌سازی با اسرائیل بازگردد؟تجدید رابطه ایران با عربستان نشان‌دهنده تغییراتی در سیاست خارجی ریاض بود. از طرف دیگر برخی واکنش‌هایی که حکومت عربستان سعودی نسبت به عملکرد آمریکا نشان داد، مشخص کرد که سران این کشور دیگر مانند گذشته به صورت صددرصد پیرو آمریکا نیستند. در عربستان تصور غلطی ایجاد شده‌بود که اگر این کشور دنبال توسعه اقتصادی و فناوری است، باید با اسرائیل که یک قدرت اثرگذار در آمریکا و کشورهای غربی محسوب می‌شود، رابطه‌ای دوستانه برقرار کند. اما فکر می‌کنم ریاض اکنون به این نتیجه رسیده‌است که تحلیلی که در گذشته داشتند، درست نبوده و می‌توانند بدون رابطه با اسرائیل توسعه اقتصادی داشته‌باشند و می‌توانند مطمئن باشند که کشورهای منطقه ظرفیت کافی برای تامین امنیت منطقه دارند.
نکته بسیار مهم این است که افکار عمومی کشورهای عربی به صورت جدی با توسعه روابط با اسرائیل مخالف هستند. مردم عرب و مردم مسلمان با اسرائیل مخالف هستند و حاضر به پذیرش این رژیم نیستند. این دولت‌های عربی هستند که به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل حرکت می‌کنند. با توجه به وقایعی که در شش ماه گذشته رخ داد و جنایاتی که اسرائیل در غزه مرتکب شد، قتل‌عام بیش از ۳۴ هزار نفر که اکثریت آنها کودکان و زنان هستند، گورهای دست‌جمعی که در بیمارستان‌ها کشف می‌شوند، بمباران مدارس، بیمارستان‌ها و خانه‌های شخصی و قحطی گسترده در غزه؛ همه‌ی اینها باعث شده‌است که زمینه عادی‌سازی روابط با اسرائیل در کشورهای عربی، دست‌کم در افکار عمومی کاملاً از بین برود.
اگر دولت‌های عربی دست‌کم تا زمانی که جنگ غزه در خاطره ملت‌ها زنده است بخواهند اقدامی در راستای عادی‌سازی روابط و دوستی با اسرائیل انجام دهند، درون کشورهایشان با افکار عمومی دچار مشکل خواهند شد. احتمال اینکه فرآیند عادی‌سازی روابط با اسرائیل ادامه پیدا کند، بسیار کمتر از گذشته شده‌است.
*بعد از پاسخ ایران به اسرائیل، رئیس‌جمهور آمریکا گفت که می‌خواهد جبهه متحدی را برای فشار و تحریم علیه ایران ایجاد کند. در نشست سران گروه ۷ و وزرای خارجه اتحادیه اروپا هم شاهد بودیم که دولت‌های غربی تصمیم خود را برای توسعه دایره تحریم‌ها علیه ایران اعلام کردند. چه کاری از دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی برای جلوگیری از توسعه و افزایش تحریم‌ها بر می‌آید؟من باید یک نکته را تذکر بدهم. تمام شعارهای انسان‌دوستانه و بشردوستانه‌ای که غربی‌ها مطرح می‌کنند و آن را ناشی از ایدئولوژی لیبرالیسم می‌دانند، شعارهایی مثل آزادی، دموکراسی، حقوق‌بشر، رعایت حقوق زنان و کودکان، عدم استفاده از خشونت، حل اختلاف‌های بین‌المللی بر مبنای دیپلماسی، نظم جهانی مبتنی بر قانون و امثال اینها، همه این شعارها وقتی نوبت به اسرائیل می‌رسد، از یاد برده می‌شود.
جنایتی نمانده است که اسرائیل انجام نداده‌باشد و کشورهای غربی به‌‌رغم همه شعارهایشان به آن بی‌توجهی نکرده‌باشند. اسرائیل کل منطقه غزه را شش ماه است که مستمراً هوایی و زمینی بمباران می‌کند و نسل‌کشی گسترده‌ای را آغاز کرده‌است. در این شرایط کشورهای غربی همچنان از اسرائیل حمایت می‌کنند. یعنی تمام ادعاهایی که در مورد حقوق بشر و دموکراسی مطرح می‌کنند، دروغ است.
من فکر می‌کنم بیش از اینکه اسرائیل در این جنگ شکست خورده باشد، فرهنگ و ایدئولوژی غرب شکست خورده است و نشان داده تمام حرف‌هایی که می‌زنند، دروغ است و واقعیت ندارد. یکی از نتایج مهم جنگ غزه و بحرانی که بین ایران و اسرائیل پدید آمد، شکست ادعاهای بشردوستانه غرب بود. وقتی اسرائیل مرکز دیپلماتیک ایران را هدف قرار داد، هیچ واکنشی نشان ندادند، اما وقتی ایران به جنایت اسرائیل عکس‌العمل نشان داد، شروع می‌کنند به محکوم کردن و افزایش فشار و تحریم.
اینها استانداردهای دوگانه‌ای است که در قبال کشورها دارند. در قبال این نوع عملکرد، ایران باید تمام تلاش‌اش را به کار بگیرد تا این رویه را متوقف کند و اجازه ندهد که میان کشورهایی که قصد دارند در همراهی با اسرائیل، ایران را تحت فشار قرار دهند، اجماع ایجاد شود. ایران باید به صورت جدی وارد فعالیت شود و با کشورهای منطقه و جهان وارد مذاکره شود. احیای برجام قطعاً یکی از بهترین راه‌های مقابله با افزایش فشار بین‌المللی است. ایران باید از منحصر کردن سیاست خارجی به چین و روسیه دست بکشد و بعد فعالیت سیاست خارجی‌اش را گسترش دهد.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: کیهان علیه برجام و FATF / این همه موفقیت را نمی بینید یا نمی خواهید ببینید؟! قوانين و محدوديت‌هاي" FATF " كاغذ پاره نيست
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»