به نقل از «ایرنا»

هدایت تحصیلی؛ بزرگترین طرح نظام آموزشی در آستانه تجربه دوم

تاریخ انتشار: ۲۵ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۰۴۳۱۳۳

به گزارش خبرنگار حوزه آموزش ایرنا، سال گذشته و بعد از 22 سال، هدایت تحصیلی از پایه دهم به پایه نهم منتقل شد درحالیکه پیش از این دانش‌آموزان، پایه اول را در دوره متوسطه به طور مشترک طی کرده و در پایه دوم متوسطه به یکی از شاخه‌های نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش رفته و در هر کدام از این شاخه‌ها‌، رشته‌های مورد نظر خود را انتخاب می‌کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بر اساس سیاست جدید نظام آموزشی، این روند تغییر کرد و با تدوین و تصویب جدول دروس، گام بعدی در ادامه تحولات سیستم آموزشی 3 - 3- 6 که همانا هدایت تحصیلی بود، آغاز شد.
برقراری توازن در رشته های تحصیلی و معطوف کردن توجه دانش آموزان به سمت رشته‌های کاردانش و فنی و حرفه ای و تبیین این مساله که جامعه و بازار کار از رشته‌های نظری به ویژه علوم تجربی اشباع شده است، از جمله اهدافی بود که این طرح دنبال می کرد.
در این میان، جلسات آموزشی برای مدیران و مشاوران مدارس تشکیل شد تا آنها با چگونگی و ضرورت هدایت تحصیلی و مساله سیاست توسعه متوازن رشته‌ها آشنا شوند، همچنین در کتاب کار و فناوری پایه نهم، فصلی به هدایت تحصیلی اختصاص پیدا کرد که بخشی از آن مربوط به هدایت تحصیلی و بخشی نیز یک فعالیت عملی با عنوان پروژه انتخاب رشته بود تا دانش آموزان با شاخه های تحصیلی و نحوه انتخاب رشته آشنا شوند.
از جمله دلایل پرداختن به طرح هدایت تحصیلی را باید در توازن نداشتن میان رشته های تحصیلی و تحصیل حدود 60 درصد دانش آموزان در رشته علوم تجربی، جست و جو کرد که این امر متولیان دستگاه تعلیم و تربیت و برنامه‌ریزان را برآن داشت تا بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، طرح هدایت تحصیلی در مدارس را از سال 95 به اجرا درآورند.
بر اساس اعلام سازمان سنجش آموزش کشور از حدود 860 هزار داوطلب کنکور سال 95 حدود 520 هزار نفر متقاضی شرکت در گروه علوم تجربی بودند که تنها 1.2 درصد از رقابت کنندگان این گروه در رشته های علوم پزشکی پذیرفته شدند.
این در شرایطی بود که بر اساس اعلام سازمان سنجش بیش از یک هزار و 200 سهمیه پذیرش کنکور در گروه علوم تجربی نسبت به سال قبل از آن، کاهش پیدا کرد و به همین دلیل، آموزش و پرورش به عنوان متولی اصلی تعلیم و تربیت عمومی در کشور موظف به ارائه آموزش و هدایت دانش آموزان برای ورود به بازار کار و ادامه تحصیل است و با استناد به برنامه پنجم توسعه تصمیم گرفت تا نرخ تحصیل در شاخه‌‌های کار دانش و فنی و حرفه ای را از 36 درصد به 48 درصد برساند.
به گفته مسئولان وزارت آموزش و پرورش، اکنون تناسب میان رشته‌های تحصیلی به هم خورده است زیرا وقتی دانش آموزان رشته علوم تجربی موفق به قبولی در رشته‌های پزشکی نمی شوند وارد رشته‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها می شوند.
به این ترتیب، بسیاری از پذیرفته‌شدگان در رشته‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها کسانی هستند که تحصیلات دبیرستان را در رشته علوم تجربی گذرانده اند و شرایط به گونه ای است که دانش آموزان فارغ التحصیل رشته ریاضی هم در کنکور علوم تجربی شرکت می کنند و این مساله موجب بر هم خوردن تناسب میان رشته ها شده است.
کارشناسان بر این باورند ادامه روند موجود، هزینه هنگفتی به لحاظ مادی و معنوی به فرد و جامعه تحمیل می کند و طبق اعلام مرکز آمار ایران، از میان مراجعه کنندگان به مراکز کاریابی که موفق به ورود بازار کار شده‌اند کمتر از دو درصد آنها بین رشته شغلی و رشته تحصیلی‌شان تناسب وجود داشته و در 98 درصد، هیچ ارتباطی بین رشته شغلی و تحصیلی متقاضیان کار وجود ندارد.

**جزئیات طرح هدایت تحصیلی
هدایت تحصیلی فرآیندی است که طی آن با ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره به دانش آموز کمک می شود تا استعدادها، توانایی ها، علایق و ویژگی‌های شخصیتی خود، شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، حرفه ها و مشاغل موردنیاز جامعه را شناخته و بر اساس آن اقدام به انتخاب اولویت شاخه، گروه و رشته تحصیلی مناسب کنند.
هدایت تحصیلی به صورت یک فرآیند از دوره ابتدایی با تشکیل پرونده مشاوره‌ای آغاز می شود و با انجام مداخله‌های مشاوره ای و آموزشی تا پایان دوره دوم متوسطه ادامه می یابد اما انتخاب شاخه، گروه و رشته تحصیلی در پایان پایه نهم صورت می پذیرد.
نمون‌برگ هدایت تحصیلی همزمان با اعلام نتایج امتحانات ماه های خرداد و شهریور، برای همه دانش آموزان صادر و پس از تایید مسئول ثبت نمرات، مشاور و مدیر مدرسه تا نیمه تیرماه همان سال برای قبولی‌های خرداد و همزمان با اعلام نتایج شهریورماه برای قبولی‌های شهریور در اختیار دانش آموز قرار می گیرد.
دانش آموزان در شاخه نظری به انتخاب رشته تحصیلی و در شاخه‌های فنی و حرفه ای و کاردانش به گروه تحصیلی هدایت می شوند، تعیین رشته در شاخه‌های فنی و حرفه ای و کار دانش بر اساس شیوه نامه ای خواهد بود که وزارت آموزش و پرورش تهیه و ابلاغ می کند.
مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش نیز در تشریح نحوه اجرای این طرح گفت: از سال تحصیلی 96 - 95 به صورت فرآیندی نمرات هر دو نوبت اول و دوم در پایه های هفتم، هشتم و نهم ملاک قرار گرفته است که طبق ضوابط موجود در آن، نوبت اول ضریب یک و نوبت دوم ضریب دو دارد و مجموع این ضرایب، 35 درصد از کل فرآیند هدایت تحصیلی را در بر می گیرد.
مسعود شکوهی خاطرنشان کرد: 10 درصد از این ضرایب مربوط به نظر و علاقه دانش آموز، 15 درصد استعداد و 15 درصد آزمون‌های رغبتی، 10 درصد نظر معلمان دوره متوسطه اول، پنج امتیاز خانواده و 10 امتیاز هم مشاور مدرسه است.
این جزئیات در حالی مطرح شد که بسیاری خانواده ها به اشتباه افتاده و فکر می کردند اگر فرزندشان معدل بالای 17 دارد می تواند در رشته علوم تجربی ادامه تحصیل دهد حال آنکه شاید بر اساس ارزیابی‌ها و کسب ضرایب، اولویت او علوم انسانی و یا فنی و حرفه ای باشد.
این ذهنیت اشتباه که هر کس استعداد ندارد باید در علوم انسانی تحصیل کند نیز باعث شد تا سال گذشته فضای پرتنشی به هنگام انتخاب رشته برای خانواده‌ها و دانش آموزان ایجاد شود حال آنکه بسیاری افراد با استعداد، علاقه مند به تحصیل در رشته های علوم انسانی هستند.
قرار بود مدیریت درست و علمی این طرح، آینده روشنی را برای افراد و جامعه رقم بزند اما در نخستین اجرا، نگرانی ها و چالش‌هایی به بار آورد.
منتقدان طرح هدایت تحصیلی با بروز چالش‌هایی در ابتدای اجرای طرح اعلام کردند که در طرح هدایت تحصیلی به نمره معدل، استعداد و علاقه دانش آموز کمتر از نیاز بازار کار و امکانات آموزش و پرورش توجه شده است.
در این میان علت محدودیت ظرفیت مدارس دولتی در پذیرش داوطلب رشته علوم تجربی، باز بودن درهای مدارس غیر انتفاعی برای پذیرش در همین رشته، از مهم‌ترین سوالات مردم و از دلایل توجیه نشدن آنها در رابطه با طرح هدایت تحصیلی بود.
بروز تمامی این مسائل باعث شد تا وزارت آموزش و پرورش برای اجرای گام دوم طرح هدایت تحصیلی با برنامه ریزی منسجم‌تری وارد عرصه شود تا از یک سو به نیاز و علاقه دانش آموزان در انتخاب رشته موردنظر پاسخ مثبت داده شود و از سوی دیگر شرایط به گونه ای باشد که با گرایش برخی دیگر از دانش آموزان به رشته های فنی و مهارتی، نیاز بازار کار مرتفع شود.

**ملاک انتخاب رشته دانش آموزان پایه نهم میانگین نمرات سه سال هفتم، هشتم و نهم است
معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه عملکرد تحصیلی و نمرات پایه‌های هفتم، هشتم و نهم، ملاک انتخاب رشته است، گفت: در دستورالعمل قبلی هدایت تحصیلی برای ورود به رشته‌ها، حداقل نمره در برخی درس‌ها در نظر گرفته شده بود که در بحث هدایت تحصیلی جدید نیز این مساله لحاظ شده است.
علی زرافشان اظهار داشت: برای رشته هایی مثل علوم انسانی، ریاضی، علوم تجربی، شاخه فنی و حرفه ای و کار دانش در زمینه صنعت و کشاورزی در برخی درس‌ها متناسب با رشته، حداقل نمره ای در نظر گرفته شده که دانش آموز برای ثبت نام در آن رشته باید حداقل نمره را کسب کند در غیر این صورت در اولویت های چهارگانه ثبت نام به او اجازه ثبت نام داده نمی شود.
معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه هدایت تحصیلی پس از پایان امتحانات و اعلام نتایج خردادماه آغاز شده است، پیش بینی کرد در تیرماه امر هدایت تحصیلی به طور کامل انجام شود.
زرافشان با بیان اینکه آن دسته از دانش آموزان که در شهریورماه امکان انتخاب رشته دارند نیز بعد از دریافت نمرات خود می توانند هدایت تحصیلی شوند، به تفاوت طرح هدایت تحصیلی در مقایسه با سال گذشته اشاره کرد و گفت: در سال 95 از آنجا که مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش اواخر اسفندماه اعلام شد، استانها فرصتی برای دستورالعمل اجرایی آیین نامه نداشتند اما با تهمیدات انجام شده این دستورالعمل اکنون آماده و به استانها ارسال شده است.
وی ادامه داد: نکاتی که در آیین نامه جدید هدایت تحصیلی به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسیده در این دستورالعمل لحاظ شده که یک بخش آن درباره تعیین اولویت‌های انتخاب رشته دانش آموزان است.
معاون وزیر آموزش و پرورش بیان داشت: سال قبل، 12 اولویت انتخابی به دانش آموزان اعلام می شد که این کار امسال هم انجام می شود اما بر اساس عملکرد تحصیلی دانش آموزان در هر رشته، چهار فرصت ثبت نام به دانش آموز داده می شود تا با توجه به اولویتی که در آن رشته به دست آورده بر اساس اولویت ثبت نام بتواند در دوره دوم متوسطه ثبت نام کند.
زرافشان هدایت تحصیلی را یک کار فرآیندی دانست و گفت: کارهای توجیهی برای دانش آموزان و اولیا از ابتدای سال تحصیلی شروع و اطلاعات دانش آموزان به ویژه نتایج ارزیابی دو آزمون استعداد و رغبت، وارد سامانه‌های ثبت نام شده است.
وی با بیان اینکه در این سامانه به دانش آموزان فرصت داده شده بود تا اولویت نخست خود را مشخص کنند، ادامه داد: با این اقدام اکنون یک برآورد اولیه مبنی بر اینکه هر دانش آموز در هر استان چه رشته ای انتخاب کرده، وجود دارد که این مساله به مسئولان مناطق آموزش و پرورش و استان‌ها کمک می کند تا ظرفیت‌های لازم را برای تحصیل دانش آموزان در رشته مورد علاقه خود فراهم کنند.

**مدیریت هدایت تحصیلی به مناطق آموزش و پرورش سپرده شده است
معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه امسال و در جدیدترین اقدام مدیریت هدایت تحصیلی سال 97 - 96، به مناطق آموزش و پرورش سراسر کشور سپرده شده است، اظهار داشت: در این فرآیند، در هر منطقه و شهرستانی که اطلاعات دانش آموزان در سامانه سناد تکمیل شود، پس از تایید رییس منطقه، فرم های هدایت تحصیلی صادر شده و در اختیار دانش آموزان برای ثبت نام و انتخاب رشته در پایه دهم قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه با پایان یافتن امتحانات و اعلام نتایج پایه نهم، آخرین مرحله ورود اطلاعات دانش آموزان به سامانه سناد تکمیل شده است، ادامه داد: در رشته هایی همچون شاخه کار دانش، فنی و حرفه ای، علوم انسانی و ریاضی فیزیک که محدودیتی برای پذیرش نداریم، دانش آموزان می توانند با دریافت فرم هدایت تحصیلی در همان مرحله اول ثبت نام خود را انجام دهند.
معاون وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: در رشته علوم تجربی با توجه به میزان بالای تقاضا، ابتدا دانش آموزان با اولویت های اول و دوم باید برای ثبت نام مراجعه کنند.
زرافشان بیان داشت: وزارت آموزش و پرورش تمهیداتی فراهم کرده تا به حداکثر تقاضای داوطلبان برای انتخاب رشته های مختلف پاسخ دهد.

**حدود یک میلیون دانش آموز پایه نهم هدایت تحصیلی می شوند
مدیرکل دفتر آموزش متوسطه اول وزارت آموزش و پرورش در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش ایرنا گفت: 996 هزار و 80 دانش آموز پایه نهم برای ورود به دوره متوسطه دوم در سال تحصیلی پیش رو (97 - 96) هدایت تحصیلی می شوند.
عظیم محبی با بیان اینکه با ثبت نمرات هر سه پایه تحصیلی (پایه های هفتم، هشتم و نهم)، اولویت های انتخابی دانش آموزان پایه نهم مشخص می شود، عنوان کرد: امسال برای اولین بار برای انتخاب هر رشته، حداقل نمره در نظر گرفته شده به این نحو که نمره میانگین درس تجربی برای دانش آموزان متقاضی ورود به رشته علوم تجربی باید بالاتر از 14 و درس ریاضی بالاتر از 13 باشد.
وی با اشاره به اینکه برای ورود به رشته ریاضی، باید نمره میانگین دانش آموزان در درس ریاضی 14 و در درس علوم 13 باشد، ادامه داد: مبنا برای انتخاب رشته دانش آموزان بر اساس این حداقل های تعیین شده، صورت می گیرد.
مدیرکل دفتر آموزش متوسطه اول وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه این دانش آموزان پس از دریافت نتایج خردادماه امکان انتخاب رشته داشته اند، اظهار داشت: پیش از این و از اول مهرماه فرهنگ‌سازی برای آشنایی دانش آموزان با مشاغل و رشته‌های مختلف تحصیلی آغاز شد.
محبی ادامه داد: همچنین دانش آموزان پایه های هفتم، هشتم و نهم در درس کار و فناوری با مشاغل مختلف آشنا می شوند اما در پایه نهم این درس با جدیت دنبال می شود به گونه ای که فصلی به نام پروژه هدایت تحصیلی گنجانده شده و در ادامه دانش آموزان ضمن بازدید از هنرستان‌ها از راهنمایی مشاوران بهره‌مند می شوند.
وی با یادآوری اینکه دوره های آموزشی ویژه مدیران و مشاوران با کمک دفتر مشاوره وزارتخانه برگزار شده است، افزود: فعالیت‌های تبلیغاتی دفاتر فنی و حرفه ای و کاردانش برای معرفی رشته و مشاغل در سطح مدارس از دیگر اقدامات در راستای اجرای هدفمند طرح هدایت تحصیلی است.
مدیرکل دفتر آموزش متوسطه اول وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه بخشنامه هدایت تحصیلی چند ماه قبل در اختیار استان‌ها گذاشته شده و مشکلی در این رابطه وجود ندارد، پیش بینی کرد فاز اول هدایت تحصیلی تیرماه به پایان برسد و افزود: دانش آموزان شهریوری نیز می توانند بعد از دریافت نتایج امتحانات شهریور نسبت به انتخاب رشته اقدام کنند و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

**50 درصد دانش آموزان تا پایان برنامه ششم جذب هنرستان‌ها می شوند
مدیرکل دفتر کار دانش آموزش و پرورش نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: