تاریخچه ساخت بنا بر مزار منور امام رئوف
تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۲۷۴۶۸۹
حداقل از شش قرن قبل از صفویان بر قبر امام رضا(ع) بناهای متعدد به فراخور زمان آن ایجاد شده و گروههای مختلف مردم از مذاهب مختلف به زیارت آن رفته و تقدیسش میکردند.
به گزارش جهان نيوز، مرقد مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع) (148 - 203ق) هشتمین پیشوای شیعیان در شهر مشهد واقع است. پیکر پاک امام رضا(ع) پس از شهادت در کنار قبر هارونالرشید که در خانه حمید بن قحطبه در دهی به نام سناباد نزدیک نوغان از توابع طوس قرار داشت، به خاک سپرده شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مشهور است که مأمون عباسی پیش از شهادت امامرضا(ع) قبهای بر فراز گور هارون ساخته بود که امام(ع) نیز در زیر همان قبه به خاک سپرده شد. بنابراین نخستین بنای حرم مطهر رضوی را میتوان همان بقعه هارونی به شمار آورد. پس از آن تا روزگار دیلمیان، نشانهای حاکی از تجدید بنا یا مرمت حرم مطهر در دست نیست، ولی مسلم است که زیارت حرم در میان شیعیان رواج داشته است، حجتالاسلام والمسلمین امیرعلی حسنلو مدیرگروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات در این باره میگوید: مردم قم و آوه، براى زیارت مرقد مطهر امام رضا(ع) به مشهدالرضا مسافرت مىکردند و امام هادى(ع) به همین خاطر آنها را «مغفور لهم» وصف کردهاند.
وی میافزاید: مشهور است که دیلمیان بقعه نخستین را به پارهای تزئینات آراستند و در روزگار آنان که امیرانی شیعی مذهب بودند، زیارت حرم رضوی رواج یافت، در قرن چهارم سبکتکین غزنوی حرم مطهر را ویران کرد و زیارت آن را ممنوع ساخت، اما پسر او یمینالدوله محمود حرم را مرمت کرد و بارگاهی زیبا ساخت.
حجتالاسلام حسنلو اضافه میکند: اینکه مرمت بنا را به سلطان محمود غزنوی نسبت میدهد، صحیح نیست. پس از وی عمیدالدوله فایق که بیهقی او را «خادم خاصه» نامیده، دست به تکمیل بقعه رضوی و آبادانی مشهد زد. آنگاه سوری بن معتز یا معز مشهور به صاحب دیوان که از سوی سلطان محمود بر خراسان حکومت داشت، چیزهای دیگری بر حرم افزود و منارهای برای آن ساخت و اولین حصار را به دور شهر کشید، بنابراین میبینیم که تا قرن ششم و دوره حکومت سلجوقیان حرم امام رضا(ع) چندین بار تجدید بنا شده است و گروههای مختلف از مردم به زیارت آن می رفتند و آنجا را مقدس میداشتند.
وی ادامه میدهد: در روزگار سلجوقیان پس از آنکه در اثر درگیری بین شیعیان و سنیان حرم تخریب شد، در سال 515 هجری قمری فرامرز بن علی حصاری پیرامون مشهد مقدس کشیدند، آن حصار بلند موجب شد که مشهد از گزند حوادث محفوظ بماند و کسی نتواند به آنجا صدمه ای وارد کند. پس از مرمت بنا، گنبدی نیز بر آن ساخت، کاشیهای 8 ضلعی بسیار نفیس معروف به «کاشیهای سنجری» که در ازاره حرم به کار رفته و اکنون در زیر قابهای بزرگ شیشهای محافظت میشوند، از آثار ترکان زمردملک دختر محمود سلجوقی است که پس از 557 قمری نصب شده است.
با این وجود در روزگار خوارزمشاهیان روضه رضوی مورد توجه بود و تزئینات نوینی بر آن افزوده شد؛ از جمله 2 محراب کاشی چینی نمای و کاشیهای نفیس برجسته اطراف سردر پیش روی مبارک، از تزئینات علی بن محمد مقری، و کتیبهای حاوی 2 بیت شعر فارسی از عبدالله بن محمودبن عبدالله در دیوار حرم مطهر که «سنه 612» بر آن کتابت شده، از آثار همین دوره است.
این کارشناس تاریخ با اشاره به حمله تولی پسر چنگیز به روضه مقدس در سال 618 قمری، ابراز میدارد: این حمله منجر به انهدام کامل نشد، زیرا کاشیهای سنجری ازاره حرم که پس از 557 قمری نصب شده است، هنوز در حرم وجود دارد.
ابن بطوطه این دوره حرم رضوی را چنین توصیف میکند: مشهد مکرم امام رضا قبهای بزرگ دارد قبر در داخل زاویهای است با مدرسهای و مسجدی در کنار آن و این عمارتها همه با سبکی بسیار زیبا ساخته شده و دیوارهای آن کاشی است. روی قبر ضریحی چوبی قرار دارد که سطح آن را با صفحات نقره پوشاندهاند. از سقف مقبره قندیلهای نقره آویزان است. آستان در قبه هم از نقره است و پرده ابریشم زردوزی بر در آویخته. داخل بقعه با فرشهای گوناگون مفروش گردیده٬ قبر هارون هم کنار آن واقع شده ولی شیعیان موقع زیارت قبر امام، آن را لگد میزنند و به امام رضا سلام میکنند.
حجتالاسلام حسنلو در ادامه با بیان اینکه در روزگار شاهرخ تیموری همسر او گوهرشاد، آثار ارزندهای در حرم مطهر و اطراف آن پدید آورد، میگوید: از جمله 2 رواق «دارالحفاظ» و «دارالسیاده» را بنا کرد و مسجدجامع معروف «گوهرشاد» را در 821 قمری زیر نظر معمار بزرگ، قوامالدین شیرازی ساخت. شاهرخ دومین حصار شهر مشهد را بنا کرد. سلطانحسین بایقرا که نامش در کتیبه سردر ایوان طلای «صحن عتیق» آمده است، به پایمردی وزیرش امیرعلیشیر نوایی، نیمی از صحن عتیق فعلی را که بعدها به وسیله شاهعباس صفوی توسعه یافت بنا کرد، صفویان نیز در توسعه و تکمیل آستان قدس آثار ارزندهای برجای گذاشتند.
وی میافزاید: طلاکاری گنبد سلطان محمد خدابنده و ترمیم و طلاکاری مناره روزگار غزنویان، در زمان حکومت شاهطهماسب اول به انجام رسید و آخرین حصار شهر هم در روزگار او ساخته شد. شاهعباس اول علاوه بر توسعه صحن عتیق، طلاکاری گنبد حرم را نیز که محتاج مرمت شده بود، در سالهای 1010 تا 1016 قمری تجدید کرد. کتیبه گنبد به خط علیرضا عباسی بر این معنی تصریح دارد. شاهعباس همچنین تعدادی قرآن خطی منسوب به ائمه اطهار(ع) تقدیم آستان قدس کرد و الماس درشتی را که ازبکها از آستانه قدس به غارت برده بودند و او آن را بازپس گرفته بود، به فتوای علما فروخت و با بهای آن املاک زیادی خرید و وقف کرد. تا اینکه شاهعباس دوم علاوه بر توسعه صحن عتیق، طلاکاری گنبد حرم را نیز که محتاج مرمت شده بود، در سالهای 1010 تا 1016ق تجدید کرد. شاهعباس دوم صحن عتیق را تعمیر و کاشیکاری کرد و شاهسلیمان گنبد مطهر را که بر اثر زلزله 1084ق شکاف برداشته بود ـ به تصریح کتیبهای که بر آن نصب شده ـ مرمت کرد و چندین مدرسه ساخت. 2 بنای مهم آستان قدس، یکی رواقالله وردیخان و دیگری رواق حاتمخانی نیز از ساختههای اللهوردیخان و حاتمبیک اردوبادی از امیران بزرگ دولت صفوی است. ایوانی هم که در ضلع غربی «دارالضیافه» قرار دارد، از بناهای اللهوردیخان است.
بنابراین این مکان مقدس در طول تاریخ همواره محل تردد و مرکز عالمان و عارفان و عاشقان حقیقت بوده و در قرون و اعصار جایگاه عباد و زهاد بوده است، شیخ صدوق که در سال 352 قمری این مکان مقدس را زیارت کرده مینویسد: زائرانی دیدم که از مصر آمده بودند و به اصرار از متولیان حرم اجازه میخواستند شب در جوار علی بن موسی(ع) به راز و نیاز و دعا بپردازند و نیز زائری دیدم از مناطق ترکنشین آمده بود و به زبان ترکی دعا میکرد، نه تنها این مکان برای شیعیان مقدس بود بلکه برای بزرگان و عالمان اهل سنت نیز مقدس بوده و با خضوع تمام به زیارت آن میرفتند، ابوبکر محمد بن مومل میگوید: روزی با پیشوای اهل حدیث ابوبکر بن خزیمه و ابوعلی ثقفی و دیگر مشایخ خود به زیارت قبر علی بن موسی الرضا در طوس رفتیم. در حالی که آنها بسیار به زیارت قبر ایشان میرفتند. محمد بن مومل میگوید: احترام، بزرگداشت و تواضع ابن خزیمه نزد قبر و بقعه علی بن موسی الرضا همگی را شگفت زده کرد.
پس باید توجه داشت که حداقل از شش قرن قبل از صفویان بر قبر امام بناهای متعدد به فراخور زمان آن ایجاد شده و گروههای مختلف مردم از مذاهب مختلف به زیارت آن رفته و تقدیسش میکردند.
منبع:فارس
منبع: جهان نيوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.jahannews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جهان نيوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۲۷۴۶۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مقابله با معضلات فرهنگی به کمک کاربردیسازی سیره حضرت عبدالعظیم(ع)
امروز، 15 شوال مصادف با سالروز رحلت حضرت عبدالعظیم(ع) است. حضرت عبدالعظیم(ع) در روز پنجشنبه، چهارم ماه ربیعالثانی سال ۱۷۳ قمری در زمان پیشوای هفتم شیعیان امام موسی کاظم(ع) در شهر مدینه زاده شد. پدر ایشان عبدالله و مادرش فاطمه یا حیفا نام داشتند و همسر وی خدیجه دختر قاسم بنحسنبن زیدبن حسن مجتبی(ع) بود.
حضرت عبدالعظیم(ع) به دستور امام علی النقی(ع) به شهر ری وارد میشود و در سرداب خانه یکی از شیعیان آن شهر به زندگی پنهانی روی میآورد. او روزها روزه میگرفت و شبها به نماز میایستاد. گاهی پنهانی از خانه بیرون میآمد و قبری را که اکنون روبروی آرامگاهش است، زیارت میکرد. وی پس از مدتی بیمار میشود و چندی بعد در 79 سالگی در روز سهشنبه، پانزدهم شوال سال ۲۵۲ قمری در زمان پیشوای دهم شیعیان امام هادی(ع) درگذشت.
حجتالاسلام احمد غلامعلی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث در گفتوگو با ایکنا، در رابطه با ضرورت تبدیل آستان حضرت عبدالعظیم(ع) به قطب فرهنگی در کشور اشاره و اظهار کرد: به نظر میرسد که توجه به حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ویژگی خاصی دارد که شاید بسیاری از اعتاب دیگر نداشته باشد. یعنی زمانی که ما به حرم مطهر امام حسین(ع) و امام رضا(ع) و دیگر ائمه اطهار(ع) قدم میگذاریم، میدانیم که ایشان امام معصوم هستند و زمانی که مخاطبان به این حرمهای مطهر مراجعه میکنند، آنها را دارای مقام امامت میدانند و ایشان را به صورتی در اوج مقام معنوی و علمی میبینند که هیچ انسانی قادر به دست یافتن به چنین مقامی نیست که البته تا حدی نیز این مسئله صحیح است.
وی افزود: البته در رابطه با حضرت عبدالعظیم(ع) بدین صورت نیست و ایشان انسان نیکو و صالحی از نسل امام حسن(ع) بودند که به مقامات بالای فقهی و علمی دست پیدا کردند. برخی از نوادگان امام حسن(ع) حتی در برابر ائمه(ع) ایستاده و ایشان را آزار دادند اما حضرت عبدالعظیم(ع) در حالیکه شخصیتی خودساخته و عالم بودند، به مقامی میرسند که ائمه(ع) مانند امام جواد(ع) و امام هادی(ع) نسبت به ایشان سفارشات فراوانی میکنند و حتی به کسانی که برای دریافت پاسخ سؤالات خود به ائمه(ع) مراجعه میکردند، آنها را به حضرت عبدالعظیم(ع) رجوع میدادند.
غلامعلی ادامه داد: امام هادی(ع) در پاسخ به ابا حماد، از شاگردان و اصحاب خود میفرمایند که هر زمانی که در امور دینی منطقه خود با مشکل مواجه شدی، پاسخ خود را از عبدالعظیم(ع) بپرس و سلام ما را به او برسان. اینکه امام معصوم به افراد اینگونه میفرمایند که برای دریافت پاسخ خود به حضرت عبدالعظیم(ع) مراجعه کنید، نشان دهنده جایگاه والای ایشان است. اینکه مقام معظم رهبری فرمودند که بقاع متبرکه باید به اقطاب فرهنگی تبدیل شود، این سؤال را پیش میآورد که امروز در تهران، چند نفر وجود دارند که به این مقام دست یافته باشند و امام زمان(عج) افراد را برای دریافت پاسخ خود به ایشان ارجاع دهند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث بیان کرد: امروز این ظرفیت وجود دارد که با معرفی حضرت عبدالعظیم(ع) به مردم، زمینه را برای الگو شدن ایشان و قطب فرهنگی شدن آستان مقدس ایشان برای مردم فراهم کنیم. حضرت عبدالعظیم(ع) با پیروی از ائمه(ع) و علمی که داشتند، به مقامی دست پیدا کردند که امام معصوم مردم را برای حل مشکلات به ایشان ارجاع میدادند.
وی افزود: یکی از ویژگیهای دیگر حضرت عبدالعظیم(ع) علم ایشان است. پیش از تحریر نهجالبلاغه از سوی سید رضی(ره)، حضرت عبدالعظیم(ع) کتابی از خطبههای امیرالمؤمنین(ع) را گردآوری کرد و این کتاب بعدها یکی از مصادر نهجالبلاغه شد. کتاب دیگری از احادیث امام علی(ع) وجود دارد که خوشبختانه طی سالهای اخیر منتشر شد و این کتاب شامل احادیثی از امیرالمؤمنین(ع) است که حضرت عبدالعظیم(ع) از امام جواد(ع) نقل کرده است. این کتاب امروز در دسترس ما قرار دارد و مردم باید با آن آشنا شوند.
حرم حضرت عبدالعظیم(ع)؛ قبله تهران
غلامعلی با اشاره به اینکه حضرت عبدالعظیم(ع) زمان حیات پنج امام معصوم را درک کرده است، تصریح کرد: کتابهای حضرت عبدالعظیم(ع) در رابطه با امیرالمؤمنین(ع) کتب بسیار گرانبهایی هستند و این مسئله نشان دهنده آن است که مردم نیز باید به تأسی از ایشان از سخنان امام علی(ع) به صورت کاربردی استفاده کنند. نکته دیگری در رابطه با بارگاه حضرت عبدالعظیم(ع) این است که به عنوان قبله تهران مطرح میشود، بدان معنا که قبله مردم تهران باید معنویت، زهد، علم، نور خدا و ولی خدا باشد. هدف مردم تهران باید رسیدن به نقطه کمالی باشد که در آن هم دنیا و هم آخرت را داشته باشند و بتوانند این معنویت را در زندگی خود پیاده کنند.
وی افزود: لذا حضرت عبدالعظیم(ع) صرفا یک محدث و راوی نبودند، بلکه یکی از علمای بزرگی محسوب میشدند که توان پاسخگویی به مسائل علمی را داشته و این توانمندی علمی را نیز امام معصوم تأیید کرده بودند. این سؤال مطرح میشود که امروز چه تعداد از عالمان وجود دارند که اینگونه بوده و توان پاسخگویی به جوانان و مردم را داشته باشند؟ متأسفانه امروز حتی نمیتوانیم پاسخ جوانان خود را به خوبی بیان کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث تصریح کرد: تأسی به سیره حضرت عبدالعظیم(ع) و اینکه بارگاه ایشان قبله تهران است، نشان میدهد که باید در پاسخگویی علمی و شبهات توانمند شویم. یک از ویژگیهای حضرت عبدالعظیم(ع) عرضه دین خود به امام معصوم بود که در نهایت نیز امام هادی(ع) مهر تأییدی بر ایشان زده و فقاهت و مرجعیتشان را تأیید کردند. امروز نیز باید همگان دین و دینداری خود را بررسی و تحلیل کرده و آن را به قرآن و روایات اهل بیت(ع) عرضه کنند. لذا باید ظرفیت فرهنگی اعتاب مقدسه را احیا کنیم تا بتوانند قدرت و عظمت معنوی و علمی ایشان را به جامعه نشان داد.
وی با اشاره به حدیث امام هادی(ع) که فرمودند: «هر کسی عبدالعظیم(ع) را در ری زیارت کند، مانند کسی است که امام حسین(ع) را در کربلا زیارت کرده باشد» گفت: در میان ائمه(ع) برای دو امام یعنی امام حسین(ع) و امام رضا(ع) ثواب زیادی نقل شده است. اینکه زیارت یک امامزاده ثواب زیارت سیدالشهدا(ع) را داشته باشد، مسئله بسیار مهمی است که باید مورد توجه باشد. امامزادگان بسیار بزرگی وجود دارند که برای هیچکدام از این شخصیتها نقل نشده و یا به دست ما نرسیده که ثواب زیارت ایشان هماندازه ثواب زیارت سیدالشهدا(ع) باشد.
غلامعلی تصریح کرد: در روایات آمده است که هرکسی قبر حضرت عبدالعظیم(ع) را زیارت کند، بر خدا لازم میشود که او را داخل بهشت کند. این مسئله نشان میدهد که باید از لحاظ فرهنگی به صورت خیلی دقیق و حساب شده بر روی شخصیت حضرت عبدالعظیم(ع) و شناساندن آن به مردم تلاش کنیم تا زمینه برای آگاهی مردم و تبدیل بقعه ایشان به قطب فرهنگی برای مردم فراهم شود. صاحب بن عباد یکی از وزرای بزرگ آلبویه بود و زمانی که میخواست حضرت عبدالعظیم(ع) را معرفی میکند، اینگونه بیان میکند که حضرت عبدالعظیم(ع) شخصی بود که ورع داشت، وارد شبهه نمیشد، دیندار بود، اهل عبادت بود، به امانتگویی و راستگویی شهرت داشت، به امور دینی دانا بود، توحید و عدل را باور داشت و احادیث بسیاری را از اهل بیت(ع) نقل میکرد.
وی اظهار کرد: آستان حضرت عبدالعظیم(ع) قبله تهران است. ایشان صاحب ورع و پرهیزکار بود. تکیه بر همین نکته از زندگی حضرت عبدالعظیم(ع) باعث میشود تا بسیاری از معضلات اجتماعی و فرهنگی در جامه حل شود. لذا باید بیش از پیش به شخصیت حضرت عبدالعظیم(ع) بپردازیم و سیره ایشان را به عنوان الگویی تمامعیار به جامعه معرفی کنیم. امروز مجموعه روایاتی که حضرت عبدالعظیم(ع) از ائمه(ع) نقل کرده در کتابی به نام حکمتنامه حضرت عبدالعظیم(ع) گردآوری شده است که حاوی نکات بسیار آموزنده در رابطه با سبک زندگی متعالی است.
روایات عبدالعظیم(ع)؛ زمینهساز سبک زندگی متعالی
غلامعلی تصریح کرد: عمل به روایات و برجستگیهای زندگی حضرت عبدالعظیم(ع) زمینهساز رسیدن به سبک زندگی صحیح و متعالی است. ایشان در حدیثی از امام جواد(ع) که از امیرالمؤمنین(ع) نقل کردهاند اینگونه بیان میکند که انسان در زیر زبان خود پنهان است. اگر فقط به همین نکته از احادیث نقل شده از حضرت عبدالعظیم(ع) تمسک کنیم، بسیاری از رفتارها و مدیریتهای نادرست در جامعه حل شده و به تبع آن نیز مشکلات جامعه کاهش پیدا میکند. لذا برای اینکه آستان حضرت عبدالعظیم(ع) به قطب فرهنگی در جامعه تبدیل شود، باید اخلاقیات و سیره ایشان را به مردم و جامعه شناسانده و آنها را در جامعه کاربردی کنیم.
گفتوگو از مجتبی افشار
منبع: ایکنا (خبرگزاری بینالمللی قرآن)