پرخاشگری‌، نتیجه آلودگی هوا/ حل مشکلات زیست محیطی در گروی انتخاب شهردار خوب

تین‌نیوز |

آلودگی هوای کلان شهرها چندسالیست که به معضلی اساسی در کشور تبدیل شده است تا جایی که سازمان محیط زیست در چهار سال گذشته حل معضل آلودگی هوا را در یکی از اولویت‌های خودقرار داده است.

دراین میان همواره کارشناسان و مسولان این سازمان نسبت به آلودگی هوای کلان شهر تهران با جمعیتی روزانه حدود 11 میلیون نفر ابراز نگرانی کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که حل معضل آلودگی هوا در تهران هماهنگی بین تمام بخش‌ها به‌ویژه شهرداری‌ها، مراکز علمی دانشگاهی با سازمان حفاظت محیط زیست را می‌طلبد.

به منظور بررسی این معضل و ارائه راهکارهایی جهت بهبود هوای تهران، میزگردی با حضور محمد حقانی -رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران-، مسعور زندی -معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست- و قاسم آهنگری -عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فن‌آوری - در ایسنا برگزار شد که در پی می‌آید.

شورای شهر هنوز نتوانسته جایگاه خود را پیدا کند

در ابتدای این میزگرد محمد حقانی به عملکرد شورای شهر تهران در دوران فعالیت خود پرداخت و گفت: شورای اول را موفق‌ترین شورا می‌دانم اگرچه مشکلاتی داشت. با این وجود بسیاری از ذخایری که در شورای چهارم از آن‌ها بهره بردیم حاصل زحمات نمایندگان شورای اول بود. شورای شهر و شهرداری نهادی خدماتی-اجتماعی است که باید در خدمت مردم باشد نه اینکه تبدیل به نهادی سیاسی شود. متاسفانه با گذشت 17 سال از عمر شورا این نهاد نتوانسته است که جایگاه خود را پیدا کند البته باید درنظر بگیریم که جاافتادن نهادهای مردمی زمان‌بر است.

وی ادامه داد: متاسفانه بین شورای دوم و سوم و شهرداری دیواری کشیده شده بود ولی در شورای چهارم باوجود اینکه در رسیدن به بسیاری از اهدافمان توفیقی پیدا نکردیم ولی این دیوار فروریخته شد و صداها و انتقادهای سازنده‌ای از داخل شورا بیرون آمد که در برخی موارد نتایج خوبی به همراه داشت. شورا شهر و شهرداری تنها به‌ دنبال مدیریت شهری هستند و آنطور که باید با یکدیگر تعامل ندارند.

به بهانه منطبق نبودن استاندارد خودرو با سوخت، استاندارد سازی را رها نکنیم

در ادامه این میزگرد مسعود زندی -معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست- درباره اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست در دولت یازدهم برای کاهش آلودگی هوای کلان شهرها به‌ویژه تهران اظهار کرد: دولت‌های قبلی برنامه‌هایی برای بهبود کیفیت هوا داشتند ولی متاسفانه به دلیل عدم هماهنگی دستگاه‌های مختلف بسیاری از برنامه‌های زیست محیطی و طرح جامع کاهش آلودگی هوا به نتیجه مورد نظر نرسید. دولت یازدهم از همان ابتدا دولتی زیست محیطی تلقی شده است و کسانی که در سازمان حفاظت محیط زیست روی کار آمدند تجربه کار در زمینه آلودگی هوا را داشتند.

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه استاندارسازی خودروها و سوخت از جمله اقدامات موثر بر کاهش آلودگی هوای تهران و کلان شهرها است، تصریح کرد: استاندارد سازی سوخت خودروها در سال 1380 اجرایی شد ولی متاسفانه روند کندی را طی کرد و تا سال 92 استاندارد یورو 2 باقی ماند. در دولت یازدهم به دلیل هماهنگی خوب بین وزرا ما توانستیم استاندارد یورو 4 را اجرایی کنیم که تفاوت زیادی با استاندارد یورو 2 دارد. گرچه در زمینه استانداردسازی سوخت خودروها برخی موارد مغفول مانده است ولی روند رو به‌جلویی طی می‌شود. درحال حاضر خودروهای تولید کشور منطبق با استاندارد یورو 4 هستند و بسیاری از خودروهای وارداتی کشور استاندارد یورو 5 را دارند. همچنین در بحث سوخت نیز برای اولین بار استاندارد بنزین منطبق با استاندارد یورو 4 ملاک عمل قرار گرفت و سوختی که درحال حاضر در کلان شهرها تولید و توزیع می‌شود منطبق با این استاندارد است. ممکن است در برخی موارد ضعف‌هایی وجود داشته باشد ولی برنامه استاندارد سازی سوخت و خودرو توانسته است بر کاهش آلودگی هوای تهران موثر باشد.

زندی افزود: این موضوع که سوخت باید منطبق با استاندارد خودرو باشد بحثی منطقی است ولی نباید به این دلیل استانداردسازی سوخت را رها کنیم این در حالیست که بهانه منطبق بودن استاندارد خودرو با سوخت سبب شد که از سال 82 تا 92 ارتقای سوخت نداشته باشیم.

وی در ادامه اظهار کرد: سال 95 بر اساس مصوبه کارگروه آلودگی هوا، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به نمونه‌برداری از جایگاه‌های سوخت و تطبیق آن با سوخت یورو 4 شد. علاوه بر سازمان حفاظت محیط زیست، شرکت کنترل کیفیت هوا نیز نمونه‌برداری‌هایی انجام داد و آن‌ها را برای آزمایش به کشور آلمان فرستاد. در واقع ممکن اشکالات جزیی وجود داشته باشد ولی این اشکالات نباید مانع استانداردسازی شود. درحال حاضر در هشت کلان شهر کشور سوخت یورو 4 توزیع می‌شود. در برخی از کلان شهرها بهره‌گیری از سوخت یورور 4هنوز 100 درصد نشده ولی درحال تکمیل است. علاوه بر این هشت کلان‌شهر 15 شهر دیگر هم در آینده سوخت یورو 4 دراختیارشان قرار می‌گیرد.

معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست با بیان اینکه امیدواریم در آینده با راه‌اندازی پالایشگاه بندرعباس بتوانیم سوخت مورد نیاز کشور را تامین کنیم، تاکید کرد: زمانی که سوخت یورو 4 در تمامی کلان شهرهای کشور و مراکز استان‌ها توزیع شود،کیفیت هوای تمامی شهرها بهتر می‌شود. بررسی شاخص‌های آلودگی هوا نشان می‌دهد که تعداد روزهای سالم از سال 93 به بعد 50 روز نسبت به سال 92 و پیش از آن افزایش یافته و قطعا این امر به دلیل اقدامات انجام شده است.

در ادامه این میزگرد قاسم آهنگری -عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فن‌آوری- در بخش اول سخنان خود با بیان اینکه در ابتدا آلودگی هوای تهران تنها در مرکز شهر بود، تصریح کرد: با گذشت زمان و وارد شدن تعداد زیادی خودرو به کشور، آلودگی هوا به معضلی شهری تبدیل شد. آلودگی هوا موضوعی کشوری و ملی است و رفع آن تنها وظیفه شهرداری یا سازمان حفاظت محیط زیست نیست. حل کردن معضلات زیست محیطی کاری چند وجهی است که تخصص‌های گوناگون می‌طلبد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در مورد مسائلی مانند آگاهی‌های عمومی و آموزش‌های زیست محیطی به‌ویژه در زمینه آلودگی هوا سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم، گفت: آلودگی هوا تنها انسان‌ها را درگیر نمی‌کند بلکه بر کل اکوسیستم تاثیر منفی دارد. آلودگی‌های حاصل از فرآورده‌های سوختی می‌تواند به عامل بیماری در بدن موجودات زنده تبدیل شود. در کشورهای دیگر ظرفیت هر منطقه از شهر را مشخص و بر اساس آن ماموریت تعیین می‌کنند.

قطار شهری تهران در 14 سال اخیر از ریل زیست محیطی خارج شده است

در ادامه این نشست حقانی رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران گفت: من به شما اطمینان می‌دهم که قطار شهری تهران 14 سال است که از ریل زیست محیطی خارج شده است و درحال حاضر اگر از مردم نظرخواهی کنیم اولین مطالبه‌شان رفع آلودگی هوا و رفع ترافیک شهر تهران است. ما نیاز به قانون جدیدی در زمینه آلودگی هوا نداریم اگر قوانین موجود را با اراده و مصمم اجرا کنیم مشکل آلودگی هوا رفع می‌شود. متاسفانه ما در اجرای مصوبات کوتاهی می‌کنیم و به آیین‌نامه‌ها و قوانین پایبند نیستیم.

حقانی با بیان اینکه در حال حاضر حدود پنج میلیون خودرو در شهر تهران تردد می‌کنند، اظهار کرد: بین ۱.۵ تا 3 میلیون موتورسیکلت در شهر داریم که هر کدام از آن‌ها هفت برابر خودروی یورو 2 آلودگی تولید می‌کنند. 95 درصد موتورسیکلت‌های شهر کاربراتوری هستند. شورای شهر تهران مصوب کرده بود که تا پایان سال 93 شهرداری تهران 10 هزار دستگاه موتورسیکلت برقی به سیستم حمل و نقل اضافه کند اما متاسفانه تا الان یک موتورسیکلت هم وارد نشده است.

چه طور ممکن است که طرح زوج و فرد در شهر اجرا کنیم؟ این طرح نوعی تجاوز به حقوق شهروندی است. به جای این کار حمل و نقل عمومی را باید گسترش دهیم

نابودی 5000 هکتار از باغ‌های شهر تهران طی 15 سال اخیر

به گفته حقانی، در 15 سال اخیر 5000 هکتار باغ در شهر تهران از بین رفته و در مقابل اقداماتی مانند کاشت نهال یک‌ساله انجام شده است. اعداد و ارقامی که درباره کاشت درختان در شهر داده می‌شود با واقعیت منطبق نیست. بارها تاکید کرده‌ام که انتقال درختان در کشور ما شوخی است. به‌جای آنکه بگویند درختان را قطع کردیم، می‌گویند جابه‌جا کردیم! درحال حاضر درختان شهر تهران بیمار هستند چراکه 800 گرم آلودگی روی هر درخت است بنابراین شهرداری و شورای شهر نه تنها هیچ‌گاه نگاه زیست محیطی به شهر نداشته‌اند بلکه همواره نگاهشان به شهر نگاه درآمدی بوده است. درختان به‌عنوان موجود زنده باید شناسنامه داشته باشند ولی متاسفانه این اتفاق هنوز در شهر تهران نیفتاده است و باغ‌ها به عنوان یک کالای سرمایه‌داری در نظر گرفته می‌شوند.

رییس کمیته محیط زیست شورای شهر افزود: طبق طرح جامع شهر تهران جمعیت این شهر تا سال 1404 به 10 میلیون نفر افزایش پیدا می‌کند و تا آن زمان 75 درصد از زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی باید اجرا شود ولی تا این زمان پروژه 90 درصد از بزرگراه‌ها اجرا شده است.

طرح زوج و فرد تجاوز به حقوق شهروندی است

وی با اشاره به اجرای طرح زوج و فرد در شهر تهران گفت: چه طور ممکن است که طرح زوج و فرد در شهر اجرا کنیم؟ این طرح نوعی تجاوز به حقوق شهروندی است. به جای این کار حمل و نقل عمومی را باید گسترش دهیم درحالی‌که فقط 15 درصد از زیرساخت‌های مترو اجرا شده، پل صدر 7000 میلیارد تومان خرج روی دست ما گذاشته است که کوچکترین تاثیری در حمل و نقل عمومی ندارد.

اصلی‌ترین مشکل تهران توسعه بدون توجه به ظرفیت زیست محیطی است

در ادامه این نشست زندی معاون مرکز ملی تغییر اقلیم با بیان اینکه متاسفانه آلودگی هوا در بخش مدیریت شهری مورد توجه نیست،اظهارکرد: شهری که مردم در آن طی یک‌سال بیش از 100 روز در شرایط هوای ناسالم زندگی کنند نباید بیش از این توسعه پیدا کند. اصلی‌ترین مشکل شهر تهران، توسعه شهری بدون توجه به ظرفیت زیست‌محیطی است. پایتخت بیش از این ظرفیت توسعه ندارد و این فرآیند باید متوقف شود.

معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ضمن انتقاد از بلند مرتبه‌سازی در شهر تهران گفت: بلندمرتبه‌سازی‌ها در شمال تهران سبب کاهش اثر بادهای منتقل کننده آلودگی هوا شده است. این مسئله نیز ناشی از توسعه بدون توجه به ظرفیت‌های زیست محیطی است.

وی ادامه داد: متاسفانه برنامه‌ریزی مشخصی برای توسعه حمل و نقل عمومی در کشور نداریم. تهران با وجود اینکه مشکلاتی در زمینه سیستم حمل و نقل عمومی دارد ولی 50 درصد جابه‌جایی مسافران از طریق این سیستم انجام می‌شود. کلان شهرهایی در کشور وجود دارد که توسعه حمل و نقل عمومی در آن‌ها فقط 20 درصد است.

چند درصد عوارض آلایندگی خرج مشکلات زیست محیطی می‌شود؟

معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهار کرد: سالانه چند صد میلیارد تومان عوارض آلایندگی از واحدهای صنعتی گرفته و به حساب شهرداری‌ها ریخته می‌شود. مسئله اینجاست که چند درصد این مبلغ برای کاهش آلودگی‌های زیست محیطی خرج می‌شود. از عوارض آلایندگی آنقدری سهم در اختیار شهرداری‌ها است که بتوانند در راستای توسعه سیستم حمل و نقل عمومی صرف کنند.

وی با اشاره به مصوبه نصب فیلتر DPF روی اتوبوس‌های درون شهری گفت: بعد مصوب شدن این قانون در شهر تهران تنها 10 اتوبوس DPF نصب کردند و در کلان شهرهای دیگر حتی یک اتوبوس مجهز به DPF نشد.

معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در همه مصوبات،موضوع توسعه انرژی تجدیدپذیر را داریم، تصریح کرد: متاسفانه سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد مصرف انرژی ما کمتر از ۰.۵ درصد است. در برنامه جامع کاهش آلودگی هوا حداقل 16 دستگاه، موسسه و بخش خصوصی فعالیت می‌کنند. متاسفانه به قدری مشکلات اجرایی زیاد است که خیلی از برنامه‌ها مغفول مانده است. یکی از مشکلات اساسی این است که مسائل زیست‌محیطی در اولویت اول تصمیم‌گیری‌های کلان شهری نیست. اعتبارات سازمان حفاظت محیط زیست در مقایسه با دستگاه‌های دیگر بسیار ناچیز است. سال گذشته اعتبار این سازمان180 میلیارد تومان بود در حالی‌که برای ساخت یک سد 400 میلیارد تومان هزینه می‌شود. درواقع ضعف اعتبارات سازمانی روی برنامه‌ریزی‌ها و اجرای برنامه‌ها تاثیر گذاشته است.

زندی در ادامه تصریح کرد: بسیاری از برنامه‌هایی زیست‌محیطی که می‌توانستیم با تخصیص منابع مالی اجرا کنیم به دلیل نبود اعتبارات انجام نشده است. در شهر تهران 100 هزار کامیون فرسوده وجود دارد که شبانه در سطح شهر تردد می‌کنند. از 6000 اتوبوس شهر تهران اتوبوس 3000 اتوبوس فرسوده است و تا زمانی‌که منابع اعتباری برای بهبود شرایط اختصاص نیابد در حل مشکلات موفق نخواهیم بود.

بیماری‌های ناشی از زندگی در جوار اتوبان‌ها

در ادامه این نشست آهنگری استاد ژنتیک دانشگاه با بیان اینکه بیماری‌هایی مانند اوتیسم، پارکینسون و آلزایمر ازجمله بیماری‌هایی است که افرادی که در کنار اتوبان‌ها زندگی می‌کنند، ممکن است به آن دچار شوند، گفت: ریه‌ها به طور متوسط روزانه 9000 لیتر هوا تنفس می‌کنند. اگر هوا پاک باشد ریه‌ها عملکرد خود را به‌درستی انجام می‌دهد ولی اگر این هوا پاک نباشد ذرات آلوده جذب بدن انسان می‌شود و می‌تواند موجب ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه آلودگی محیط زیست می‌تواند ژن‌های ما را تحت تاثیر قرار دهد، اظهار کرد: زمانی که در محیط آلوده قرار می‌گیریم بدن ما نمی‌داند که چگونه با این آلودگی مبارزه کند. بسیاری از آلاینده‌ها منشا بیولوژیک دارند. با گذشت زمان بین محیط زیست، مواد آلاینده و بدن ما هم زیستی به‌وجود می‌آید. زمانی‌که مواد آلاینده جدید تولید و وارد بدن می‌شود عملکرد ریه را دچار اختلال می‌کند.

پرخاشگری‌ نتیجه آلودگی هوا

آهنگری با اشاره به مطالعه‌های انجام شده در تهران اظهارکرد: نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که مواد آلاینده برسیستم عصبی ما تاثیر می‌گذارد و می‌تواند افراد را پرخاشگر کند. به جای آنکه هزینه‌های زیادی برای درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا بپردازیم آن هزینه را صرف رفع مشکلاتی کنیم که سبب آلودگی هوا می‌شود. بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های زیست محیطی، منابع مالی کشور را از بین می‌برد. امیدوارم که در دوره جدید آشتی ملی محیط زیستی داشته باشیم و تمامی قوا و دستگاه‌ها برای حل معضلات زیست محیطی تلاش و همکاری کنند.

ثاثیر بیشتر آلودگی‌های احتراقی نسبت به گرد و غبار بر سلامت انسان

در ادامه زندی کارشناس تغییر اقلیم با تایید صحبت‌های دکتر آهنگری گفت: اصلی‌ترین پارامتر آلاینده در شهر تهران و کلان شهرهای دیگر ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون است. این ذرات از گلبول قرمز و سفید که 5 میکرون هستند ریزتر بوده و به‌راحتی می‌تواند در اعماق ریه نفوذ کنند. مطالعاتی که روی ترکیبات ذرات آلاینده در شهر تهران انجام شده است نشان می‌دهد که این آلایندگی منشأ احتراقی و انواع سولفات، نیترات و کربن در آن وجود دارد. این نوع آلایندگی تاثیر بیشتری روی سلامت انسان نسبت به آلودگی‌های ناشی از گرد و غبار - که منشا آن معدنی است- دارد.

معاینه فنی باید ضمانت اجرایی داشته باشد

سپس حقانی عضو شورای شهر تهران به موضوع کاهش سن معاینه فنی به چهار سال اشاره کرد و گفت: هرچه طول زمان معاینه فنی کوتاه‌تر باشد بهتر است، البته مسئله مهمتر این است که معاینه فنی به‌صورت حقیقی و واقعی انجام شود. متاسفانه برخی اوقات مشاهده می‌شود که یک نفر در خانه نشسته و فرد دیگری را برای خرید معاینه فنی می‌فرستد. اصل اجرای معاینه فنی این است که با اطمینان خاطر انجام شود و ضمانت اجرایی داشته باشد. در کشور ما نظارت بر اجرای قوانین اهمیت زیادی دارد.

وی تاکید کرد: تعامل بین شورای شهر و شهرداری با دولت امری ضروری است. متاسفانه بعد از دولت آقای هاشمی این تعامل یا وجود نداشته یا بسیار کم بوده است.

رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران با اشاره به اعتبارات بودجه‌های شهرداری تهران گفت: شهرداری‌ها نقش مهمی در سلامت مردم و ارتقای کیفیت زندگی دارند. بسیاری از مشکلات زیست محیطی شهر تهران قابل حل است.

وی ضمن انتقاد از توسعه حمل و نقل عمومی تصریح کرد: در حال حاضر تنها دستگاه7000 اتوبوس داریم درحالی‌که این تعداد باید 12 هزار دستگاه باشد. چه طور هزینه زیادی را صرف ساختن شهر آفتاب می‌کنیم درصورتیکه نیمی از اتوبوس‌ها از رده خارج شده است؟

در حال رفع مشکلات حدود مجاز معاینه فنی هستیم

در ادامه این نشست میزگرد زندی کارشناس تغییرات اقلیم درباره راه‌اندازی سامانه سیمفا گفت: ممکن است سامانه سیمفا در برخی موارد اشکلاتی داشته باشد و تقلباتی صورت گیرد ولی راه‌انداری این سامانه کار بسیار خوبی بوده است. درحال حاضر کارگروه کاهش آلودگی هوا به وزارت کشور ماموریت داده است که ظرف دو ماه آینده سامانه سیمفا را ارتقا دهد تا ظرفیت ثبت اطلاعات در این سامانه به 5000 رکورد برسد و پاسخگوی استعلامات باشد. ما به دنبال رفع مشکلات معاینه فنی هستیم و مکاتباتی با وزارت کشور داشتیم.

معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه اصلی‌ترین وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست در معاینه فنی مصوب کردن حدود مجاز است، اظهار کرد: