کارنامه وزارتخانهای با دو وزیر در دولت یازدهم
تاریخ انتشار: ۶ شهریور ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۵۴۴۳۷۱
وزارت آموزش و پرورش در دولت یازدهم توسط دو وزیر اداره شد و بخصوص در سال پایانی با تغییرات گسترده در سطوح مدیریتی روبرو بود. با این حال موفق شد عملکرد قابل قبولی در بخشهای مختلف از خود به جای بگذارد و در راستای استقرار نظام 3ـ3ـ6 ، برنامه درس ملی و همچنین ارتقای نسبی معیشت معلمان با اجرای طرح رتبه بندی تلاش و کارنامهای عرضه کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش ایسنا، وزارت آموزش و پرورش که گفته میشود به علت برخورداری از 40 میلیون مخاطب در جامعه بزرگترین فصل مشترک دولت و ملت است، امر آموزش و پرورش 13 میلیون دانش آموز در سراسر کشور را بر عهده دارد و علی رغم تمام تنگناهای اعتباراتی و خلاءهای مدیریتیتلاش کرده است تا رضایت مردم و معلمان را در چهارسال گذشته افزایش دهد.
مرکزبررسیهای استراتژیک در هفته دولت،اقدام به انتشار مجموعه اقدامات و دستاوردهای دولت یازدهم در وزارت آموزش و پرورش کرده است که در ادامه خواهد آمد:
عملکرد و دستاوردها
بخش آموزش
برگزاری کلاسهای جبرانی و تقویتی و آمادگی کنکور (ویژه مناطق محروم و کمتر توسعهیافته)،اجرای طرح هدایت تحصیلی و فراهمسازی اجرای آن در پایه نهم وتلاش در جهت برونسپاری برخی رشتهها، بخصوص کاردانش، فنی و حرفهای نیز از دیگر برنامههای این بخش است.
بخش پرورشی و فرهنگی
گسترش نمازخانه در آموزشگاههای کشور، اجرای برنامههای فرهنگی توسعه و ترویج فرهنگ نماز (آموزش عملی وضو و نماز)،اجرای طرح رابطان هستههای مشاوره در مدارس ابتدایی، تشکیل و توسعه فعالیتهای انجمن اولیاء و مربیان در مدارس از دیگر برنامه های این معاونت است.
بخش تربیت بدنی
ایجاد واحد پایگاه سلامت دانش آموزان در استانها، توسعه مدارس مروج سلامت با آموزش هشت رکن سلامت در مدارس، افزایش مسابقات ورزشی دانش آموزان وراهاندازی کانونهای حرکات اصلاحی نیز از دیگر برنامههای معاونت تربیت بدنی است.
بخش نیروی انسانی و فن آوری
افزایش تعداد کتابهای درسی الکترونیکی، ادامه تحصیل معلمان، راهاندازی سامانه آموزشی مجازی ویژه دانشآموزان غیرحضوری و راه دور، هوشمندسازی مدارس غیردولتی وتدوین طرح رتبهبندی معلمان در جهت بهبود معیشت معلمان نیز دیگر برنامههای این بخش هستند.
بخش پژوهش و برنامه ریزی درسی
علاوه بر اقدامات انجام شده در جدول فوق، انتشار و ترویج نوین علمی و آموزشی (نشریات کمک آموزشی رشد) واهمیت دادن به پژوهش بخصوص با اعمال امتیاز به آن برای رتبه بندی معلمان نیز انجام شده است.
بخش فضا و تجهیزات
بهبود سرانه فضاهای آموزشی در نقاط مختلف شهری و روستایی نیز در دولت یازدهم علاوه بر اقدامات فوق انجام شده است.
چالشهای حوزه آموزش و پرورش
چالشهای فرابخشی و بینبخشی
- کم بودن سهم بودجهای وزارت آموزش و پرورش در دولت
- عدم وجود قوانین مدون برای دریافت سهم آموزش و پرورش از مالیات ها و عوارض از نهادها و سازمانهای رسمی و حاکمیتی و غیر دولتی
- وجود مقاومتهای مختلف برای تصویب قوانین حمایت از مشارکت های مردمی در مراجع ذیربط و مقابله با ورود بخش خصوصی در امر آموزش و پرورش
- وجود نهادهای متعدد و متکثر قانون گذار در عرصه آموزش و پرورش
- عدم حمایتهای قانونی و قانونگذارانه مجلس از این وزراتخانه
- همواره مورد نقد و زیر ذربین بودن این وزارتخانه
- اختلاف آموزش و پرورش و وزارت راه و شهر سازی در خصوص احداث و تامین فضاهای آموزشی در کلیه مجموعه های مسکونی با 200 واحد مسکونی
- تداخل امور نظارتی و اختلافات درون دستگاه ها مانند ورود تعزیرات به حریم مدارس و یا دخالت های سازمان بهزیستی در اجرای مصوبات دولت و قوانین مصوب پیش دبستانی
- عدم توان تطبیق برنامه های وزارتخانه با رویکرد کلی دولت در زمینه های برون سپاری و رفع تصدی گیری، جلب مشارکت های مردمی، ایجاد عدالت جنسیتی و همچنین سیاست خصوصی سازی
- عدم اولویت برنامه های آموزش و پرورش در مقایسه با سایر برنامه های دولت
- تاثیر عوامل سیاسی بر فرآیند های تعلیم و تربیت به اشکال مختلف از جمله مصوبات مجلس شورای اسلامی
- دشوار بودن اجرای کل احکام سند تحول به دلیل آرمانی و کلی بودن
- عدم تصویب و اجرای زیر نظام های سند تحول بنیادین، کم توجهی به آموزش و پرورش در برنامه ششم توسعه
- به نظر در این وزارتخانه نتایج عملکردها در طولانی مدت مشخص میشود و تغییرات پی در پی وزراء و حتی تغییر دولت ها باعث نبود تعادل عملکردی در این وزارتخانه میشود
- کم توجهی نظام تربیتی کشور به مقوله کودکان و فقدان التزام عملی به اولویت بخشی برنامه های تربیتی از اوان کودکی
- پر رنگ بودن توجه دولت به اقتصاد و سرمایه گذاریهای تک بعدی در هر یک از شاخههای صنعت، خدمات و کشاورزی؛ بدون توجه به سرمایههای انسانی دوره پیشدبستانی به عنوان سرمایهگذاری مبنایی، موثر، مادامالعمر و پربازده در تمامی جنبههای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی
- عدم باور به اولویت آموزشی همگانی و به خصوص سواد آموزی، آموزشهای عمومی و آموزش پرورش در درجه دوم قرار دارد در مقایسه با آموزش عالی
- فقر فرهنگی جامعه در خصوص سواد حرکتی و بهداشت فردی
چالشهای بخشی و درون سازمانی
چالشهای اقتصادی
- عدم مطالبه و پیگیری وزرای آموزش و پرورش برای دریافت بیشتر بودجه از مراجع دولتی و غیر دولتی
- حجیم بودن بخش پرسنلی این وزارتخانه و اختصاص تقریبا 98 درصد بودجه به این بخش
- عدم استفاده از منابع و امکانات آموزش و پرورش برای کسب درآمد و منافع
- عدم نظارت بر چگونگی هزینه کرد در درآمدهای حاصل از قانون شوراها
- عدم رسیدگی به وضعیت معیشت فرهنگیان، انباشته شدن تقاضاهای معلمان و عدم توجه جدی به تبعیض حقوقی میان آنان و کارکنان دولت،
- عدم راه اندازی صندوق حمایت از موسسان مدارس غیر دولتی
چالشهای نیروی انسانی
- معضلات نیروهای معلم؛ پیری معلمان، سطح پایین تحصیلات معلمان، بی انگیزگی معلمان، کمبود نیروهای پرورشی و تربیتی، کمبود نیروی انسانی متخصص در آموزش دانش آموزان با نیاز های ویژه و استثنایی
- مازاد نیرو در متوسطه دوم و ورود آنها به مقطع ابتدایی در اثر اجرای طرح 6، 3، 3؛
- عدم استقرار نظام راهنمایی و مشاوره در تمام دوره های تحصیلی بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
- عدم تامین اعتبارات مورد نیاز برای برنامه های کیفیت بخشی نظیر تعالی مدیریت مدرسه، برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت و دوره های توانمند سازی معلمان،
- وضعیت معیشت معلمان که استمرار آن منجر به افت کیفی آموزش و پرورش می شود
- کمبود نیروی متخصص و با تجربه با تحصیلات مرتبط و پست سازمانی در حوزه پیشگیری از آسیب های اجتماعی
چالشهای اداری، سازمانی و زیرساختی
- گستردگی سازمانی و دشواری سنجش و مدیریت عملکرد وزارتخانه،
- وجود ایرادات ساختاری بنا به نظر برخی منتقدین، تقویم آموزشی نامناسب
- وجود کاستی ها و محدودیت ها در زیر ساخت های اجرای برنامه های تحولی در آموزش و پرورش،
- عدم تناسب تشکیلات اداری برای اجرای برنامه ها مصوبات،
- مبهم و ناقص بودن ساختار اداری و سازمانی، بخصوص در حوزه انتصاب و کسب پست ها و ارزشیابی فرهنگیان
- پراکندگی روستاهای کم جمعیت و صعب العبور بودن راه آنها
- کافی نبودن قوانین حمایتی در خصوص اجرای برنامه ها و فعالیت ها مخصوصا در حوزه پیشگیری از آسیب های اجتماعی
- نبود دستگاه هماهنگ کننده برای سیاستگذاری و مدیریت برنامه های آموزش های فنی و حرفه ای و کار دانش و نقصان در اجرای برنامه های درسی این رشته.
- ابهام در برنامه درسی ملی ، نا مشخص بودن وضعیت رشته ها و شاخه های تحصیلی ، نا مشخص بودن وضعیت کتاب های درسی
- حضور بیش از ۴۰۰ هزار دانش آموز اتباع در حدود ۲۵ هزار مدرسه ایران
- مجموعا ۷۰ درصد مدارس کل کشور در روستاها مستقر هستند
چالشهای مرتبط با آموزش
- عدم توجه و وجود شاخص هایی برای سنجش کیفیت آموزش،
- نا کافی بودن زیر ساخت ها و استلزامات توسعه آموزش و پرورش پیش از دبستان با کیفیت به ویژه در مناطق محروم و لازم التوجه، مسدود نبودن ورودی و تولید بی سواد،
- کمبود تجهیزات آموزشی
- عدم حمایت موثر از برنامه های جذب کودکان بازمانده از تحصیل ، در مناطق محروم و کمتر برخوردار
- عدم تجهیز مدارس متناسب با تغیر محتوای کتابهای درسی به وسایل کمک آموزشی به دلیل کمبود اعتبارات
- کمبود نیروی انسانی متخصص آموزشی و توان بخشی در کشور
- تحمیل نیروی انسانی فاقد صلاحیت های حرفه ای معلمان دوره تحصیلی ابتدایی (جذب نیروی انسانی که طی سنوات قبل بدون لحاظ نمودن شرایط کیفی و تناسب رشته تحصیلی مناسب استخدام شدهاند
- استاندارد نبودن و کمبود فضای ورزشی مدارس ، عدم تناسب کلاس درس تربیت بدنی با جمعیت دانش آموزی ، کمبود وسایل و تجهیزات ورزشی ، عدم رعایت بهداشت محیط و ایمنی مدارس قدیمی
- کیفیت آموزش نامناسب دانش آموزان بر اساس ارزیابی بین المللی، رتبه بسیار نا مناسب در مقایسه با کشور های منطقه فاصله کیفیت آموزشهای ارائه شده با آموزش و پرورش مورد انتظار در آموزش و پرورش عمومی، اعم از نظری و آموزشهای مهارتی
- عدم هماهنگی سیاستهای آموزش عمومی با سیاستهای آموزش عالی که در مواردی مانند آموزشهای فنی و حرفهای، آزمونهای ورودی به دانشگاهها، مدارس تخصصی و آموزشهای ورزشی و هنری در مقایسه با جهان شکاف معنا داری شکل گرفته است
- پایین بودن ارائه خدمات پرورشی، هنری ، تربیت بدنی و سلامت به دانش آموزان
- شتابزدگی در اجرای نظام جدید آموزشی
- تحصیل قریب ۱۴۰هزار دانش آموز در مدارس استعداد های درخشان کشور
برنامههای راهبردی اولویت دار حوزه آموزش و پرورش
حوزه مالی
- رسیدگی به معیشت فرهنگیان و رفع احساس تبعیض از سوی آنها، در جهت افزایش شان و منزلت اجتماعی، افزایش انگیزه شغلی، و بهبود وضعیت درآمدی و سطح زندگی فرهنگیان با هدف رفع مشغلههای ذهنی معیشت.
- افزایش سرانه مدارس بهویژه در مناطق محروم
- افزایش بودجه و تامین مطالبات و کاهش بودجه های پرسنلی و افزایش بودجههای زیرساختی و کیفیت بخش
- مقرراتگذاری در زمینه اخذ درآمدها و مالیاتهای متعلق به آموزش و پرورش
حوزه آموزشی
- ضرورت تدوین و اجرای برنامه دقیق و جامع در حوزه هدایت تحصیلی و جلب رضایت دانشآموزان و والدین در این حوزه
- اصلاح تقویم آموزشی مدارس، متناسب با بحث آلودگی هوا، و تنوعات آب و هوایی مناطق مختلف کشور و همچنین در راستای بهبود یادگیری و کاهش فاصله بین تعطیلات تابستان
- مبارزه با مافیای کنکور و ضرورت تدوین برنامه ای برای کنار نهادن تدریجی آن با جایگزینی مناسب
- ضرورت توجه بیشتر به رشتههای فنی و حرفهای و کاردانش و انسانی، البته نه با ورود اجباری دانشآموزان به این رشتهها، بلکه با فرهنگسازی و ایجاد انگیزه و نیاز در جامعه
- ضرورت توجه و تدوین برنامهای برای سنجش کیفیت آموزش در مدارس به ویژه در مقاطع ابتدایی و پایه و پرهیز از توسعه صرفا کمی آموزش و پرورش
- توجه حداکثری به آموزش در مقاطع ابتدایی و پایه به ویژه در زمینه کیفیت یادگیری و تخصص معلمان
حوزه ساختاری و اداری سازمانی
- نظارت بر عملکرد مدارس غیردولتی بخصوص در موضوع اخذ کمکها
- رفع موانع خصوصیسازی مدارس و کاهش تصدی دولت در این حوزه
- برنامهریزی و ساماندهی و آمادهسازی مدارس برای تطبیق با فناوری های نوین آموزشی و ورود موبایل و تبلت به مدارس
- اصلاح قوانین اداری و ساختار تشکیلاتی در رابطه با اعطای پستهای، ارزشیابیهای معلمان، سیستم حضور غیاب، و سایر اقتضائات مدیریتی و سازمانی برای کاهش تخلفات و کیفیت بخشی به عملکردها
- توجه به ارتقای کیفیت دانشگاه فرهنگیان، بهویژه در حوزه هیئت علمی و اختصاص و ظرفیتهای کسب دانشجو و شاخصهای آن
- تجهیز مدارس و بهینه کردن امکانات در تمام بخشهای هوشمندسازی و امکانات آموزشی، ایمنی ساختمانی، سیستم های برودتی و گرمایشی متناسب با اقلیم مناطق مختلف
- ساخت مدارس در مسکن های مهر بخصوص در تهران
حوزه نیروی انسانی
- برنامهریزی فوری برای جمعیت کثیر معلمان در شرف بازنشستگی
- تدوین و اجرای سریع برنامهای شفاف برای رتبهبندی معلمان
- استفاده از نیروی متخصص در هر حوزه آموزشی و نظامند کردن الکترونیکی تطبیق تخصص ها با کلاس های ابلاغ شده به معلمان
- توجه و نیازسنجی بومی بخصوص در مناطق دو زبانه و ایجاد راهکارهای قانونی برای این مورد
حوزه مسائل تربیتی، پرورشی و آسیبهای اجتماعی
- توجه جدی و فوری به آسیب های اجتماعی مدارس و ناهنجاری های در حال افزایش در مدارس
به گزارش ایسنا، وزارت آموزش و پرورش در مجموع با چند چالش اساسی و عمده مواجه است:
1- مشکل جدی در حوزه مسائل مالی اعم از تامین معیشت فرهنگیان، پرداخت معوقات و پاداش بازنشستگان، هزینههای زیرساختی و تجهیز مدارس، و کمبود بودجه در تمام حوزههای عملکردی این وزارتخانه که عمدهترین دلیل به تعویق افتادن و یا نقص در برنامهها بوده است.
2- نبود شاخصهای کیفیتسنجی برای سنجش کیفیت آموزش با معیاری استاندارد در کل کشور و وجود سطح پایین کیفیت آموزش در برخی مدارس و در کل پایین بودن کیفیت آموزش در مقیاس شاخصهای بینالمللی
3- گستردگی بیش از حد سازمانی که باعث بینظمی در تشکیلات اداری، وجود انتقادات فراوان، وجود درصد بالای تخلفات و همچنین آسیبپذیر شدن ساختار تشکیلاتی و اداری شده است
4- ابهام شاخصها و امتیازات ارتقاء و کسب پستهای مدیریتی
5- اجرای شتابزده طرحهای آموزشی مختلف بدون نیازسنجی و بررسی تبعات تصمیمات
6- نفوذ شدید مسائل و سلایق سیاسی در وزارتخانه. 6- زیر ذره بین بودن این وزارت خانه و قابل نقد بودن آن از سوی تمام اقشار جامعه به دلیل ارتباطی که با تمام اقشار جامعه دارد
7- حساسیتهای ایجاد شده به حرفه معلمی و دانش آموز سالاری در نوع تدوین مقررات و کاهش شان و اقتدار معلمان در مدارس و سطح عمومی جامعه.
البته به نظر میرسد ساختار تشکیلاتی، شیوه نگاه تربیتی و تغییرات نسلی دانش آموزان و به تبع معلمان در آموزش و پرورش نیاز به یک پژوهش و شناخت عمیق در درجه اول داشته و در درجه بعدی نیازمند به روز شدن و تدوین استراتژی و راهبرد امروزی و متناسب با این تغییرات استکه به نظر میرسد تاکنون این تغییر رویهها یا بعضا واکنشی بوده و یا بالاجبار صورت گرفته، که مستلزم کارشناسی دقیق، نیازسنجی و تدوین راهکار است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۵۴۴۳۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تغییرات کابینه در سال ۱۴۰۲/ چه کسانی از دولت جدا شدند؟
برخی اعضای کابینهی دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۲ از قوه مجریه جدا شدند که در این گزارش نگاهی به این وقایع میاندازیم. - اخبار سیاسی -
به گزارش خبرنگار حوزه دولت خبرگزاری تسنیم، دولت سیزدهم در سال گذشته چندین تغییر را در کابینه و وزیران صورت داد؛ از برکناری یک وزیر گرفته تا استعفای دو عضو دیگر از کابینه و جابجایی دو دولتمرد دیگر. در این گزارش نگاهی به تغییرات کابینه دولت سیزدهم در سال 1402 میاندازیم:
وزرایی که در سال 1402 از مجلس کارت زرد گرفتند** استعفای وزیر آموزش و پرورشفروردین 1402 ماهِ پُر جابجایی در دولت بود؛ 14 فروردینماه سال گذشته رئیسجمهور با استعفای یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش موافقت کرد و رضامراد صحرایی رئیس وقت دانشگاه فرهنگیان را به سرپرستی این وزارتخانه منصوب کرد.
ماجرای رفتن نوری از دولت از این قرار بود که روزهای پایانی سال 1401 پرداخت حقوق معلمان با تأخیر انجام گرفت و انتقادات زیادی علیه وزیر آموزش و پرورش بهوجود آورد بود که رئیسی به معاون اول خود دستور داد موضوع را بدون اغماض بررسی و مقصر را شناسایی و معرفی کند؛ مخبر هم پس از بررسی به رئیسی گزارش داد مقصر اصلی در این زمینه وزارت آموزش و پرورش بوده است.
رضامراد صحرایی 9 خرداد سال گذشته از نمایندگان مجلس رأی اعتماد گرفت و بر کرسی وزارت آموزش و پرورش تکیه زد.
** برکناری ساداتینژاد از وزارت جهاد
22 فروردین 1402 بود که بهادریجهرمی سخنگوی دولت اعلام کرد سید جواد ساداتینژاد وزیر جهاد کشاورزی از این وزارتخانه کنار گذاشته شد و محمد آقامیری رئیس سازمان دامپزشکی سرپرست این وزارتخانه شد.
بعد از آن، محمدعلی نیکبخت که سابقهی معاونت برنامهریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی و همچنین ریاست جهاد کشاورزی سیستان را در کارنامهی خود داشت، از سوی سید ابراهیم رئیسی به مجلس معرفی شد و 30 خرداد 1402 با رأی نمایندگان مجلس، به منصب وزارت انتخاب شد.
** تغییر رئیس سازمان برنامه و بودجه
سخنگوی دولت 22 فروردین خبر جابجایی رئیس سازمان برنامه و بودجهی کشور را اعلام کرد؛ بر این اساس مسعود میرکاظمی جای خود را در ساختمان بهارستان به داود منظور داد.
منظور رئیس وقت سازمان امور مالیاتی بود که جایگزین میرکاظمی شد. بهادریجهرمی گفته بود میرکاظمی از اواسط 1401 به دلیل ناراحتی قلبی چند بار از رئیسجمهور خواسته بود مسئولیتش را به فردی دیگری واگذار کند.
** سجادی رفت؛ هاشمی جایگزین شد
بحث استعفای سید حمید سجادی وزیر وقت ورزش از اوایل سال گذشته بعضاً مطرح میشد؛ بالگرد حامل حمید سجادی وزیر ورزش و جوانان، چهارم اسفند 1401 هنگام فرود در مجموعه ورزشی شهرستان بافت در حالی که نزدیک به نشستن بود سقوط کرد و برخی سرنشینان آن زخمی شدند که به مراکز درمانی انتقال یافتند و اسماعیل احمدی رئیس حوزه وزارتی وزارت ورزش نیز جان خود را از دست داد.
سجادی هم بهدلیل آسیبی که به طحال وی در همان سانحه بالگرد وارد شد، تحت عمل جراحی قرار گرفت و دچار مصدومیت شد. او بهدلیل عارضه ناشی از سقوط بالگرد و ضرورت ادامه درمان، دوبار تقاضای استعفای خود را تقدیم رئیسجمهور کرده بود و رئیسی 20 شهریور کیومرث هاشمی رئیس سابق کمیته ملی المپیک را به مجلس معرفی کرد.
هاشمی 27 شهریور توانست از نمایندگان رأی اعتماد بگیرد و به وزارت ورزش رفت.
** تغییر رئیس مرکز بررسیهای استراتژیک
سخنگوی دولت 2 فروردینماه سال گذشته سومین تغییر را انتصاب محمدصادق خیاطیان رئیس مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری به مدیرعاملی صندوق نوآوری و شکوفایی کشور اعلام کرد. 30 مهر 1402 بود که مصطفی زمانیان معاون سابق وزیر علوم به این منصب انتخاب شد.
بر اساس این گزارش، تاکنون وزارتخانههای صمت، ورزش، تعاون، آموزش و پرورش، جهاد کشاورزی و راه و شهرسازی تغییر کردهاند.
انتهای پیام/