به نقل از «نامه نیوز»

آیا ترامپ توافق هسته ای را بر هم می زند ؟/ بیگدلی: امریکا سیاست ایران آزاری را جایگزین ایران هراسی کرده است/ ایالات متحده دنبال خسته کردن ایران است/ واشنگتن برجام را نقض نمی کند

تاریخ انتشار: ۷ شهریور ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۵۵۲۷۸۹

علی بیگدلی کارشناس مسائل بین المللی در گفت و گو با نامه نیوز، روند منازعه برجامی ایران و امریکا را مورد بررسی قرار داده است. محمد اکبری: سیاست های مقابله جویانه امریکا علیه ایران، با سفر نیکی هیلی به وین، این بار در جهت تحت فشار قرار دادن آژانس برای دخالت بیشتر از آنچه در قوانین آن و همچنین برجام وجود دارد، پی گیری می شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هیلی پس از دیدار با آمانو گفت در برجام مشخص نشده است که مراکزی که از آنها باید بازدید شود جزو سایت های نظامی نباشند. پس آژانس باید دسترسی های خود را افزایش دهد. این روند به واکنش ایران روبرو شد. ایران تلاش می کند شفافیتهای برجام را بیشتر از گذشته یادآوری کند و تبعات نقض آنرا به امریکا گوشزد کند.
چه چشم اندازی در این رابطه وجود دارد؟ رویکرد جدید امریکا چه روندی را باعث خواهد شد؟ در این باره با علی بیگدلی کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید.

سفر نیکی هیلی به وین را چگونه ارزیابی می کنید. چه چشم اندازی برای این موضوع برای امریکا و ایران وجود دارد؟
رویکرد جدید امریکا و سفر هیلی به وین کاری خلاف دیپلماتیک بود. این حرکت برخلاف مندرجات برجام بوده وکار جدیدی است که کلید خورده است. هیلی می خواهد روشهای غیر معمولی بکار ببرد، زن بسیار جراره ای است و جسارت زیادی دارد. او به دیدار آقای آمانو رفت که شاید بتواند کارهایی را پیش ببرد، ولی هدف بیشتر این بود که ایران را تحت فشار قرار دهد. آمریکا در حال حاضر سیاست ایران هراسی را کنار گذاشته و سیاست ایران آزاری را در پیش گرفته است. تمام اقداماتی که صورت می گیرد، هدف آمریکا، آزار و تحت فشار قرار دادن ایران و یک نوع دخالت و دست بردن در سیاست های منطقه ای ماست. یعنی آنچه که بیش از همه آمریکا را از رفتار ایران متاثر می کند، نقشه هایی است که ایران در منطقه دارد و یکی از جلوه های آن تحریم های اخیر است. امریکا اعتقاد دارد ایران درایجاد نابسامانی های منطقه ای سهیم است و رفتارهایش مقابله ای است با حرکتهایی که ایران در منطقه ایجاد می کند. بنابراین آمریکایی ها سیاست ایران هراسی را کنار گذاشتند و استراتژی ایران آزاری را در پیش گرفتند و رفتار آمریکایی ها هم در سوریه و هم در عراق نشان می دهد که آمریکا این وسعت ایران آزاری را گسترش می دهد و باید دستگاه دیپلماسی ما دقیقا مراقب این قضیه باشد. این ایران آزاری در منطقه هم قابل مشاهده است. حمایت آمریکا از کردها و بعضی از نیروهای عرب مخالف بشاراسد که روز به روز بر تعدادشان افزوده می شود و به موفقیت هایی هم در منطقه رقه دسترسی پیدا می کنند، می تواند روزبه روز حوزه های نفوذشان در سوریه را افزایش دهد. امریکا اعلام کرده که فعلا با بشار اسد کاری ندارد. یعنی بر سر ماندن یا نماندن بشار اسد صحبتی نمی کند و دائما هدفش این است که مناطق نفوذ سیاسی، نظامی ایران را مخصوصا در سوریه کاهش دهد و سفری که نتانیاهو به مسکو رفت و با آقای پوتین دیدار کرد، آن هم از همان سیاست های ایران آزاری بود که تلاش کند دست روسیه را از پشت ایران بردارد و منطقه آتش بسی که آمریکا و روس ها در جنوب غربی سوریه ایجاد کرده اند از نظر اسرائیلی خلاء ای است که ممکن است نیروهای ایران در آینده این خلاء را پر کنند درحالی که اینچنین نیست. ولی مجموعه این رفتارها نشان می دهد که آمریکا به دنبال این است که ایران را دچار یک بی سر و سامانی سیاسی کند و ایران را خسته کند و حتی اقداماتی که علیه برجام شکل میگیرد ظاهرا حساب شده است. بنابراین دستگاه دیپلماسی و مقامات نظامی مان باید کاملا مراقب این قضیه باشند و سیاست های منطقه ای و مطلوبی را در واکنش به اقدامات آمریکا در پیش بگیرند.
به نظر شما سیاست خارجی ایران چه روشی را باید به کار ببرد؟ آیا می تواند اتحادهایی در منطقه ایجاد کند تا هزینه های آن روندی را که آمریکا پیش گرفته، کاهش دهد؟ روابط ایران و ترکیه و تحرکات و رفت و آمدهای جدید می تواند در این راستا باشد؟
ما ابزار اعمال فشارمان خیلی کم و محدود است. سفری که آقای باقری به ترکیه انجام دادند به خاطر مسئله اقلیم کردستان بود و باعث نگرانی ما و ترکیه شده و این همه پرسی حتما در ماه سپتامبر اتفاق می افتد و آنها خودمختاری شان را تبدیل به استقلال خواهند کرد. این موضوع برای ما و همینطور برای ترکیه خیلی خطرناک است. درحالی که ما با ترکیه نقاط تضاد زیادی داریم هم در ارتباط با سوریه وهم در ارتباط با دنیای عرب نقاط اختلافمان زیاد است. یعنی نمی توانیم به ترکیه نزدیک شویم. از طرفی در مورد حیدرالعبادی اگرچه به ایران آمد و از ایران هم به خاطر الحشدالشعبی تشکر کرد ولی رفتارهای او نشان می دهد که در آینده نزدیک باز به دنیای عرب برخواهد گشت و تجربه بشار اسد را تکرار نخواهد کرد که از دنیای عرب کناره گیری کرد. ملاقاتی که با وزیر دفاع آمریکا طی چند روز گذشته انجام داد هم نشان می دهد که عراقی ها تمایل دارند برای جذب سرمایه به سمت آمریکا حرکت کنند. علی رغم کمک های بسیار شایانی که در آزادی موصل به عراقی ها کردیم ولی آقای حیدرالعبادی سیاستمدار بسیار ماهر و زیرکی است و به نظر می رسد که هم به دنیای عرب نزدیکتر شود که این از ملاقاتی که با پادشاه عربستان و رئیس جمهور مصر دشت، بر می آید که نشانه هایی از برگرداندن عراق به دنیای عرب توسط اقای حیدرالعبادی است.
به نظرتان در سررسید 90 روزه ای که در اکتبر برای برجام خواهد بود، آمریکا عزم خود را برای نقض برجام جزم کرده یا فعلا این کار را انجام نمی دهد؟
آمریکایی ها تلاش شان این است که با فشارهایی که بر ترامپ وارد می کنند، برجام را بهم نزنند. برجام یک قرارداد نیست بلکه یک پیمان سیاسی است که بین رئیس جمهور آمریکا و ایران بسته شده و چون به تائید کنگره نرسیده، بنابراین یک قرارداد تلقی نمی شود یعنی بار حقوقی ندارد. درواقع رئیس جمهور آمریکا حق دارد و می تواند این توافق را یکسویه بهم بزند. منتها بهم زدن این بسیار بار منفی برای آمریکا خواهد داشت؛ هم در فضای بین المللی و هم در برابر دوستان آمریکا در اتحادیه اروپا و هم با توجه به اختلافاتی که الان بین روسیه و چین از یکطرف و از آمریکا از طرف دیگر است، قاعدتا نباید آمریکایی ها این کار را انجام دهند. درواقع بازی کردن با برجام همان سیاست ایران آزاری است که من به آن اشاره کردم. ولی من تا حدود زیادی می توانم پیش بینی کنم که آمریکا برجام را بهم نخواهد زد.

منبع: نامه نیوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت namehnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «نامه نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۵۵۲۷۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تهدید به بازنگری در دکترین هسته‌ای؛ آیا امیدی برای توافق باقی مانده؟

نشانه‌هایی وجود دارد که تماس‌های مخفی بین ایالات متحده و ایران، نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد پرونده هسته‌ای نیز در جریان است.

به گزارش اکوایران، ایران پس از عملیات پهپادی و موشکی به اراضی اشغالی و پاسخ محدود (رژیم) اسرائیل، ارزیابی کرد که توانسته با بازدارندگی هسته‌ای اسرائیل و اتحاد نظامی اسرائیل و آمریکا به طور مؤثری مقابله کند.

بازنگری در دکترین هسته‌ای

به نوشته استیمسون، ایران با دو دشمن روبروست که هر دو از تسلیحات هسته‌ای برخوردار بوده، در حالی که ایران فاقد آن است. با این حال، در صورت تشدید بیشتر تنش‌ها، ایران به احتمال زیاد برای ایجاد بازدارندگی در برابر حملات آینده، به سمت گریز هسته‌ای پیش خواهد کرد.

در آستانه حمله محدود (رژیم) اسرائیل در ۱۹ آوریل، سرلشکر احمد حق‌طلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت هسته‌ای در مورد لزوم بازنگری در استراتژی هسته‌ای ایران در نتیجه افزایش تهدیدات آمریکا و (رژیم) اسرائیل صحبت کرد. او گفت: «اگر اسرائیل تصمیم بگیرد از تهدید حمله به مراکز هسته‌ای ایران به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند، بازنگری در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گذر از تحفظات قبلی اعلام‌شده توسط کشور، ممکن و قابل‌تصور است».

هم‌زمان، روزنامه شرق مدعی شد امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی تماس‌های آرام خود با آمریکا را نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد موضوع هسته‌ای نیز ادامه داده است.

بن‌بست مذاکرات و توافق موقت

آخرین دور مذاکرات رسمی هسته‌ای در سپتامبر ۲۰۲۲ با پیشنهادی از سوی جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی به پایان رسید که به انجام نرسید.

مذاکره روسیه آمریکا درباره ایران ریابکوف رابرت مالی

ایران خواستار پایان‌دادن به اختلافات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد مسائل پادمان، لغو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران و تضمین ایالات متحده مبنی بر تداوم هرگونه توافق فراتر از دولت بایدن بود. چنین امتیازاتی حاصل نشد.

در غیاب توافق رسمی، آمریکا و ایران در ماه می‌۲۰۲۳ در عمان به تفاهم موقتی دست یافتند که ادعا شده بر اساس آن، ایران متعهد شد که غنی‌سازی اورانیوم را فراتر از ۶۰ درصد انجام ندهد، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانی‌آمریکایی را آزاد کند و در ازای آن، وجوه بلوکه‌شده‌اش توسط آمریکا آزاد گردد. واشنگتن همچنین سیگنال‌هایی فرستاد که تحریم‌های نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد.

هدف از تفاهم موقت میان بِرَد مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای وقت ایران دورزدن کنگره آمریکا بود که در غیر این صورت، فرصت بررسی دقیق و احتمالاً مسدودکردن یک توافق رسمی را داشت. با این حال، اسرائیل با این موضوع مخالفت کرد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (رژیم) اسرائیل در تماس تلفنی ۸ ژوئن ۲۰۲۳ به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که اسرائیل به هیچ توافقی بین واشنگتن و تهران پایبند نخواهد بود.

جنگ‌هایی که سد مذاکرات شدند

همچنین همکاری نظامی ایران و روسیه با واکنش منفی کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا مواجه شد. حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شدت بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ تأثیر گذاشت و عملاً روندی که با ایران در سال ۲۰۰۸ آغاز شده بود را نابود کرد.

جنگ اوکراین

با افزایش قیمت انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی از فشارهای اقتصادی فوری بر ایران کاهش یافت. روسیه و ایران به هم نزدیک‌تر شدند و روایت افول غرب و نیاز به «نگاه به شرق» در تهران قوت یافت.

با این حال، روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه و چین نتایج مطلوبی را برای رشد اقتصادی ایران به همراه نداشت. ایران قرار بود مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا را در عمان در اواسط اکتبر ۲۰۲۳ از سر گیرد. آغاز جنگ غزه مانع از این امر شد، هرچند گزارش شده که دو طرف در ژانویه ۲۰۲۴ برای بحث در مورد حملات حوثی‌ها در دریای دیدار کردند.

در بحبوحه ادامه جنگ غزه و افزایش تنش‌ها میان آمریکا و گروه‌های مقاومت منطقه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و از اواسط ۲۰۲۳، کاهش تولید را معکوس کرده است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران در صورت غنی‌سازی بیشتر، سوخت کافی برای گریز هسته‌ای را در اختیار دارد و زمان لازم برای آن را می‌توان با روز اندازه‌گیری کرد، نه با ۱۲ ماه که توسط برجام تعیین شده بود.

گزینه‌های غرب

هنوز هم برنامه‌هایی روی میز وجود دارد که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را احیا کند. تهران اعلام کرده که عمانی‌ها یک مکانیسم «کم در برابر کم» یا «گام‌به‌گام» مشابه توافق می‌۲۰۲۳ ارائه کرده‌اند. یکی دیگر از احتمالات که توسط علی واعظ و ولی نصر پیشنهاد شده، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای به عنوان راهی برای جبران محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران است.

همچنین گزارش‌هایی از طرح ژاپن برای احیای مذاکرات هسته‌ای به گوش می‌رسد، اگرچه هیچ جزئیاتی منتشر نشده است. ژاپن سابقه‌ای در میانجیگری هسته‌ای ندارد، اما به عنوان میانجی برای دستیابی به آتش‌بس جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کرد.

اگر نهایتاً مرگ برجام اعلام شود، غرب سه گزینه دارد: بازدارندگی، اقدام نظامی یا مذاکرات جدید. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه می‌توانند در صورت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به سطح گریز هسته‌ای، تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را «بازگردانند». ایران تهدید کرده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (مانند کاری که کره شمالی در سال ۲۰۰۲ انجام داد و سپس به ساخت بمب اقدام کرد) خارج خواهد شد.

سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا ایالات متحده در پی حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، تحریم‌های نفتی را تشدید خواهد کرد؟ دولت بایدن تحریم‌های جدیدی را علیه تولید پهپاد و فولادسازی ایران اعلام کرده، اما هیچ اشاره‌ای به تحریم‌های نفتی نداشته است. با توجه به اینکه تنها مزیت توافق فعلی بین دو کشور این بوده که ایران می‌تواند نفت را به چین بفروشد، به احتمال زیاد وضعیت شکننده موجود در طول انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد یافت.

با این حال، حتی اگر بایدن در انتخابات پیروز شود، احتمالاً در مورد کاهش تحریم‌ها علیه ایران با احتیاط عمل خواهد کرد.

ممکن است ایران برای حفظ برجام بر روی کاغذ، تا زمانی که قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ منقضی شود و شورای امنیت دیگر «درگیر» این موضوع نباشد، از اهرم‌های خارج از موضوع هسته‌ای استفاده کند.

جنگ غزه همچنین هم محدودیت‌ها و هم فرصت‌های ایران و گروه‌های مقاومت را برای مقابله با اسرائیل و آمریکا نشان داد. عملیات مستقیم ایران به (رژیم) اسرائیل، تحلیل دقیق‌تری از واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران، خارج از «منطقه خاکستری» را در اختیار تهران قرار داد. ایران با ارزیابی این اطلاعات، می‌تواند برای استفاده در مذاکرات هسته‌ای آتی اهرم فشار به دست آورد.

بهترین راه پیش رو می‌تواند ادامه تعهدات تک‌ماده‌ای از سوی دو طرف بوده و در عین حال، خط‌قرمزها برای جلوگیری از تشدید درگیری در هر دو عرصه هسته‌ای و منطقه‌ای را رعایت کند. با درس‌گرفتن از تجربیات گذشته، هنوز هم یافتن راه‌حلی متوازن برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای بر اساس فرآیندی گام‌به‌گام امکان‌پذیر است.