حج دستاویز سعودی‌ها برای فشار به دیگر کشورها
تاریخ انتشار: ۷ شهریور ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۵۵۸۹۵۰
سیاست های نامعقول و جاهلانه سعودی ها نشان دهنده زوال این حکومت است و مطمئنا با این روش غیر منطقی آنها نباید انتظار اتفاقات مناسب در جهان اسلام باشیم.
خانه ملت: روابط ایران و عربستان سعودی در 1307، بعد از تأسیس حکومت سعودی برقرار شد، ولی سفارت ایران در ریاض در 1309 دایر شد. با این حال مناسبات دو کشور به دلیل تفاوت نگرش ایدئولوژیک دو دولت چندان صمیمانه و مستحکم نبود.بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این مناسبات کم و بیش تا 1322 ادامه یافت. در این سال درگیری‌های خونینی بین شیعیان و مقامات عربستان و اتباع ایرانی و سعودی در گرفت. همچنین یک حاجی ایرانی به نام «ابوطالب یزدی» در ملاء عام، گردن زده شد. این شرایط روابط دو کشور را تیره شد.
دولت ایران طی یادداشتی به وزارت خارجه عربستان نسبت به این اقدام رژیم سعودی اعتراض کرد، اما دولت ریاض اقدام خود را مطابق با قوانین شرع دانست. سفارت ایران نیز که پاسخ دولت را غیرمنطقی می‌دید تأکید کرد تا وقتی که جان و حیثیت ایرانیان در عربستان محفوظ نباشد و دولت عربستان عذرخواهی نکند ایران در سیاست خود نسبت به عربستان تجدیدنظر نخواهد کرد.
دولت سعودی نیز در پاسخ فقط در مورد آینده تضمین‌هایی داد. دولت ایران هم این تضمین‌ها را نپذیرفت و روابط سیاسی خود را با عربستان قطع کرد. بدین ترتیب تا سالها بعد، از عزیمت حجاج ایرانی برای انجام مراسم حج جلوگیری شد. چهار سال پس از این واقعه یعنی در 1326 هیأت حسن نیتی از طرف عربستان سعودی جهت تجدید روابط دو کشور وارد ایران شد. در همین سال سفیر ایران در مصر مجدداً اکرودیته در عربستان سعودی شد.
سیر روابط ایران و عربستان بعد از سقوط حکومت پهلوی فراز و نشیب‌های بسیاری به خود دیده است. عربستان در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران سیاست احتیاط، سکوت و نظارت را در پیش گرفت، ولی پس از مدتی هیأتی بلندپایه به سرپرستی دبیرکل «رابطه العالم اسلامی» را برای تبریک پیروزی انقلاب اسلامی به ایران فرستاد.
در سال 1363 حادثه ربوده شدن یک فروند هواپیمای سعودی و فرود آن در فرودگاه مهرآباد و اقدامات مثبت جمهوری اسلامی ایران در پایان دادن به این حادثه، باعث شد روابط دو کشور تا حدودی رو به بهبود نهد. در همین مرحله، در 1364 سفر وزیرخارجه عربستان به جمهوری اسلامی و سفر وزیر خارجه وقت ایران به عربستان رخ داد. این سفرها باهدف بهبود روابط و حل پاره‌ای از مشکلات فیمابین چون حج و جنگ ایران و عراق صورت گرفت، اما نتیجه‌ای در پی نداشت. در 1365، عربستان برای فشار بر جمهوری اسلامی ایران و با افزایش صدور نفت، قیمت را کاهش داد که به تیرگی مجدد در روابط دو کشور انجامید.
سردی حاکم بر روابط دو کشور و تشدید آن توسط امریکا با هدایت جریانات منطقه‌ای بر ضد ایران، همچنین شهادت 400تن از حجاج ایرانی در مراسم حج 1366 که اعتراض شدید جمهوری اسلامی رابه دنبال داشت ، تیرگی روابط دو کشور را به اوج خود رساند. سرانجام در ششم اردیبهشت 1367 عربستان اقدام به قطع یک جانبه مناسبات سیاسی با جمهوری اسلامی ایران کرد و این قطع رابطه حدود سه سال به طول انجامید.
اولین دیدار مقامات ایران وعربستان بین وزرای خارجه دو کشور در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد ـ شهریور 1369 ـ و دیدار بعدی در ژنو انجام گرفت. در 15 اسفند 1369 نیز وزرای خارجه دو کشور در مسقط با هم ملاقات کردند.
به دنبال این دیدار در 27 اسفند 1369 بیانیه مشترکی در زمینه برقراری مجدد روابط سیاسی دو کشور همزمان در تهران و ریاض منتشر شد. سعودالفیصل وزیر خارجه عربستان پس از دیدار با ولایتی وزیر خارجه وقت در مصاحبه‌ای اعلام کرد، عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در حل تمام مشکلات فی مایبن به تفاهم رسیده‌اند.
سرانجام پس از سه سال قطع رابطه سیاسی، در پی مذاکرات وزرای خارجه دو کشور، تجدید روابط متقابل اعلام شد و مقامات تهران و ریاض در فروردین 1370 سفارتخانه‌های خود را در پایتخت‌های یکدیگر گشودند.
قطع رابطه ای از ترس چرخ اش موازنه قدرت به نفع ایران
در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به جایگاه منطقه‌ای و اختلافات ایدئولوژیک جمهوری اسلامی ایران و عربستان روابط این دو کشور پر از فراز و نشیب و بعضا همراه با تخاصم‌های دیپلماتیک بوده است ، چنان که در مقطعی پس از کشتار 275 زائر ایرانی در مکه در مراسم برائت از مشرکین در سال 1366 مسئله تیرگی روابط دو کشور به حد اعلی رسید و هشت ماه بعد از این کشتار، عربستان سعودی به صورت یک جانبه به قطع مناسبات خود با ایران اقدام کرد و به دیپلمات‌های ایرانی مقیم عربستان یک هفته مهلت داد که ایران را ترک کنند، ایران نیز متعاقبا به دستور امام خمینی(ره) اعزام زائران به سفر حج واجب را متوقف کرد و آن را برای مدتی تحریم کرد .
بعد از اتمام جنگ هشت ساله، حمله عراق به کویت و محکومیت این اقدام از سوی ایران، روابط سیاسی این دو کشور بعد از سه سال با بازگشایی سفارت و کنسولگری در ایران و عربستان در سال 1370 وارد مرحله جدیدی شد .
اما این تمام ماجرای روابط دو کشور طی این سالها نبود، اتفاقی که در فرودگاه جده در هنگام بازگشت زائران ایرانی رخ داد، روابط دو کشور را بیش از پیش متاثر کرد چنان‌که پای احساسات ملی نیز به میان آمده است ، داستان از جایی آغاز شد که در هنگام بازگشت تعدادی از زوار ایرانی از حج عمره، در فرودگاه جده دو مامور عربستانی به دو نوجوان پسر ایرانی تعرض کردند و جمهوری اسلامی ایران خواستار حفظ امنیت و کرامت زائرین اش شد.
این تمام ماجرا نبود، بی تدبیری و بی کفایتی حکام سعودی در برگزاری مراسم حج تمتع و بشهادت رسیدن هزاران نفر از زائرین بیت الله الحرام و جمعی از هموطنان عزیز کشورمان و البته عدم همکاری ماموران و مسئولان سعودی باعث شد که شاهد موضع گیری قاطعانه مقام معظم رهبری در این خصوص باشیم. موضع گیری که پس از آن مسئولان سعودی را وادار به عقب نشینی از مواضع سابق خود کرد.
سران بی کفایت سعودی در سال 93 باعث داغدار شدن هزاران خانواده مسلمان در سراسر جهان شدند و وقیحانه نیز حاضر به پذیرش خطاها و اشتباهات خود نیستند و با بی شرمی تمام نیز در حادثه سقوط جرثقیل در مسجد الحرام و پس از آن در مراسم رم جمرات در منا مقصر را حاجیان دانسته و خود را از تمام اتهامات مبرا دانستند.
این مواضع و بی تدبیری های حکام سعودی طی سالهای اخیر و اقدام به ترویج تفکر تکفیری و حمایت های مادی و معنوی از تروریست های در منطقه با موضع گیری های قاطعانه جمهوری اسلامی ایران مواجه شود و اوج این تقابل در اعدام شیخ نمر روحانی برجسته این کشور بوجود آمد و سعودی ها که قافله را طی این سالها از دست داده بودند برای پیش دستی کردن، بحث تجمع مقابل سفارت این کشور را بهانه ای برای قطع رابطه با تهران اعلام کرده و پس از آن به دنبال یاری کشی از بین کشورهای هم پیاله خود راه افتادند.
قطع روابطی از جنس بدخواهی و بدذاتی
با نگاهی به اتفاقات چندین ساله گذشته بین عربستان و ایران در صحنه های منطقه ای و بین المللی به این نتیجه می رسیم که همه موضع گیری های این کشور علیه ایران برنامه ریزی شده و از پیش دیده شده است.
قطع روابط دیپلماتیک با یک کشور همسایه مهم، امر ساده ای نیست که به بهانه حمله چند نفر به ساختمان کنسولگری یک کشور صورت گیرد و به استناد آن، همه روابط دیپلماسی، سیاسی و اقتصادی را با آن قطع کند و پس از آن نیز به هر وسیله ای چنگ بزند تا نهایت خشم و دشمنی خود را با همسایه اش ابراز نماید !
نگاهی گذرا به چالش ها و اختلاف دیدگاه ها و رویکردهای موجود بین دو طرف تاکید می کند که نباید انتظار افق های روشن در آینده مناسبات دو کشور داشت.
نگاه طایفه ای و افراطی سعودی ها، دخالت در مسائل داخلی دیگر کشورهای مسلمان از جمله عراق، سوریه، لبنان و بحرین، حمایت مالی گسترده از گروه های تروریستی ، اختلاف افکنی در رویکردهای سیاسی منطقه ای و بین المللی، واگرایی در منافع و اهداف داخلی و خارجی، پیشینه و سوابق جنایت بار سعودی ها در منطقه و غیره همه مسائل و موضوعاتی هستند که کارنامه سیاه وهابیت ریاض نشین را سنگین تر کرده است.
تقابل و رقابت با ایران به هیچ عنوان به صلاح عربستان نیست
حشمت الله فلاحت پیشه نماینده مردم اسلام آباد غرب و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به تحولات جهانی و به قدرت رسیدن ترامپ در آمریکا اظهار کرد: با توجه به اینکه ترامپ به دنبال سیاست های یک جانبه و به دست آوردن پول کشورهای عربی است، نوع نگاه وی به این کشورها کاملا استثماری می باشد.
وی با بیان اینکه ترامپ از حمایت عربستان در انتخابات ریاست جمهوری از نامزد دموکرات ها، بشدت ناراحت است و مواضع اش علیه ایران نیز تند تر از دولت های قبلی نیست، تصریح کرد: سعودی ها با این شرایط به دنبال این هستند که دوباره خود را به ایران نزدیک کنند و حتی شاهد هستیم که حاضر به همکاری در کاهش قیمت نفت، مسئله حج و مسائل دیگر شده اند.
فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه سعودی ها می دانند که تقابل و رقابت با ایران در منطقه و جهان اسلام به هیچ عنوان به صلاح آنها نیست، گفت: همگان می دانند که ایران بازوی توانمند و قوی جهان اسلام برای مقابله با دشمنان است و وحدت و ثبات در بین مسلمانان را دنبال می کند.
وی با بیان اینکه هنوز هم می توان مناسبات دو طرف را بر اساس عرف دیپلماتیک حفظ کرد، گفت: مطمئنا جمهوری اسلامی ایران اجازه نمی دهد که هیچ کشوری برای برقراری ارتباط برای ما پیش شرط تعیین کند، چرا که اساس عزت، حکمت و مصلحت در برقراری روابط با دیگر کشورها در سرلوحه ارتباط با دیگر کشورها می باشد.
دست های آلوده عربستان به خون هزاران بی گناه در جهان اسلام
هادی شوشتری نماینده مردم قوچان و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بیان داشت: حسن برخورد و برقراری ارتباط با کشورهای جهان اسلام و همسایگان جز اولویت های ایران می باشد، ولی در این برقرار به هیچ عنوان حاضر نیستیم عزت و سربلندی خود را از دست بدهیم.
وی با بیان اینکه داشتن روابط و مناسبات فی مابین و دوطرفه با کشورهای اسلامی به خاطر داشتن مبانی مشترک عقیدتی جز اولویت های ایران بوده است، تصریح کرد: کشور سعودی طی سالهای اخیر رفتارهای خارج از عرف دیپلماتیک و بین الملل انجام داده که به هیچ عنوان قابل پذیرش برای دیگر کشورها نیست و باید آنها را اصلاح کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه احترام متقابل و دست برداشتن از اقدامات خصمانه، جلوگیری از ترویج تفکر وهابیت و حمایت از گروه های تروریستی منطقه خواسته جهان اسلام از عربستان سعودی می باشد، اظهار کرد : مطمئنا این کشور که خود دست های آلوده به خون هزاران بی گناه را در کارنامه دارد، نمی تواند برای کشوری همچون ایران که تمام تلاش خود را برای وحدت جهان اسلام تلاش می کند، پیش شرط تعیین نماید.
وی با تاکید بر اینکه هیچ کشوری نمی تواند برای برقراری ارتباط با جمهوری اسلامی ایران شرط تعیین و ما را مجبور به پذیرش آن بکند، گفت: احترام متقابل به حاکمیت تمامی کشورهای و عدم دخالت در امور آنها از سیاست های همیشگی جمهوری اسلامی ایران بوده و در راستای وحدت و قدرت جهان اسلام نیز از هیچ کوششی دریغ نکرده است.
شوشتری افزود: این حکام سعودی هستند که باید در مواضع و اقدامات خارج از عرف بین الملل و دیپلماتیک خود اصلاحاتی انجام دهند تا اوضاع در منطقه بهبود یابد و بعد از این کارها می توان از موضع حکمت، عزت و مصلحت روابط با این کشور را باز مهندسی کرد.
دلارهای نفتی سعودی که بوی خون می دهند
اردشیر نوریان نماینده مردم شهرکرد و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: اقدامات عربستان سعودی طی سالهای اخیر برای تولید ناامنی و خشونت در منطقه و جهان اسلام باعث ایجاد خسارت های فراوانی به کشورهای مسلمان شده است و کشوری که با برادران دینی خود اینگونه رفتار می کند، مطمئنا جایگاهی در نزد دیگر کشورها ندارد.
وی با اشاره به اینکه سعودی ها طی این سالها با دلارهای نفتی خود باعث ریخته شدن خون هزاران انسان بی گناه و مسلمان شده است، گفت: اقدامات خصمانه و مخرب سعودی ها علیه ایران نشان دهنده دشمنی های پایان ناپذیر آنها با کشورمان است.
نوریان با بیان اینکه سعودی ها در جایگاهی قرار ندارند که برای ایران پیش شرط تعیین و ما را مجبور به قبول خواسته های غیر منطقی و خارج از چارچوب های بین المللی بکنند، تصریح کرد: همگان به نقش مخرب و منفی سعودی ها در صدور تفکر تکفیری و خشونت در منطقه آگاه هستند، پس چنین کشوری باید نسبت به موضع گیری های خود دقت بیشتری به خرج دهد.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه تا زمانی که حکام سعودی از مواضع مخرب و اقدامات خصمانه خود علیه ایران دست برندارد ، برقراری روابط معنای ندارد، گفت: سیاست های نامعقول و جاهلانه سعودی ها نشان دهنده زوال این حکومت است و مطمئنا با این روش غیر منطقی آنها نباید انتظار اتفاقات مناسب در جهان اسلام باشیم.
منبع: فردا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.fardanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فردا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۵۵۸۹۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
همۀ دوستان و دشمنانِ خاورمیانه در روایت نیویورک تایمز
تاریخ انتشار: 20 آوریل 2024
نویسنده: دنیل لِوی
مترجم: لیلا احمدی
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
دربارۀ نویسنده:
«دنیل لوی» رئیس پروژۀ ایالات متحده در خاورمیانه و مذاکره‌کنندۀ سابقِ «صلح برای اسرائیل» است.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
عصر ایران/ ترجمه: «بنیامین نتانیاهو» (نخست وزیر اسرائیل) در مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر، نقشه‌ای با عنوان «خاورمیانۀ جدید» نشان داد و تأکید کرد روابط اسرائیل با کشورهای عربی به ایجاد کریدور صلح از هند تا خلیج فارس و خاورمیانه کمک می‌کند. یک هفته بعد، اسرائیل به «جیک سالیوان» (مشاور امنیت ملی ایالات متحده)، اعلام کرد: «اکنون خاورمیانه آرام‌تر از دو دهۀ گذشته است.»
ظرف 6 ماه خیلی چیزها تغییر کرده. اشغال سرزمین‌های فلسطینی به‌دست اسرائیل که روزگاری به صلح و ثبات در منطقه خوش‌بین بود، دوباره از سر گرفته شده است. حالا جنگِ اسرائیل و حماس به کشورهای همسایه نیز سرایت کرده. موشک‌ها در سراسر خاورمیانه پرتاب می‌شوند و ایران و اسرائیل برای بار نخست، حملات مستقیمِ موشکی و پهپادی را از سر می‌گذرانند.
ما برای بررسی و تبیینِ آنچه میان بازیگران کلیدیِ منطقه در جریان است، شبکه‌ای متشکل از دوستان و دشمنان و کشورهای درگیر را ترسیم کرده‌ایم؛ این شبکه به ما نشان می‌دهد وضعیت کنونی تا چه‌حد بحرانی و مخاطره‌آمیز است. قصد داریم روابط دوستانه، خصمانه و پیچیدۀ بین کشورها و نیروهای اصلیِ خاورمیانه را بررسی کنیم.
در یک‌گوشۀ میدان استراتژیک، اسرائیل و آمریکا پهلو گرفته‌اند. دولت ایالات متحده سالانه میلیاردها دلار کمک مالی و تسلیحاتی به اسرائیل ارسال می‌کند و همواره حامی اصلیِ ارتش این کشور بوده است. نزدیکیِ این کشورها به زمان تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸ و «جنگ سرد» باز می‌گردد؛ زمانی‌که اسرائیل با آمریکا برای مقابله با نفوذ شوروی در خاورمیانه هم‌پیمان شد.
حالا دیگر حمایتِ سرسختانه از اسرائیل برای ایالات متحده منافع چندانی ندارد. اسرائیل روابط مستحکمی با چین برقرار کرده، روابط خود را با روسیه قطع نکرده و از اوکراین حمایت نظامی نمی‌کند؛ درنتیجه، حمایت آمریکا از اسرائیل، به رفتار وحشیانۀ این کشور با فلسطینی‌ها انجامیده که سراسر منطقه و فراتر از آن را پریشان و منزجر کرده است.
ایران، سوریه و حوثی‌ها، نیروهای سیاسیِ مسلحی هستند که بر بخش وسیعی از یمن احاطه دارند و موضع خصمانه‌ای در قبال اسرائیل گرفته‌اند. اسرائیل هم با تعداد انگشت‌شماری از کشورهای همسایه، روابط رسمی و دیپلماتیک دارد.
درحال‌حاضر، ترکیه، سوریه، لبنان، افغانستان، عراق، ایران، پاکستان، مصر، هندوستان، قطر، عربستان سعودی، سودان، عمان، یمن و اتیوپی با اسرائیل روابط رسمی ندارند. اسرائیل درحال نبرد با حماس است؛ گروهی که از سال ۲۰۰۷ کنترل غزه را در دست دارد. حماس حملات ۷ اکتبر را رهبری کرد و حدود ۱۲۰۰ اسرائیلی را از بین برد.
قطر از دیرباز به تشویق اسرائیل و با حمایت آمریکا به غزه کمک مالی می‌کند. [کار به جایی رسیده که حالا] دولت نتانیاهو قطر را به‌خاطر این حمایت‌ها شماتت می‌کند و بر این باور است که حمایت قطر به قدرت‌گرفتنِ حماس انجامیده است. روابط اسرائیل با قطر پیچیده است. ایالات متحده این کشور کوچک و غنی از گاز طبیعی را دوست خود می‌داند و پایگاه هوایی بزرگی در این کشور دارد.
قطر در مناقشات مختلف از جمله جنگ کنونیِ اسرائیل و حماس با ایالات متحده هماهنگ بوده و همیشه نقش میانجی را ایفا کرده است. البته دوستی این دو کشور در سال ۲۰۱۷ خدشه‌دار شد. داستان این بود که «دونالد ترامپ» (رئیس‌جمهور وقت) از محاصره و تحریم قطر به سرکردگیِ عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی حمایت کرد. روابط قطر با عربستان سعودی پس از پایان بحران دیپلماتیک قطر و محاصرۀ اقتصادی در سال ۲۰۲۱ بهبود یافت و اینک پرزیدنت بایدن بسیار بهتر از سلف خود با این کشور در ارتباط است.
به تنگناکشاندن و تحریم قطر فقط یک نمونه از اقدامات متهورانه و ژئوپلیتیکیِ «محمد بن سلمان» (ولیعهد سعودی) در سالهای اخیر بود. عربستان سعودی در سال ۲۰۱۵ یک‌سلسله عملیات نظامی را علیه حوثی‌ها در یمن آغاز کرد. سال گذشته، شاهزاده محمد به استقبال «بشار اسد» (رئیس‌جمهور سوریه) رفت تا این کشور را به اتحادیۀ عرب بازگرداند.
پیش از حملۀ ۷ اکتبر، سعودی‌ها به رهبری آمریکا در حال مذاکرۀ جدی برای به‌رسمیت‌شناختنِ اسرائیل بودند. خشم اعراب از اقدامات اسرائیل در غزه، پیشرفت به سوی توافق را دشوارتر کرده است. حماس که گرفتار جنگی نامتقارن است، به‌خوبی از این تحولات آگاه است و ممکن است به گاهِ حمله، عواقب آن را پیش‌بینی کرده باشد.
اسرائیل انگیزۀ زیادی برای تقویت روابط با عربستان سعودی دارد. تأییدگرفتن از ثروتمندترین کشور عربی می‌تواند راه را برای به‌رسمیت‌شناختنِ سایر مللِ مسلمان باز کند و مهمتر آنکه سبب شود توجه منتقدان از رفتار اسرائیل با فلسطینیان به جانب دیگری معطوف شود. عربستان سعودی به‌نوبۀخود از دسترسی مستقیم به ظرفیت نظامی و فناوری اسرائیل سود خواهد برد، اما منافع اصلی‌اش در گرو توافق با اسرائیل و ارتقاء روابط با متحد و حامی اصلی اسرائیل یعنی ایالات متحده است. دولت بایدن ابتدا نسبت به عربستان سعودی و ولیعهد جاه‌طلبش سرد بود، اما با تمرکز بر چین، روسیه و اوکراین، این غول نفتیِ عربی را هم‌پیمانی ضروری در مدیریت تهدیداتِ جهانی و منطقه‌ای یافت.
قدرت سیاسی ایران نیز روبه‌رشد بود و تلاش‌های هسته‌ای را از سر گرفته بود. عربستان سعودی در بسیاری از نگرانی‌های ایالات متحده و اسرائیل در مورد ایران شریک است، اما گزینه‌های خود را باز نگه داشته و روابط دیپلماتیک خود را با تهران در توافقی که سال گذشته با میانجی‌گریِ چین انجام شد، از سر گرفت و تعمیق بخشید. شکست ایالات متحده از صدام حسین در عراق که بزرگ‌ترین دشمن منطقه‌ای ایران است و خلاء قدرتِ ناشی از قیام‌های بهار عربی در سال ۲۰۱۱، ایران را واداشت تا نفوذ خود را در خاورمیانه افزایش دهد.
متحدان ایران، حوثی‌ها، شبه‌نظامیان مستقر در عراق، بشار اسد در سوریه و حزب‌الله (جنبش سیاسی و مقاومتِ لبنان) هستند که همگی در سالهای اخیر قدرت یافته‌اند. آنها همراه با حماس، «محور مقاومت» علیه اسرائیل و ایالات متحده را تشکیل می‌دهند.
اسرائیل شواهدی در دست ندارد که نشان دهد ایران مستقیماً در حملۀ ۷ اکتبر حماس دست داشته است، اما ایران به تأمین مالی و آموزش اعضای حماس کمک می‌کند و بسیاری از متحدان ایران درگیر عواقبِ این همراهی هستند. حوثی‌ها کشتی‌هایی را که در دریای سرخ به نام اسرائیل یا حامیانش ثبت شده بودند، هدف قرار دادند و در پاسخ، به فرمان ایالات متحده بمباران شدند.
حزب‌الله و اسرائیل سراسر مرز لبنان را آتش‌باران کرده‌اند. دامنهٔ این درگیری می‌تواند به همه‌جا سرایت کند و سراسر منطقه را به آتش بکشد. مقامات ارشد نظامی ایران در حملۀ اسرائیل به سفارت این کشور در سوریه کشته شدند و ایران با حملاتِ پهپادی و موشکی تلافی کرد. باتوجه به روابط متخاصم نیروهای سیاسی در منطقه، تحریکات بیشتر از سوی دولتِ راست‌گرای نتانیاهو می‌تواند جرقه‌ای بر التهابات کنونی باشد و خاورمیانه را به برپاییِ جنگی فراگیر سوق دهد.
شبکه‌ای که ترسیم کرده‌ایم، از نظر گستردگی جامع نیست و همۀ نیروهای سیاسی را در بر نمی‌گیرد. دو کشور همسایۀ اسرائیل نیز معاهدات صلح‌آمیزی با این کشور دارند، ولی در طرحِ دوستان و دشمنان، گنجانده نشده‌اند. مصر درگیر تلاش‌های میانجی‌گرانه با حماس است. در اردن اما خشم عمومی آشکار و ملموس است و اغلب به خیابان سرازیر می شود. دامنۀ خشم و خشونت در پی همکاری اردن در پاسخ به حملۀ موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل افزایش یافته است.
کشورهایی که بر مبنای «توافق ابراهیم» روابط خود را با اسرائیل عادی کرده‌اند، از این نمودار مستثنی هستند. این کشورها عبارت‌اند از: بحرین، امارات متحده عربی، سودان و مراکش. این روابط در فشار شش‌ماهۀ جنگ ثابت مانده‌‌اند. اسرائیل ده‌ها هزار غیرنظامی فلسطینی را به قتل رسانده و انفعال این کشورهای عربی، هر پندار ساده‌لوحانه‌ای مبنی بر ارزش توافق ابراهیم را از بین برده است. این توافق نمی‌تواند به تحقق حقوق و آزادی‌های فلسطینیان کمک کند.
ما رهبری فلسطین را با حماس مشخص می‌کنیم نه «سازمان آزادی‌بخش فلسطین» به رهبری فتح و بازوی حکومتی عاجزش در کرانۀ باختری یعنی «تشکیلات خودگردان فلسطین». سلطۀ اسرائیل بر فلسطینی‌ها روزبه‌روز شدت می‌گیرد و شهرک‌سازی‌های غیرقانونی گسترش می‌یابد، اما سازمان آزادی‌بخش کماکان به همکاری با اسرائیل ادامه می‌دهد. تقاضا برای تغییرات سیاسی در جامعۀ فلسطین، در داخل و خارج از کشور بسیار زیاد و مستثنی‌كردن حماس از ترتیبات سیاسیِ آیندۀ فلسطین دشوار است.
دولت‌های ایالات متحده همواره در تلاش برای گریز از درگیری‌های خاورمیانه بوده‌اند؛ به‌ویژه در پی تهاجم فاجعه‌بار آمریکا به عراق که با تمرکز شدیدتر آمریکا بر چین و روسیه تسریع شده است. دولت‌های ترامپ و بایدن در چارچوب پاکس امریکانا - (Pax Americana) به معنای «صلح آمریکایی»، مدل‌سازی شده براساس پاکس رومانا، اصطلاحی در باب صلح نسبی در جهان با نقش مستقیم ایالات متحده و همکاری نظامیِ تنگاتنگ با متحدان منطقه‌ای- اهداف مشخصی دارند که همکاری نزدیک‌ِ اسرائیل و کشورهای عربی را ایجاب می‌کند.
هزینۀ هنگفت انسانی و هراس‌افکنیِ ناشی از اقدامات اسرائیل در غزه، این گزینه‌ها را کاهش داده است. علاوه‌براین، درهم‌شکستن اسطورۀ شکست‌ناپذیری اسرائیل، کاستی‌های اطلاعاتی و عملیاتیِ نیروهای دفاعی‌‌اش از هفتم اکتبر و افراط‌گرایی فزایندۀ دولت اسرائیل، سبب شده است که بسیاری از کشورهای عربی تمایل کمتری به برقراری رابطه با اسرائیل داشته باشند.
کشورهای منطقه در سالهای اخیر به‌خودی‌خود تنش‌زدایی را انجام داده‌اند. محاصرۀ قطر به رهبری امارات متحده عربی و عربستان سعودی به پایان رسید و کشورهای حاشیۀ خلیج فارس به میدان گفتگو بازگشتند. ما ترکیه را هم از این شبکه خارج کرده‌ایم ولی باید توجه داشت که ترکیه موانع را در سراسر منطقه از بین برده است. عملیات نظامی به رهبری عربستان سعودی در یمن به پایان رسید و در مارس ۲۰۲۳، چین با میانجی‌گری موفقیت‌آمیزش، روابط بین دو کشور سنگین‌وزنِ منطقه یعنی ایران و عربستان سعودی را دوباره برقرار کرد.
بررسی شبکۀ روابط دوستان و دشمنان به ما نشان می‌دهد که آمریکا هنوز تا حدودی در این منطقه گرفتار است. چین و روسیه درحال‌حاضر جایگزین ایالات متحده شده‌اند و با کشورهای منطقه روابط مسالمت‌آمیزی دارند. اتحاد ایالات متحده با اسرائیلی که به نظر می‌رسد تمایلی به تغییر مسیر ندارد، گزینه‌های آمریکا را محدود می‌کند.
مسئلۀ فلسطین در سطح بین‌المللی، اسرائیل را به‌عنوان رژیم آپارتاید معرفی کرده است. به گفتۀ وزارت بهداشت غزه، حملات اسرائیل در غزه به کشتار حدود ۱۴هزار کودک انجامیده، شهرها را درهم‌کوبیده و به بحران انسانی دامن زده است. بااین‌حال، ایالات متحده همچنان به تسلیح اسرائیل و حمایت از دولت نتانیاهو در سازمان ملل ادامه می‌دهد. این حمایت ممکن است آمریکا را در تنگنا قرار دهد و مشکلات عدیده‌ای به وجود بیاورد.
در میانۀ تنش‌های کنونی، تصور گذار به سمت تنش‌زدایی منطقه‌ای که در پی تأمین حقوق و عدالت برای فلسطینی‌ها است، دشوار است. وسعتِ جنگ کنونی در غزه، استراتژی‌های بی‌چون‌وچرای دولت‌ها را تغییر داده است و می‌تواند حاکی از گشایش‌هایی باشد که پیش از این محال به نظر می‌آمد.
محکومیت بدوی توماج صالحی به اعدام