به نقل از «بی باک نیوز»

خاطره‌نویسی مهم‌ترین حیثیت فرهنگی کشور پس از انقلاب است

تاریخ انتشار: ۸ شهریور ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۵۶۷۳۸۹

هدایت الله بهبودی نویسنده و تاریخ‌نگار می‌گوید: نهضت خاطره‌نویسی پس از انقلاب به وجود آمد و مردم نقش گسترده‌ای در آن داشته‌اند.

به گزارش بی‌باک به نقل ازروابط عمومی هفدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس نشست تخصصی جایگاه خاطرات دفاع مقدس در چشم انداز فرهنگی – اجتماعی و عرصه‌های تمدن سازی اسلامی با حضور هدایت الله بهبودی، محمدرضا کائینی، امیرشهریار امینیان، نصرت الله صمدزاده و اصحاب رسانه به میزبانی خبرگزاری فارس برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این جلسه، هدایت الله بهبودی ضمن اشاره به این که پرداخت هزینه برای جمع آوری خاطرات دفاع مقدس کار بیهوده‌ای نیست، گفت: هیچ وقت بانک مرکزی از خرید و انباشت طلا خسته نمی‌شود و یا ساخت سد برای جمع آوری آب کار بیهوده ای نیست. در زمینه خاطرات نویسی و جمع‌آوری آن نیز چنین است و ما به‌درستی از این موضوع بهره‌مند شدیم و به تولید خاطرات پرداختیم. اما آن چه که مهم است و باید مورد ارزیابی قرار گیرد، نحوه استفاده از این تولیدات و ضریب نفوذ آن است. قطعا هزینه کردن برای خاطرات و جمع آوری آن، امری ضروری و بدیهی است و همه باید از این گنجینه ارزشمند محافظت کنند.

هدایت الله بهبودی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن پاسخ به این سوال که آیا در منابع، به درستی به آرشیو خاطرات مراجعه می‌شود یا خیر؟ گفت: ‌خاطرات پس از انقلاب یکی از مهم ترین حیثیات فرهنگی کشور است. برای برون داد دو واقعه مهم یعنی پیروزی انقلاب اسلامی و 8 سال دفاع مقدس، به هیچ چیز به جز خاطرات متوسل نشده ایم که بی‌نظیر است. من از این موضوع به نهضت خاطره نویسی یاد میکنم که پس از انقلاب به وجود آمد و مردم نقش گسترده ای در آن داشتند چرا که مایل بودند در مورد چیزی که خودشان به دست آوردند، خودشان حرف بزنند. علاوه‌بر این، خاطره نرم ترین و مردم پسند ترین بخش تاریخ است که با جامعه تماس دارد. خاطره به عنوان یکی از مصالح سازنده تاریخ، آشتی با جامعه است و بیش از پیش باید از آن استفاده نمود. در حقیقت مردم استقبال بیشتری از کتاب خاطرات به نسبت یک کتاب قطور تاریخی انجام می‌دهند. اگر خاطره بتواند بخشی از حافظه تاریخی ما را بسازد، پس باید به بهترین نحو از ان استفاده کنیم.

وی در بخش پایانی اظهارات خود نیز عنوان داشت: خاطره نویسی یکی از ارزشمندترین اتفاقات ادبی در کشور بوده است که با وجود بزرگ نمایی ها باز هم مورد اعتماد است. به نظرم خاطره گویی و خاطره نویسی امری ممدوح است و حیف است که به خاطر بعضی اشکالات منزلت آن را پایین بیاوریم. این پدیده ی فرهنگی میتواند با قرار گرفتن در فرآیند درست خود، تولید موثر در جامعه داشته باشد. باید توجه داشت که خاطره مهم ترین بخش حیثیت فرهنگی ما پس از انقلاب اسلامی بوده است و به همین دلیل مراکز خاطره نگاری در خارج از کشور، شروع به خاطره نگاری و سرمایه گذاری در این بخش کرده اند.

هنوز موج درستی در تاریخ نگاری انقلاب شکل نگرفته است

در بخش دیگری از ان نشست محمدرضا کائینی به جایگاه تاریخ شفاهی در مستندات تاریخ نگاری اشاره کرد و گفت: تاریخ شفاهی از این نظر در رتبه اول قرار نمی گیرد و اسناد مکتوب و تصاویر مقدم تر از آن هستند اما در عین حال در بازنمایی حقیقت موفق عمل می‌کنند در حالی که احتمال خطا در آن ها وجود دارد. به نظر می‌رسد که اول باید به اسناد مکتوب و تصویری رجوع نمود اما در همه وقایع تاریخی اسناد مکتوب و یا تصویر وجود ندارد و راهی به جز روایت افراد مختلف از آن وجود نخواهد داشت. این جا است که تاریخ شفاهی به کمک ما می‌آید و نقش آفرین می‌شود.

کائینی به نحوه بهره برداری از این خاطرات شفاهی پرداخت و بیان داشت: برای بهره برداری از این گنجینه باید یک شیوه اصولی را برای فهمیدن درست بودن یا غلط بودن اطلاعات بشناسیم به نظرم همان شیوه ای که اصولیون برای اخبار و نقل قول‌ها در گذشته به کار می‌بردند، کمک کننده است. در حقیقت علم اصول علم بررسی و نتیجه گیری از معقولات است که در عرصه تاریخی میتواند کمک کننده باشد.

این تاریخ نگار و پژوهشگر درباره ی تاثیر شفاهیات در تاریخ نگاری انقلاب گفت:‌ من فکر میکنم که هنوز موج درستی در تاریخ نگاری انقلاب شکل نگرفته است که بتوانیم به درستی از شفاهیات استفاده کنیم. البته من منکر کارهای تعدادی از محققین نمی‌شوم اما واقعیت این است که تاریخ نگاری درست و شایسته ای تاکنون انجام نداده ایم. اکنون با نسلی مواجه هستیم که انقلاب و دفاع مقدس را ندیده است. بنابراین باید کار به گونه ای تنظیم کنیم که برون داد آن شکل گیری جریان درستی مبتنی بر تاریخ نگاری انقلاب باشد.

محمدرضا کائینی در بخش دوم صحبت های خود به تحریف بودن یا نبودن بسیاری از خاطرات پرداخت و گفت: برای صحت سنجی تاریخ شفاهی باید معیارهایی را تعریف کنیم. در مورد این که چه قدر از تاریخ شفاهی واقعی است، نمیتوان دقیق صحبت کرد اما نمیتوان به اکثریت ان نیز انگ دروغ زد. ممکن است که جاهایی از آن خطا باشد اما غلط نداریم و البته انگیزه ای نیز برای دروغ گویی در خاطرات وجود ندارد. باید توجه داشت که خطا شناسی در این جا یک علم است که باید افراد آن را آموزش ببینند تا بهتر بتوان صحبت نمود.

او ادامه داد: علاوه بر این، این چنین افرادی که خاطرات را تعریف می‌کنند عمدتا قصد خودنمایی ندارند و مگر خاطره نگاری رجال چه قدر باعث خود نمایی شان می‌شود؟ من به مجموعه تاریخ شفاهی که اکنون وجود دارد، نمره قابل قبول میدهم و اعتقادی به دروغ بودن خاطرات ندارم اما وجود آن را نیز نفی نمی کنم. به نظر من تا زمانی که جریان تاریخ نگاری به صورت علمی و استاندارد جاری نشود، صرفا خاطره مینویسیم که فقط آرشیو را پر کرده باشیم و تا زمانی که فرآیند کار در راه درست قرار نگیرد، استفاده کارگشایی از آن نخواهیم داشت.

خاطرات دفاع مقدس مهمترین دستمایه کشف سبک زندگی

امیر شهریار امینیان دیگر سخنران این جلسه بود. او در بخش اول صحبت های خود گفت: اساسا در عرصه ی تمدنی، نقش خاطرات یک نقش بی بدیل است و یکی از مهمترین دلایل برای این موضوع، ضریب نفوذ بالای آن در جامعه است. باید توجه داشت که آخرین حلقه ای که تمدن آفرین می‌شود، جامعه است چرا که تحول حاصل هم ترازی و گره خوردن اتفاقات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... است.

وی ادامه داد: سبک زندگی به عنوان یکی از نرم افزارهای تحول ساز باعث ایجاد تعادل و هم ترازی در عناصر مختلف شده است و از این منظر موضوع خاطرات دفاع مقدس با فاصله از خاطراتی که در بستر عمومی انقلاب است، حاوی آموزه ها در راستای انتقال شیوه ی زندگی است. این خاطرات اگر چه میتوانند خود نوشت یا دیگر نوشت باشند اما در نوع خود میتوانند جامعه را نسبت به رفتارهایی که خودشان در یک برهه زمانی تجربه کرده اند، هوشیار کنند. هر چه قدر این خاطرات ضریب نفوذ بالاتری داشته باشد، بیشتر میتواند جامعه را به سمت موضوعات مهم هدایت کند. از این منظر، خاطرات دفاع مقدس از جایگاه ویژه ای به نسبت دیگر تجربیات برخوردار خستند. در این خاطرات، نگرش ها و تجربیات فردی از اهمیت بالاتری برخوردار بوده که بسیار مفید است.

در بخش بعدی، امیر شهریار امینیان صحبت کرد. او در پاسخ به سوالی مبنی بر این که تا چه میزان میتوانیم به خاطراتی که هم اکنون در خارج از مرزهای ایران توسط افرادی نقل می‌شود اعتماد کنیم؟ گفت: در حوزه تاریخ انقلاب در خارج از ایران، به وفور کار شده است. چه کسانی که وابسته به رژیم شاهنشاهی بودند و چه کسانی که بعد از انقلاب اسلامی به دلیل ماهیت معاندانه خود با نظام، از کشور رفتند. برخی از این آثار سمت و سویی برای تطهیر یک جریان خاص دارد. البته نمیتوان گفت که همه این ها غلط است. بخش دیگری از این خاطرات نیز در جهت تخریب و تحریف نوشته شده است. میبینید که در این دست خاطرات، به طور عمده تحریف و تخریب داریم.

وی ادامه داد: یکی از شیوه هایی که تا دهه‌ی گذشته مرسوم بوده این بوده است که میگفتیم نباید هیچ کدام از این خاطرات منتشر بشود و دیده شود اما اکنون در وضعیتی هستیم که میبینیم این دست خاطرات بدون هیچ مجوزی منتشر می شود. به نظرم باید این‌ها مورد مطالعه قرار گرفته و در بافت اجتماعی مردم نیز مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا خواننده بداند که در نهایت چگونه با این خاطرات مواجهه کند. خیلی راحت و با انجام کارهای پژوهشی میتوان ایرادات را روشن کرد. البته باید توجه داشت که آثاری که اعتبار بیشتری داشتند، بهتر استقبال شدند.

از تاریخ مانند هنر و ادبیات انتظار نداریم

در این مراسم هم چنین نصرت الله صمد زاده صحبت کرد و درباره ی وضعیت خاطره نویسی گفت: به لحاظ گونه شناسی، تاثیرگذاری، کسانی که وارد شدند و ... میتوان به موضوع خاطره نویسی پرداخت که هرکدام نیز کارکردهای مختلفی دارد. انتظار ما از هنر و ادبیات همانند انتظارمان از تاریخ نیست. بدین معنی که تا یک دوره ای، این گونه برداشت می‌شد که ما خاطرات را تولید می‌کنیم، چاپ میکنیم تا آیندگان بدانند که در قدیم چه اتفاقی افتاده است اما از یک زمان به بعد، خاطره نویسی بار اجتماعی به دوش گرفت که بسیار مهم بود. برای مثال کتاب «دا» یکی از کتاب هایی بود که باعث ایجاد تحول اجتماعی و تسری در این حوزه شد. همین کتاب باعث شد تا بتوانیم به سمت اجتماعی شدن خاطره پیش برویم.

وی ادامه داد: تا پیش از این، کمتر به سراغ زنان رزمنده، رزمندگان عادی جنگ و کسانی که به صورت کلی بدنه اجتماعی جنگ را تشکیل میدادند رفته بودیم. اکنون به غیر از انتظار بیان تاریخ از یک خاطره، انتظار ایجاد شرایط خاص اجتماعی نیز داریم. در همین کتاب، آن چه که بارز بود، معرفی یک شخصیت اجتماعی و اتفاقات پیرامون او بود. من فکر میکنم که نشر کتاب های خاطرات دیگر به عنوان یک رسانه فرهنگی مهم است و نه به عنوان یک کتاب تاریخی. در حقیقت شناخت یک مخاطب از وقایع تاریخی از طریق مطالعه آثار فرهنگی و هنری رخ میدهد و اگر بگوییم که خاطرات غلط است و... و. به خودمان ضربه زده ایم. به نظرم اگر خاطره نویسی را معادل تاریخ شفاهی بدانیم، به زیست فرهنگی آن آسیب زده ایم. بنابراین نباید خاطره نویسی را برای تاریخ نگاری بنویسیم بلکه آن را باید برای تعالی فرهنگ بنویسیم که مطمئنا موضوع اول را هم به همراه خود می‌آورد.

--------------------------------------------------------------------------

تذکر: کاربر محترم! انتشار مطالب دیگر رسانهها از سوی پایگاه خبری تحلیلی بی‌باک لزوما به معنای صحت و تایید محتوای آنها نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود. در ضمن شما می توانید اخبار و مطالب وزین خود را که تا کنون در هیچ رسانه‌ای منتشر نشده است از طریق بخش "تماس با ما" یا پل ارتباطی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید برای ما ارسال نمایید تا در صورت دارا بودن مولفه‌های لازم، منتشر گردد.

------------- با کلیک بر روی لینکهای ذیل تمامی روزنامه‌های کشور را رایگان مطالعه کنید -------------

روزنامه‌های عمومی | روزنامه‌های اقتصادی | روزنامه‌های ورزشی | سایر روزنامه‌ها| هفته‌نامه و ماهنامه | نشریات استانی

منبع: بی باک نیوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.bibaknews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بی باک نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۵۶۷۳۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۴ ویژگی منحصربه‌فرد در کتاب‌های تاریخ شفاهی

  کوتاه درباره تدوین تاریخ شفاهی در مرکز اسناد 
از تاریخ شفاهی تعاریف بسیاری ارائه شده است، اما در یک جمع‏بندی می‏توان گفت تاریخ شفاهی مجموعه تلاش‏هایی است که با بهره‏گیری از فنون و ابزار‏های خاص خود به جمع‏آوری و حفظ داده‏های حاصل از تجارب شخصی افراد و گروه‌های اجتماعی می‏پردازد. این داده‏های تاریخی در یک بستر خاص و پذیرفته‏شده فرهنگی و از تعامل و توافق میان مصاحبه‏شونده ‏و مصاحبه‏گر ‏پرسا در یک گفت‌وگوی طرفینی حاصل می‏گردد؛ بنابراین تاریخ‌ شفاهی‌، تکنیک، روش‌ و شیوه‌ای‌ است‌ که‌ با استفاده‌ از ابزاری‌ چون‌ ضبط‌صوت‌ و دوربین‌ فیلمبرداری‌ (صوت‌وتصویر) خاطرات، مشاهدات‌ و مسموعات‌ عامل‌ هدایت‌کننده، مجری‌ و نقش‌آفرین یا شاهد و حاضر یک‌ صحنه، رویداد و واقعه‌ تاریخی‌ را در قالب‌ کلام‌ و سخن‌ (گفت) ثبت‌ و ضبط‌ می‌نماید.
   
اهداف و رویکردهای تاریخ شفاهی در مرکز اسناد
هدف اصلی تاریخ شفاهی در این مرکز بازآفرینی گذشته نه‌چندان دوراست که تلاش می‌کند با روش‌های دقیق علمی تمام رویداد‏های مختلف و جنبه‏های وقایع دفاع‌مقدس و انقلاب اسلامی را با مراجعه به بایگانی ذهن فعالان و شاهدان عینی آن وقایع دست‌یافتنی نماید؛ بنابراین محقق حوزه تاریخ شفاهی درمرکز ازیک‌سو با واقعه‏ای که متعلق به گذشته است و ازسوی دیگر با نگرش جدیدی که متأثر از مقتضیات زمان حال است، با توصیف،‏ توضیح،‏ تفسیر و تبیین یک واقعه سروکار دارد. این نکته نیز حائز اهمیت است که فلسفه وجودی تاریخ شفاهی در مرکزاسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس فقط بازسازی یک رویداد خاص نیست بلکه درآن بازآفرینی احساسات‌وعواطف‌فردی‌وجمعی اهمیت ویژه دارد.برهمین‌اساس تاریخ شفاهی دراین مرکزباچهار ویژگی‌منحصربه‌فرد روندمحوری، سندمحوری،روشمندی وهدفمندی به انجام می‌رسد.به همین دلیل فرماندهان اصلی جنگ و نقش‌آفرینان عرصه پاسداری از انقلاب در طول نزدیک به نیم‌قرن حیات طیبه انقلاب تمایل وصف‌ناپذیری برای حضور در این مرکز و تدوین تاریخ شفاهی‌شان دارند. زیرا حضور محققان زبده و آشنا به زوایای مختلف، وجود گنجینه بی‌بدیل اسنادی و انجام اقدامات با روش علمی و دارای هدف مشخص زمینه را برای بازگو کردن همه موضوعات فراهم می‌کند.نکته مهم این است که برخلاف آنچه در یادداشت آقای علی نورآبادی آمده است، در مرحله گفت‌وگو تمام زوایا، مورد واکاوی قرار گرفته و برای تاریخ کشور ماندگار می‌شود اما در مرحله انتشار، مصالح ملی، حفظ ‌شأن افراد و سازمان‌ها و... مورد توجه است که این مهم از تعهدات حرفه‌ای این موضوع است و آشنایان به امر تاریخ شفاهی به‌خوبی می‌دانند که رعایت پروتکل‌های مصاحبه، انتشار و ... برای طرفین کاملا حرفه‌ای و الزام‌آور است.
   
یادآوری چند نکته:

۱- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس با برگزاری هزاران جلسه تاریخ شفاهی مجموعه کتب ثبت تجارب فرماندهان و مدیران جنگ را در قالب تاریخ شفاهی منتشر کرده یا در حال آماده‌سازی برای انتشار است، که امروز به گنجینه‌ای گرانبها و کم‌نظیر برای تاریخ کشور تبدیل شده است.

۲- برگزاری جلسات تاریخ شفاهی در مرکز کاملا حرفه‌ای و با بهره‌گیری از محققان زبده این حوزه، همچنین اسناد مربوطه انجام می‌شود و در مرحله گفت‌وگو هیچ موضوعی از قلم نمی‌افتد.

۳- قالب تاریخ شفاهی مرکز منحصربه‌فرد، مستند و مبتنی بر کارکردهای انقلاب اسلامی است.

۴- توجه دائمی به رسالت اصلی مرکز، استفاده از دانش متراکم و تجارب ذی‌قیمت محققان کارآزموده تاریخ شفاهی مرکز را در زمره یکی از دقیق‌ترین مجموعه‌های تحقیق و مطالعه در حوزه تاریخ قرار داده است.

۵- انتظار این است دوستانی که اطلاع کافی از روندها ندارند یا از تخصص لازم برخوردار نیستند، نسبت به اظهارنظرها تأمل داشته باشند و صرفا به یادداشت‌های حاشیه‌دار برای دیده‌شدن روی نیاورند.