صنعت «موتابی» میبد به تار مویی بند است

یزد- کارشناس پایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد: صنعت موتابی بفروئیه میبد باسابقه چندین قرن، دارد تبدیل به یک خاطره می‌شود.

قدس آنلاین- گروه استان ها- مهناز کوچکی: مو تابی به عمل ریسیدن موی بز جهت بافت چادرهای عشایر و طناب اطلاق می‌شود. این فرآیند به‌وسیله دست و چرخ‌دستی انجام می‌شود.

موتابی از خانواده ریسندگی است با این تفاوت که برای ریسندگی دستی از دوک و برای موتابی از دستگاه پیچیده‌تری استفاده می‌شود به‌نحوی‌که در ریسندگی با دوک از پنبه و در موتابی از موی بز استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مهم‌ترین کاربرد محصول موتابی در بافت سیاه‌چادر عشایر است که با توجه به خاصیتی که موی بز دارد، هنگام هوای گرم بافته‌های چادر حالت انبساط پیداکرده و باعث خنکی هوای داخل چادر می‌شود. در هنگام بارندگی نیز با رسیدن آب به بافت‌های سیاه‌چادر منقبض‌شده و مانع از ورود آب به داخل چادر می‌شود.

هنر رو به نابودی

سنت بافت چادر از موی بز سابقه‌ای دیرینه دارد و این سنت تا به امروز بی‌هیچ تغییری ادامه یافته است.البته امروزه به دلیل نابودی این هنر بومی، زنان عشایر به "اشتی ریسی" جهت بافت چادرهای خودروی آورده‌اند.

از آنجائی که طناب در زندگی عشایر نقش مهمی دارد و استفاده از آن برای انجام کارهای مختلف روزانه ضروری است ، با استفاده از موهای تابیده‌شده طناب‌هایی می‌بافند که مصارف گوناگونی درزمینهٔ برپایی سیاه‌چادر، مهار گوسفندان، محکم کردن ابزار کشاورزی، شال چهار تخته و جهاز شتردارد.

این ریسهای تابیده‌شده در شهرهای زاهدان، خاش، جیرفت، بم، زابل، کرمان و شیراز به فروش می‌رسد. البته موتابی را می‌توان به‌عنوان یک کالای مهم صادراتی نیز مطرح کرد، چراکه مشتریان اصلی آن کوچ‌نشینان پاکستان و دیگر کشورهای عشایر عرب هستند.

قدمت موتابی

قدمت موتابی در بفروئیه میبد به گذشته‌های دور می‌رسد. اما تاریخ دقیقی برای آن نمی‌توان اظهار کرد.

درگذشته بین روستاهای مختلف میبد یک نوع تقسیم شغل وجود داشت ، مثلاً بشنیغان به زیلوبافی، کوچُک به کشاورزی، فیروزآباد به کرباس‌بافی و دادوستد، میبد بالا به سفالگری، میبد پایین به باغداری و صیفی‌کاری، محمودآباد به پلاس بافی و بفروئیه به موتابی که به دلیل مختص بودن این کار به این منطقه دارای درآمد زیادی برای اهالی داشته و جزء مشاغل اصلی اکثر اهالی این روستا به شمار می‌رفته است.

در این هر ابتدا موی بز دباغی‌شده را به‌صورت رنگی و سیاه جدا می‌کنند.موهای سیاه را به‌وسیله تخته زیگا و زدن طنابی که به تخته متصل است حلاجی می‌شود. بعد از اتمام کار حلاجی، موها به‌صورت فتیله‌ای پیچیده و داخل کیسه‌ای که «حمبونه» گفته می‌شود، گذاشته می‌شود.

شخص موتاب کیسه را بر دوش کشیده نخ داخل دوک شروع به ریسیدن می‌کند. کمربندی به طناب چرخ و کمر موتاب بسته و با کشیدن طناب موهای بز ریس می‌شود. کمربندی که به کمر موتاب بسته‌شده توسط شگل(یک‌تکه چوب و نخ) به طناب چرخ ریس گره‌خورده و همراه موتاب طناب چرخ کشیده شده و چرخ ریس شروع به حرکت می‌کند و همراه دست موتاب موی بز تابیده می‌شود.

از آنجائی که استفاده از این موی ریس شده در بافت سیاه‌چادرهای عشایر بکار می‌رود باعث ارتباط میان مردمان تولیدکننده بفروئیه میبد و مصرف‌کننده از جمله مردم عشایر و کوچ‌نشین است. خاصیت محصول تولیدشده، استحکام بیش‌ازحد این الیاف در مصارف کوچ‌نشینان و عدم ساخت دستگاه برقی موتابی که سبب شده ریسهای موتابی هنوز توسط کار دست موتاب تهیه شود از ارزش‌های منحصربه‌فرد موتابی هست.

صنعت یک نفره

با توجه به اینکه استادکاران و صنعت گران این رشته غال با از دنیا رفته و فرزندانشان به این کار اشتغال ندارند ، این رشته در حال منسوخ شدن است و در کل شهرستان میبد تنها یک نفر اکنون به این رشته اشتغال دارد.

تنگی نفس در هنگام حلاجی توسط موتاب، سختی کار موتابی، نبود مکان مناسب برای موتابی، نبود بازار خرید محصول در استان، رو نیاوردن نسل جدید به یادگیری و یا حتی ادامه این هنر، پایین بودن دستمزد، پرزحمت بودن هنر موتابی و وجود واسطه‌ها و دلال‌ها در خرید این محصول را ازجمله عواملی است که موجب منسوخ شدن این رشته می‌شود.

رشته مو تابی بفروئیه در شاخه مهارت دست بافته‌های سنتی با شماره ‎۱‎۰‎۶‎۴ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است و ازآنجایی‌که موتابی جزء تولیدات دستی از ارزش هنری زیادی برخوردار است و درگذشته به‌عنوان یکی از غنی‌ترین صنایع بومی روستای بفروئیه میبد به شمار می‌رفته باید با حمایت ویژه مسئولان از منسوخ شدن آن جلوگیری کرد.

منبع: قدس آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۸۵۳۳۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برگزاری دومین یادواره شهدای مهرجرد در میبد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، حاج علیرضا درستی از جانبازان شیمیایی دوران هشت سال دفاع مقدس در این مراسم گفت: اگر امروز کلیسا‌های امریکا و اروپا تبدیل به مسجد شده اند به برکت خون فرزندان خانواده‌های شهداست بنابراین شهدا خودتان را نباید کم بشمارید.

این جانباز شیمایی تصریح کرد: اگر می‌بینید این نظام و انقلاب با از همه تلاطم‌ها و هجمه‌های دشمنان عبور می‌کند به برکت دعای خانواده‌های معظم شهداء، نفس زدن‌های جانبازان شیمایی، جانبازان اعصاب و روان است. 

وی گفت: امروز مقام عظمای ولایت حضرت امام خامنه ایی پرچمدار انقلاب است و این نظام را در مقابل همه ابرقدرت‌ها و صهیونیست‌های جنایتکار حفظ کرده است.

میرمحمدی نماینده مردم تفت و میبد درمجلس شورای اسلامی در این مراسم به موفقیت عملیات وعده صادق پرداخت و گفت: درعملیات وعده صادق، موشک‌های سپاه از پنج لایه حفاظتی دشمنان عبور و به صورت نقطه زن به دو پایگاه نظامی اسرائیل اصابت کرد.

میرمحمدی با بیان اینکه جوانان این مرز و بوم با دست خالی معجزه آفریدند تصریح کرد: به فرموده مقام معظم رهبری با همه سختی‌ها و دشواری‌های اقتصادی، به قله نزدیک شدیم.

وی گفت: امروز آثار حرکت مقدس شهداء را در دانشگاه‌های آمریکا، اروپا، استرالیا و سایر دانشگاه‌ها به چشم می‌بیند.

میرمحمدی تصریح کرد: امروز جبهه مقاومت امالقرا شده و به همت جانانه دانشمندان و جوانان، اگر درهمه عرصه‌ها به ویژه عرصه‌های اقتصادی موفق شویم قطع و یقیم به قله‌هایی که مد نظر مقام معظم رهبری است خواهیم رسید.

فرماندار میبد هم گفت: فضیلت زنده نگه داشتن یاد و نام شهدا کمتر از شهادت نیست و باید فرهنگ شهادت را درجامعه حفظ و راه شهدا را ادامه دهیم.

سجادی پور با اشاره به وصیت نامه‌های شهداء تصریح کرد: ولایت پذیری و حفظ حجاب از وصیت نامه‌های شهداست که باید در جامعه امروزی به آن عمل کنیم.

فرماندار میبد با بیان اینکه باب شهادت باید همچنان درجامعه باز باشد گفت: اگر امروز حرکت‌هایی در دنیا علیه استکبار شکل می‌گیرد به برکت خون شهداء و ایستادگی ملت بزرگ ایران است که در دوران دفاع مقدس با تکیه به مکتب عاشورای اباعبدالله الحسین (ع) حاصل شده است.