به نقل از «ایمنا»

«صحیفه سجادیه» اُخت القرآن است/میان خواندن و فهمیدن دعا فاصله بسیار است

تاریخ انتشار: ۲ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۲۱۶۹۱۳

کتاب صحیفه سجادیه مجموعه‌ای از ۷۵ دعا و نیایش بوده‌ که امام سجاد(ع) آن را نگارش کرده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، صحیفه از پر نسخه‌ترین کتابهای حدیثی است، نسخه‌های خطی این کتاب در ایران بیش از سه هزار نسخه‌ است اگر چه بسیاری از این نسخ، برگرفته از نسخه مجلسی اول است و بدین سبب این نسخه‌ها تفاوت چندانی با هم ندارند اما با این حال فصاحت و بلاغت صحیفه حاکی از آن است که نمی‌تواند کلام غیرمعصوم باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

صحیح‌ترین نسخۀ کهن صحیفۀ سجادیه نسخه‌ای است که به خط ابراهیم بن علی کفعمی عاملی کتابت شده است و این نسخه را بنیاد محقق طباطبایی با همکاری کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۴ به صورت فاکسیمیله (چاپ نسخه های عکسی از کتاب های خطی) منتشر کرد.

صحیفه سجادیه تنها شامل راز و نیاز و بیان حاجت در پیشگاه خداوند متعال نیست، بلکه دریای بیکرانی از علوم و معارف اسلامی است که طی آن مسائل عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و پاره‌ای از قوانین طبیعی و احکام شرعی در قالب دعا مطرح شده است.
به منظور بررسی جایگاه و اهمیت کتاب صحیفه سجادیه، گفتگویی را با «حجت الاسلام و المسلمین سید عباس طباطبایی- مدرس حوزه و دانشگاه» انجام داده ایم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

اگر بخواهیم سیری در صحیفه سجادیه داشته باشیم، به چه نکاتی اشاره می کنید؟

صحیفه سجادیه کتابی است که طول و عرض آن از ملک تا ملکوت است و این طبیعی است که از فهم ما خارج است اما در واقع این کتاب فخر ما شیعیان است؛ همانطور که امام خمینی(ره) اشاره کردند: «ما افتخار می کنیم که صحیفه سجادیه این زبور آل محمد(ص) از ما است».

البته ما می توانیم به تناسب ادراک خودمان از آن بهره مند شویم.

اصل کتاب و استناد آن و اینکه منسوب به وجود مبارک امام است و ایشان امر به کتابت، مواظبت و قرائت آن کردند، بسیار مهم است.

از زمان حضرت امام سجاد(ع) این قصه بوده و تا زمان ظهور حضرت ولی عصر(عج) ادامه خواهد داشت.

حضرت امام سجاد(ع) یک نسخه از این کتاب را در اختیار پسرشان زید قرار دادند و امام صادق(ع) نیز به پسرشان اسماعیل یاد می دادند که این کتاب را حتماً قرائت کنند.

علمای شیعه مثل: علامه مجلسی، شیخ عاملی، طبرسی و حتی ملاصالح مازندرانی برای این کتاب شرح نوشتند و از آن استفاده می کردند.

این کتاب را اُخت القرآن می نامند، یعنی چشمه آسمانی بی پایان که در آن شفا و رحمت برای عام مردم تا قیامت است. همانگونه که صحیفه سجادیه را زبور آل محمد(ص) می نامند، غالب آن شکل و شمایل قرآنی دارد.

از همین جهت امام سجاد(ع) این کتاب را با بهترین شیوه ممکن و بر اساس نیازهای فطری انسانها بیان کردند و راه اتصال انسان با خالق یکتا را از این طریق به همه آموزش دادند.

پایه و اساس این دعا بر چه مبنایی بوده است؟

اینکه چرا امام سجاد(ع) به کتابت این کتاب مقدس روی آوردند این بوده که قرآن در کربلا تکه تکه شد و چون امام، قرآن واقعی و ناطق است و امام زین العابدین(ع) در زمانی زندگی کردند که بنی امیه به شدت آنها را آزاد می داد، این کتاب را کتابت کردند.

یزید ۳ سال حکومت کرد، سال اول امام حسین(ع) را به شهادت رساند، سال دوم شهر مدینه را به آتش کشید و سال سوم به مکه رفت و خانه خدا را به آتش کشید؛ در آن زمان خطرناک امام سجاد(ع) در قالبی اینگونه که مطابق با نیاز فطری انسان ها بود وارد شدند، همه ابعاد را در این کتاب ارزشمند جمع آوری کرده و پاسخ دادند.

صحیفه سجادیه لازمه زندگی مردم در همه دوران ها است.

صحیفه سجادیه چه ویژگی هایی دارد؟

این کتاب ارزشمند ویژگی‌های خاصّی دارد که به چند ویژگی آن خلاصه‌وار اشاره می‌کنم.
صحیفه سجادیه تجسّم بخش تجرّد کامل از عالم ماده و انقطاع از خلق و ارتباط با خداوند باری‌تعالی، و تکیه به اوست.

در قسمتی از دعای بیست و هفتم آمده است: «خداوندا من به خاطر اخلاص خود، از همه کس بریده و رو به سوی تو آورده‌ام اینک تمام وجودم متوجه به لطف و کرم توست. و من از کسانی که خود دست نیاز به سوی تو دارند روی برگردانیدم، چون دریافتم که اظهار حاجت به کسانی که خود نیازمندند دلیل بر بی‌خردی و کج‌اندیشی است».
صحیفه سجادیّه بیانگر کمال معرفت و ایمان عمیق امام سجاد(ع) نسبت به خدای‌ تعالی است.

آن امام همام در این صحیفه بسیاری از مباحث کلامی را مطرح کرده است که دانشمندان علم کلام و فلسفه اسلامی در کتاب های خود آنچه راجع به واجب الوجود نوشته‌اند از آن حضرت استفاده کرده‌اند.

در بخشی از دعای اول آمده است: «همه سپاس‌ها از آن خداوندی است که مبدأ و سرآغاز جهان هستی است و برای ذات مقدس او آغازی نیست، خداوندی که پایان همه چیز به او منتهی می‌شود ولی او را نهایتی نیس. خداوندی که چشمان بندگان از دیدن او قاصر و اندیشه و اوهام توصیف‌کنندگان از بیان صفاتش ناتوانند».
صحیفه سجادیه بیانگر کمال خضوع و تذلّل در پیشگاه خدای تعالی است و بدین وسیله از بقیه دعاهای ائمه معصومین(ع) متفاوت است.

در قسمتی از دعای پنجاه و دوم کتاب صحیفه سجادیه آمده است: «ای خداوند مهربان، گناهانم مرا خاموش کرده و کلامم را بریده است، از این رو برای من حجت و برهانی نمانده است پس من به رنج و سختی خود گرفتار و در گروه عمل خویشتن هستم و درباره گناهم سرگردانم و از این که از راه راست منحرف گشته‌ام درمانده و وامانده‌ام».

کیفیت استفاده و راه های بهره برداری از این کتاب مقدس چیست؟

در این رابطه به چند فصل اشاره می کنم تا هر کسی این کلام را می خواند بر روی این بخش ها تأمل کند تا به نتیجه برسد.

نکته اول اینکه یک دعاخوانی داریم و یک دعافهمی؛ روزی آیت الله مهدی مظاهری- از بزرگان حوزوی- به من توصیه کردند ما مردم را دعاخوان کرده ایم در حالی که آنها باید دعا فهم باشند!

به عنوان مثال بگوییم چقدر دعاهای صحیفه سجادیه را می فهمیم و بر روی آن تأمل کردیم.

در دعای کمیل حضرت امیرالمومنین علی(ع) می فرمایند: «وَ بِقِسمِکَ راضیاً قانِعا وَ فِی جَمیعِ اَحوالِ مُتواضِعاً»؛ فهم این کلام می تواند زندگی ما را تغییر دهد.

از دعاخوانی تا دعافهمی ما فاصله زیادی افتاده و این فاصله بسیار بد و به ضرر جامعه است.

امام صادق(ع) به یکی از شیعیان فرمودند: «خداوند ۳ هدیه به شما داده که اگر از این سه هدیه استفاده کنید هم دنیا و هم آخرت شما تأمین می شود و آن سه هدیه دعا، شغل و توکل است.»

همانگونه که در آیه ۶۰ سوره غافر آمده «اُدعُونِی اِستَجِب لَکُم»، امام صادق(ع) می فرمایند: «هر کس را خدا عطای دعا داد عطای اجابت هم می دهد» البته دعاهایی که از روی فهم و درک درست باشد.

از بیشتر ائمه اطهار(ع) دعاهای زیادی وجود دارد اما نباید از دعاخوانی تا دعا فهمی فاصله داشته باشیم.

نکته دوم در کیفیت استفاده و راه های بهره برداری از کتاب صحیفه سجادیه، توجه به تمامی ابعاد این کتاب است، البته گاهی انسان شیفته بخش هایی از یک کتاب می شود، به عنوان مثال گاهی یک نفر سوره الرّحمن در کتاب قرآن را دوست دارد اما توجه به همه ابعاد کتاب صحیفه سجادیه بسیار مهم است.

دعای بیست و سوم صحیفه سجادیه مربوط به عافیت، دعای پنجم مربوط به اولاد، دعای بیستم مربوط به مکارم الاخلاق، دعای هشتم درباره حسن خلق و دوری از گناه و دعای ششم مربوط به صبح و شام است که ۲۵۰ خواسته امام سجاد(ع) مطرح شده است.

کتاب صحیفه سجادیه دعای باران و دعاهای ایامی مثل عرفه و دیگر دعای متنوع داردکه باید به همه ابعاد آنها توجه شود.

وقتی فقط از یکی از ابعاد کتاب بهره مند می شویم بهره مندی کافی نداشته ایم.

نکته سوم وجود ارتباط بسیار دقیق با همه بخش های این کتاب است، اگر معنی ارتباط را درک کنیم، در می یابیم که این کتاب بسیار می تواند احتیاجات ما را برآورده کند.

نکته چهارم رسیدن به درجه تسلیم و معرفت است، در رابطه با قرآن کمی معرفت داریم و البته بیشتر در ماه رمضان آن را باز کرده و چند آیه می خوانیم اما آیا در ایامی غیر از ماه مبارک رمضان هم، قرآن می خوانیم؟

حتی صحیفه سجادیه در ماه مخصوصی استفاده نمی شود، دعای ابوحمزه می خوانیم اما صحیفه غریب مانده است.

نکته پنجم اینکه روح طاعت ما ضعیف است؛ اگر کسی بخواهد از این کتاب یا دیگر کتاب ها استفاده کند، باید روح طاعت داشته باشد تا بتواند از برکات آن بهره مند شود.

کاربردهای صحیفه سجادیه در دوران معاصر چیست؟

یکی در زمینه مسائل اعتقادی است که ما خدا را از سوی چه کسی بشناسیم، یک معصوم می تواند بگوید چگونه با خدا صحبت کنیم لذا استفاده توحیدی و معرفتی از این کتاب حائز اهمیت است.

بهره اخلاقی این کتاب هم بسیار بالا است و باید به دعای اخلاق و دعای عافیت توجه داشت.

اما سجاد تاکید دارند به جای طلب صبر از خدا، طلب عافیت داشته باشیم، همانگونه که دعای ۲۳ صحیفه سجادیه درباره ویژگی های طلب عافیت از پروردگار است.

اگر می خواهیم جامعه ما به اخلاق کرامتی برسد لازمه آن استفاده از کتاب صحیفه سجادیه است.

چرا در حال حاضر کتاب صحیفه سجادیه گمنام باقی مانده است؟

جالب است که ما گنج بسیار غنی را در اختیار داریم اما نمی توانیم آن را باز کنیم و بهره مند شویم.

بهره گیری از کتاب صحیفه سجادیه در خانه، اداره، زندگی، دانشگاه و آموزش و پرورش بسیار پایین است.

ما دچار بیماری کسالت و بی حالی هستیم، همانگونه که در کتاب صحیفه سجادیه به استناد در عاهای مختلف آمده است که امام سجاد از حالت کسالت و بی حالی به خدا پناه می برند.

به عنوان مثال ما نمازهای ظهر و عصر را می خوانیم اما اطلاع زیادی از نافله ظهر و عصر نداریم و چون نمی دانیم اقبالی به آن نمی شود، ما استاد و راهنما در این رابطه نداریم.

در شهرهایی مثل مشهد و اصفهان جستجو کنید ببینید در چند مسجد هفته ای یک جلسه به تشریح کتاب صحیفه سجادیه اختصاص می یابد و چند نفر از علما شرح صحیفه سجادیه را انجام می دهند.

یک شرح فارسی توسط حجت الاسلام انصاریان با عنوان «دیار عاشقان» در ۷ جلد نوشته شده است، از خود ایشان شنیدم که قصد دارند در ۷۰ جلد صحیفه سجادیه را توضیح دهند اما بسیاری از ما از وجود و اهمیت ۷ جلد نوشته شده هم اطلاعی نداریم.

ما برای کتاب ارزشمند قرآن در بخش های قرائت، تفسیر، مفاهیم و علوم قرآنی استادهای زیادی داریم اما برای کتاب صحیفه سجادیه واقعا کمبود استاد داریم و می طلبد در حوزه های علمیه صحیفه سجادیه ترویج داده شود و کسانی تربیت شوند تا بر روی این کتاب کار تحقیقی درستی انجام دهند تا به جامعه سرایت کند و تأثیر بگذارد.

بد اقبالی فرهنگ عمومی جامعه ما نسبت به کتاب صحیفه سجادیه مایه تأسف است.

سبک زندگی ما هم دور از معارف اهل بیت است و این موارد با خواندن کتاب صحیفه سجادیه مرتفع می شود. در دعای اول این کتاب حضرت امام سجاد(ع) از خداوند می خواهند که رزق ما را طیب قرار دهد.

در دعای هشتم صحیفه سجادیه امام سجاد از ۴۴ بیماری خطرناک نام می برندکه یکی از آنها غضب، حرص، حسد و اسراف است.

کبر و خودبینی و غرور بی جای ما باعث می شود صدها کتاب رمان، قصه، پزشکی، اجتماعی و ... را مطالعه کنیم اما حاضر نیستیم صحیفه سجادیه را به عنوان کتاب علمی مطالعه کنیم.                                                                                       

مغلوب شدن ما در مقابل هواهای غالب مشکل دیگر ما است؛ برخی مردم برای حل مشکلات خود به افراد دعانویس مراجعه می کنند، در حالی که همه دعاها را ائمه اطهار(ع) به ما یاد داده اند.

متأسفانه عده ای از افراد با دعاهای غیر واقعی مشغول کسب درآمدهای نامتعارف و غیرشرعی از مردم ناآگاه هستند و آنچه بر ما غلبه پیدا کرده و ما را از این کتاب دور نگهداشته است، دوری از شکر نعمت صحیفه سجادیه است.

کتاب صحیفه سجادیه داروخانه شیعیان است.

ملت ما در بهره گیری از این کتاب غافل شده اند که امیدواریم روزی به این کتاب برگشته و از این زبور آل احمد(ص) استفاده کافی را داشته باشیم.

در بین اهل تسنن چه برخوردی با صحیفه سجادیه شده است؟

اهل تسنن در بخش دعا به عنوان احتیاج به سراغ آن می آیند و بر اساس نیازشان از آن استفاده می کنند.

اطلاع دارم که این کتاب در منزل بعضی از فرقه های اهل تسنن وجود دارد و از آن استفاده می کنند؛ قرآن و صیفه سجادیه در کنار هم قرار دارند و به همین دلیل از آن استفاده می کنند اما قطعا استفاده شیعیان باید بیش از آنها باشد.

چند روایت از ائمه اطهار درباره کتاب صحیفه سجادیه را بیان کنید!

اما باقر(ع) از خود امام سجاد(ع) دعاهایی را یاد گرفتند و امام صادق(ع) هم این دعاهای ارزشمند را به فرزندان خود یاد می دادند.

امام زمان(عج) بر خواندن این کتاب توصیه های فراوانی کرده اند.

در جایی خواندم ۲ نسخه از این کتاب در زمان اما سجاد(ع) رواج یافته بوده که یکی دست امام سجاد(ع) و نسخه دوم دست زید بوده که به شهادت رسید.

جالب است بدانید کتاب صحیفه سجادیه اصلی به قلم امام سجاد(ع) در گنجینه ای در موزه ای در کشور روم نگهداری می شود و در کتاب های مستند نیز خواندم که سند خطی آن موجود است.

منبع: ایمنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۲۱۶۹۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

زاکربرگ دستگاهی برای خواندن مغز انسان‌ها می‌سازد

مارک زاکربرگ، مدیرعامل شرکت متا اشاره کرده است که شرکتش در حال پیشرفت در توسعه اولین «رابط عصبی مصرف‌کننده» خود است که حاکی از دستگاه‌های پوشیدنی غیرتهاجمی است که می‌توانند سیگنال‌های مغز را برای کنترل رایانه‌ها تفسیر کنند.

به گزارش ایسنا به نقل از تلگراف، زاکربرگ می‌گوید: یکی از چیز‌هایی که من نسبت به آن بسیار هیجان‌زده هستم، این است که فکر می‌کنم به‌زودی شروع به ارائه برخی از رابط‌های عصبی مصرف‌کننده خواهیم کرد. من فکر می‌کنم که بسیار جالب توجه خواهد بود.

با این حال، زاکربرگ توضیح داد که این دستگاه‌ها بر خلاف تراشه مغزی شرکت نورالینک (Neuralink) متعلق به ایلان ماسک چیزی نیستند که نیاز به کاشته شدن در مغز شما داشته باشد، بلکه چیزی قابل پوشیدن روی مچ دست است که می‌تواند سیگنال‌های عصبی را که مغز شما از طریق اعصاب به دست شما می‌فرستد، بخواند.

شرکت متا برای اولین بار در مارس ۲۰۲۱ به عنوان بخشی از تحقیقات آزمایشگاه‌های واقعیت فیسبوک در مورد توسعه «تعامل مبتنی بر مچ دست» بحث کرد.

مچ‌بند متا با استفاده از الکترومیوگرافی (EMG) برای تفسیر سیگنال‌های مغز در مورد حرکات دست مورد نظر و ترجمه آن‌ها به دستوراتی برای کنترل دستگاه‌ها کار می‌کند.

زاکربرگ افزود: ما اساساً می‌توانیم آن سیگنال‌ها را بخوانیم و از آن‌ها برای کنترل عینک یا سایر دستگاه‌های محاسباتی استفاده کنیم.

وی گفت: ما هنوز در ابتدای راه هستیم، زیرا اولین نسخه از محصول را عرضه نکرده‌ایم، اما کار با آن داخل شرکت نشان داده که واقعاً جالب است.

مدیر عامل متا اوایل سال جاری گفت که این مچ‌بند عصبی می‌تواند تنها در چند سال با استفاده از هوش مصنوعی برای غلبه بر محدودیت‌های ردیابی حرکتی مبتنی بر دوربین، به یک محصول مصرفی تبدیل شود.

او همچنین رابط‌های عصبی را برای کار با عینک هوشمند واقعیت افزوده ری-بن متا در نظر گرفته است.

زاکربرگ درباره عینک‌های هوشمند این شرکت گفت که ویژگی قهرمانانه در آن‌ها ادغام هوش مصنوعی در آنهاست. وی افزود: ما واقعاً به داشتن هوش مصنوعی چند وجهی نزدیک شده‌ایم. می‌توانید درباره چیز‌هایی که در اطرافتان می‌گذرد، از آن بپرسید و می‌تواند ببیند چه اتفاقی می‌افتد و به سؤالات پاسخ دهد. این بسیار قابل توجه است.

در همین حال، قانون‌گذاران در ایالات متحده در حال کار روی تعریف و تصویب قانونی با هدف حفاظت از حریم خصوصی در زمینه نوپای نوروتکنولوژی هستند.

بر اساس گزارش‌ها، قانون حفاظت از حریم خصوصی داده‌های بیولوژیکی که تعریف «داده‌های حساس» را برای در بر گرفتن داده‌های بیولوژیکی و عصبی گسترش می‌دهد، همین هفته گذشته در کلرادو تصویب شد.

گفتنی است که شرکت متا به تازگی نسخه جدیدی از هوش مصنوعی مخصوص خود موسوم به Meta AI را منتشر کرده است که به عنوان یک دستیار در برنامه‌ها و عینک‌های این شرکت عمل می‌کند.

زاکربرگ می‌گوید: هدف ما ساختن هوش مصنوعی پیشرو در جهان است.

وی افزود که هوش مصنوعی متا با مدل جدید هوش مصنوعی Llama ۳ که ما آن را منبع‌باز می‌کنیم، ارتقاء می‌یابد.