به نقل از «مهر»

فلسفه عرفان؛ علمی نوپدید/ فلسفه عرفان از زایش‌های اسمی غربی است

تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۶۱۴۴۱۳

کیاشمشکی گفت: باید دو فلسفه عرفان غربی و اسلامی را برابر با سنت فلسفه تعریف کنیم؛ تعریف فلسفه عرفان در مفهوم غربی قابل نگرش است زیرا لفظ فلسفه عرفان از زایش‌های اسمی غربی است.

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‎الاسلام و المسلمین محمدمهدی گرجیان در دومین پیش نشست همایش ملی فلسفه عرفان با موضوع درآمدی بر فلسفه عرفان در مدرسه عالی امام خمینی(ره) در قم گفت: فلسفه عرفان علمی نوپا است و باید کارهای جدیدی در این زمینه انجام شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: امیدواریم این همایش شروع خوبی برای پیگیری مباحث علمی در این عرصه باشد؛ فلسفه عرفان به عنوان علمی نوپدید اذهان بسیاری پژوهشگران و اساتید را به خود متوجه کرده است.

عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) گفت: فلسفه عرفان نگاه درجه دومی به یک علم است؛ این بحث را می‎توان از زوایای مختلفی مورد توجه قرار داد؛ یکی از این موارد حجیت آموزه‎های عرفانی است.

وی افزود: عده‎ای بیان کرده‌اند که حدود ثمانیه عرفان را فلسفه عرفان گویند و برخی دیگر نیز نگاه فیلسوفانه به عرفان را فلسفه عرفان گویند؛ برخی دیگر نیز ارزیابی مبانی و زیرساخت‎ها و یا نگاه کلی و بیرون نگر و فراگیر را فلسفه عرفان می‎نامند.

وی یادآورشد: ساختار فلسفه عرفان نیز بسیار مهم است و مباحث جسته و گریخته بسیاری در این عرصه وجود دارد که باید به بحث ساختاری در عرصه فلسفه عرفان پرداخت؛ افزون به اینکه در عرصه غایت، ماهیت و ظرفیت فلسفه عرفان قابل بحث است باید آن را در مسایل دیگر نیز جستجو کرد.

وی گفت: مفهوم شناسی، قلمرو عرفان، معناشناسی، تناقض نماهای داخل در مبانی عرفانی، ساخت گرایی، جاودان گرایی، ارزش کشف و شهود عرفانی، معرفت عرفانی و وحی، اثبات پذیری، جایگاه معرفت شهودی در بحث فلسفه عرفان مورد بحث قرار می‎گیرد.

گرجیان بیان کرد: ساحت‎های بسیاری در عرصه فلسفه عرفان مورد بحث قرار می‌گیرد که شاید در نگاه اول شاید به بحث فلسفه مرتبط نباشد ولی اگر دامنه آنها را پیگیری کنیم این موارد در فلسفه عرفان مورد بحث قرار می‌گیرد.

در ادامه این نشست علمی حجت‎الاسلام و المسلمین کیاشمشکی دیگر سخنران نشست علمی فلسفه عرفان نیز طی سخنانی گفت: اصل چیستی فلسفه عرفان و اینکه معرفت و دریافت‎های عرفانی جنبه شناختی دارد یا خیر و یا با چه ابزاری می‌‏توان دریافت‌های معرفتی شناختی را تبیین کرد در این عرصه باید بحث شود.

وی افزود: در عرصه چیستی فلسفه عرفان باید گفت فلسفه در غرب با فلسفه اسلامی یک تفاوت گوهرین و بسیار مهم دارد؛ به خصوص با مطرح شدن مباحثی چون اصالت وجود از سوی صدرالمتالهین تفاوت اندیشه اسلامی با غربی مشهودتر شد.

وی گفت: در اینجا باید دو فلسفه عرفان غربی و اسلامی را برابر با سنت فلسفه تعریف کنیم؛ تعریف فلسفه عرفان در مفهوم غربی قابل نگرش است زیرا لفظ فلسفه عرفان از زایش‌های اسمی غربی است؛ مباحث بوعلی سینا در اواخر اشارات، از جمله مباحثی است که در عرصه فلسفه عرفانی مطرح است با این نگاه که خود بوعلی سینا نیز این مباحث را با نیت فلسفه عرفان ذکر نکرده است ولی در کل این مباحث را باید در عرصه فلسفه عرفان بازشناسی کرد.

این استاد فلسفه و حکمت اسلامی حوزه بیان کرد: جنس مباحثی که بوعلی مطرح می‌کند که تحت تاثیر فلسفه اسلامی است ولی ماهیت آن، فلسفه عرفان است؛ ماهیت مباحث بوعلی با فلاسفه عرفان غربی کاملا متفاوت است.

وی گفت: پس از بوعلی سینا بزرگانی چون سهروردی در مباحث خود به تحلیل فلسفی دریافت‌های عرفانی می‌پردازد که این مباحث در رویاهای صادقه و عوالم انبیا رخ می‌دهد؛ وی نیز ذیل مباحث حکمی این بحث را مطرح کرده است.

کیاشمشکی بیان کرد: ملاصدرا در شواهدالربوبیه و اسفار به مباحث فلسفه عرفان می‌پردازد؛ فلسفه عرفان در سنت ما ذیل مباحث مابعدالطبیعه قرار می‎گیرد و با همین الگو نیز باید به سراغ فلسفه عرفان برویم.

وی گفت: در غرب، ماجرا کاملا متفاوت است و تحولاتی که در ماهیت فلسفه رخ داده است داستان را عوض می‎کند؛ پس از کانت روح فلسفه در غرب متحول شد که به سمت معرفت‌‍شناسی رفت زیرا پیش از کانت وجودشناختی مرسوم بود.

وی افزود: رسالت فلسفه و غایت و مباحث فلسفه تحت تاثیر چرخش‌های متوالی در غرب قرار گرفت و به تبع ماهیت فلسفه‌های مضاف نیز تغییر کرد.

کیاشمشکی یادآورشد: مابعد الطبیعه در سنت ما تاملاتی در باب وجود است؛ اصولا حکمت ما بعدالطبیعه موضوع وجود به ماهو موجود را مورد بحث قرار می‌دهد؛ موضوع فلسفه مطالعه وجود است و علوم دیگر به مباحث ماهیت‎ها می‏‎پردازد؛ مابعدالطبیعه به وجود تعلق دارد و مرکز ثقل تمام عناصری که به مابعدالطبیعه می‌پردازد با وجود سروکار دارد.

وی افزود: ملاصدرا از ماهیت به عنوان اینکه وجهی از وجود وجود است بحث می‌کند؛ ملاصدرا در خصوص جسم نیز تعریف وجودی می‌رسد؛ همه عناصر در فکر ملاصدرا از حیث وجودی به آن میپردازد.

استاد فلسفه و حکمت اسلامی حوزه یادآورشد: فلسفه‎های مضاف ما نیز با همین رویکرد تاملی در باب وجود هستند؛ فلسفه اخلاق رویکردی ماهیت شناسی دارد ولی فلسفه اخلاق در فلسفه اسلامی فلسفه‌ای وجودی است.

وی گفت: فرق بین علم و فلسفه در غرب در نوع پرسش‌هایی است که مربوط به ظواهر ماهیت یا وجوه تجربه پذیر ماهیت است؛ زمانی که فلسفه عرفان از روانشناسی عرفان متمایز می‌شود بازهم از حیث ماهیتی آن را تغییر نمی‌دهند.

کیاشمشکی اظهارکرد: فیلسوف با عقل و عارف با قلب و شهود به کشف وجود می‌پردازد؛ فیلسوف ما با شناسایی مفاهیمی خاص به بحث مرتبط به وجود می‎رسد؛ به همین دلیل باید گفت که حکمت متعالیه عرفان الوجود مفهومی است.

وی گفت: حوزه مفاهیم عقلی، حوزه حصولی است که در غرب نیز همین مفهوم مد نظر است یعنی وقتی از عقل محض سخن می‌گویند عقل با مفاهیمی کار می‌کند که عقل تجربی نیست.

همایش ملی فلسفه عرفان صبح روز پنج شنبه مورخ ۲ آذرماه جاری با حضور صاحبنظران این حوزه در تالار اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نشانی: قم، بلوار پانزده خرداد، کوچه شهید میثمی برگزار می‌شود.

منبع: مهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۱۴۴۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«فلسفه دعا از دیدگاه آیت الله مظاهری» به چاپ دوم رسید

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «فلسفه دعا از دیدگاه آیت الله مظاهری» اثر سید محمدرضا حسینی در ۲۳۶ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ دوم رسید.

دعا از جمله برنامه‌های حیات بخش اسلام در حوزه تربیتی است که روح و جسم آدمی را در مسیر رشد و بالندگی قرار می‌دهد؛ تحمّل دردها و رنج‌ها را آسان می‌سازد؛ قلب‌ها را مطمئن می‌کند و دل‌ها را آرامش و صفا می‌بخشد. کسی که به دعا و عمل، مجهز شود، سپر مطمئنی در برابر ناملایمات به دست آورده است.

اثر حاضر که حاصل اندیشه ورزی فقیه اخلاقی، حضرت آیت الله مظاهری است، ابعاد مختلف دعا را بر پایه آیات و روایات، بررسی کرده است.

ساختار اثر

این کتاب در ۱۳ مبحث تألیف شده است؛ مبحث اول و دوم به ترتیب با عناوین «مفهوم شناسی دعا» و «تعریف و اهمیت دعا» نگاشته شده‌اند.

مبحث سوم با عنوان «آثار رویگردانی از دعا» به تبیین سختی و تنگنا در دنیا و آخرت، گرفتاری به غفلت و بی‌اعتنایی خدا پرداخته و متجاوز بودن، جهنمی شدن، بی‌مقدار شدن نزد خدا و نچشیدن لذت دعا را مورد تاکید قرار داده است.

نویسنده در مبحث چهارم «خاستگاه دعا» و در مبحث پنجم «فایده‌های دعا» از جمله: لذت روحانی، ارتباط دعا با توحید، رفع گرفتاری و کمبودها و شرح صدر را به رشته تحریر درآورده است.

«عوامل سنگ دلی» عنوان ششمین مبحث از کتاب حاضر است که در آن دنیا پرستی و آرزوی دراز، اصرار بر گناه، غفلت و پیروی از امیال و هوس‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

مبحث هفتم «به دست آوردن نفس مطمئنه» نام دارد. مؤلف در مبحث هشتم با عنوان «خصوصیات نفس مطمئنه» ضمن تشریح دور شدن از صفات رذیله، مشغول بودن به خدا و دوست داشتن خدا، دوستی با دوستان خدا، نظر کردن به ملکوت آسمان‌ها و زمین و داشتن عزت و رفعت را به نگارش درآورده است.

نهمین مبحث با عنوان «شیوه به دست آوردن نفس مطمئنه» و دهمین مبحث با عنوان «شرایط دعا» به بررسی توبه، تزکیه و تهذیب و دعا و توسل؛ واسطه فیض الهی اختصاص دارد.

نویسنده در مبحث یازدهم با عنوان «اهمیت شکر» شکر و دعا، مراتب شکر، شکر عملی و قضا و قدر را به رشته تحریر درآورده است.

«شبهه‌ها درباره دعا» عنوان دوازدهمین مبحث از کتاب حاضر است. سیزدهمین و آخرین مبحث از این کتاب با عنوان «تاریخچه پیدایی جبر و تفویض» جبر و تفویض و ادله اختیار را مورد تأکید قرار داده است.

به دست آوردن نفس مطمئنه

دعا موجب می‌شود انسان، گمشده‌اش -خدای تعالی- را پیدا کند و نفسی مطمئن کسب نماید و این از بزرگترین نعمت‌های الهی است. همان طور که امام حسین (ع) در دعای عرفه می‌فرماید: «مَا الّذی وَجَدَ مَن فَقَدَکَ وَ مَا الّذی فَقَدَ مَن وَجَدَکَ».

انسان فطرتاً حس می‌کند گم‌شده ای دارد و همواره در جست و جوی اوست. گمان می‌کند گم‌شده اش مال، عیال، ریاست و اهدافی از این قبیل است، ولی هرچه به دست می‌آورد باز هم می‌بیند چیزی که دنبالش می‌گشته این نیست، و هنوز آن را نیافته، لذا بی‌قرار است، تا آن که خدای تعالی را می‌یابد و با او آرام می‌گیرد. خدای تعالی فرموده است: «الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد ۲۸)؛ لذا این آیه شریف به این مطلب اشاره می‌کند که آرامش دل فقط و فقط به یافتن خدای متعال است و چون دعا قادر است چنین گم شده‌ای را برای انسان بیابد، شخص دعا می‌کند؛ و دعا کننده همان کسی است که خدا از او راضی، و او نیز از خدا راضی است.

به همین دلیل خدای تعالی فرمود: «وَادْخُلِی جَنَّتِی» (فجر ۳۰)؛ نفس آرام گرفته و مطمئن! به سوی پروردگارت بازگرد در حالی که او از تو راضی است و تو هم از او راضی هستی. در ردیف بندگانم وارد بهشت خودم شو.

دعا کردن در سجده

امام صادق (ع) در روایتی فرمود: بر هر مسلمانی لازم است که نمازش را با سجده شکر به پایان رساند، چرا که با این سجده نماز را تمام می‌کند در حالی که پروردگارش را خرسند ساخته و فرشتگان را به خود به شگفتی وا می‌دارد. وقتی که بنده نمازش را تمام کرد و سپس سجده کرد، خدا می‌فرماید: «ای فرشتگان من! حالا چه پاداشی پیش من دارد؟ آن گاه هیچ چیز باقی نمی‌ماند مگر آن که فرشتگان آن را نام برده باشند. در آن هنگام خدای تعالی می‌فرماید: همان گونه که او شکر مرا به جا آورد من هم از او قدردانی خواهم کرد و به فضل خودم به او رو می‌کنم و رحمتم را شامل او می‌نمایم».

کد خبر 6078846 فاطمه علی آبادی