تصور اینکه نقد فیلم میتواند جریان ساز باشد؛ اشتباه است
تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۶۵۲۱۵۴
به گزارش ایلنا، اکبر نبوی، مجری کارشناس سینمایی «چشم شب روشن»، شامگاه چهارشنبه 24 و بامداد پنجشنبه 25 آبان، میزبان خسرو دهقان، نویسنده و منتقد سینما بود.
در ابتدا نبوی برنامه را با خوانش ابیاتی از حافظ (دوش میآمد و رخساره برافروخته بود) آغاز و به این موضوع اشاره کرد که حافظ در بیت آخر این شعر نقد انجام داده است و در ادامه از دهقان خواست پیرامون بحث نقد فیلم وضعیت امروز نقد در حوزه هنر بهویژه سینما نظر خود را بگوید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مسئولان سینمایی به تنگ آمده اند و می خواهند فیلمها را نشان بدهند/ مدافع هنر و تجربه ام
دهقان گفت: معتقدم فضای نقد، امروزه در ایران و جهان، جهت پیشرفت تکنولوژی مقداری تغییر کرده و بنابراین جوانان به شکلی دیگر به قضایا نگاه میکنند؛ نت فیلیکس و آمازون وارد شده و فیلمها مسیری را قرار است بروند و وارد نظام استودیو شوند، بهطور مثال مستقیم فیلمها وارد کن میکنند و روزگار طی دهه اخیر عوض شده است. فضای نقد و فضایی که مخاطبان را میخواند و سنتی نگاه میکند و... تغییریافته اما ریشه و بنیان آن همان است.
نبوی با بیان اینکه روزگاری که شما شروع به نوشتن نقد کردید، تعریفی برای آن داشتید بعد گذشت سالها منهای تعاریف دانشگاهی و نظری، شما تعریف شخصی هم برای آن پیدا کردید، این سؤال را از خسرو دهقان پرسید که با توجه به تعاریف نظری و تعاریف خودتان در حوزه نقد و با تعاریف امروز جوانان از نقد، فکر میکنید نسل شما با نسل امروز تفاوت نگاه برای تعریف نقد دارد یا خیر؟
نقد را با هیچ عسلی نمیتوان خورد، راه درمان ندارد و باید تحملش کرد
دهقان در پاسخ اظهار کرد: این نگاه در مقایسه با زمانی که من نقد میخواندم و بعد نقد را کپی و تقلید کردم تفاوت خیلی بنیادی نکرده است. معتقدم نقد تند و تیز و تلخ است و با هیچ عسلی نمیتوان آن را خورد. هیچ راه علاج و درمانی ندارد و باید آن را تحمل کرد.
وی افزود: من پیشوندها و پسوندها را در این زمینه نمیپسندم و نقد منصف، نقد کوتاه و بلند پسازآن ظاهر میشود؛ ما ذات نقد را در جوهرش باید بفهمیم، بپذیریم و تحمل کنیم. معتقدم خود نقد در ذات پدیده برخورنده تلخی است و وقتی شما واژه نقد و نقاد را میگویی با خودش موج منفی همراه میآورد.
این منتقد در پاسخ نبوی که چرا باید اینگونه باشد، این موضوع را ناشی از ذات خود نقد دانست و در ادامه با طرح داستان کوتاهی از حواریون عیسی مسیح گفت: یکی از حواریون نزد حضرت عیسی رفته و میگوید من صبرم را از دست دادم به نظر شما چهکار کنم؟ و حضرت میگویند تحملکن! در واقع نقد جوابی ندارد.
نقد باید بهعنوان یک اثر هنری و مستقل شناخته شود
دهقان درباره تفاوت نقد و انتقاد گفت: ما فاز تعریفی و تحلیلی نقد را کنار گذاشته و این دو را با هم منطبق میبینیم و به نظر من وجه انتقادی در زندگی قالب است. اگر با نقد خیلی ابتدایی برخورد میکنیم به این دلیل است که وجه منفی بودنش توی ذوق میزند و متوجه نیستیم خود نقد در مقابل اثری هنری تقابل داشته باشد و یا بهعنوان یک اثر هنری و مستقل شناخته شود.
نقد بیشتر منتقد را تعریف میکند تا اثر هنری
دهقان تکمیل کرد: موضوع مهم این است که بهنقد میتوانیم خیلی توجه کنیم و مطلب اصلیتر این است که پشت نقد، منتقد است یعنی اگر من نقدی میکنم و برای شما مطلوب باشد یا نه بیشتر از هر چیزی من را معرفی میکند و معرف منتقدش است. درواقع نقد بیشتر منتقد را تعریف میکند تا اثر هنری را چرا که ممکن است اثر هنری را توضیح دهد ولی بهمحض حرف زدن درواقع به شکلی موازی با اثر هنری خودش را بیان میکند.
این منتقد در پاسخ سؤال نبوی که این سالها تا چه اندازه فیلمهایی که دیده عواطفش را با نوشتن درگیر کرده، گفت: این امر دو استاندارد دارد و من زمانی که به سینمای جهان نگاه میکنم با استانداردی خاص میبینم و سینمای ایران را نیز با استاندارد دیگر و طبقهبندی ناخودآگاه اتفاق میافتد.
در سینمای ما کار دل مهم است نه منطق و چارچوب بندی و اسلوب...
وی در ادامه ابراز کرد: اگر روی تاریخ سینما ایران اشراف داشته باشیم، روی نقد لحن، نگاه و ساختار فنی سینما، شناخت و فضا تأثیر میگذارد و به نظر من آنچه در سینمای ما مهم است کار دل است و من فیلمی را میتوانم نقد کنم که کار دل باشد. سینمای ایران، سینمای منطق، چارچوببندی و اسلوب بندی و... نیست و سینمای دلی است و بنابراین وقتی بادل من ارتباط برقرار میکند زودتر میتوانم پیامش را دریافت کرده و صداقت و عدم صداقت را ردیابی کنم.
دهقان در پاسخ این سؤال نبوی که شما عواطفتان با فیلم ایرانی بیشتر گرهخورده تا غیر ایرانی گفت: وقتی که فیلمی بتواند عواطفم را درگیر کند و صداقت و راستگویی را در آن ببینم با فیلم درگیر میشوم و از ملاحظات بد و غیر فنی چشمپوشی میکنم.
درباره فیلمساز ایرانی صداقت و پاکی برایم مهمتر است تا ساختار فنی و درست
عضو کانون فیلمنامه نویسان درباره این موضوع که احساسش موقع نقد نوشتن شفاهی فیلم ایرانی همراه با عقلش عمل میکند اظهار کرد: بحث بر سر این است که آدم تاریخ را میداند، تجربه دارد و تشخیصش برای من سخت است. مخاطب باید عاقلانه بودن یا لجاجت من را تشخیص دهد. ولی راجع بهنقد فیلم، درباره فیلمساز سینمای ایران چه قبل انقلاب و چه بعد آن و بهخصوص این سالها، عنصر صداقت و پاکی خیلی برایم مهمتر است تا ساختار فنی و درست بهاینعلت این است که آنجا لنگی دیگری دارد.
دهقان ادامه داد: در سینمای ایران اگر وارد بحث فرم گرایی شوی، وارد بحثهای ساختاری و فنی و صنعتی میشوی و بیانصافی است اگر این مسیر را بخواهد برود. سینمای ایران را باید در محدوده و امکانات خودش ببینم و نیاز نمیبینم که کارهای خیلی عجیبی ببینم، بلکه در کارهای معمولی ساختار و پیامش را دریافت میکنم.
نبوی در ادامه با طرح سؤالی تشریح کرد: اگر وجوه فنّاوری را به لحاظ فرم زیباییشناسی کنار بگذاریم؛ چرا فکر میکنید اگر به فرم اثر سینمایی ایرانی دقت کنید، بیانصافی کردید؟ من چون درگیر تاریخ سینما و تاریخ نقد سینمای ایران و جهان هستم ذهنم نمیتواند اینها را از هم تفکیک کند. شما تقریباً بر اساس نوشتههایتان منتقدی مستقیم گو و صریح هستید، آیا برای شما پیشآمده که به بعضی از آثار سینمایی به لحاظ ظرفیتی که دارد نگاه تأویل گرا داشته باشید؟
نامهربانی حرفه ما است
دهقان در این باره توضیح داد: در صحبت با یکی از دوستان عنوان کردم نامهربانی حرفه ما است واقعیت است که ذات نقد امر دلپذیری نیست. وقتی با این رویکرد که به سینمای ایران فقط نمره 20 تعلق میگیرد و ما 19.75 نداریم طرف هستیم، نمیشود کار کرد و عرصه را به خودمان تنگ میکنیم.
تصور اینکه نقد فیلم میتواند جریان ساز باشد و روی فروش فیلم تأثیر بگذارد غیرممکن است
عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه سینما در پاسخ به اینکه تا چه اندازه نقد معاصر جامعه ایرانی روی جهتگیری کلی سینما و فیلمساز تأثیر داشته تصریح کرد: در جهان هم خیلی کم تأثیر داشته است و در سینمای ایران و جهان سراغ ندارم که تأثیر بنیانی روی فیلم و فیلمساز داشته باشد و تصور اینکه نقد فیلم میتواند جریان ساز باشد و روی فروش فیلم تأثیر بگذارد مقداری غیرممکن است. بلکه این امر در دراز مدت روی سلیقه تأثیر گذاشته، با تغییر ذائقه فرهنگ را بالا می برد و نقد را متحمل میکند.
وی در ادامه اظهار کرد: منتقد در درجه اول به نیازهای درونی خود پاسخ میدهد تا مخاطب و فیلمساز. در این راستا اطلاعات و سواد خیلی مهم است چرا که در مسند قضاوت مینشیند. بعد از آن به بحث نقد و تحلیل فیلم میرسی که نقد خود نوعی ورقه بایگانی راجع به متهم است و بحث تحقیق، تفحص، مشابهسازی و دیدن و خواندن مهم است.
بشر دوست ندارد از او تعریف نشود
نویسنده «رنو تهران 29» در پاسخ به سؤال نبوی درباره توجه نداشتن فیلمسازان بهنقد منتقدین گفت: دراینباره فیلمسازان دلخور شدهاند اما بلعکس آن وجود نداشته است و در واقعیت و عمل تاثیر ندارد و نباید که داشته باشد؛ به عقیده من بشر دوست ندارد از او تعریف نشود.
دهقان درباره وضعیت نقد در جامعه امروز گفت: نقد امروزه بیشتر روی دوش جوانان است و از تاریخ نقد ایران و جهان خیلی جدا نیستند و خواسته و ناخواسته تئوری اساسی فیلم، تئوری مؤلف، موج نو و... تأثیرش را میگذارد. جوانان حفاری میکنند و نقد منتقدین دهه 40 و امثال آن را مطالعه میکنند و چه بخواهیم و چه نخواهیم پیشینه گذشته دست از سرما برنمیدارد.
دهقان تبیین کرد: در مجموع نگاه جدی به وضعیت نقد سینما را از این نظر که گرایش به سمت آن زیاد است مثبت میبینم امروزه جوان به هر شکلی درگیر نقد است و این بهتر از این است که نقد را کلاً کنار بگذاریم.
در ادامه نبوی گفت اگر جوان سواد و دانش کافی نداشته باشد به جریان فرهنگی به خاطر نادانی و جهالت صدمه وارد می شود.
نقد امروز ضمن سطحی بودن، معضلات فضای مجازی را با خود دارد
دهقان در پاسخ به این سؤال که نسبت به 10 سال گذشته نقد امروز را چگونه میبینید، بیان کرد: نقد امروز ضمن سطحی بودن، معضلات فضای مجازی را با خود دارد و معتقدم جوانی خوب است و خامی بد است و بخش خامی آن، من را اذیت میکند و بخش جوانی اش به من انرژی میدهد.
اجازه دهیم فراوانی غالب شود و کیفیت آرام از پشت حرکت کند
وی افزود: من خارج از کیفیت همین را که جوان درگیر سینماست میپسندم. من معتقد هستم حجم غالب است و اجازه دهیم فراوانی غالب شود و کیفیت آرام از پشت حرکت کند.
دهقان در رابطه با مقایسه سینمای 10 سال گذشته با سینمای 20 سال پیش تصریح کرد: به عقیده من ما طی این سالها شکل عوض میکنیم و مدرنیته به رقم همه سطحینگریها مهم است.
در بخش دیگری از برنامه نبوی با اشاره به صحبتهای دهقان مبنی بر اینکه حوزه فرهنگ، حوزه کیفیتهاست و نه کمیتها گفت: اگر در هر بخشی از حوزه فرهنگ و هنر کمیت قرار باشد به عنوان شاخص اصلی قلمداد شود، نباید تردید کرد که به فرآیند و روند فرهنگ حتماً لطمه میزند.
در سالی که گذشت تقریباً هفتهای 2 کتاب سینمایی منتشر شده و این رقم عجیبی است
دهقان در این باره گفت: میپذیرم سواد در این زمینه کمتر شده ولی امیدوارم از فرهنگ فراوانی بیرون بیاید. به این جهت که با توجه به مسئولیت دبیر بخش کتاب که من در خانه سینما دارم اعلام میکنم در سالی که گذشت تقریباً هفتهای 2 کتاب سینمایی منتشر شده این رقم عجیبی است. چیزی نزدیک به 100 کتاب وجود دارد از لحاظ ارزش ممکن است 30 تا کیفی باشد و کتاب های بیارزش و ترجمههای بد حذف میشود.
وی ادامه داد: در میان این میزان ناشرین اندک اند و افرادی که خودشان با هزینه و علاقه شخصی و به هر دلیل دیگری کتابهای 40 نسخهای را درآوردند زیاد است و همه سنها زیر 40 است.
دهقان تکمیل کرد: مورد دیگر این است از اول پیدایش سینما در کشور تعداد کتابهای سینمایی چیزی حدوداً 300 عدد بود و در 30 سال اخیر چیزی نزدیک به 3 هزار عنوان کتاب داریم. حرف من بر سر این است که الزاماً آن 300 عنوان کتاب کیفیت بالایی نداشته و 3000 عنوان بعد از انقلاب کیفیت کمتری ندارند و منظورم این است اجازه دهیم موج بیاید.
فکر کردم اسامی فیلمهای جشنواره همه مستعار است!
دهقان در رابطه با وضع سینمای امروز گفت: در آموزشگاهی تدریس میکنم و روزی لیست فیلمهای جشنواره فجر را پیش ابراهیم وحید زاده بردم و نکته قابلتوجه این بود که از میان 90 فیلم، بهسختی 10 فیلمساز قدیمی وجود داشت و 80 نفر دیگر همه جدید بودند. من فکر می کردم اسامی مستعار است اما همه اسامی واقعی بودند.
مسئولان سینمایی به تنگ آمدهاند و میخواهند فیلمها را نشان بدهند
دهقان در ادامه تصریح کرد: فیلم کوتاه و مستند حیرتانگیز است، پدیده هنر و تجربه که من از مدافعشان هستم نشان میدهد مسئولان سینمایی به تنگ آمدهاند و میخواهند فیلمها را نشان دهند و جایی برای این کار می خواهند. در عرصه سینما از 100 فیلمی که امسال وجود دارد به سختی به 10 نفر فیلمسازانی چون مهرجویی و کیمیایی و حاتمی کیا و بنی اعتماد و... میرسیم و 90 نفر دیگر اسمهای فارسی جدید است که از روی شاهنامه برداشتهاند و نمیشود از روی آن هم خواند!
یک سیستم گوارشی جدید در سینمای ایران شکل گرفته است
مشاور فیلمنامه «خاکستر سبز» درباره معدل کیفی سینمای ایران گفت: این میزان اشتیاق همهچیز را تحت تأثیر خودش قرار داده انقدر اشتها وجود دارد که هرچه میآید میبلعد و این اتفاق دلپذیر نیست. داریم درباره یک سیستم گوارشی جدید در سینمای ایران صحبت می کنیم!
در ادامه نبوی عنوان کرد در تولید فیلم سال گذشته بخش خصوصی بالای 100 میلیارد تومان هزینه کرده و مجموعه بخشهای دولتی، حکومتی و حاکمیتی حدود 40 میلیارد هزینه کرده بود و نظر دهقان را درباره ادامه روند سینمای ایران جویا شد.
دهقان در پاسخ به این سؤال گفت: ادامه روند برای سینمای ایران، وجه قالبش سینمای دولتی است. وجه سینمای عادی بخش خصوصی سینمای عادی باید جان بگیرد.
مجله شبانگاهی «چشم شب روشن» به تهیهکنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالحعلا شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما پخش میشود.
منبع: ایلنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۵۲۱۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بهترین فیلمهای ایرانی دهه شصتی (+عکس)
شاید بتوان دهه ۶۰ را یکی از تاریخسازترین دهههای فیلم و سینمای ایران دانست. دههای که کارگردانانی مانند علی حاتمی، داریوش مهرجویی، عباس کیارستمی و بهرام بیضایی به سینمای ایران معرفی شدند و راه جدیدی را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، برای بقیه کارگردانان باز کردند تا سینمای ایران را به جایی که امروز هست برسانند.
به گزارش ویجیاتو، سینمای دهه ۶۰ تفاوت بسیاری با فیلم های دوره ما دارد؛ پیروزی انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی، سینما را برای فیلمسازان آن دوره سختتر کرد. اما با این حال کارگردانان ما فیلمهای ماندگاری ساختند. حال امروز با ما همراه باشید تا ۱۰ تا از بهترین فیلمهای ایرانی دهه 60 را با شما مرور کنیم.
مادر (۱۳۶۸)
کارگردان | علی حاتمی |
بازیگران | رقیه چهره آزاد، اکبرعبدی، محمدعلی کشاورز، امین تارخ، فریماه فرجامی، اکرم محمدی، جمشید هاشم پور، حمید جبلی، حمیده خیرآبادی |
فیلم مادر به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی، یکی از بهترین فیلمهای ایرانی دهه 60 به حساب میآید، که البته در زمان اکران خودش، با تمام فروش فوق العادهای که داشت مورد نقد منتقدان نیز قرار گرفت و به گذشتهگرایی و سنتپردازی متهم شد. اما به نظر من میتوان مادر را جز آن دسته از فیلمهایی دانست که به مرور زمان ارزششان بیشتر معلوم میشود.
خلاصه فیلم: پیرزنی (رقیه چهره آزاد) که در سرای سالمندان زندگی میکند؛ برای آخرین روزهای عمرش، به خانهی قدیمی خود، پیش فرزندانش که هر کدام دل مشغولیهای خودشان را دارند، بازمیگردد. داستان روایتگر روزهای آخر زندگی مادر، و حال و هوای فرزندانش است.
هامون (۱۳۶۸)کارگردان | داریوش مهرجویی |
بازیگران | خسرو شکیبایی، عزتالله انتظامی، بیتا فرهی، فتحعلی اویسی |
برعکس فیلم مادر، هامون از همان بدو اکران مورد توجه منتقدان قرار گرفت؛ این فیلم در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان ماهنامه سینمایی فیلم، به عنوان یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران انتخاب شدهاست.
میتوان گفت که فیلم هامون به مرور زمان به یک «کالت» در ایران تبدیل شد. فیلم کالت به اثری میگویند که طرفداران پر و پا قرصی دارد که مدام دیالوگها و صحنههای فیلم را مرور میکنند و اتفاقات فیلم را در زندگی واقعی بازتاب میدهند. احتمالا دیالوگ معروف «این زن سهم منه، حق منه، عشق منه، من طلاق نمیدم» را از طرفداران این فیلم زیاد شنیده باشید.
جالب است که بدانید خسرو شکیبایی قبل از ایفا نقش در این فیلم، بازیگر معروفی در سینما نبود و فیلم هامون، سکوی پرتاب وی به سینمای ایران شد.
خلاصه فیلم: فیلم هامون پیرامون مردی به نام حمید هامون (خسرو شکیبایی) میگذرد که با توجه به عشق فراوانی که نسبت به همسرش مهشید (بیتا فرحی) دارد؛ زندگیاش در حال فروپاشی است.
در همین حین حمید در حال نوشتن رسالهای با عنوان «عشق در ادیان ابراهیمی» است که آن هم به نتیجهی مطلوبی نرسیده است. تمام این مشکلات باعث شده هامون به شکل ویژهای درگیر تأمل و تعمق در این موضوع شود و دنبال راه حلی برای حل مشکلات عاطفیاش باشد.
باشو، غریبه کوچک (۱۳۶۴)کارگردان | بهرام بیضایی |
بازیگران | سوسن تسلیمی، عدنان عفراویان، پرویز پورحسینی |
فیلم باشو غریبه کوچک، ساخته سال ۱۳۶۴ است که بعد از چند سال توقیف نهایتا سال ۱۳۶۸ روی پرده سینما رفت. بیضایی میگوید که ایده این فیلم را وقتی به شمال سفر میکرده و مهاجران جنوبی را میدیده به ذهنش رسیده است و از خود میپرسیده یعنی اولین جنوبی که به اینجا آمده چه احساسی داشته و چگونه با محیط سازش پیدا کرده؟
این فیلم در رایگیری های مختلف بین المللی جز بهترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران قرار گرفته است.
داستان فیلم: باشو (عدنان عفراویان) نوجوانی است که در جنگ تحمیلی خانواده خود را از دست داده و مجبور است جنوب را به قصد خانهای جدید ترک کند. او، بدون آنکه بداند، سر از منطقهای در شمال در میآورد. زنی بنام نایی (سوسن تسلیمی) سرپرستی باشو را برعهده میگیرد. باشو که حتی زبان این منطقه را بلد نیست، کم کم راه و رسم زندگی جدید را یاد میگیرد.
گلنار (۱۳۶۷)کارگردان | کامبوزیا پرتوی |
بازیگران | غزل شاکری، شهلا ریاحی، محرم بسیم، اکبر دودکار |
کامبوزیا پرتوی تا مدتها به عنوان کارگردان سینما کودک و نوجوان شناخته میشد. وی در فیلم گلنار نگاه فانتزی زیبایی به دنیای کودکان دارد. فضای رنگی و بهره بردن از طبیعت در شمال کشور، همراه با موزیکهای شاد و ماندگار باعث شده این فیلم تا ۳۰ سال بعد، هنوز برای کودکان و بزرگسالان جذابیت داشته باشد. میتوان گفت که گلنار الهام گرفته شده از داستان فولکلور انگلیسی «دختر گیس طلا و سه خرس» است که با نمادهای ایرانی ادغام شده است.
داستان فیلم: گلنار دختر یتیمی است که با مادربزرگ و پدربزرگش زندگی میکند. روزی باد دستمال دستبافی که مادربزرگش برایش دوخته بود را به جنگل میبرد. گلنار به دنبال دستمال در جنگل گم میشود و خود را در خانهی خرسها مییابد.حال باید راهی برای رهایی و بازگشت به خانه پیدا کند.
اجاره نشینها (۱۳۶۵)کارگردان | داریوش مهرجویی |
بازیگران | عزتالله انتظامی، اکبر عبدی، حسین سرشار، حمیده خیرآبادی، رضا رویگری، فریماه فرجامی، ایرج راد |
به راحتی میتوان گفت که ساخت فیلم طنز در دهه ۶۰ با توجه به شرایط ملتهب موجود، خیلی کار آسودهای نبود و مهرجویی با ساخت اجاره نشینها به بی توجهی به شرایط روز متهم شد؛ تا جایی که محسن مخملباف نوشت« حاضر بودم به خودم نارنجک ببندم و مهرجویی را بغل کنم و با هم به آن دنیا برویم» و او را یک فیلم ضد انقلابی میدانست.
اما با این حال اجاره نشینها تنها فیلم طنز داریوش مهرجویی، یک فیلم اجتماعی بود؛ که مشکلات آن روزهای ایران را به خوبی به تصویر کشید. و امروز با توجه به اینکه بیشتر از ۳۰ سال از ساخت این فیلم میگذرد، همچنان میتوان به راحتی بارها و بارها، اجازه نشینها را تماشا کرد. این فیلم را جز بهترین فیلمهای ایرانی دهه 60 خواند.
داستان فیلم: ساختمانی در حاشیه شهر، بدون وارث مانده است. عباس آقا (عزتالله انتظامی) مباشر ساختمان که خودش ساکن آنجاست سعی دارد با همکاری مشاور املاک، آن ملک را تصاحب کند. اما ساختمان اصلا در وضعیت مناسبی قرار ندارد و در این مدت کسی به آن رسیدگی نکرده است.
خانه دوست کجاست؟ (۱۳۶۵)کارگردان | عباس کیارستمی |
بازیگران | بابک احمدپور، احمد احمدپور، خدابخش دفاعی |
فیلم (خانه دوست کجاست؟) را میتوان یکی از بهترین کارهای عباس کیارستمی و همچنین یکی از بهترین فیلمهای ایرانی دهه 60 دانست. این فیلم حول محور کودکی دبستانی و دنیای بچگانه او میگذر. اما به جرات میتوان گفت که این فیلم فراتر از یک فیلم شاعرانه بچگانه است که میتوان دنیای کودکی را در آن یافت.
در نهایت (خانه دوست کجاست؟) توانست موج جدیدی را درصنعت فیلمسازی راه بیاندازد و تقلید از این سبک فیلم زیاد شد. فیلمهایی که بجز چند استثنا، نتوانستند به کیفیت و تکامل کیارستمی دست یابند.
داستان فیلم: یک کودک مدرسهای روستایی متوجه میشود که دفتر مشق دوستش را اشتباه برداشته است؛ برای جلوگیری از اخراج او، به بهانه خرید نان از خانه خارج میشود و راهی دشوار را پیش میگیرد تا دفتر را در روستای کناری به صاحبش برساند.
دونده (۱۳۶۳)کارگردان | امیر نادری |
بازیگران | مجید نیرومند، موسی ترکیزاده، علیرضا غلام زاده، علی پاسدارزاده |
دونده اولین فیلم ایرانی بعد از انقلاب بود که مورد توجه جشنوارههای خارجی قرار گرفت. به جرات میتوان این فیلم را اگر بهترین نه، یکی از بهترین فیلمهای ایرانی دهه 60 خواند. دونده در سال ۱۳۶۴ اکران شد و با نقدر مثبت اکثر منتقدان مواجه شد. شاید نادری سعی داشت با این فیلم بفهماند که «آزادی در رهایی است».
داستان فیلم: امیرو (مجید نیرومند) پسرک تنهایی است که رویای مهاجرت به آن سوی خلیج فارس را دارد؛ اما اوضاع بد و نابسامان مالی او را وادار به جمع کردن قوطیهای خالی، واکس زدن کفش و فروش آب یخ و این قبیل کارها میکند. تا اینکه امیرو متوجه میشود برای این که بداند اون سوی آبها چه خبر است باید بیشتر بیاموزد. پس به مدرسه شبانه میرود تا الفبا یاد بگیرد.
بایسیکل ران ( ۱۳۶۷)کارگردان | محسن مخملباف |
بازیگران | محرم زینال زاده، اسماعیل سلطانیان، محمدرضا کسرایی، مهشید افشار زاده |
بایسیکل ران (به فارسی: دوچرخه سوار) به نویسندگی و کارگردانی محسن مخملباف در سال ۱۳۶۷ به اکران درآمد. مخلمباف با یک فیلم غنی و عمیق به مشکلات مردمانی از سرزمینی پرداخته است که به ندرت آنها را درک میکنیم. نحوه بیان تلخ و دردناک این داستان ظالمانه به دنبال اثبات جبر تغییر ناپذیر چرخ زندگی، است. همچنین محرم زینال زاده با بازی خوب و کامل خود، احساسات عمیقی در بیننده برمیانگیزد.
داستان فیلم: نسیم (محرم زینال زاده) مهاجر افغانی است که با خانوادهاش به پاکستان پناه برده. نقره همسر نسیم، بیمار است و به جراحی نیاز دارد ولی نسیم هزینه کافی برای درمان وی را ندارد و سر هر کاری که میرود هزینه درمان جور نمیشود. مرد دورهگردی (اسماعیل سلطانیان) به وی پیشنهاد میدهد که دور میدان شهر را به مدت یک هفته، بدون توقف رکاب بزند؛ و در برابر، هزینه عمل همسرش را دریافت کند. نسیم که در گذشته قهرمان دوچرخه سوار بوده، این شرط را میپذیرد.
شاید وقتی دیگر (۱۳۶۶)کارگردان | بهرام بیضایی |
بازیگران | سوسن تسلیمی، داریوش فرهنگ، علیرضا مجلل |
بیشترین نقدی که همیشه بر بهرام بیضایی وارد بوده، اشتباه گرفتن قاب سینما با صحنه تئاتر است که این اتفاق برای فیلم شاید وقتی دیگر نیز، افتاه است. اما میدانیم که سینمای بیضایی، سینمایی است غیرقابل تقلید و منحصر به فرد. اما با این حال میتوان گفت شاید وقتی دیگر یکی از آسانترین فیلمهای بیضایی باشد. در رایگیری سال ۱۳۸۷ مجله صنعت سینما، موسیقی متن این فیلم ساخته بابک بیات، بهترین موسیقی فیلم در تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.
داستان فیلم: مدبر (داریوش فرهنگ) گوینده مستندهای تلویزیونی است.در جریان صدا گذاری مستند جدید، همسرش کیان (سوسن تسلیمی) را سوار ماشین مرد دیگری که عتیقه فروش است و حق نگر نام دارد میبیند. مدبر بدگمان میشود و به تحقیق میپردازد و در پس رفتارهای کیان متوجه نگرانی و اضطراب وی میشود و میفهمد که او رازی را پنهان میکند.
عروس (۱۳۶۹)کارگردان | بهروز افخمی |
بازیگران | ابوالفضل پورعرب، نیکی کریمی، عباس امیری مقدم |
میتوان عروس را فیلمی دانست که جریان تازهای به سینمای ایران در دهه 70 بخشید. در دههای که فیلمها پر از نماد و نصیحت بودند و پردهی سینما شبیه به سن تیاتر بود، بهروز افخمی فیلمی ساخت که حال و هوای تازهای به سینمای ایران بخشید. سید مرتضی آوینی در این رابطه در نقد خود نوشته «افخمی تماشاگر را دست کم نگرفته است. نه با افاضات خودبینانه خواسته است که خودش را به رخ مردم بکشد و نه به مردم طعنه زده است که شما نمیفهمید».
داستان فیلم: حمید خوشمرام (ابوالفضل پورعرب) جوانی است که تازه از دانشگاه فارق التحصیل شده است و عاشق دختری به نام مهین (نیکی کریمی) است. اما پدر مهین به علت اوضاع مالی بد حمید با ازدواج آنها مخالفت میکند، پس حمید به سمت قاچاق دارو میرود تا بتواند اوضاع مالیاش را بهتر کند. در نهایت رضایت پدر مهین را به دست میآورد.
حمید و مهین ماه عسل به شمال سفر میکنند. اما در راه با زنی تصادف میکنند و حمید از ترس فرار میکند. این تصادف باعث میشود بحرانی در زندگی حمید ایجاد شود که منجر به یک تحول درونی میشود.
جمع بندیسعی کردیم ۱۰ تا از بهترین فیلمهای ایرانی دهه 60 که شاید این روزها کمتر راجع به آن٬ها صحبت می٬شود را به شما معرفی کنیم. دوست داشتید چه فیلمهای دیگری را نام ببریم؟ در مقاله بعدی به فیلمهای کدام دهه بپردازیم؟
بهترین فیلم های دهه ۶۰ کدامند؟هامون، اجاره نشینها، مادر، باشو غریبه کوچک، خانه دوست کجاست؟و…
بهترین کارگردانان دهه ۶۰ کدامند؟بهرام بیضایی، علی حاتمی، عباس کیارستمی، داریوش مهرجویی…
بهترین بازیگران دهه 60 که بودند؟عزت الله انتظامی، علیرضا خمسه، فریماه فرجامی، علی نصیریان، داوود رشیدی، محمدعلی کشاورز
کانال عصر ایران در تلگرام