به نقل از «افکارنيوز»

امروز تولد 84 سالگی سینمای ایران

تاریخ انتشار: ۳۰ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۷۲۳۷۹۵

تماشاگران سینمای جهان اما چنین شگفتی را در 6 اکتبر 1927 ـ یعنی 90 سال پیش و شش سال قبل از سینمای ایران ـ تجربه کرده بودند و آن هم هنگام تماشای «خواننده جاز» بود که به عنوان اولین فیلم ناطق تاریخ سینما شناخته می‌شود. ورود صدا به سینمای جهان، انقلابی در این هنر ـ صنعت پدید آورد و بسیاری از سازوکارهای سینما را تغییر داد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به بهانه اکران اولین فیلم ناطق سینمای ایران، سراغ برخی از صدابرداران سرشناس رفتیم تا به اندازه این مجال اندک از اهمیت عنصر صدا در سینما بگوییم. متاسفانه حرفه‌هایی چون صدابرداری و صداگذاری در هیاهوی بازیگرمحور سینما مغفول می‌ماند و بویژه تماشاگران عام، خیلی به اهمیت این مسئولیت مهم در فیلم‌ها واقف نیستند.

صدا، روح تصویر است

حسن زاهدی، صدابردار قدیمی سینمای ایران که صدابرداری فیلم‌های مهمی چون خانه دوست کجاست؟ (عباس کیارستمی)، باشو غریبه کوچک (بهرام بیضایی) و اجاره‌نشین‌ها (داریوش مهرجویی) را در کارنامه دارد، درباره اهمیت صدا در سینما به جام‌جم گفت: تصویر و صدا در فیلمسازی لازم و ملزوم یکدیگرند، می‌توان گفت هم صدا روح تصویر است و هم تصویر روح صدا. بدون هر یک از اینها ما بخشی از این روح را در کالبد سینما نخواهیم داشت. برخی ممکن است بگویند بعضی از کارها مثل آثار صامت چاپلین، اصلا بدون دیالوگ بود و با موسیقی پیش می‌رفت. اما آن بخشی از سینما بود و مربوط به دوره‌ای خاص می‌شد، ولی شما هدایت تصویر روی پرده سینما را با صدا انجام می‌دهید. حتی گاهی مواقع صدا به تنهایی می‌تواند اعلام حضور کند، اما تصویر به تنهایی فقط تصویر است و بدون صدا تماشاگر انگار کمبودی حس می‌کند.

این صدابردار که در فیلم‌های رقص در غبار، چهارشنبه‌سوری، شهر زیبا و درباره الی با اصغر فرهادی همکاری کرد، افزود: ورود صدا، انقلابی را در رشته سینما ایجاد کرد که اثرات آن همچنان و تا همیشه ادامه دارد. به مرور زمان و طی همه این سال‌ها پروسه صدابرداری رشد کرده و این اتفاق در سینمای ایران هم رخ داد. درست است که با تصویر و حرکت دوربین می‌توان برخی مفاهیم را بیان کرد، اما همیشه بدون صدا تصویر چیزی کم خواهد داشت.

زاهدی که دریافت چند سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری از جشنواره فیلم فجر را در کارنامه دارد، به معضل بیکاری اکثر صدابرداران قدیمی در سینمای ایران اشاره کرد و ادامه داد: من و همکارانم در بعد از انقلاب و برای ارتقای کیفیت صدابرداری تلاش زیادی کردیم تا «صدای سینمای ایران» در دنیا قابل قبول شد. صدا هم همچون مباحث دیگر سینما، گفتارهایی در زمینه کاری خود دارد و دارای بیان هنری و وجوهی دراماتیک است. ما سال‌ها و در فیلم‌های مختلف روی این نکات متمرکز شدیم و کار کردیم، اما متاسفانه حالا دیگر خیلی از این تجربیات و دستاوردها استفاده نمی‌شود. ارزان فروشی عده‌ای در این عرصه، باعث افت کیفی کارها شده است. بی‌احترامی به همه تهیه‌کننده‌ها نشود، اما الان سرمایه‌گذارها برای برخی مسائل تصمیم می‌گیرند و آنها هم ترجیح می‌دهند فیلم‌ها را با هزینه کمتری جمع کنند. این تعریف قشنگی نیست، اما مثل این می‌ماند که به جای تیرآهن 18 از تیرآهن 12 استفاده کنند.

صدا؛ جزیی از اجزای سینما

ایرج شهزادی از صدابرداران و صداگذاران موفق سینمای ایران است. او دانش‌آموخته رشته مهندسی صدا از دانشکده دلتا آکوستیک cop کپنهاگ و رشته صداگذاری فیلم از آمریکاست. مدرسه‌ای که می‌رفتیم (داریوش مهرجویی)، قارچ سمی (رسول ملاقلی‌پور) و آتش سبز (محمدرضا اصلانی) از جمله آثاری است که شهزادی صدابرداری یا صداگذاری آنها را انجام داده و برای این آخری برنده سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری از بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر شد.

شهزادی درباره اهمیت صدا در سینما به جام‌جم گفت: اهمیت صدا در سینما مثل اهمیت هر چیز دیگری در سینماست و سینمای امروز با ترکیب همه اجزا معنی پیدا می‌کند. صدا چیزی است مثل تصویر، بازی، گریم، میزانسن، لباس، صحنه، دیالوگ یا هر چیز دیگری. از نظر من صدا این‌طوری تعریف می‌شود و فقط یکی از این اجزاست. بدون این جزء (یعنی صدا)، تعریف جامع و امروزی سینما معنی ندارد.

صداگذار فیلم جیب‌برخیابان‌جنوبی (سیاوش اسعدی) و صدابردار فیلم کافه ستاره (سامان مقدم) درباره تفاوت میان دو حرفه صدابرداری و صداگذاری هم توضیح داد: صدابرداری در صحنه، ضبط اتفاقات در صحنه فیلمبرداری است که بیشتر شامل دیالوگ می‌شود. این یک صدای خام است. در صداگذاری، اولین اتفاقی که می‌افتد این است که دیالوگ‌های ضبط شده برای مخاطب، تر و تمیز، بالانس و یکدست می‌شود تا او بتواند آنها را خوب بشنود. همچنین صداهایی که در فیلمنامه است و در صحنه وجود نداشت، باید طراحی و ضبط شود و به نسبت تصویر، صداگذاری شود. این مربوط به صداهایی است که در صحنه نیست، اما کارگردان و صداگذار آنها را تخیل و برای تکمیل قصه به فیلم اضافه می‌کند. اینها صداهایی است که ممکن است شما روی پرده سینما تصاویر آن را نبینید، اما وجود دارد و القاکننده موقعیت آن پلان است.

تا فیلم سخن نگفته باشد ...

عباس رستگارپور یکی از صدابرداران قدیمی سینمای ایران است و انبوهی فیلم در کارنامه پربارش دارد. بدوک (مجید مجیدی)، سجاده آتش (احمد مرادپور) و زیر سقف دودی (پوران درخشنده) برخی فیلم‌هایی است که او صدابرداری آنها را انجام داده است.

این صدابردار درباره اهمیت صدا در سینما به جام‌جم گفت: به نظرم، مردم بخوبی به اهمیت صدا واقف هستند. صدا نه تنها در سینما بلکه در زندگی اهمیت فراوانی دارد. شعر معروفی است که می‌گوید: «تا مرد سخن نگفته باشد، عیب و هنرش نهفته باشد.» یعنی با حرف و کلام است که شما می‌توانید رابطه برقرار کنید. از کلام است که می‌توانیم پیوندهای عاطفی و روحی با دیگران داشته باشیم. پس فیلمی که حرف و کلام داشته باشد، می‌تواند مخاطب را بهتر با قصه ارتباط دهد. اهمیت صدا در سینما همان‌قدر است که تصویر اهمیت دارد. حتی گاهی احساس می‌کنم در برخی لحظات می‌توان تصویر را هم نشان نداد و مثل رادیو حرف زد و مخاطب را بخوبی تحت تاثیر قرار داد.

رستگارپور درباره مهم‌ترین ویژگی‌های یک صدابردار هم توضیح داد: بجز این مورد مهم که سیستم ضبط یک صدابردار در سینما همیشه باید به روز باشد، او باید کلام را بشناسد. یعنی در این زمینه یک صدابردار می‌تواند همکار کارگردان باشد و کلمات اضافی را تشخیص دهد. صدابردار حتی می‌تواند درباره نوع نحوه بیان کلمات توسط بازیگر به فیلمساز مشاوره بدهد تا بیننده موقع شنیدن این واژه‌ها و جملات احساس بهتری داشته باشد. گاهی اوقات نیاز است برای تاثیرگذاری، کلام و جمله‌ای در گام پایین یا گام بالا گفته شود، اینها چیزهایی است که یک صدابردار باید به آنها دقت لازم را داشته باشد. گاهی واقعا نیاز نیست شما برای تاثیرگذاری بیشتر از یک بازیگر بخواهید جمله را با صدای بلند بگوید، این کار حس بازیگر را به هم می‌زند. صدابردار باید بداند هر حسی با یک گام صدایی مفید و موثر خواهد بود. شما به عنوان صدابردار راهنما و مواظب هستید که کلام، کوتاهی یا بلندی مناسبی داشته باشد.

صدابردار فیلم‌های زادبوم (ابوالحسن داوودی) و دست‌های خالی (ابوالقاسم طالبی) ادامه داد: وقتی یک صدابردار تجربه فیلمنامه را می‌خواند، می‌تواند دخالت کند و نظراتش را درباره صدا به کارگردان بگوید. اگر فیلمساز با مقوله صدا آشنا و به توانایی‌های صدابردار هم واقف باشد، می‌تواند از تجربیات او استفاده کند. صدابردار می‌تواند همکار خوبی برای کارگردان باشد.

 

منبع: افکارنيوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.afkarnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «افکارنيوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۷۲۳۷۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ماندن در سینما اهمیت دارد/ عکاسی فیلم هیچ‌گاه نمی‌میرد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی موزه سینما، امیر عابدی در ابتدای کارگاه «آشنایی با عکاسی در فیلم و سینما» گفت: در سینمای ایران حضور در سمت‌های مختلفی را تجربه کردم تا بدانم زمانی که می‌خواهم در یک فیلم سینمایی کار کنم به دلیل روابط مختلفی که میان صنوف وجود دارد، باید چگونه عمل کنم؛ به عنوان مثال یک برنامه ریز زمانی موفق است که بداند هر گروه کاری باید در چه ساعتی در صحنه حضور پیدا کند.

وی ادامه داد: من در دوره تجربه اندوزی تلاش کردم حرفه‌های مختلفی را در سینما بیاموزم و تجربه کنم و به دیگران هم توصیه می‌کنم که ابتدا عکاسی را با فیلم‌های کوتاه تجربه کنند تا روابطی را که میان گروه‌های مختلف وجود دارد، یاد بگیرند.

کار در سینما طاقت فرسا است

عکاس فیلم «شب یلدا» افزود: فعالیت در سینما کاری طاقت فرسا است و ممکن است مراحل فیلمبرداری برخی از پلان‌ها بارها تکرار شود. برخی فکر می‌کنند عکاسی فیلم کار ساده‌ای است. عده‌ای نیز تصور می‌کنند که ما فقط قاب فیلمبردار را لحاظ می‌کنیم، در صورتی که همیشه اینطور نیست. در بسیاری از مواقع، عکاس زاویه مورد نیاز خود را از قبل انتخاب می‌کند. در واقع من شیوه ثبت بسیاری از عکس‌ها را در هنگام خواندن فیلمنامه در ذهن خود مرور می‌کنم. برخی از همکاران ما در حوزه عکاسی فیلم با فیلمنامه آثاری که در آن حضور پیدا می‌کنند، آشنایی ندارند و این مساله به هیچ وجه مورد قبول نیست. زمانی که فیلمنامه را می‌خوانید، کاراکترها را آنالیز کرده و به ایده‌هایی جدیدی می‌رسید.

شخصیت منفی نیاز به لنز واید دارد

عابدی با بیان این‌که گاهی پیش آمده که یک کارگردان از قاب‌های او تاثیر گرفته است، افزود: مثلا می توان‌ برای گرفتن کلوز آپ از شخصیت منفی با لنز واید و برای شخصیت مثبت از لنز تله استفاده کرد و این مساله به دلیل تاثیرات روانشناسی موجود در لنزها است. این موارد زمانی کاربرد خواهد داشت که فیلمنامه اثر را به خوبی مطالعه کنید. جزو وظایف یک پروژه است که با عکاس کاملا همراهی کند.

وی ادامه داد: ارتباطاتی که بین عوامل وجود دارد مانند چرخ دنده به صورت ارگانیک عمل می‌کند، سینما و تئاتر به هیچ عنوان هنر فردی نیست. برقراری تعامل و روابط عمومی بالا بخشی از وظیفه یک عکاس است. بازیگر مقابل دوربین، پارتنر یک عکاس به شمار می‌رود و باید بتوان با او تعامل مناسبی داشت.

عکاس فیلم «قرمز» در ادامه این نشست گفت: سال‌ها پیش یک دوره یکساله کلاس بازیگری گذراندم تنها برای اینکه بدانم یک بازیگر چگونه رفتار می‌کند و چگونه حس خود را به صورت فیزیکی یا میمیک صورت به شکل بیرونی بروز می دهد. در بازیگری رویکردهای متفاوت وجود دارد؛ عده ای کاملا حسی و برخی مبتنی بر تکنیک بازی می کنند، برخورد عکاس در یک پروژه باید با هر کدام از اینها متفاوت باشد.

عابدی با بیان این‌که در گذشته عکاسی با نگاتیو انجام می‌گرفت و به همین دلیل با دشواری‌های بیشتری همراه بود، ادامه داد: به دلیل وجود نگاتیو، در آن زمان من با دقت بیشتری به رصد کردن شرایط برای تهیه عکس ها می‌پرداختم. به صورت اصولی در همه فیلم‌ها، تمرین نهایی وجود دارد که باید همه چیز از جمله گریم و لباس مانند اجرای نهایی باشد و در این شرایط می‌توان بخش زیادی از عکس ها را در تمرین تهیه کرد. یاد گرفتن سینما از صفر تا صد و شناخت کامل پروسه تولید بسیار مهم است. یادگیری این موارد در طول دوران کاری برای من بسیار مفید بوده و خصوصا حضور در کلاس بازیگری تاثیر زیادی در زندگی حرفه‌ای من داشته است.

یکی از وظایف عکاس کنجکاو کردن مخاطب است

عابدی عنوان کرد: یکی از وظایف عکاس فیلم، وسوسه کردن و ایجاد کنجکاوی در مخاطبان است. مثلا در فیلم «ساکن طبقه وسط»، شهاب حسینی ۳۸ نقش متفاوت را برعهده داشت که عکس‌های مربوط به آن شخصیت‌ها می‌توانست تبلیغات مثبت فراوانی را باعث شود. در صورتی که تنها به استفاده یک عکس از آن فیلم به عنوان تبلیغ در سطح شهر بسنده شد.

عکاس فیلم «آلزایمر» افزود: برخی عقیده دارند عکاسی فیلم دیگر مرده است ولی این باور اشتباه است؛ یادم می آید در اواسط دهه هشتاد برای اولین بار در فیلم «مزرعه پدری» از دوربین دیجیتال استفاده کردم که برای من ریسک بزرگی به شمار می‌رفت.

وی ادامه داد: باید توجه داشت همه زوایایی که عکاس تدارک می‌بیند، عیناً مشابه فیلم نیست. به علاوه که او بخش مربوط به پشت صحنه را هم پوشش می‌دهد. افزون بر این، خلاقیت در حیطه عکاسی بسیار مهم است و به این دلایل است که اعتقاد دارم عکاسی فیلم هیچ‌گاه نمی‌میرد.

عکاس فیلم نمایانگر تجربه تهیه کننده

عابدی افزود: دلیل اهمیت خواندن فیلمنامه برای من این است که از کلیت فیلم و کاراکترها به تحلیل برسم و متوجه شوم برای هر کدام به چه میزان تمرکز نیاز دارم. ضمن این‌که زمانی که فیلمنامه‌ای را مطالعه می‌کنم، متوجه می‌شوم کدام قسمت‌ها نیاز به عکس دارد.

وی با یاد کردن از اکبر عالمی بیان کرد: عالمی در این زمینه دریای دانش بود و همواره از او می‌آموختم. متاسفانه او را در دوران کرونا از دست دادیم. اگر امروز عالمی در جمع ما حاضر بود من بسیار از دانش او استفاده می‌کردم.

وی با اشاره به اهمیت نگاه تهیه کننده‌ها، بیان کرد: برای اینکه متوجه میزان حرفه ای بودن یک تهیه کننده شویم کافی است ببینم عکاس انتخاب شده برای یک فیلم چه میزان حرفه ای و با تجربه است چرا که این انتخاب نشان دهنده این امر است که تهیه کننده چه میزان به فکر تبلیغات اکران است.

ماندن در سینما اهمیت دارد

وی درباره چگونگی ورود به سینما گفت: ورود پیدا کردن به سینما چندان دشوار نیست، بلکه باقی ماندن در این فضا است که اهمیت دارد. بارها افرادی را به پروژه‌های مختلفی معرفی کرده‌ام، چراکه دارای توانمندی و استعدادی ویژه بودند. اما اکثرا نتوانستند بیش از حضور در یک پروژه را تجربه کنند. بسیاری در شرایط کاری نمی‌توانند موفق عمل کنند. مسیر من چنین بوده است که ابتدا به دنبال آموختن سینما بودم و سپس حضور در فیلم کوتاه و پروژه‌های مختلف این عرصه را تجربه کردم.

عابدی، گفت: این فرآیند سه سال به طول انجامید. امروزه با یک موبایل هم می‌توان فیلم ساخت در صورتی که فیلمسازی و عکاسی با نگاتیو بسیار دشوار بود. جوان‌ترها چندان دنبال تجربه‌های تازه نیستند در صورتی که فردی همچون علیرضا داوودنژاد فیلم «روغن مار» را با یک گوشی آیفون فیلمبرداری کرد.

وی ادامه داد: عکاس خوب فیلم باید علاوه بر داشتن اطلاعات کافی در زمینه عکاسی، مدیوم سینما و اجزای آن را نیز به خوبی بشناسد. من هنوز هم در آموزشگاه‌های سینمایی دوره‌هایی را برای افرادی برگزار می‌کنم که در رشته بازیگری و کارگردانی تحصیل کرده‌اند و دوره‌های مختلف آن را گذرانده‌اند. در این کلاس‌ها درباره ارتباط میان بازیگری با دیگر حوزه‌ها و خصوصا عکاسی صحبت می‌کنم. در گذشته بازیگران پیش از بستن قرارداد نام عکاس را جویا می‌شدند و این مساله برای آن‌ها اهمیت زیادی داشت زیرا عکس‌ها بسیار دیده می‌شدند. البته امروزه عکس فیلم اهمیت بیشتری به لحاظ میزان دیده شدن پیدا کرده زیرا محیط ارایه آن بسیار گسترده‌تر شده است.

خلاقیت بزرگترین عنصر یک عکاس است

عابدی درباره شاخص‌های یک عکس خوب گفت: اکسپوز درست، اولین مساله است و نورسنجی نیز باید به درستی انجام بگیرد و این الفبای هنر عکاسی است. نکته بعدی کمپوزیسیون یا کاربندی مناسب است و بعدی مجموعه‌ای از اکت بازیگر، نورپردازی، صحنه آرایی و شکار آن یک لحظه است که باعث ماندگار شدن یک عکس می‌شود.

وی ادامه داد: مجموعه‌ای از عناصر زیبایی شناسانه باعث ساخته شدن یک عکس خوب می‌شود. ضمن این‌که نورپردازی در عکاسی فیلم، توسط نورپرداز پروژه انجام می‌شود و به همین علت فرآیند عکس‌برداری چندان وقت گیر نیست.

این هنرمند در پایان یادآور شد: بزگترین عنصری که هر عکاس می‌تواند در کار خود به آن متکی باشد، بهره‌گیری از خلاقیت است. عکاس رایگان و ارزان یکی از معضلات این حرفه است. میانگین تعداد عکس‌ها در گذشته ۴۰ حلقه سی و شش تایی بود در صورتی که امروز بسیاری از عکاسان برای هر جلسه از فیلم تعداد زیادی عکس تهیه می‌کنند. در ابتدای ورود فناوری دیجیتال به سینما، نسبت به آن اعتماد کافی وجود نداشت و به همین دلیل من هم به صورت دیجیتال و هم نگاتیو عکس‌هایی را تهیه می‌کردم. متاسفانه امروزه روی عکس ویرایش بسیار زیادی انجام می‌شود و حتی اندازه قاب را تغییر می‌دهند که اتفاقی بسیار غیرحرفه‌ای است.

کد خبر 6093813 سید امیر شایان حقیقی