از صحنه تا تصوير
تاریخ انتشار: ۲۲ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۰۲۴۱۵۵
خبرگزاري آريا - تئاتر از جمله قديمي‌ترين شاخه‌هاي هنري تاريخ بشر است. هنري قديمي که در آن هنرمند از جان و روح و نهايت توانش مايه مي‌گذارد و خالص‌ترين و غني‌ترين نوع هنر را به نمايش مي‌گذارد. هنرپيشگان قديمي و پيشکسوت که اکثرا کارشان را از بازيگري تئاتر آغاز کرده‌اند، هنوز اين صحنه را مقدس مي‌دانند و حتي براي خاکش حرمت قائلند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از اوج تا افول
سال‌هاي پاياني دهه 60 و اوايل دهه 70 خورشيدي را به جرأت مي‌توان سال‌هاي اوج و دوران درخشان يکه‌تازي تئاترهاي تلويزيوني عنوان کرد. سال‌هايي که در آن تله‌تئاترهاي گوناگون نمايشي و اقتباسي با حضور هنرپيشگان شاخص، يک‌به‌يک ساخته مي‌شدند و روي آنتن مي‌رفتند. اين تله‌تئاترها ميان مخاطبان عادي کوچه و بازار و افرادي که خيلي با تئاتر صحنه‌اي پيوند نداشتند هم گل کرده بودند و در واقع اکثريت جامعه پخششان را دنبال کرده و چه بسا در ادامه به رفتن به سالن‌هاي نمايش تئاتر ترغيب مي‌شدند. با اين حال دوران ساخت و پخش تله‌تئاترها رفته‌رفته افول يافت و عادت تماشاي اين محصول فرهنگي، از ميان خانواده‌ها و مخاطبان رخت بربست.
حميد ابراهيمي، مدير گروه ادب و هنر شبکه چهار سيماست. اين شبکه فرهنگي که از قديم به عنوان متولي اصلي ساخت و پخش تئاترهاي تلويزيوني محسوب مي‌شود، يکي دو سالي است که نويد ساخت تله‌تئاترهاي جديد را به مخاطبان داده. اتفاقي که البته تا لحظه نگارش اين گزارش عملي نشده و تنها شاهد بازپخش تله‌تئاترهاي موفق سال‌هاي اخير در اين شبکه هستيم. اين مدير با اشاره به تمايل شبکه براي ساخت تله‌تئاترهاي جديد به جام‌جم مي‌گويد: هم اکنون طرح چند تله‌تئاتر را در شبکه داريم که در مرحله برآورد قرار دارند و بعد از تامين بودجه، وارد بخش پيش‌توليد خواهند شد.
ابراهيمي دليل ساخته نشدن تله‌تئاترها در اين چند ساله را نبود بودجه مناسب جهت تخصيص به اين آثار مي‌داند و معتقد است: برخلاف تصور، ساخت تله‌تئاترها مستلزم بودجه است و بويژه در بخش طراحي و ساخت دکور بايد هزينه کافي در نظر گرفت.
مرحوم حميد سمندريان، علي نصيريان، هادي مرزبان، محمد رحمانيان، پرويز پرستويي، آتيلا پسياني، فريده سپاه‌منصور، سعيد نيکپور، مرحوم احمد آقالو و ايرج راد از جمله شاخص‌ترين هنرپيشگاني هستند که در کارنامه کاري‌شان، بازي در تئاترهاي تلويزيوني به چشم مي‌خورد و اين افراد حتي باوجود روزهاي اوج‌شان در تئاتر، تلويزيون و سينما، همچنان براي بازي در تله‌تئاتر جايگاهي ويژه قائل بودند.
ابراهيمي با اشاره به تلاش اين شبکه براي بازگرداندن شماري از اين چهره‌هاي مطرح به تلويزيون و بازي دوباره‌شان در تئاترهاي تلويزيوني مي‌افزايد: مذاکراتي شده است. قطعا در مرحله پيش‌توليد با کارگردانان و هنرپيشگان شاخص وارد گفت‌وگو خواهيم شد اما فعلا نمي‌توانم از فردي به طور مشخص نام ببرم.
مدير گروه ادب و هنر شبکه چهار، اولويت اصلي بازپخش تله‌تئاترها را در ميزان موفقيت و اقبال مخاطبان نسبت به اين آثار دانسته و تاکيد مي‌کند: ما حدود 400 تله‌تئاتر در آرشيو شبکه داريم. با اين حال سعي کرده‌ايم ابتدا تله‌تئاترهايي را که حس نوستالژيک بيشتري براي مردم دارند، انتخاب کنيم. همچنين متن نمايش و گروه بازيگران و سازندگان هم ديگر معيار گزينش ماست.
استقبال مخاطبان از آثار قديمي
تله‌تئاتر پديده‌اي بود که از حدود سال‌هاي 50 خورشيدي جايش را در تلويزيون باز کرد و تا اواسط دهه 70 به حيات و درخشش خود ادامه داد. اسماعيل شنگله، بازيگر باسابقه تلويزيون، سينما و تئاتر که بازيگري و کارگرداني چندين تله‌تئاتر را هم در کارنامه دارد، با اشاره به بازپخش تله‌تئاترها و مجموعه‌هاي نمايشي قديمي از تلويزيون به خبرنگار ما مي‌گويد: مدتي است که تهران را ترک کرده‌ام و در روستا زندگي مي‌کنم. در محيط اطرافم مي‌بينم که مردم هنوز از تماشاي اين آثار قديمي استقبال مي‌کنند و بيشتر از آثار تازه دوستشان دارند.
او با اشاره به شروع و شکل‌گيري اين پديده مي‌گويد: در ابتدا دوربيني به سالن آورده مي‌شد و از همان تئاترهايي که بازي مي‌کرديم،فيلمبرداري کرده و آنها را در تلويزيون پخش مي‌کردند. بعد از انقلاب از آنجا که سينماها با کمي رکود مواجه و آثار نمايشي کمتر شده بود، تصميم گرفته شد تله‌تئاترهايي ساخته شود و براي سرگرمي مردم از تلويزيون روي آنتن برود. در ادامه اما تئاتر تعريفي شبيه سريال تلويزيوني پيدا کرد و شاهد بوديم که تئاترهاي يکي دو ساعته را در قالب چند قسمت مجزا مي‌کردند و هر شب روي آنتن مي‌فرستادند. اتفاقي که تئاتر را بيش از گذشته با سرگرمي‌سازي گره زد.
حالا ساخت و پخش دوباره تئاترهاي نمايشي از تلويزيون مي‌تواند موجب آشتي دوباره بخشي از مخاطبان با اين شاخه غني هنري شود. شنگله در اين خصوص معتقد است: مردم را بايد به تماشاي تئاتر عادت داد. در ابتداي دوراني که تله‌تئاترها شکل گرفتند، مردم هنوز تمايل چنداني به تماشايشان نداشتند، اما بعد کنجکاو و علاقه‌مند شدند و الان مي‌بينيم که بازپخش‌هايشان را با اشتياق دنبال مي‌کنند. فرصت خوبي است تا تلويزيون از امکانات جديد و به روزش استفاده کند و تله‌تئاترهايي جديد بسازد.
راهي براي حل معضلات
هادي مرزبان از جمله شاخص‌ترين چهره‌هاي فعال معاصر در زمينه تئاتر است. او که داراي نشان درجه يک هنري (معادل دکترا) است، در طول دوران فعاليت خود نمايشنامه‌هاي موفقي از اکبر رادي و ديگر نمايشنامه‌نويسان شاخص را روي صحنه برده است.
مرزبان به جام‌جم مي‌گويد: نسل جوان امروز شناختي از تله‌تئاتر ندارد و اين شاخه نمايشي کم‌کم در جامعه رو به فراموشي گذاشته است. به باور وي، بايد بپذيريم تئاتر نوعي خدمت فرهنگي است و مي‌تواند به حل بسياري از معضلات در جامعه کمک کند. حيف است که تلويزيون ما در سال‌هاي اخير از اين هنر دور شده و من از منتقدان جدي اين تصميم هستم.
اين کارگردان تئاتر ادامه مي‌دهد: مردم ما امروز به نسبت دوران اوايل انقلاب تغيير کرده‌اند. آنها نيازهاي تازه‌اي دارند و بر اين اساس شبکه چهار هم که به عنوان شبکه فرهيختگان شناخته مي‌شود، بايد به حرکتي جدي دست بزند و خوراک فرهنگي مخاطبانش را بدرستي تامين کند. تله‌تئاتر هم يکي از اين کالاهاي فرهنگي است که متاسفانه مدتي است از دسترس مردم دور مانده و کالاهاي مبتذل جايش را گرفته است.
مرزبان پيشنهادهايي هم در جهت ساخت تله‌تئاترهاي جديد مطرح کرده و مي‌افزايد: صددرصد بايد تغييراتي در رويکردهاي قديم ايجاد کنيم. به نظرم بايد بيشتر سراغ آثار ايراني برويم و از اين متن‌ها استفاده کنيم. مسلما مردم آثاري را که خوب باشد،پسنديده و دنبال خواهند کرد.
ياد جاودان سمندريان
نمي‌شود نام نمايش را به ميان آورد و از تئاتر سخن گفت و اشاره و يادي از سمندريان نکرد. مرحوم حميد سمندريان، استاد مسلم و تا هميشه جاودان عرصه نمايش و تئاتر که نامش با اين هنر پيوندي ديرينه دارد و نسل‌هاي جديد تئاتر ايران و چهره‌هايي که اين روزها شاهد هنرنمايي در عوالم مختلف تلويزيون و تئاتر و سينما هستيم، خود را تا هميشه وام‌دار و مديون او مي‌دانند.
سمندريان که در سال 1310 در تهران به دنيا آمد، از همان دوران جواني به فعاليت در تئاتر و نويسندگي و کارگرداني مشغول شد و با فعاليت‌هاي خود و شماري از اطرافيانش، توانست تئاتر ايران را به سطحي جديد و جايگاهي جدي‌تر برساند. او به رئاليسم در تئاتر و هرچه بيشتر واقعي شدن بازي‌هاي بازيگران اعتقاد داشت و در همين راستا مي‌کوشيد آثارش از غلو و تصنعي که در بسياري از بازي‌هاي تئاتري ديده مي‌شد، فاصله بگيرند. سمندريان که علاوه بر تمام فعاليت‌هاي هنري‌اش در زمينه ترجمه هم دستي بر آتش داشت، شماري از نمايشنامه‌هاي نمايشنامه‌نويسان مطرح و سرشناس جهان را با قلم شيواي خود ترجمه کرده و روي صحنه برده است. چهره‌هايي چون برتولت برشت، فردريش دورنمات، تنسي ويليامز و ماکس فريش. او در زمينه ساخت تئاترهاي تلويزيوني هم فعاليت داشت و اثر «به سوي دمشق» به عنوان يکي از تله‌تئاترهاي مطرحش به شمار مي‌آيد.
خاطره‌‌هاي دلنشين
هنوز که هنوز است خاطره‌بازي‌ها مي‌شود با تله‌تئاترهايي که در سال‌هاي نه چندان دور از تلويزيون روي آنتن مي‌رفت؛ عمده‌شان در سال‌هاي پاياني دهه 60 و ابتدايي دهه 70. «بازپرس وارد مي‌شود» با هنرنمايي شادروان احمدآقالو و مرحومه جميله شيخي و رضا بابک و علي عمراني و فاطمه معتمدآريا، «سوزنبانان» با بازي داريوش مودبيان و استاد علي نصيريان، «بازرس کل» با بازي‌هاي درخشان مهدي هاشمي، رضا فياضي، هدايت هاشمي، سيما تيرانداز، خسرو احمدي، ميرطاهر مظلومي، هومن برق‌نورد و مهتاب نصيرپور، «باجناق‌‌ها» که اکبر عبدي و رسول نجفيان باجناق بودند و آزاده پورمختار و سوسن مقصودلو خواهر، «دو مرغابي در مه» مرحوم حسين پناهي و حکايت الياس و اکرم و...
جمعي از بهترين‌هاي عالم کارگرداني و وادي بازيگري گردهم آمده بودند تا برخي از جذاب‌ترين و ماندگارترين آثار نمايشي تاريخ تلويزيون را در قالب تله‌تئاتر رقم بزنند. تجربه‌هاي دلنشيني که حلاوتش همچنان توامان زير دندان اهالي تئاتر و مخاطبان جعبه جادو مانده است و چشم به راه و منتظر که دوباره موسم ساخت چنين آثاري فرابرسد.
زهرا غفاري
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۰۲۴۱۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تن «سنگلج» می‌لرزد!
در چند روز اخیر، ساخت و ساز ساختمان مجاور تماشاخانه «سنگلج» که در تملک شهرداری تهران است و از دوره مدیریت محمد باقر قالیباف بحث واگذاری آن به این تماشاخانه مطرح بوده، خبرساز شده است.
به گزارش ایسنا، بعد از ابراز نگرانی پریس مقتدی، مدیر این تماشاخانه درباره آسیب زدن به این بنای قدیمی، مشاهده ها هم حاکی از آن است که به هنگام ساخت و ساز ساختمان مجاور، بنای تماشاخانه سنگلج دچار لرزش می‌شود و از آنجاکه این تماشاخانه روی قنات قرار گرفته و پیشتر هم فرونشست داشته، این ساخت و ساز نگرانی جامعه هنری را در پی دارد که مبادا فاجعه‌ای انسانی در پیش باشد. از سوی دیگر از آنجاکه تماشاخانه «سنگلج» در فهرست آثار ملی ثبت شده است، هر گونه ساخت و سازی در مجاورت آن باید با هماهنگی وزارت میراث فرهنگی باشد.
در همین زمینه کاظم نظری، مدیر کل هنرهای نمایشی درباره آخرین وضعیت ساخت و ساز ساختمان مجاور «سنگلج» گفت: از دفتر طرح‌های عمرانی پیگیر این مساله هستیم و کارشناسان این دفتر از ساختمان بازدید کرده‌اند. در حال حاضر چال‌برداری انجام نشده و فعلا ساخت و ساز در مرحله هم‌سطح زمین است، ولی اگر بخواهند چال‌برداری کنند، باید از وزارت ارشاد و میراث فرهنگی مجوز بگیرند.
او ادامه داد: فعلا نامه‌نگاری‌های لازم با میراث فرهنگی و دفتر حقوقی وزارت ارشاد انجام شده و اگر قرار باشد ساخت و ساز ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج گسترش پیدا کند یا دخل و تصرفی در آن صورت بگیرد، قطعا باید با هماهنگی وزارت ارشاد و میراث فرهنگی باشد.
نظری اضافه کرد: فعلا دفتر‌های اداری مالی، حقوقی و طرح‌های عمرانی با میراث فرهنگی در تعامل و تماس هستند. ما هم نامه‌نگاری‌های لازم را با میراث فرهنگی انجام داده‌ایم، ولی کارشناسی که مسئول رسیدگی به این موضوع (خانه‌های ثبت شده در فهرست آثار ملی) است، فعلا در ماموریت به سر می‌برد و قرار است هفته آینده این موضوع با پیگیری ایشان دنبال شود.
او در پاسخ به اینکه با توجه به تخریبی که صورت گرفته، به نظر می‌رسد ساخت و ساز ادامه داشته باشد و متوقف نشود، توضیح داد: قطعا اگر قرار باشد ساخت و ساز ادامه پیدا کند، باید مسائل امنیتی و پروتکل‌های اماکن ثبت شده در فهرست آثار ملی را رعایت کنند. ما تا پیش از عید پیگیر بودیم که ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج به این تماشاخانه واگذار شود همچنانکه خیلی از بزرگان هنر کشورمان هم پیگیر این قضیه بودند، ولی متاسفانه با رفتن آقای قالیباف از شهرداری، این موضوع مسکوت ماند.
مدیر کل هنرهای نمایشی با تاکید بر ضرورت گسترش نمایش‌های ایرانی یادآوری کرد: اگر قرار به راه‌اندازی بنیاد تئاتر ملی باشد، نیازمند فضایی برای تولید هنر و انجام کار‌های پژوهشی هستیم و با این تصور که شهرداری ساختمان مجاور سنگلج را در اختیار ما قرار می‌دهد، منتظر اجرایی شدن این وعده بودیم که مساله ساخت و ساز پیش آمد.
او در پاسخ به اینکه طبق مشاهده ایسنا، بر اثر این ساخت و ساز، تماشاخانه سنگلج دچار لرزش می‌شود، گفت: امیدواریم این ساختمان‌ساز به فاجعه انسانی منتهی نشود. به هر حال ما هم این نگرانی‌ها را داریم و پیگیر حل این وضعیت هستیم. اما فعلا شرایط به گونه‌ای نبوده که اجرای نمایش را متوقف کنیم.
نظری در ادامه درباره آخرین وضعیت ساخت و ساز اداره تئاتر نیز گفت: مجوز اداره تئاتر را از شورای عمرانی گرفته‌ایم و مشغول برآورد هزینه‌ها هستیم تا کار شروع شود. آقای وزیر هم دستور لازم را صادر کرده‌اند. قرار است تا هفته آینده برآورد هزینه نقشه ساختمان از سوی دفتر طرح‌های عمرانی وزارت ارشاد ارایه شود. اگر بتوانیم مجوز یک بنای ۵، ۶ طبقه را بگیریم، مهمانسرایی هم برای هنرمندان تئاتر استان‌ها خواهیم ساخت تا دیگر نیازی به اقامت در هتل نداشته باشند. ضمن اینکه امیدوارم بتوانیم دفتر‌هایی برای کارگردانان تئاتر تهران در یکی از طبقات اداره تئاتر بنا کنیم.
لازم به یادآوری است که تماشاخانه سنگلج با نام پیشین ۲۵ شهریور، نیمه اول دهه ۴۰ در محله قدیمی سنگلج راه‌اندازی شد که محل کار و فعالیت بزرگانی، چون عزت‌الله انتظامی، داود رشیدی، جمشید مشایخی، محمد علی کشاورز، علی نصیریان، جعفر والی، رکن‌الدین خسروی، بهرام بیضایی، اکبر رادی، غلامحسین ساعدی، عباس جوانمرد، خلیل موحد دیلمقانی، محمود دولت آبادی، بیژن مفید و ... بوده است. این تماشاخانه به عنوان تالاری ویژه اجرای نمایشنامههای ایرانی تعریف شد و هرچند در بخشی از تاریخ فعالیت خود، میزبان اجرای نمایشنامههای خارجی هم بوده، ولی همچنان به عنوان نماد تئاتر ملی کشورمان به شمار می‌رود. تالاری که به گفته علی نصیریان، خشت خشت آن پر از برای بزرگان تئاتر کشورمان پر از خاطره است.
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد