اسلام فقاهتی نقش بسزایی در ورود به جامعه مدنی کامله دارد
تاریخ انتشار: ۲۲ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۰۲۵۸۱۸
به گزارش خبرگزاری بسیج، نشست نسبت پژوهش با امر سیاسی به همت پژوهشکده نظریه پردازی سیاسی و روابط بین الملل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۹ و ۲۰ آذر ماه در این پژوهشگاه برگزار شد. در نشست روز اول حجت الاسلام والمسلمین دکتر داوود مهدوی زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در مورد بازتاب فقه پژوهی در سیاست به ارائه سخن پرداخت که در ادامه گزارشی کوتاه از این نشست از نظر شما می گذرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی در ابتدای این نشست با بیان اینکه شریعت مجموعه ای از احکام تکلیفی و وضعی است که شارع بر مکلفین خود ابلاغ می کند، گفت: احکام تکلیفی، اوامر و نواهی ملزمه و غیر ملزمه است و احکام وضعی مجموعه ای از حقوق سیاسی و عمومی و خصوصی است که متعلق حکم تکلیفی قرار می گیرد . فاعل ( اعم از دولت و جامعه و فرد ) این احکام را مکلف می نامند. فقه دانشی است که به استنباط احکام شرعی می پردازد. بنابراین، زبان فقه، تکلیفی است. این زبان فراتر از زبان حقوقی است، زیرا علاوه بر حقوق، بحث از تکالیف می کند.
وی افزود: جامعه مدنی نوع خاصی از اجتماع انسانهاست که روابط میان اعضای جامعه بر پایه قانون و حقوق شهروندی استوار است. حال، آیا جامعه مدنی قانون گرا و حق مدار هیچ نیازی به فقه پیدا می کند به ویژه که زبان فقه تکلیفی است؟ زیرا بنیان جامعه مدنی بر حق خواهی استوار است و نه بر تکلیف.
وی با اشاره به اینکه برخی بر این گمان هستند که تکلیفی بودن خصلت جوامع پیشا مدرن است، اظهارداشت: جامعه مدرن که بر پایه حق استوار گشته است نمی تواند رنگ تکلیف به خود بگیرد. میان حق و تکلیف درّه عمیقی وجود دارد که پر شدنی نیست و مردم باید از میان این دو یکی را انتخاب کنند؛ حیات تکلیفی یا زیست حقی. مردم با انتخاب بنیان حق مدار وارد مرحله تشکیل جامعه مدنی می شوند. در این حالت ، آحاد جامعه را شهروند خطاب می شوند و نه مکلف. از این رو با ورود به جامعه مدنی ، فقه که زبان تکلیفی دارد ، به حاشیه رانده می شود و جنبه فردی پیدا می کند. به عبارت دیگر فقه در جامعه مدنی بستر عقلایی خود را از دست می دهد. بنابراین جامعه مدنی هیچ نیازی به دانش فقهی پیدا نمی کند .
این محقق و نویسنده کشورمان با تأکید بر اینکه ساخت جامعه حق مدار ِغیرتکلیفی ناممکن نیست، ولی ناقص است، تصریح کرد: زیرا چنین جامعه ای مهم ترین رکن خود را به همراه ندارد. از تصور آن به سادگی می توان به نقصان آن پی برد. مفهوم حق اعضای جامعه را مطالبه گر بار می آورد . وقتی انسان چیزی را حق خود بداند، طبیعی است که در پی تحصیل آن حق خواهد بود و برای این کار حسب ارزش گزاری که می کند تا سر حد از دست دادن جان خود پیش می رود. حق چونان طلبی است که باید تحصیل کرد، اما این مطالبه گری به مخاطب نیاز دارد تا از او طلب حق شود.
وی افزود: فرد یا گروهی که از ایشان مطالبه حق می شود، مسئول می نامیم، زیرا از او پیرامون حق مورد نظر سوال می شود. مسئول همان مکلف است. او مکلف به انجام اموری است که به موجب آن، حقوق مورد مطالبه به دست می آید. اما این مسئول چه کسی می تواند باشد؟ قطعاً اعضای جامعه حق مدار غیر تکلیفی خود را مسئول نمی دانند، زیرا آنان مطالبه گر هستند. لاجرم چاره ای از استخدام و اجیر کردن افراد بی گانه و غیر عضو جامعه مدنی نیست. این افراد هیچ حقی ندارند و کاملاً مطیع اعضای جامعه مدنی حق مدار است. طبیعی است که چنین جامعه ای مولد برده داری است، زیرا برده کسی است که هیچ حقی ندارد و عضو جامعه نیست و چونان مال به حساب می آید. بدین ترتیب نقصان بی مسئولیتی جامعه حق مدار با پدیده برده داری جبران می شود، اما آیا این گونه رفع نقص جامعه مدنی بر مبنای انسان شناسی آن قابل توجیه است؟
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه متاسفانه این برداشت از رابطه حق و تکلیف اواسط دهه شصت در ایران مطرح به خیلی زود در محافل علمی و کارگزاری رواج پیدا کرد، گفت: ادبیات علمی کشور از مفهوم تکلیف فاصله گرفت و عمدتاً روی مفهوم حق تمرکز پیدا کرد. نخبگان و نیروها و کارگزاران سیاسی کشور نیز متاثر از همین برداشت با مقوله قدرت به مثابه حق برخورد کردند. برایند کلی این تاثیر فقدان ادبیات سیاسی تکلیف مدار و رواج فرهنگ اقتدارگرایی و بی مسئولیتی بود. این امر آسیبهای سیاسی و اجتماعی جبران ناپذیری را به بار آورده است .
مهدوی زادگان تأکید کرد: ما برای رهایی از آسیب های یاد شده و قرار گرفتن در مسیر جامعه مدنی کامله به گفتمان و ادبیاتی نیاز داریم که از سویی حامل هر دو مفهوم حق و تکلیف باشد و از سوی دیگر، سیطره اجتماعی آن فرا گیر و عام بوده باشد. منظومه معرفتی با چنین خصوصیاتی تنها در گفتمان فقهی می توان جستجو کرد. چنان که گذشت فقه اسلامی تکلیف محور و متضمن مقوله حق است و از طرف دیگر گستره اقبال عمومی آن شامل جمیع اقشار مردم است. اسلام فقاهتی در مدت اندکی از به رسمیت شناخته شدن آن بعد انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ ش) موفقیتهای چشم گیری را از خود نشان داده است. اداره دفاع مقدس و حضور فعال در عرصه های سازندگی و مقتدرانه در عرصه روابط منطقه ای و بین المللی بخشی از موفقیتهای گفتمان فقاهت است. بدین ترتیب اسلام فقاهتی نقش بسزایی در ورود به جامعه مدنی کامله و گذار از آسیبهای ناخواسته آن دارد.
منبع: بسیج نیوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت basijnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «بسیج نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۰۲۵۸۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عملکرد شهرداری نقش بسزایی در ارتقای سطح رضایتمندی شهروندان دارد
استاندار کردستان گفت: شهرداریها ویترین خدمات نظام هستند و نحوه عملکرد و خدمترسانی آنها نقش بسزایی در ارتقای سطح رضایتمندی شهروندان دارد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کردستان، اسماعیل زارعی کوشا امروز _چهارشنبه هشتم فروردین_ در دیدار با شهردار و اعضای شورای شهر سنندج اظهار کرد: شورا و شهرداری در این دوره خدمات خوبی را به مردم ارائه کردهاند که به شخصه از تمام این زحمات و تلاشها قدردانی میکنیم.
وی افزود: همانطور که بارها عنوان کردهایم شهرداریها ویترین خدمات نظام هستند و نحوه عملکرد و خدمترسانی آنها نقش بهسزایی در ارتقای سطح رضایتمندی شهروندان دارد. استاندار کردستان خاطرنشان کرد: مطالباتی را که شهردار و اعضای شورای شهر مطرح کردند، دستهبندی و اولویتبندی خواهیم کرد و در یک جلسه کاری در شورای شهر بر اساس اولویتبندیها به آن خواهیم پرداخت. زارعیکوشا گفت: در نشستی که در وزارت کشور داشتیم قولهای مساعدی در مورد اختصاص ماشینآلات و اعتبارات از متولیان امر گرفتهایم که امیدواریم جامه عمل پوشانده شود. وی تصریح کرد: مردم کردستان ویژگیهای خاصی دارند که منحصربهفرد است و آن اینکه قدرشناسی و قناعت از ویژگیهای بارز این مردم است که نمونه آنها در هیچ جای کشور وجود ندارد. استاندار کردستان اضافه کرد: مردم این استان مردمانی قدرشناس هستند که حتی قدر کوچکترین قدمهایی را که برایشان برداشته میشود، میدانند و این نشان از بزرگی آنهاست. زارعیکوشا با بیان اینکه گامهای توسعهای خوبی برداشته شده است اما هنوز مشکلاتی وجود دارد که باید برای رفع آنها برنامهریزی کنیم، افزود: رفع مشکل بیکاری به عنوان یکی از مطالبات مردم در اولویت برنامههای دولت در استان است که سال گذشته کارهای خوبی انجام گرفته و توانستیم رتبه اول کاهش نرخ بیکاری را در کشور کسب کنیم. وی اضافه کرد: موضوع بیکاری در استان آنقدر مسئله بزرگی است که باید به صورت مستمر و چندین سال پیاپی برای رفع آن به صورت جهادی تلاش کرد. استاندار کردستان ادامه داد: رفع تورم و بیکاری از مطالبات مردم است که در سالجاری به صورت ویژه در دستور کار قرار میگیرد. زارعیکوشا افزود: اقدامات خوبی در سطح استان صورت گرفته است که زمینه افزایش امید را در جامعه فراهم میکند، چرا که مردم معتقد هستند مدیرانی که سرکار هستند هدفشان خدمت به مردم است. وی با اشاره به اینکه گزارش پژوهشی و تحلیلی در ارتباط با فضای ۳۱ استان کشور انجام شده و قرار است در هیئت دولت مطرح شود، گفت: این پژوهش تغییر وضعیت استانها را در شبکه اجتماعی توئیتر مورد بررسی قرار داده و با پنج رنگ آن را مشخص کرده است. استاندار کردستان با بیان اینکه بر مبنای این پژوهش کردستان در مرداد ۱۴۰۰ جزو سه یا چهار استانی بود که ۶۸ درصد توییتهای منتشر شده مربوط به آن منفی بوده است، اضافه کرد: در دی ماه ۱۴۰۲، بهترین تغییر وضعیت داده شده مربوط به کردستان با شش دهم درصد منفی بود و از این نظر رتبه نخست را کسب کرده است. وی گفت: نتایج پژوهش مذکور معنادار و بیانگر فضای مطلوب ایجاد شده در استان است که در نتیجه جلب اعتماد و پشتیبانی که دولت و مجموعه مدیریتی استان در آن سهیم هستند، به وجود آمده است. زارعیکوشا خاطرنشان کرد: این وضعیت در شرایطی به وجود آمده است که شاهد تخریبهای سنگینی از سوی معاندان خارج از کشور و بدخواهان داخلی بودهایم. کد خبر 739737