به نقل از «ایمنا»

دانشکده اهل بیت فرصت تاریخی برای بسط معارف اسلامی است

تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۱۳۴۰۲۶

رئیس کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی گفت: تأسیس دانشکده اهل‌بیت(ع) جزو اقدامات ارزشمند دانشگاه اصفهان است، چراکه امروز فرصت تاریخی برای بسط و عرضه معارف اسلامی ایجاد شده که پیش از این در اختیار محبان اهل‌بیت(ع) نبوده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، حجت‌الاسلام رضا غلامی شامگاه (دوشنبه) ۲۷ آذر ماه در همایش وحدت حوزه و دانشگاه که در دانشگاه اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: اصول دهگانه ای بر مبنای علوم قرآنی وجود دارد که اولین اصل آن این است که اگر وحی و قرآن نبود بشر با وجود برخورداری از نعمت عقل قادر به فهم بخش مهمی از حقایق هستی نبود و توانایی حل مسائل پیچیده آن را هم نداشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی با تاکید بر اینکه قرآن آنچه را که نمی دانید به شما می آموزد، ادامه داد: در علوم انسانی اسلامی منطقه منحصر به فردی برای تعالیم اسلامی و وحیانی ایجاد کرده ایم که قابل مقایسه با بقیه منابع نیست.

رئیس کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی عنوان کرد: اصل دوم این است که بدون فهم حقایق امکان رشد و تعالی انسان و جامعه انسانی وجود ندارد، چراکه براساس مفاهیم قرآنی سخن نیکو است که بالا می رود و عمل صالح نیز به رشد آن کمک می کند، البته مقدمه ایمان نیز فهم عمیق و درست حقایق عالم است.

غلامی در ادامه به اصل سوم مبانی علوم قرآنی اشاره کرد و گفت: مادامی که انسان در اسارت تابوهای موهوم قومی و قبیله‌ای، در اسارت شرک و ادراکات حسی است و به مقام آزاد اندیشی نرسیده، توان حرکت در بزرگراه تعالی و الهی را ندارد، بر همین اساس اسلام آمده تا انسان را از اسارت‌ رها کند که کلمه "لا اله الا الله" سند این آزادای است تا انسان با آزاداندیشی حقایق عالم را درک کند و مسیر زندگی را بشناسد.

وی اضافه کرد: اصل چهارم این است که فرعون‌های عالم همواره برای تداوم سلطه گری و گسترش انواع استکبار به دنبال بسط جهالت و نادانی و خوار و خفیف کردن مردم بودند، در این راستا می توان گفت که چه سلطه گری و چه سلطه‌پذیری همراه با خردستیزی است، البته قرآن همیشه انسان را به خردورزی دعوت کرده که نتیجه آن حرکت به سمت کمال است.

رئیس کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی تصریح کرد: اصل پنجم این است که ساحت حیات فردی و اجتماعی و یا دنیوی و اخروی از هم تفکیک نشده و اسلام آمده است تا دنیا و آخرت مردم را توأمان آباد کند، بر همین مبنا قرآن کریم کسانی که دنیا را انتخاب کرده‌اند نمی پذیرد، چراکه دنیا مزرعه آخرت است و این کتاب الهی هر دو دنیا را برای انسان مد نظر قرار داده تا به مدارج لازم برسد.

وی افزود: اصل ششم هم این است که قرآن مجید وقتی سرنوشت اقوام را معرفی می کند عبرت گیری از آن‌ها را هم به عنوان نصیحت در نظر می‌گیرد و اثبات می‌کند در تاریخ قوانین ثابتی وجود دارد که فلسفه الهی تاریخ در همین زمینه ایجاد شده است، اما از جمله موضوعاتی است که کمتر در مورد آن کار کردیم.

غلامی تأکید کرد: اصل هفتم این است که فهم ظاهر قرآن برای عموم مسلمانان میسر بوده و برای هدایت مردم آمده است،  البته این کتاب الهی تنها برای قرائت نیامده است چرا که این مسأله از حکمت الهی به دور است، اما مهم‌ترین مأموریت اهل‌بیت زمینه‌سازی در فهم و سپس عمل به مفاهیم الهی است.

وی ادامه داد: اصل هشتم این است که هر آنچه برای دستیابی به رشد و کمال مورد نیاز است در قرآن موجود است، قرآن از هیچ هدایتی برای رساندن انسان‌ها به مقصد فروگذار نکرده است. اصل نهم نیز به اساس رویارویی قرآن با افکار گوناگون بر اساس برهان اشاره کرده است، بر همین اساس اسلام هیچ ابایی برای مقابله با اندیشه های مختلف ندارد چراکه به بالندگی و رشد تفکر دینی منجر می شود.

رئیس کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی عنوان کرد: اصل دهم مبانی قرآنی می‌گوید عقولی می‌توانند از قرآن بهره ببرند که تزکیه شده باشند و انسان‌هایی که غرق در هواهای نفسانی هستند از قرآن بهره‌ای نمی‌برند، افرادی که قرار است وارد علوم انسانی اسلامی شوند باید این موضوع را در نظر بگیرند و با تزکیه نفس به این موضوع ورود کنند.

وی اضافه کرد: هرچند فهم ظاهر قرآن میسر است اما استفاده از قرآن به معنای استخراج قوانین الهی جز از طریق اجتهاد هموار نیست، بخشی از گرفتاری‌های ما همین نگاه‌های غیر اجتهادی است که در مباحث دینی انجام می‌شود، بدون استفاده از سنت پیامبر و اهل‌بیت دسترسی به لایه‌های وحی میسر نیست، لذا قرآن و عترت باید شانه به شانه هم حرکت کنند.

غلامی با اعلام اینکه علوم انسانی و اجتماعی با علوم اسلامی یکی نیست و مرزی بین این دو وجود دارد، یادآور شد: بحث کلیدی ما پیرامون دکترین امامت است که چگونه در غیاب امام غائب از نیابتش استفاده کنیم، البته ثمره اجتهاد باید در هسته و لایه‌های نزدیک به هسته خود را نزدیک کند، علوم اسلامی انسانی در تمامی لایه‌ها پوشش جهان‌بینی الهی را در نظر می‌گیرد.

وی افزود: در علوم انسانی اسلامی همه علوم بر اساس منزلتی که دارند در فهم منابع استفاده می‌شوند، در همین راستا تأسیس دانشکده اهل‌بیت(ع) جزو اقدامات ارزشمند دانشگاه اصفهان است چراکه امروز فرصت تاریخی برای بسط و عرضه معارف اسلامی ایجاد شده که پیش از این در اختیار محبان اهل‌بیت(ع) نبوده است.

رئیس کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی اظهار کرد: نه تنها باید مسیر را برای تداوم دانشکده اهل‌بیت(ع) هموار کرده و از آن صیانت کرد، بلکه باید تلاش کرد بر روی نقاط دیگری که از آن‌ها غفلت شده سرمایه گذاری شود، نباید این دانشکده به یک جزیره تبدیل شود و مطالعات اسلامی در این جزیره متمرکز شود و بقیه دانشگاه از این مباحث محروم شود.

وی ادامه داد: دانشکده اهل‌بیت باید علاوه بر تقویت نیروهای آموزشی و برجسته در زمینه علوم اسلامی که امروز با فقر نیرو در این حیطه رو به رو هستیم به یک قطب پژوهشی نمونه هم در عرصه مطالعات اسلامی تبدیل شود، چراکه مجموعه‌های آموزشی که به پژوهش بهای کافی نمی‌دهند در فعالیت‌های آموزشی هم جهشی نخواهند داشت.

غلامی خاطرنشان کرد: باید بسترهایی به وجود بیاید تا دانشکده اهل بیت(ع) با سایر مراکز جهان اسلام ارتباط برقرار کرده و با تعاملات قوی در این عرصه پیشتاز شود./

منبع: ایمنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۱۳۴۰۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هر صبح و شام در آستانه مقدسه رضوی قرآن تلاوت نمایند / نگاهی به شواهد تاریخی درباره پیشینه قرائت قرآن در حرم مطهر امام رضا(ع)

پنجشنبه گذشته به رسم دیرینه، جلسات سنتی قرآن کریم در یکی از شبستان‌های مسجد گوهرشاد در قالب برنامه دارالحفاظ آغاز شد. در این جلسه که ساعت 4 صبح پنجشنبه 6اردیبهشت در مسجد گوهرشاد برگزار شد استاد سیدمرتضی سادات فاطمی به عنوان پیشکسوت و صدرالحفاظ آستان قدس رضوی دعوت شد تا استاد این جلسه سنتی قرآنی در حرم مطهر رضوی باشد. قرار زیبایی که بناست با حضور سایر اساتید پیشکسوت تکرار شود. به این بهانه مروری بر پیشینه برنامه‌های قرآنی حرم مطهر رضوی داریم.

قرائت قرآن در جوار بارگاه علی بن موسی‌الرضا(ع) سنتی به قدمت این صحن و سراست. نشان آن، قدیمی‌ترین قرآن وقفی این آستان است. سنتی که طی قرن‌ها به مرور شکل گرفت و به شکل مراسمی آیینی قد کشید. نشان به این نشان که در دوره صفوی حفاظ حرم مطهر دارای جایگاه ویژه‌ای بودند و واقفان برای پایداری سنت تلاوت در حرم علی بن موسی الرضا(ع) وقف‌های متعدد داشتند. یکی از این وقف‌ها مربوط به خواجه علاءالدین حاجی در عهد شاه طهماسب اول صفوی است که به تاریخ 993 قمری وقف  و بخشی از درآمد آن صرف تأمین هزینه تلاوت قرآن در حرم مطهر شده تا حفاظ هر صبح و شام در روضه متبرکه، قرآن تلاوت کنند. سنتی دیرین که تا امروز ادامه دارد. کافی است سحرگاه به نیت زیارت به حرم مطهر رفته و پس از عرض ارادت، سری به مسجد گوهرشاد بزنید تا قاریان را نشسته به احترام ببینید و نوای ملکوتی قرآن را بشنوید که بر بال‌های ملائک تا آسمان می‌رود.

سنتی که از آغاز بود

قرائت قرآن در اماکن مقدس توصیه پسندیده‌ای است که در مزارات سرزمین‌های اسلامی از آغاز اسلام برقرار بوده است. با شکل‌گیری مشهدالرضا(ع) در قرن سوم هجری و حضور زائران بر گرد مرقد مطهر علی بن موسی‌الرضا(ع) قرائت قرآن نیز رایج بوده است. به نوشته مؤلف عیون اخبارالرضا(ع)، در قرن چهارم هجری زائران در کنار مرقد امام رضا(ع) قرآن تلاوت می‌کردند. ابن‌بابویه با واسطه از ابوعلی محمد بن معاذ و به نقل از ابوعمر و محمد بن عبدالله حاکم نوغان می‌نویسد: «مسافری از ری که نامه‌ای از بعضی سلاطین حمیر برای نصربن احمد امیر بخارا داشت، به زیارت حرم آمده، شب را در حرم به سر برد و بعد از نماز شروع به خواندن قرآن کرد».

قرآن‌های موجود در موزه آستان قدس رضوی با قدمت هزارساله خود شاهدی دیگر بر این ماجرا هستند. قدیمی‌ترین قرآن وقفی به شماره 3004 که به خط کوفی بر پوست آهو نوشته شده، متعلق به ابوالقاسم علی بن ناصرالدوله ابی‌الحسن محمد بن ابراهیم سیمجور است که به سال 363 وقف شده است. به جز این، دو قرآن دیگر نیز یکی وقف سلطان محمود غزنوی به تاریخ 393 قمری و دیگری مربوط به ابوالبرکات که در رمضان 421 قمری وقف شده است. غیر از تاریخ، نکته دیگری که در وقف‌نامه این قرآن آمده و از نظر اثبات تلاوت قرآن در این آستان دارای اهمیت است، تصریح به عدم خروج قرآن از حرم است. گفته می‌شود  با گسترش این صحن و سرا و رونق مشهدالرضا(ع) به موازات توجه به خدمات رفاهی برای زائران، در خصوص نیازهای عبادی و زیارتی آن‌ها نیز اندیشه می‌شده است. اما در این مورد تا قرن نهم هجری سندی در دست نیست و نخستین و قدیمی‌ترین خبر در این خصوص متعلق به برگزاری آیین قرائت قرآن در حرم  مطهر به گزارش فضل‌االله روزبهان خنجی است که در شرح سفر زیارتی محمد خان شیبانی به مشهد، در وصف مراسم قرائت قرآن حفاظ نوشته است: «...و اشارت علیه سانح شد که حفاظ در بیرون قبه قرائت قرآن نمایند و فرمودند مکروه است در پایین قبر قرآن خوانند و تأکید نمودند که «... باید بعد از این، حفاظ مرقد مقدس رضوی در بیرون قبه تلاوت نمایند؛ به رعایت ادب اقرب است». سپس مولانا حافظ جامی، غزلی ترکی در هشت بیت در منقبت امام رضا(ع) با رخصت همایونی قرائت کرد و آن گاه حدیثی قدسی به اسناد مسلسل، به روایت حضرت رضا(ع) قرائت و ترجمه شد و همگان فیض بردند».

با مرور این شرح به جزئیات مهمی در خصوص مراسم قرائت در حرم مطهر رضوی می‌رسیم. نخست اینکه مراسمی اینچنین دارای سابقه بوده‌ و در پایین پای حضرت اجرا می‌شده‌ و پس از این زمان به مکانی دیگری منتقل شده‌است. جز این می‌توان درباره تشریفات مراسم نتایجی گرفت، مانند اینکه در پایان تلاوت قرآن، برنامه‌های دیگری مانند سخنرانی و شعرسرایی برقرار بوده و همچنین شرح احادیث انجام می‌شده است. اشعار و احادیثی که بعدها منشآت خواجه نصیر طوسی و مدایح دوازده امام جای آن را گرفت.

دارالحفاظ، رواقی برای حفاظ حرم مطهر

دیگر خبری که از قرن نهم می‌تواند در خصوص سنت تلاوت قرآن در حرم مطهر رضوی ذکر کرد، وجود رواق دارالحفاظ در حرم مطهر است. رواقی که گفته می‌شود به دست گوهرشاد بیگم در اوایل قرن نهم هجری ساخته شده و نامش را از حفاظ قرآن کریم حرم مطهر دارد. گفته می‌شود وجود این رواق و نامش نشان‌دهنده این است که مراسمی اینچنینی در عهد تیموریان و حتی در قرن هشتم نیز مرسوم بوده و به همین دلیل مکانی ویژه برای آن ساخته و تدارک دیده‌اند. دیگر شاهد و سند ماجرا نشان مصدری حافظ مسجد جامع گوهرشاد است که سلطان حسین میرزای بایقرا به نام خواجه حافظ حسینعلی (که از حافظان و قاریان بزرگ آن دوره خوراسان بوده) صادر کرده است و به موجب این حکم، او ریاست حفاظ بیت‌المغفره و مسجد جامع گوهرشاد را عهده‌دار شده است. برای فهم بیشتر از این سنت باید در تاریخ جلوتر بیاییم تا به عهد صفوی برسیم. در این دوره به خاطر وقف‌نامه‌هایی که عواید آن به این مراسم اختصاص یافته و همچنین اسنادی که درزمینه مواجب حفاظ و شرح هزینه برگزاری مراسم وجود دارد می‌توان به اصطلاحات مربوط به این مراسم رسید. اصطلاحاتی مانند صدرالحفاظ، حافظ، سلطان القراء و صدر القراء که به جایگاه و اهمیت حافظان قرآن و این مراسم در عهد صفوی اشاره دارد. گفته می‌شود حفاظ در عهد صفوی زیر نظر خادم‌باشی و همچنین سرکشیک که متولی این مراسم بود، خدمت می‌کردند. براساس این وقف‌نامه‌ها حفاظ در دو دسته «حفاظ بالاسرمبارک» و «حفاظ حرم مطهر» زیر نظر مسئولان به تلاوت قرآن و ادعیه می‌پرداختند. شرح این وقف‌نامه‌ها مفصل است و در مجالی دیگر به آن خواهیم پرداخت.

آزاده خلیلی