Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «جام جم آنلاین»
2024-03-28@20:11:03 GMT

یلدا یخ خانواده را آب می‌کند

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۱۷۲۶۱۴

یلدا یخ خانواده را آب می‌کند

سرمایه‌ای به نام یلدا

پر‌واضح است هر آیین اجتماعی، کارکرد خاص خودش را دارد. در کنار نهادهای مختلف اجتماعی که کارکردهای ویژه خود را دارند سنت‌های به جا مانده از گذشته هم دارای معانی قابل تفسیر هستند.

پاسداشت آیین‌های قدیمی آن هم در جوامع مدرن امروز می‌تواند روابط صمیمی میان مردم را افزایش دهد. این شاید از اولین کارکردهای اجتماعی شب یلدا باشد؛ راهی برای افزایش سرمایه اجتماعی بین خویشان و دوستان و نهایتا جامعه.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سرمایه اجتماعی یا آن طور که برخی جامعه‌شناسان به آن معتقدند بعد معنوی یک اجتماع، میراثی تاریخی است که از طریق تشویق افراد به همکاری و مشارکت در تعاملات اجتماعی، قادر است به حل میزان بیشتری از معضلات موجود در آن اجتماع فائق آید و حرکت به سوی رشد و توسعه شتابان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... را امکانپذیر سازد.

در گذشته به‌واسطه نشستن دور کرسی‌ها و شب‌نشینی‌های طولانی که مشخصه شب یلداست پیوندهای خویشاوندی تقویت می‌شده و همین باعث افزایش سرمایه اجتماعی بوده است، دلیلی که پاسداشت آیینی مثل شب یلدا را بیش از پیش مهم می‌کند.

ایران زیر چتر یلدا

تنوع قومیتی بالای ایران هم نشانه دیگری است بر اهمیت پاسداشت آیین‌های گذشته؛ چرا که با این کار بسیاری از خرده‌فرهنگ‌ها در یک گروه بزرگ‌تر کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. به طور مثال اقوام مختلفی نظیر کرد، لر و بلوچ در گروهی بزرگتر و با هویت ایرانی به نام یلدا، با یکدیگر پیوند می‌خورند و با همه تفاوت‌های قومیتی‌شان از طریق آیینی ملی همچون یلدا، هویتی یکسان پیدا می‌کنند. همین ویژگی است که بسیاری از جامعه‌شناسان بر اساس آن معتقدند اگر این جشن‌های ملی کارکرد خودشان را به عنوان ملی بودن از دست بدهند، انسجام جامعه هم دچار آسیب می‌شود. آن هم درست در زمانه‌ای که به واسطه گسترش شبکه‌های مجازی، توهین به قومیت‌های ایرانی راه انتشار ساده‌تری پیدا کرده است.

زمانی برای گفت‌وگو

شاید کمی باورش سخت باشد که با هم بودن در این زمانه آنقدر مشکل شده است که بهانه‌ای سالانه به نام شب یلدا بتواند کمی ما را ترغیب کند به تحقق این باور سخت. پر رنگ‌ترین ویژگی شب یلدا را باید موهبتی به نام با هم بودن بدانیم آن هم در روزگاری که به گواه آمار یک پژوهش، در سال‌های پیش میانگین صحبت در خانواده‌های ایرانی به کمتر از 15 دقیقه رسیده است. اگر این پژوهش مجدد تکرار شود با توجه به گسترش فضای مجازی برآورد زمانی‌ این آمار بدون شک کاهش می‌یابد.

هر چند ماهیت با هم بودن‌ها هم در این زمانه تغییر کرده است. در گذشته افراد در شب یلدا راجع به گذشتگان خود حرف می‌زدند و صمیمیت و ارتباطات عاطفی درون خانواده‌ها بیشتر بود، اما امروزه این موضوع کمرنگ شده است و اعضای خانواده وقت کمتری را با هم صرف می‌کنند. این نکته از جایی مهم تلقی می‌شود که بدانیم با تقویت فرهنگ گفت‌وگو، آسیب‌های اجتماعی کاهش پیدا می‌کند البته به شرطی که مهارت گفت‌وگو کردن را هم یاد بگیرم.

حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری ایران در این رابطه می‌گوید: یکی از اشکالات ما در استفاده از مهارت گفت‌وگو این است که در بسیاری از مواقع صحبت به مشاجره ختم می‌شود. در باره موضوعات و زمانی که برای صحبت انتخاب می‌کنیم دقت لازم را به عمل نمی‌آوریم، ‌بنابراین ممکن است برای طرفین گفت‌وگو جذابیت نداشته باشد‌ ‌. با توجه به افزایش فشار‌های مختلف روانی و اجتماعی به دلیل مشکلات وگرفتاری‌هایی که مردم دارند، امروزه بیش از هر زمانی، نیاز به زندگی در کانون گرم خانوادگی احساس می‌شود. یلدا بهانه مناسبی است برای حضور در جمع خانواده و لذت بردن از آن به واسطه استفاده از مهارتی به نام گفت‌وگو. هر چند با رشد فناوری و گسترش فضای مجازی، میزان حرف زدن در خانواده‌ها کاهش یافته و دیگر چون گذشته اعضا برای صحبت کردن با هم وقت نمی‌گذارند.

شبی که یلدا پست می‌شود

جامعه مدرن، جامعه فردیت است. امروزه فردگرایی به دلیل مباحثی همچون جهانی شدن و حضور پر رنگ فضاهای مجازی شیوع بیشتری دارد. بسیاری از تغییرات این سال‌ها البته که گریزی نیست،‌ امروزه چیدمان مبلمان و صندلی‌ها براساس محل قرار گرفتن تلویزیون تعیین می‌شود. سفره‌ها جمع شده و میزها سربرآورده‌اند. دید و بازدیدها رنگ باخته و سُر خورده است میان شبکه‌های اجتماعی. آیین یلدا اتفاقا در این سال‌ها در شبکه‌های مجازی بسیار پر شورتر برگزار می‌شود و این با توجه به کارکردهای پررنگ اجتماعی این آیین تضاد مضحکی را پیش آورده است. این که پیام اصلی شب یلدا دید و بازدید و شب نشینی و گفت‌وگوست و در این میان با حضور شبکه‌های مجازی این کارکرد مهم به حاشیه رفته است، یلدا حالا محدود شده است به تصویر انار دانه شده روی پروفایل شخصی افراد، به شعرها و ضرب المثل‌هایی که پست می‌شود در صفحات شخصی اینستاگرام یا پیامک می‌شود به گوشی‌های هوشمند در دستانمان. آش آنقدر شور می‌شود که حالا چند سالی است با نزدیک شدن به شب یلدا، پویش‌هایی در همین شبکه‌های مجازی به راه می‌افتد که خواهان این هستند در شب یلدا تلفن‌های همراه را کنار بگذارند، پویشی که البته از پیش محکوم به شکست است، چرا که پیوستن به آن و عمل کردن به این پویش هم مستلزم استفاده از همین تلفن‌ها و شبکه‌های مجازی است.

میثم اسماعیلی

منبع: جام جم آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۱۷۲۶۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کوچک‌شدن طبقه متوسط؛ مهم‌ترین تغییر اجتماعی سال ۱۴۰۲

از منظر جامعه‌شناختی، تغییرات اجتماعی در شرایط کنونی شکل شتابنده‌ای به خود گرفته‌اند و جامعه ایرانی به سرعت در حال تغییر است. این تغییرات ممکن است گذرا بوده و اثر قابل توجهی بر وضعیت جامعه نداشته باشند، یا اینکه پایدار باشند و به اشکال مختلف زیست اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهند.

امان‌الله قرائی‌مقدم، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی، در گفت‌وگو با ما به ارزیابی جامعه ایران در سالی که گذشت می‌پردازد و می‌گوید: «تغییر اجتماعی همواره یک اتفاق مثبت در بطن جامعه است. اما باید این مسئله را هم در نظر گرفت که قرار نیست همه افراد جامعه از این تغییرات راضی باشند. جامعه امروز ما بخش عمده‌ای از نارضایتی خود را در قالب واکنش‌های مختلف یا بروز یک رفتار جمعی ابراز می‌کند. به‌عنوان نمونه می‌توان به مشارکت حداقلی مردم (نسبت به سال‌های گذشته) در انتخابات اخیر اشاره کرد؛ که نشان‌دهنده یک رفتار جمعی در راستای القای نارضایتی از وضع موجود است.»

متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

اگر بخواهید به مهم‌ترین تغییر اجتماعی در سال ۱۴۰۲ اشاره کنید، آن تغییر از نگاه شما چیست؟

«کوچک‌شدن طبقه‌ متوسط» تغییر بسیار مهمی است که ما در سال ۱۴۰۲ بیش از پیش با آن مواجه بودیم. به قول لوید وارنر، جامعه‌شناس امریکایی، «طبقه‌ متوسط نیروی محرکه‌ در جامعه است»؛ نیرویی که جنبش‌انگیز است، انگیزه می‌دهد و جامعه را به تحرک وامی‌دارد. این طبقه، سپر مقاومتی طبقات پایین در مقابل طبقات بالاست و ضعیف‌شدن آن به‌مثابه یک زنگ خطر است.

تضعیف طبقه متوسط به طور کلی چه تأثیری بر وضعیت جامعه دارد؟

با لاغرتر شدن طبقه متوسط در جامعه، نیرویی که پتانسیل پایداری و قوام دولت و حاکمیت را دارد، رو به زوال می‌رود و ممکن است ثبات اجتماعی جامعه را تهدید کند.

چرا از این اتفاق به‌عنوان یک تهدید یاد می‌کنید؟

همانطور که گفتم، طبقه متوسط نیروی جنبنده و محرک جامعه محسوب می‌شود و وقتی این طبقه فرو می‌ریزد، به دلیل آگاهی‌ها و اطلاعاتی که دارد، طبقات زیرین را به حرکت درمی‌آورد و می‌تواند آنها را علیه طبقات بالا، حاکمیت و دولت برانگیزاند. طی این ریزش، طبقه متوسط به طبقه پایین آگاهی می‌دهد که طبقات بالا برای شما ارزشی قائل نیستند. در واقع افولِ طبقه‌ متوسط است که طبقات پایین جامعه را به جنبش درمی‌آورد و آنها را به این مسئله که حق‌شان در حال تضییع است، آگاه می‌کند. به دنبال این اتفاق، قطعاً زمینه بروز نارضایتی اجتماعی در جامعه افزایش می‌یابد و این خطرناک است.

چه عواملی در تضعیف طبقه‌ متوسط دخیل هستند؟

ناآگاهی، رانت، رشوه، خلف وعده، روابط‌مداری و ناشایسته‌سالاری‌ در جامعه ما بسیار است و این بر کسی پوشیده نیست. اقتصاد بیمار است و گرانی و تورم بیداد می‌کند. مجموعه این عوامل طبقه متوسط را تحت فشار قرار می‌دهند و منجر به تخریب آن می‌شوند.

اگر بخواهیم در زمینه آموزش نیز به بررسی تغییرات بپردازیم، می‌توان گفت «اخراج اساتید» از پررنگ‌ترین رخدادهای سال ۱۴۰۲ شمار می‌آید. نظر شما در این‌باره چیست؟

بدترین اتفاقی که امسال رخ داد، همین بود. حرمت دانشگاه به استاد است. اخراج اساتید برجسته دانشگاهی، بی‌احترامی به صحن دانشگاه و دانشجویان آن است؛ زیرا اساتید و فارغ‌التحصیلان هستند که رتبه‌ علمی یک دانشگاه را تعیین می‌کنند. مسئله دیگری که در این زمینه قابل‌توجه است، کاشت نهال بی‌اعتمادی در بین دانشجویان است.

این بی‌اعتمادی چگونه در میان دانشجویان شکل می‌گیرد و چه پیامدی دارد؟

دانشجو از اخراج یک استاد اینطور برداشت می‌کند که حاکمیت تابِ شنیدن نظر مخالف را ندارد و سعی دارد صرفاً افرادی را که موردتأیید خود هستند، در رأس بنشاند. اساتید باسابقه را به دلایل گوناگون، اعم از خط فکری آنها، از تدریس منع می‌کند و ترجیح می‌دهد فردی را جایگزین کند که خودش می‌خواهد. این اتفاق علاوه بر اینکه دانشجویان را نسبت‌به حاکمیت بی‌اعتماد می‌کند، سبب می‌شود دانشجو به استادِ تازه بدبین شود و حتی با بی‌احترامی با او رفتار کند.

طی سالی که گذشت، چقدر شاهد تغییرات در جامعه زنان کشور بودیم؟

زنِ امروز متفاوت‌تر از نسل گذشته در پی حق‌طلبی و بیان مطالبات خویش است، او دیگر سکوت نمی‌کند و به‌عناوین مختلف در حال مبارزه است. زن به‌عنوان عضوی از جامعه به دنبال این است که جایگاهش بیش از پیش محترم شمارده شود، مطالباتش شنیده شود و فرصتی برای ابراز وجود داشته باشد. امروزه تغییرات فردی و اجتماعی در جامعه زنان باعث شده قشر خاکستری و زنانی که محجبه هستند نیز تحت‌تأثیر قرار بگیرند و در راستای اصلاح وضع موجود یک قدم جلوتر بیایند.

سال ۱۴۰۱ و جریان اعتراضات، روزهای سختی را برای همه رقم زد؛ زنان و مردانی که این دوران را از سر گذراندند، سنگ و چوب که نیستند، احساس دارند، حرف دارند، اعتراض دارند. ما هنوز هم شاهد اعتراضاتی از سوی زنان محجبه و غیرمحجبه هستیم. این اعتراض‌ها عکس‌العملی در مقابل عمل‌هایی است که در قالب فشارهای اجتماعی بر آنها وارد شده است.

این تغییرات را مثبت می‌بینید؟

البته. تغییرات همیشه مثبت و به نفع جامعه است. از منظر جامعه‌شناختی، جامعه یک لحظه هم بدون تغییر نمی‌ماند. باید توجه داشت جامعه ایران دیگر یک جامعه سنتی نیست؛ جامعه‌ای که امروز چهارده الی پانزده میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاه دارد، یک جامعه خردگراست. ۶۳ درصد از جمعیت دانشجویان کشور را زنان‌ تشکیل می‌دهند و این نشان می‌دهد زنان جامعه ما دیگر بی‌سواد و دنباله‌روی نسل قدیم نیستند، آنها تحصیل کرده‌اند و به حقوق خود آگاه هستند. اگر اعتراضی از آنها سر می‌زند، برای این است که می‌دانند و می‌بینند حقی از آنها دارد ضایع می‌شود. شک نکنید که در این راه پیروز می‌شوند و این یک اتفاق حتمی است، دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. این هم یک تغییر اجتماعی است، شاید سال‌ها به طول بینجامد، اما یک روز به بار می‌نشیند. فراموش نکنید که در جوامع توسعه‌یافته، شتاب تغییرات سریع‌تر و در جوامع عقب‌مانده این شتاب کندتر است.

منبع: خبرآنلاین

tags # اخبار اجتماعی سایر اخبار (تصاویر) لئوپون، پادشاهِ پادشاهان؛ حیوان عجیب و غول‌پیکری که حاصل جفت‌گیری پلنگ و شیر است! (تصاویر) دانشمندان چهرۀ یک انسان اولیه را شناسایی کردند؛ انسان اولیه این شکلی بود! (تصاویر) چند سال پس از مردن انسان‌ها زمین چه شکلی خواهد بود؟ انسان‌هایی که خوراکشان گوشت انسان است!

دیگر خبرها

  • هشتگ یونایتد: حمله فضای مجازی به فوتبال واقعی!‏
  • کوچک‌شدن طبقه متوسط؛ مهم‌ترین تغییر اجتماعی سال ۱۴۰۲
  • اعتراض کاربران فضای مجازی به عملکرد نمایندگان کارگران در شورای عالی کار
  • دستگیری هتاک انتقام جو در سمنان
  • حرمت ماه مبارک رمضان در ایام عید نوروز صیانت شود
  • ممنوعیت استفاده از شبکه‌های مجازی برای زیر ۱۴ سال
  • ممنوعیت استفاده از شبکه‌های مجازی حتی با اجازه والدین!
  • راه‌اندازی مرکز جدید نگهداری بیماران اوتیسم در کردستان+فیلم
  • سال گذشته چند نفر مورد همسرآزاری قرار گرفتند؟
  • ورزشکاران جهان در شبکه های اجتماعی؛ 25 مارس 2024