به نقل از «مهر»

ایران سرای زمین‌لرزه‌های خفته است/ برج میلاد در جوار گسل

تاریخ انتشار: ۲ دی ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۲۰۳۰۱۲

شاهرود - پاسخ به این سؤال که ایران چقدر در معرض خطر زلزله‌های شدید قرار دارد، این روزها نُقل همه محافل است اما به‌واقع آیا کشورمان برای وقوع چنین رویدادهایی آمادگی کامل دارد.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: ایران گستره پهناور لرزه‌خیزی بوده که تراست‌ها و گسله‌های متعددی به‌ویژه در اطراف کانون‌های جمعیتی، خطر زلزله را در کشور بشدت بالابرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زمین‌لرزه‌های زیادی نیز در پهنه ایران رخ‌داده و در حال رخ دادن است. زلزله وحشتناک غرب کشور و کرمان، چند شب گذشته در تهران و ده‌ها زلزله دیگر، نشان از گسل‌ها و تراست هایی بوده که تحت تأثیر عوامل زمین ساختی قرارگرفته‌اند.

گرچه سرچشمه و منشأ هر زلزله‌ای جدا بوده و به‌صورت مجزا باید موردمطالعه قرار گیرد. تحقیق در  زمین‌لرزه‌های تاریخی بیانگر این واقعیت است که چندین شهر کشور در سده‌های گذشته در اثر زمین‌لرزه بشدت آسیب‌دیده‌اند و در برخی موارد نظیر شهر تبریز، چندین بار با خاک یکسان شده‌اند. زلزله‌های مانند طبس، رودبار، زرند، ورزقان و بم و زلزله وحشتناک غرب کشور در این ماه، تنها نمونه‌هایی از خطر بالای زلزله در کشور هستند. در گستره ایران‌زمین منطقه‌ای را نمی‌توان یافت که گسلی در آن وجود نداشته باشد. بر این پایه، لازم است نگرش جدی به لرزه‌خیزی در کل کشور داشته باشیم.

برای بررسی بیشتر با پرفسور اسماعیل آشوری متخصص گسل شناسی و از چهره‌های شاخص علمی استان سمنان و شهرستان گرمسار در دو قسمت به گفتگو نشستیم که بخش نخست آن در ادامه آمده است:

*آیا خانه‌های ما در برابر زمین‌لرزه مقاوم است؟

کیفیت ساخت‌وساز در کشور هرچند که نسبت به دهه‌های گذشته از سطح نسبی بهتری برخوردار شده است، اما نقاط ضعف عمده‌ای در زمینه اجرا کاملاً مشهود است. شوربختانه این ضعف به دلیل نبود سیستم نظارت جدی و نداشتن وجدان کاری در پیمانکاران و بعضی از مهندسان ناظر و زد و بندها درگرفتن پروژه‌های بزرگ در ساخت‌وسازها است.  

با دقت به آمار مرکز آمار ایران(آمار ۱۳۹۰)، از حدود نزدیک به یک‌میلیون و ۹۵۰هزار واحد مسکونی کشور، ۸۳۰ هزار واحد آن دارای اسکلت و یک‌میلیون و ۱۲۰ هزار واحد آن ساختمان‌های فاقد اسکلت و غیر مقاوم در برابر زلزله هستند، یعنی از ۱۹.۵میلیون واحد مسکونی بیشتر از ۱۱میلیون فاقد اسکلت بوده که خود معضلی بزرگ محسوب می‌شود. لازم به ذکر است هشت میلیون و ۳۰۰ هزار میلیون مسکن دارای اسکلت نیز قابل‌اعتماد نیستند چراکه اغلب فاقد نظارت دقیق و کنترل کیفی هستند.

*تهران تا چه اندازه مورد تهدید است؟

با توجه به بررسی‌های میدانی و مطالعه سازوکار تمامی گسل‌های لرزه‌خیز در اطراف و داخل دشت تهران و ری می‌توان تاکید داشت که تمامی گسل‌های تهران پتانسیل وقوع زلزله را دارند و ازنظر تکتونیک بیشتر آن‌ها فعال‌شده‌اند، بعضی از این گسل در جای‌جای تهران بزرگ به دلیل سبب ساخت‌وسازهای غیر فنی که عمدتاً آیین‌نامه دو هزار و ۸۰۰ و سایر موارد را دقیقاً اجرا نکرده‌اند و با توجه به تراکم جمعیت و بافت‌های فرسوده و کوچه‌های تنگ و باریک در بعضی از محلات قدیمی، پیش‌بینی می‌شود تخریب و خسارت جانی به‌مراتب بیشتر از دیگر مناطق باشد.

البته بسیاری از افراد تحصیل‌کرده که از علم لرزه‌زمین‌ساخت و تک تونیک کم‌اطلاع هستند. در مورد گسل‌ها اظهارنظر می‌کنند و مثلاً می‌گویند گسل‌های فلان منطقه دوره بازگشتشان فرارسیده و یا اینکه مثلاً فلان منطقه۱۷۰ سال پیش زلزله آمده  الآن چند سال هم گذشته و حتماً می‌آید و یا هرچند سال باید یک‌بار زلزله بیاید که این نظریه‌ها علمی نیستند.

*درباره مکانیسم گسل‌ها توضیح دهید.

با دقت نظر بر گستره تهران و گسل‌ها و تراست‌هایی که تهران را در برگرفته‌اند. می‌توان چنین اذعان داشت که علاوه بر گسل معکوس و فشاری کاملاً جنباً مشا –فشم و گسل سراسر رباط‌کریم که در حال حاضر تقریباً غیر جنباً و حداقل از کواترنر کمتر فعالیت داشته و ممکن است بر اثر گسل و یا تراست  گرمسار – فعالیت خود را آغاز کند. مانند کمربندی گستره تهران و ری و دماوند و دیگر گسل‌های جنبا و غیر جنبای محدوده تهران تا ری و از غرب تا قلعه حسنخان و از شرق و شمالشرق تا نصف النهار ۵۲ درجه یعنی تاسردره خوار در گرمسار ودر همان نصف نهار تا دماوند و مناطق شمالی تهران را پوشش می دهد. البته اثرات کم و بیش محسوس گسل رباط‌کریم را در جابجایی لایه‌های رسوبی در نیمه خاوری گسل در  هرز آب یا رودخانه فصلی شطیط مسیر رود را به آن تحمیل کرده و در خاور قصر بهرام نیز دگر ریختی را به مورفولژی زمین اضافه  کرده است.

*آیا مواردی از این دست تا کنون رخ داده است؟

بله فراوان؛ زلزله ۱۸۰۲ و ۱۸۱۵ میلادی، زلزله ۲۷ مارس ۱۸۳۰ به بزرگی ۱/۷ مرکالی و پس لرزه ششم آوریل همان سال، زلزله اکتبر ۱۹۳۰ و پس لرزه‌های شش و هفت ریشتری اکتبر همان سال، زلزله سپتامبر ۱۹۴۷ و زلزله ۲۴ نوامبر ۱۹۵۵ به بزرگی AA ریشتر، زلزله ۱۰ ژانویه ۱۹۷۴ که کانون آن روی گسل مشاء فشم قرار داشت و ده‌ها زلزله مخرب دیگر که این نوع گسل‌ها مسبب آنها بوده است.

گسل شمال تهران با طول ۷۵ کیلومتر از لشکرک و سوهانک شروع‌شده و تا فرحزاد، حصارک و به‌سوی غرب امتداد می‌یابد. این گسل در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه را دربر می‌گیرد. همچنین گسل جنوب تهران موسوم به گسل ری با ۲۵کیلومتر از جاده خاوران شروع و با گذر از دولت‌آباد و حرکت بر روی جاده کمربندی تهران در حدنصاب کوره‌های آجرپزی چهاردانگه پایان می‌یابد.

گسل شرق نیز که توانایی قوی‌ترین زلزله را دارا است از شرق به تهران واردشده و با گذر از اراضی سرخه‌حصار و حرکت بر روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سیدخندان امتداد می‌یابد. در این میان تک گسل ملاصدرا نیز که از خیابان شریعتی تا شهرک غرب انتقال‌یافته، محلات ونک، میرداماد، سعادت‌آباد و شهرک غرب را دربرمی‌گیرد.

*پس برج میلاد در کنار گسل قرار دارد؟

احداث برج میلاد نیز دقیقاً در مجاورت این گسل صورت گرفته. گسل مشا- فشم ۴۰۰ کیلومتر طول دارد که زلزله  سال ۹۵۸ میلادی با بزرگی ۷/۷ ریشتر در۵۰ کیلومتری تهران و زلزله سال ۱۸۳۰میلادی به فعالیت این گسل نسبت داده‌شده است. تلاقی آن با گسل شمال تهران در بالای سد لتیان است به این جهت فعالیت این گسل می‌تواند موجب فعال شدن گسل تهران شود. گسل مشا، گسلی لرزه زاست که در راستای آن گستره بلند البرز از شمال روی دامنه‌های جنوبی آن رانده‌شده است. شیب گسل مشا در ناحیه فیروزکوه به سمت باختر و به سمت شمال خاوری و بین ۳۴ تا ۷۳ درجه تغییر جابجا می‌شود.

*آیا این همان گسلی است که از استان سمنان آغاز می‌شود؟

بله؛ این گسل از جنوب غربی شاهرود و در شرق، تا آبیک در غرب ادامه دارد. که تهران تا دماوند و جنوب تا ری و از باختر تا گرمسار و از خاور تا کرج را به‌شدت لرزانده بود. گسل شمال تهران به راستای خاوری باختری که عمدتاً توسط گسل مشا تحریک می‌شود و گسل فشاری پارچین نیز با راستای خاوری –باختری  گسل شمالی و جنوبی ری را که در سده‌های قبل و بعد از میلاد مسبب زلزله‌های ویرانگر بوده را کاملاً تحت تأثیر قرار می‌دهد.

گسل فعال کهریزک و گسل‌های شمالی و جنوبی ری خطری بالقوه برای ری و نواحی مجاور تا خاور شهریار و همچنین جنوب تهران است، علاوه بر گسل‌های نسبتاً بزرگ ریز گسل‌هایی چون گسل محمودیه، گسل سیدخندان، گسل قیطریه، گسل ملاصدرا، گسل شهرک قدس، گسل نیاوران، گسل شهرگ اندیشه، گسل‌های تجریش، گسل رادیو تلویزیون و خیابان کارگر و ده‌ها ریز گسل نیمه جنباً در بخش شمالی تهران و گسل قصر فیروزه و گسل‌های فسیل و غیر جنبا در حوالی میدان خراسان و پل امامزاده معصوم و زبانه‌هایی از گسل شمالی ری که از باختر دولت آباد با راستای شمال خاوری عبور کرده و در گستره یافت آباد و ادامه آن تا جوادیه و سپس به سمت خاور در زیر رسوبات اواخر کواترنر ناپدید می شود. بدین ترتیب جنوب تهران و گستره ری و دولت آباد تا چهاردانگه و ادامه آن تا خاور شهریار در زیر سازندهای کواترنر میانی ناپدید می‌شود.

*کدام گسل از نظر جنبایی مسبب زلزله‌های خطرناک در تهران است؟

همانطور که در پیش ذکر شد محدوده تهران دارای گسل‌های فراوانی است و از نظر تکتونیک و علم لرزه زمین ساخت به گونه‌ای است که هر لحظه وقوع یک زلزله با بزرگی بالای شش ریشتر را باید محتمل دانست اینکه گفته می شود که زمان دوره فعالیت یک گسل بازگشته است، ساده لوحانه بوده و دوران بازگشت جنبایی یک گسل به میزان استرسهای وارد شده و نوع گسل مسبب زلزله است.

در طول سالیان متمادی به میزان زیادی از انرژی ناشی از استرس‌های وارده به دشت تهران بر اثر نیروهای متعدد وارده، به صورت انرژی رزیلنس به شکل زلزله‌هایی با شدت کم تاحدودی از میزان استرس‌ها کاسته است. طبق تحقیقات، گسل پیشوا و گسل‌های شمالی و جنوبی ری سرچشمه زلزله‌های شهریور نواحی جنوب تا جنوب خاور تا باختربوده و توان لرزهای بیش از ۹مرکالی(شش ریشتر) را دارد و به خاطر تراکم جمعیت و فرسودگی ساختمان‌ها در این گستره‌ها به مراتب خسارات بیشتر خواهد بود و این گسل‌ها تاحدودی جنبا گردیده‌اند.

در ادامه بخش دوم این گفتگو نیز منتشر می‌شود و به دنبال پاسخ این سوال خواهد بود که کجای تهران امن‌تر است؟

منبع: مهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۲۰۳۰۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راه اندازی پایگاه هوشمند سرای بازی کودک در مساجد

به گزارش خبرنگار مهر، «رشدآوند» عنوان رویدادی ملی برای جمع‌آوری، ارزیابی و معرفی ایده‌های مرتبط با تقویت تعامل خانواده، مسجد و مدرسه بود که سال گذشته به همت خانه فناوری‌های فرهنگی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد و ایده سوده برزویی جز پنج ایده برتر این رویداد انتخاب شد.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در این باره اظهار کرد: در حال حاضر با وجود قیمت و هزینه ریالی زیادی که خانواده‌های ایرانی بدون پشتوانه علمی و روانشناختی و گاهاً به صورت افراطی و بی رویه جهت خرید اسباب بازی برای کودک خود در سنین متفاوت متحمل می‌شوند، مکانی جهت مبادله اسباب بازی‌ها پس از گذار کودک از سن متناسب با آن و به نسبت رشد سنی و ذهنی و روانی کودک وجود ندارد و پس از عدم احساس نیاز به آن اسباب بازی و عملاً غیر قابل استفاده شدن و مازاد شدن آن برای کودک، این اسباب بازی‌ها معمولاً تبدیل به زباله شده در حالیکه می‌توان از آنها برای کودکان دیگر در سنین متناسب، با یک برنامه ریزی مدون و گردش حرفه‌ای و نظام مند و هوشمند در قالب «بانک اسباب بازی» استفاده کرد.

وی افزود: پیشنهاد می‌شود در هر محله حداقل یک پایگاه هوشمند و تخصصی «سرای اسباب بازی و بازی کودک» در یکی از مساجد تأسیس و خدمات تخصصی را با رویکرد ارتقای استعداد شهری و فرهنگ سازی در خصوص شناخت و پرورش استعدادهای کودکان از ابتدا و بهره گیری از این پتانسیل قوی سرمایه انسانی و اجتماعی شهری در نوسازی، بهسازی و بازآفرینی شهری؛ در این خصوص به صورت رایگان به کودکان ساکن همان محله با ایجاد بانک اطلاعاتی هوشمند از ابتدای مراجعه کودکان و به روز رسانی در هر بار مراجعه و به صورت مسجد محور ارائه دهد.

برگزیده رویداد ملی «رشدآوند» تصریح کرد: بدین ترتیب قادر خواهیم بود نسبت به نهادینه سازی فرهنگ آموزش شهری بوسیله بازی تحت نظارت کامل یک روانشناس کودک از طریق و با متد بازی درمانی از سنین پایین دوران کودکی بی توجه به طبقه اجتماعی و بضاعت مالی خانواده‌ها برای تمامی ساکنین محله اقدام نمائیم.

وی گفت: در این پایگاه‌های هوشمند و تخصصی تست‌های سنجش هوش IQ و EQ و همچنین شناسایی و پرورش استعدادهای برتر کودک به روش بازی و تحلیل روانی و شخصیتی در حین بازی و هدایت به گرایش‌های تخصصی جهت پرورش استعداد خاص انجام می‌شود.

برزویی اذعان داشت: بازکردن گره‌ها و مشکلات روانی و شخصیتی کودک با وسایل بازی و اسباب بازی، آموزش متد بازی درمانی به والدین برای کار در منزل، پیاده سازی متدهای متفاوت بازی درمانی بر اساس استعدادهای شناسایی شده در کودکان به منظور غنی سازی اوقات فراغت، ارتقای سطح سلامت روانی کودک، تخلیه بار منفی و سنگین ذهنی و فکری کودک از دیگر فعالیت‌های این پایگاه‌های هوشمند و تخصصی خواهد بود که با پرورش استعداد و قدرت ذهنی کودک و جهت دهی مناسب با پوشش کامل و منظم کودکان و با سرمایه گذاری مدون و غنی که از سنین ابتدایی کودک می‌توان به بازآفرینی شهری خلاق با جدیدترین متد جهانی با رویکرد حرکت به سمت شهر دوستدار کودک به صورت مسجد محور، حرکت نمود.

وی با اعتقاد به آموختن کودکان در جامعه و فضای شهری و نه صرفاً در مدرسه، گفت: شکل دادن در راستای بهینه سازی بازآفرینی شهری از طریق حرکت‌های کوچک و گشودن راه برای خلاقیت کودکان، لزوم دیدن شهر از نگاه تیزبین کودکان محلی، توسعه طراحی شهری از طریق پروژه‌های مشارکتی با کودکان و آشنا کردن سیاست ملّی و محلی با لزوم توجه به نیازهای کودکان در این پایگاه هوشمند و تخصصی سرای اسباب بازی و بازی کودک انجام خواهد شد.

برگزیده رویداد ملی «رشدآوند» تصریح کرد: تمامی موارد بالا در بانک جامع اطلاعاتی پایگاه که به صورت هوشمند بعد از هر بار مراجعه کودک به روز رسانی، ذخیره و به هر کودک یک کارت هوشمند حاوی اطلاعات اختصاصی خودش به نام «کارت اسباب بازی و بازی کودک» شبیه کارت هوشمند ملّی اختصاص می‌یابد که در واقع شناسنامه استعدادیابی و پرورش استعداد و قدرت ذهنی و شخصیتی و مهارتی کودک به ویژه با تخلیه کودک از طریق متد بازی درمانی و حفظ سلامت روانی کودک است که در هر بار مراجعه می‌بایست ارائه شود.

وی گفت: این سرای اسباب بازی و بازی کودک تحت پوشش شهرداری، قابلیت پذیرش کتب و جزوات آموزشی، داستانی، نقاشی و انواع اسباب بازی‌های کودک اهدا شده توسط شهروندان محله را داشته و با گزینش و متناسب با سنین و شناخت بازی درمان از کودکان، اسباب بازی‌های اهدایی در دسترس همه اعضا قرار می‌گیرد و به این صورت در منابع مالی خرید وسایل بازی کودک صرفه جویی می‌شود و با مدیریت منظم پس از گذشت دوره تجویزی توسط بازی درمانگر مجدداً پس آورده خواهد شد و اسباب بازی‌های جدید متناسب با سنجش جدید بازی درمانگر کودک به صورت امانی اهدا خواهد شد و امکان پرسش و پاسخ والدین از طریق ایمیل و پیامک با روانشناس بازی درمانگر در ساعات خارج از کلاس نیز فراهم می‌باشد.

برزویی تصریح کرد: از دیگر مزایای طرح مذکور، مسجد محورکردن آموزش شهروندی از سنین خردسالی است و مسجد صرفاً مکانی برای برگزاری مراسم دینی و عزاداری نیست. جزئی از زندگی روزمره مردم می‌شود و این موضوع از طفولیت برای شهروندان به صورت اجرایی جا می‌افتد. و در نهایت منجر به تقویت تعامل خانواده‌ها با مسجد و مدرسه می‌شود و موجب رونق بخشیدن به حضور نسل جوان در مساجد و نمازهای جماعت نیز خواهد شد.

وی گفت: تمامی خدمات مذکور به صورت رایگان و با رویکرد ارتقای فرهنگ اسلامی ایرانی و «مهندسی فرهنگی شهر» وحرکت به سمت «شهر نشاط» و «شهر آموزش دهنده»، «شهر خلاق» و «شهر دوستدار کودک» و «محله مسجد محور» در متن زیست پذیری شهری بالا در راستای جلوگیری از ایجاد «شهر دوگانه» و «قطبیت شهری» در دسترس پذیری امکانات محله‌ای ارائه می‌شوند. انجام این طرح برای کلیه ۳۷۴ محلات تهران در سطح مناطق ۲۲ گانه شهر تهران پیشنهاد می‌شود.

برگزیده رویداد ملی «رشدآوند» در پایان گفت: بسیار خرسندم که در رویداد ملّی «رشدآوند» که با موضوع محوری تقویت تعامل خانواده‌ها با مسجد و مدرسه موجب رونق بخشیدن به حضور نسل جوان در مساجد و نمازهای جماعت می‌شود، شرکت نموده‌ام و در همین راستا به دبیرخانه رویداد پیشنهاد می‌کنم که بانک اطلاعاتی هوشمندی از برگزیدگان و فعالان ایده پرداز رویداد تهیه وجهت تقویت اثربخشی رویداد نسبت به برقراری ارتباط مستمر علمی و حرفه‌ای با این عزیزان اهتمام ورزد.

کد خبر 6090956