به نقل از «ایرنا»

باید با زلزله زندگی کرد

تاریخ انتشار: ۴ دی ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۲۴۹۴۴۲

تهران- ایرنا- کارشناسان زلزله شناسی و مهندسی زلزله با تاکید بر این که باید با زلزله زندگی کنیم، کاهش تلفات ناشی از این رویداد طبیعی را منوط به انجام مطالعات علمی گسترده و اجرای برنامه ای جامع بر اساس نتایج این مطالعات می دانند.

پنجم دی ماه امسال، دیگر همچون سال های دیگر، فقط روز ملی ایمنی دربرابر زلزله نیست؛ که مصادف با ایام چهلم جان باختگان در زلزله 21 آبان 96 و یادآور زمزمه ای تلخ درباره زلزله در سرای ایران است؛ زمزمه ای که طی دو ماه و اندی گذشته به فریادی گوشخراش تبدیل شده و هر لحظه آواری از خاک آشیان یا اضطراب سالیان را بر مردم می نشاند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ایران روی کمربند زلزله خیز آلپ - هیمالیا واقع است و زلزله هم تنها حادثه طبیعی نیست که برای ما رخ می دهد، به طوری که از 43 فقره بلایای طبیعی در جهان 33 نوع آن را در ایران تجربه می کنیم.
وقوع زلزله های پی در پی که پای آن به دست پایتخت نشینان نیز رسیده، غیر از درد و رنج انسان های بی گناه، موجب بروز سوالات زیادی پیرامون مبنای علمی آن، درستی پیش بینی زمان و مکان و بزرگای زمین لرزه و از همه مهم تر این موضوع شده است که برای کاستن از تلفات جانی و مالی ناشی از زلزله چه باید کرد و راه حل دیگر کشورها چه بوده و یا....
خبرگزاری ایرنا با هدف بررسی علمی اقدامات ضروری برای کاهش تلفات ناشی از زلزله و ارائه این راهکارها به مردم و تصمیم گیرندگان میزگردی با حضور سه کارشناس زلزله برگزار کرده است.

***کوتاه از کارشناسان میزگرد
دکتر محمدرضا قائم مقامیان استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و رییس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران این پژوهشگاه است، وی که دانش آموخته زمین شناسی در مقطع کارشناسی از دانشگاه اصفهان، ژئوفیزیک در مقطع ارشد از دانشگاه تهران و دکتری زلزله شناسی مهندسی از دانشگاه سایتاما ژاپن است، دو سال نیز در مرکز تحقیقاتی کنترل حوادث یا دی سی آر سی/disaster control research center دانشگاه توهوکو ژاپن به عنوان محقق حضور داشته است.

مسعود مجرب عضو انجمن علمی مخاطره شناسی و دانش آموخته مهندسی اکتشاف از دانشگاه های یزد و تهران است و در مقاطع مختلف روی موضوعات تخصصی چون سامانه اطلاعات جغرافیایی/ GIS، ریزپهنه بندی لرزه شهری و مدل سازی زلزله های بزرگ کار کرده و پایان نامه دکتری خود را در این زمینه نوشته است.

مهدی زارع دانش آموخته زمین شناسی در مقطع کارشناسی از دانشگاه تهران، زمین شناسی مهندسی از دانشگاه تربیت مدرس در مقطع ارشد و زلزله شناسی مهندسی دکتری از دانشگاه گرونیل فرانسه و مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی است و کتاب هایی در زمینه زلزله و زلزله شناسی در ایران نوشته و ترجمه کرده و اکنون استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله است.

***وقوع زلزله های پی در پی در هُجِدک کرمان، نوعی استثا
محمدرضا قائم مقامیان ابتدا در مورد تشدید وقوع زلزله در ماه های اخیر در ایران گفت: ایران و پوسته آن از جهات مختلف تحت فشار صفحه عربی و شکست است، همچنین وقوع زلزله ای با قدرت 5 یا 6 ریشتر کل پوسته را ناپایدار و نقاط مختلف در مجاورت گسل های قدیمی را فعال کرده و موجب بروز شکستگی ها در جاهای مختلف می شود.
وی با اشاره به زلزله های ماه اخیر در منطقه هجدک کرمان گفت: این اتفاق نوعی استثناء است و حتی در دیگر کشورهای زلزله خیز نمی توان از آن سراغی گرفت به همین دلیل باید بیشتر روی آن تحقیق شود و در حال حاضر، هر دلیلی که هر کارشناسی ارائه دهد، خام است.
رییس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی با تاکید بر وقوع کمتر زلزله ها طی 10 سال اخیر ادامه داد: سکون زمین باعث شده بود کمتر به این موضوع فکر شود؛ اما به دلیل مشخصات کشور باید با زلزله زندگی کنیم؛ مانند جوامع دیگر که آن را پذیرفته و با آن زندگی می کنند.
وی با اشاره به زلزله سال 1336 منطقه فارسینج کرمانشاه با بزرگای 7.1 ریشتر گفت: در این زلزله هم 1200 کشته داشتیم؛ به واقع ما گرفتار مسائل روزمره شده ایم، یعنی هنگام وقوع زلزله به این موضوع می پردازیم و دنبال راه حل مقطعی هستیم.
این استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی با اشاره به افزایش میزان خطرپذیری و ریسک لرزه ای در شهرها به ویژه شهرهای بزرگ به دلیل ساخت و ساز نامناسب تصریح کرد: با وجود این حقیقت حتی از خود زلزله و خطرهای آن هم غافل شده ایم.

**آسیب پذیری و خطرپذیری دو مقوله در حوادث طبیعی
مسعود مجرب نیز با اشاره به مقوله خطرپذیری گفت: در زلزله یا هر حادثه طبیعی پارامتری وجود دارد به نام خطرپذیری که دو جزء اساسی دارد؛ یکی خطر و دیگری آسیب پذیری. خطر در بحث زلزله وجود دارد و تنها می توان جلوی بعضی خطرهای جانبی فرونشست، زمین لغزش و ...را گرفت یا حداقل کاهش داد.
وی ادامه داد: اما آسیب پذیری را می توان کنترل کرد، در این زمینه باید آیین نامه های موجود (آیین نامه 2800 ساختمان) را رعایت کنیم؛ یعنی منفعت شخصی و سازمانی را کنار بگذاریم و اول به جان مردم فکر کنیم؛ برای نمونه برج میلاد را روی گسل پردیسان نسازیم.

***ضرورت به اشتراک گذاری اطلاعات متخصصان با مردم و مطالبه جدی توسعه زیرساخت ها در کشور
مهدی زارع نیز به وقوع زلزله 21 آبان 96 ازگله و کرمانشاه اشاره کرد و گفت: بعد از این زلزله به طور طبیعی توجهات نسبت به مساله زلزله به دلیل چند عامل افزایش یافت؛ اول اینکه بعد از آن زلزله های شهر کرمان روی داد که روی یک گسل در فاصله 12 روز سه زلزله به بزرگای 6 ریشتر روی داد و بعد از آن زلزله 29 آذر ملارد را داشیم که یک چهارم جمعیت کل کشور را در بر می گرفت.
وی با اشاره به افزایش تبعات روانی و اجتماعی ناشی از زلزله تاکید کرد: سوالات مردم در مورد زلزله و وقوع آن جدی تر و صریح تر شده است؛ اما متخصصان زلزله شناسی رویکردهای مختلفی دارند در این زمینه دارند.
مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی خاطرنشان کرد: عده ای معتقدند تا وقتی امکانات و تجهیزات رصد کافی زلزله نداشته باشیم، دلیلی ندارد اظهارنظر کرده و مثلا پیش بینی ها در مورد زلزله را بیان کنیم و عده ای دیگر می گویند باید پیش بینی ها را بر اساس اطلاعات موجود بیان کرد و اگر این کار را نکنیم، مردم سوالات خود را از جای دیگری می پرسند و مثلا به انکار وقوع زلزله می رسند یا حرکت زمین را به هارپ و...نسبت می دهند.
زارع اضافه کرد: معتقدم ضمن نیاز به بیان دستاوردهای فناوری دنیا و مطالبه جدی زیرساخت ها در کشور باید بر اساس اطلاعات موجود نظرهای علمی خود را با مردم به اشتراک گذاشت و البته فشارهای ناشی از آن مانند اضطراب مردم یا سوءتعبیر بعضی رسانه ها و ... را نیز تحمل کرد.
اما قائم مقامیان در این مورد گفت: باید اطلاعات را با تامل و تانی بیشتر ارائه داد و وقتی این اطلاعات را بیان می کنیم بدانیم قدم بعدی چیست، همچنین بیان این که اطلاعات خسارت های مستقیم و غیرمستقیم زیادی دارد و ذکر خطر بدون اینکه در مورد آن پیشنهادی داشته باشیم، سخت است. حتی پیش بینی وقوع زلزله 7 ریشتری هم در مورد تهران می تواند درست باشد؛ ولی زمان دقیق آن را نمی توانیم براورد کنیم.
وی تصریح کرد: تجمعی از وقوع پیش لرزه ها را داشته ایم که باعث می شود نیاز به آگاه سازی نسبت به زلزله افزایش یابد تا مردم مطالبه گری را برای برنامه ریزی مدون آغاز کنند. ضمن این که مراکز مختلف و خوبی روی موضوعات مرتبط با زلزله کار می کنند ولی هماهنگ نیستند؛ شامل مرکز تحقیقات راه و مسکن، سازمان زمین شناسی، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و موسسه ژئوفیزیک که همه آنها در زمان وقوع زلزله فعال تر می شوند.
مدیر پژوهشکده مدیریت خطرپذیری بحران این پژوهشگاه اضافه کرد: بعد از زلزله به این نتیجه رسیدیم که مردم را باید هوشیار کرد تا محل زندگی خود را بررسی و سلامت ساختمان را براورد کنند؛ ضمن اینکه داده های آنها برای ارزیابی کلی میزان تلفات کلی در شهرهای بزرگ نیز مفید است.
مجرب نیز با اشاره به رواج شایعات در مورد پیش بینی زلزله در فضای مجازی، گفت: کسی حق دارد در مورد زلزله حرف بزند که تحقیقات در این حوزه انجام داده باشد. برای مثال فردی می گوید من از تصاویر ماهواره ای استفاده می کنم، پایش لرزه ای انجام می دهم و با تکتونیک پیش بینی هایی انجام می دهم، این امکان ندارد زیرا هر کدام از اینها یک تخصص است.
وی خاطرنشان کرد: کسی که با تصاویر ماهواره ای کار می کند متخصص کنترل از راه دور یا GIS می شود، کسی که تکتونیک کار می کند متخصص تکتونیک می شود و فردی که در مورد زلزله تحقیق می کند متخصص زلزله. بنابراین کسی که در تمام این زمینه ها تخصص دارد باید جایزه نوبل بگیرد.
عضو انجمن علمی مخاطره شناسی یکی دیگر از دلایل انتشار شایعات را نبود خبرنگاران بحران عنوان کرد و گفت: ما خبرنگار بحران نداریم؛ خبرنگاری که در حوزه بحران متخصص باشد و در این زمان سوالی را آگاهانه از متخصصان بپرسد.

***کاهش خطرپذیری ناشی از زلزله چطور؟
زارع در پاسخ به پرسشی درباره کاهش تبعات زلزله، به اهمیت مقوله کاهش خطر اشاره کرد و گفت: برای کاهش خطرپذیری باید برنامه مدون کوتاه و بلندمدت داشته باشیم. علم برای همه مسائل جواب دارد؛ پله پله نگاه کردن و پرداختن به واقعیت مهم است. برای تقویت این حرکت اول باید باب گفت وگو باز شود و هیچ چیز را نباید حل شده دانست.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی تصریح کرد: در کوتاه مدت ساماندهی از نظر جایابی، آزادکردن فضاهای باز و جذب نیروهای کارامدی که مدیریت بحران را در دست بگیرند، بسیار مهم است.
قائم مقامیان نیز در این باره گفت: مدیریت بحران فرایند یک روزه نیست و نباید دنبال راهکارهای مقطعی بود. اساس توسعه پایدار برای توسعه همه شهرها این است که مطالعات بررسی میزان آسیب پذیری در مورد بلایای طبیعی انجام شود. این مطالعات غیر از تهران و کرج (آن هم به صورت ناقص) در هیچ شهری انجام نشده است. در حالی که بعد از زلزله ازگله دولت یکهزار میلیارد تومان به ساخت کانکس اختصاص داد؛ یک دهم این پول برای انجام مطالعات کافی است.
وی ادامه داد: این مطالعات باید برای همه شهرها انجام شود و مثلا اگر در پی این مطالعه متوجه شدیم بیمارستانی در محل پرخطر واقع شده است، باید یا تغییر کاربری داده یا مقاوم سازی شود.
این کارشناس زلزله با اشاره به تجربیات دیگر کشورها برای کاهش تلفات زلزله گفت: ژاپن بعد از زلزله 1995 که امدادونجات با مشکل روبرو شد مراکز امدادمحلی را راه انداخت، یا ترکیه بعد از زلزله ازمیر 1990 به سمت نصب سامانه های هشدار سریع در سطح وسیع رفت و تا حدی موفق بود.
وی با اشاره به لزوم انجام مطالعات آسیب پذیری در برابر مخاطرات گفت: این مطالعات باید جامع نگر باشد و متخصصان حوزه های مختلف اقتصاد، جامعه شناسی، روانشناسی، علوم مهندسی و ...در آن حضور داشته باشند تا با خصوصیات جامعه ما انجام شود.
قائم مقامیان همچنین از اهمیت آموزش سخن گفت و تاکید کرد: آموزش باید از کودکی در مدارس انجام شود؛ همچنین نظارت بر اجرای آیین نامه 2800 ساختمان به خوبی انجام شود، زیرا نظارت بر اجرای همه مراحل این آیین نامه هنوز دقیق نیست.
مجرب هم در مورد مهترین اقدامی که می توان برای کاهش میزان تلفات و خسارات انجام داد، گفت: اول این که هزینه بی توجهی به ساخت و ساز نادرست را بالا ببریم. برای مکان یابی غلط هزینه بالایی نداریم یعنی کسی نمی پرسد چرا بیمارستان را اینجا ساختید، در خصوص مسائل مهندسی هم معمولا مسائل مربوط به مخاطرات خیلی کم رنگ هستند؛ یعنی مهندس عمران که می خواهد راه بسازد، اولین چیزی که مطالبه می کند نقشه توپوگرافی است اما هیچ وقت نقشه زمین شناسی و گسل ها را نمی خواهد.

***نیروی انسانی ماهر را دریابیم
زارع نیز با تایید انجام مطالعات آسیب پذیری در برابر مخاطرات طبیعی برنامه ریزی و اجرای برنامه های کاهش ریسک نیز توضیح داد: این امر به امکاناتی نیاز دارد که شامل نیروی انسانی مجرب و تجهیزات لازم است. افراد مناسب را باید گرد اوریم و در گرداوری آنها با گشاده دستی عمل کنیم.
وی با اشاره به حضور نیروی انسانی ایرانی کارامد در این زمینه در خارج از ایران گفت: بسیاری از نیروهای ایرانی متخصص در خارج از کشور روی موضوعاتی کار می کنند که در تهران به آنها نیاز است.
زارع با اشاره به موفقیت کشورهای مکزیک و شیلی در زمینه کاهش تلفات انسانی بعد از زلزله گفت: مساله نیروی انسانی چالش اصلی کشورهای در حال توسعه است و کشورهایی موفق بوده اند که به نیروهای انسانی داخلی و خارجی نخبه بها داده اند.
قائم مقامیان نیز ابراز امیدواری کرد: قبل از شروع مدیریت بحران به فکر افراد متخصص باشیم و مطالعات را درست و توسط مراکز معتبر انجام دهیم؛ زیرا اگر مطالعات درست نباشد برنامه ها نیز درست تدوین و اجرا نمی شود همچنین روی اجرای برنامه ها نظارت داشته باشیم.

***جای خالی نظارت حاکمیت
مجرب با اشاره به نقش دستگاه های اجرایی برای کاهش تلفات جانی در زلزله ها گفت: به نظر می رسد محققان کار خود را درست انجام داده اند و می دهند؛ دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و حتی شرکت های دانش بنیان در این زمینه فعال هستند؛ اما مسائل مالی برای انجام تحقیقات خود دارند و از این گذشته نتیجه تحقیقات باید اجرایی شود.
وی با تاکید بر به خطر افتادن منافع اشخاص، گفت: در تهران گاه دیده می شود وقتی برای ساخت و ساز می خواهند مکان یابی کنند تنها منفعت مالی را در نظر می گیرند و خطرپذیری مهم نیست. در حالی که در تهران تنها با زلزله مواجه نیستیم، بلکه خطرهای متعددی؛ مانند فرونشست و زمین لغزش نیز وجود دارد که فرونشست در جنوب غربی تهران اکنون در منازل مردم قابل مشاهده است.
عضو انجمن علمی مخاطره شناسی با اشاره به مکان یابی نامناسب برای پردیس نیز تصریح کرد: در زمان ساخت آن محققان زلزله شناسی به شدت انتقاد کردند زیرا در محل اتصال دو گسل مهم ساخته شده است، ولی توجهی نشد.

***مخاطره می تواند امنیت ملی را تحت تاثیر قرار دهد
مجرب در مورد زلزله اخیر 5.2 ریشتری تهران یادآور شد: برای تهرانی ها باور اینکه این زلزله می تواند در تهران رخ بدهد خیلی سخت بود. این زلزله تلنگری بود که مردم بفهمند اصلا برای زلزله آماده نیستند. مردم باید بدانند دانش آنها در برابر مخاطرات صفر است و حداقل کار برای تهران این است که اول محل بیمارستان ها را از نظر میزان خطرپذیری تعیین محل کنیم و در صورت قرار گرفتن در محل نامناسب، آن را یا تغییر کاربری داده یا مقاوم سازی کنیم.
عضو انجمن ملی مخاطره شناسی ادامه داد: مخاطره مسئله مهم کشور است و حتی می تواند امنیت ملی را تحت تاثیر قرار دهد. لازم است اندکی از پولی که بعد از بحران خرج می کنیم قبل از آن برای پیشگیری هزینه کنیم.
این کارشناس مخاطرات خاطرنشان کرد: همچنین باید بوروکراسی اداری را دور بریزیم. مخصوصا نسل جوان که ایده هایی برای اجرا دارند، با این بوروکراسی نمی توانند آنها را به ویژه در حوزه مخاطرات اجرا کنند. همچنین باید مردم را آگاه کنیم که با ایمن سازی خانه های خود در سطوح مختلف ایمن می توانند گام بزرگ در جهت کاهش خسارات ناشی از زلزله بردارند.
علمی**9157**2038
خبرنگاران: شوشتری**محمدیان**انتشار: محتشمی پور
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۲۴۹۴۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

زلزله در میان مقامات اسراییلی

دریافت 31 MB کد خبر 6091087