آنارشیسم چیست؟ آنارشیست کیست؟
تاریخ انتشار: ۳ بهمن ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۷۶۱۱۵۶
کمتر جنبش و آموزه‌ای را می‌توان سراغ گرفت که به اندازه آنارشیسم نزد عوام و خواص با کج‌فهمی همراه باشد و در تنوع نگرش و عمل خود نیز تا این اندازه دچار سردرگمی و اشتباه شده باشد. معمولاً تا حرف از آنارشیسم می‌شود همه آن را صرفاً به «هرج‌ومرج‌طلبی» تعبیر می‌کنند. در اینکه چنین تعبیری کاملاً نادقیق و متاثر از کین‌توزی مخالفانش و رسانه‌های جریان اصلی است، شکی نیست، اما واقعاً آنارشیسم چیست؟ کاوه شکیب
ایران آنلاین / گروه اندیشه:
آنارشیسم
جرج وودکاک
ترجمه هرمز عبداللهی
نشر چشمه
چاپ دوم 1396
کمتر جنبش و آموزه‌ای را می‌توان سراغ گرفت که به اندازه آنارشیسم نزد عوام و خواص با کج‌فهمی همراه باشد و در تنوع نگرش و عمل خود نیز تا این اندازه دچار سردرگمی و اشتباه شده باشد.
بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ایستگاه‌های تاریخی- مفهومی آنارشیسم
کتاب با جمله‌ای از سباستین فور، آنارشیست بنام فرانسوی، آغاز می‌شود: «هرکس اقتدار را انکار کند و با آن به ستیز برخیزد، آنارشیست است».
در نظر وودکاک اگرچه تعریف فور دست‌کم قلمرویی را که آنارشیسم در آن حضور دارد تعیین می‌کند، یعنی همه آنارشیست‌ها اقتدار را انکار می‌کنند و بسیاری از آنان با اقتدار می‌جنگند، ولی به هیچ‌وجه نمی‌توان همه منکران و مخالفان اقتدار را منطقاً آنارشیست نامید.
در نظر او، «آنارشیسم آیینی است که از تناقض مایه می‌گیرد و گرفتار آن است [چون] آنارشیسم تجلی کشش‌های طبیعی آدمی است و نمی‌تواند صرفاً پدیداری متعلق به زمان حال باشد». (ص٤٣)
بنابراین وودکاک برای تبیین کلاف سردرگم مفهوم آنارشیسم از تاریخ کمک می‌گیرد. چون از دید تاریخی آنارشیسم را عقیده‌ای می‌داند که انتقاد از جامعه و وضع موجود و چشم‌انداز جامعه دلخواه آینده و وسیله گذار از یک جامعه به جامعه دیگر را مطرح می‌کند. وودکاک ابتدا به دقت نشان می‌دهد که آنارشیسم چه نیست: او تاکید دارد نه صرفاً با شورش بی‌تامل می‌توان آنارشیست شد و نه با نفی فلسفی، مذهبی و انتزاعی قدرت دنیوی. او به عارفان و رواقیون اشاره می‌کند که هرگز به دنبال آنارشی نبوده و نیستند و قلمرو دیگری را می‌جویند.
همچنین وودکاک گرایشی را که آنارشیسم را با نهیلیسم و به تبع آن تروریسم یکی می‌گیرد قویاً رد می‌کند. او اگرچه خود آنارشیست‌ها را در این سوءتفاهم مسئول می‌داند، نشان می‌دهد ویرانگری تنها مفهوم این جنبش و سنت فکری نیست، چون آنارشیست‌ها از هر طیفی که باشند «به انگیزه‌ای اخلاقی باور دارند که آنقدر نیرومند هست که پس از فروریختن اقتدار دوام آورد و جامعه را همچنان با رشته‌ها و ضمانت‌های آزاد و طبیعی برادری منسجم نگاه دارد». (ص٢٠)
وودکاک سال ١٩٣٩ را به عنوان تاریخ پایانی این کتاب انتخاب کرده است. در این سال جنگ داخلی اسپانیا تمام شد و یکی از موثرترین جنبش‌های تاریخی آنارشیسم و چه‌بسا تاریخ مبارزات رهایی‌بخش از هم پاشید.
اما نخستین کسی که در سال ١٨٠٤، برای تخطئه‌اش او را آنارشیست خواندند و او نیز با افتخار این عنوان را اختیار کرد پیر ژوزف پرودون بود. این ایستگاه دوم است که وودکاک به تفصیل موقعیت تاریخی و نظری آن را شرح می‌دهد. پرودون به تناقض‌گویی شهره بود و البته به تناقض‌برانگیزی‌اش نیز می‌نازید. او در یکی از مهم‌ترین آثارش، «مالکیت چیست»، جواب داده بود: «مالکیت دزدی است». در این کتاب او مشتاقانه عنوان آنارشیست را بر خود نهاد و سپس نگرش آنارشیسم را در حوزه فلسفه، اقتصاد و سیاست بسط داد.
پرودن قصد داشت نشان دهد «قوانین واقعی که کارکردهای جامعه موقوف بر آنهاست، ربطی به اقتدار ندارد، این قوانین از بالا تحمیل نمی‌شوند، بلکه از سرشت خود جامعه مایه می‌گیرند». او پیدایش آزادانه چنین قوانینی را هدف غایی تلاش و کوشش اجتماعی می‌دانست.
پرودون با درنظرگرفتن قانون طبیعی به‌عنوان عامل تعادل در درون جامعه، اقتدار را به‌عنوان دشمن نظم و نه دوست آن طرد می‌کرد و به این ترتیب اتهاماتی را که بر آنارشیست‌ها وارد کرده بودند، متوجه خود اقتدارگرایان می‌کرد. حتی سرسخت‌ترین مخالفان پرودون نیز این کتاب را تحسین کردند و تأثیری شگرف بر بنیاد فکری آنارشیست‌های بعدی مثل باکونین و کراپوتکین گذاشت.
حتی مارکس نیز ابتدا آن را «اثری سنجیده» نامید و در نامه‌ای به انگلس تحسینش کرد، ولی بعدها وقتی بنیان نظری او درباره سوسیالیسم انقلابی کامل شد آن را اثری «ادیبانه، اما بی‌محتوا» دانست.
آیا آنارشیسم به محاق رفته است؟
از سال ١٩٣٩ که جنگ داخلی اسپانیا تمام شد تا ١٩٦١ که وودکاک کتاب حاضر را می‌نوشت تقریباً آنارشیسم در امور داخلی هیچ کشوری نقشی نداشت. اما در دهه‌های پس از آن اندیشه‌های آنارشیسم، مشخصاً در غرب و بیشتر در دو دهه اخیر، بار دیگر سربرآورده‌اند و بسیاری را مسلح به ایده‌هایی کرده‌اند که با آن‌ها نهادها و تشکیلات دست‌راستی و سوسیال‌دموکرات را برهم‌زنند.
این توصیف در مقایسه با وضعیت مطلقا تمام‌شده آنارشیسم به کار می‌رود و هرگز به معنای فتح کل سیاره زمین یا حتی بدل‌شدن به جریانی غالب نیست. شاید یکی از مهم‌ترین عرصه‌‌هایی که اکنون آنارشیست‌ها در آن زنده‌اند عرصه دیجیتالیسم و تکنولوژی باشد.
بی‌تردید یکی از عوامل محبوبیت آنارشیسم در میان نسل جدید مخالفت آن با فرهنگ‌های فزاینده تکنولوژی اروپای غربی، آمریکای شمالی، ژاپن و روسیه بود. (ص ٥٢٣) البته باید دید سرانجام در این ستیز کدام گروه دست بالا را می‌گیرد: آنارشیست‌ها و هکرها یا دولت‌ها و سرمایه.
همچنین متفکران خلاقی نیز کوشیده‌اند آنارشیسم را در چارچوب تفکر فلسفی معاصر و در عرصه نظریه و تفکر انتقادی پیش ببرند که به چرخش آنارشیستی تعبیر شده است. کسانی همچون سال نیومن، تاد می، لوئیز کال، وین پرایس، دیوید گرابر و حتی سایمون کریچلی و متفکران دیگری که تحت عناوین مختلف درصدد احیای نظری این جنبش فکری‌اند.
این جریان فکری معمولاً تحت عناوینی چون «آنارشیسم جدید»، «نوآنارشیسم» و «پست‌آنارشیسم» شناخته می‌شود. با این‌حال، هرچند آنارشیسم در سراسر جهان در عرصه‌های مختلف ناگهان پروبال گرفته، ولی بیرون از گروه‌ها و فدراسیون‌های سنت آنارشیستی بوده و شاید نوعی خیانت تعبیر شود؛ این قضیه در نگاه اول نشان از مواجهه تناقض‌آمیز آنارشیست‌های جدید با مفهوم، تاریخ، تعهد و التزام‌های اندیشه‌های بنیادین‌شان دارد، ولی در عمل خود گواهی است بر تصدیق ادعای آنارشیسم./ شرق
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۷۶۱۱۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عکس| عروس امام خمینی (ره) کیست؟/ همسر سیدمصطفی خمینی درگذشت
معصومه حائری، همسر شهید سید مصطفی خمینی و عروس امام خمینی (ره) بود که صبح امروز، ششم اردیبهشت ماه، پس از تحمل یک دوره بیماری، دارفانی را وداع گفت.
معصومه حائری همسر آیت‌الله مرتضی حائری و از خاندان آیت‌الله العظمی عبدالکریم حائری، بنیان گذار حوزه علمیه قم بود که در تاریخ ۱۷ فروردین ماه سال ۱۳۳۳ با شهید مصطفی خمینی ازدواج کرد.
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد