به نقل از «خبرگزاری آریا»

يائسگي زن و مرد نمي‌شناسد!

تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۰۲۱۶۵۳

خبرگزاري آريا - هفته نامه سلامت: يائسگي بخشي جدايي‌ناپذير از زندگي خانم‌هاست. تمامي خانم‌ها به طور متوسط از حدود 51 سالگي به دنبال قطع عادت ماهانه با طيفي از علائم مختلف مثل کاهش هورمون‌هاي زنانه، گرگرفتگي، بي‌خواب، اختلالات رواني، افسردگي و اضطراب، تعريق، تپش قلب، کاهش حجم عضلات، افزايش چربي بدن و..

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

. مواجه مي‌شوند، اما آيا يائسگي فقط مختص بانوان است؟
جالب است بدانيد آقايان نيز با بالا رفتن سن به‌تدريج کاهش سطح هورمون مردانه يا تستوسترون و علائم ناشي از آن را در سطوح مختلف تجربه مي‌کنند. از آنجايي که يائسگي در آقايان به اندازه خانم‌ها پر سر و صدا، مشکل‌ساز و همه‌گير نيست، معمولا خيلي مورد توجه قرار نمي‌گيرد، اما در بعضي موارد با شدت گرفتن علائم مي‌تواند در زندگي آقايان اختلال ايجاد کند.
در اين مطلب قصد داريم به مقايسه روند يائسگي در خانم‌ها و آقايان بپردازيم و شما را با مراقبت‌هاي لازم براي هر گروه آشنا کنيم. ويژگي‌هاي مردانه و زنانه به دنبال ترشح هورمون‌هاي به‌خصوص در بدن ايجاد مي‌شوند؛ از جمله تستوسترون يا هورمون مردانه و استروژن يا هورمون زنانه. بخش عمده تستوسترون از بيضه‌ها و بخش عمده استروژن از تخمدان‌ها ترشح مي‌شود. درصد کمي از آنها نيز توسط ارگان‌هاي ديگر توليد مي‌شوند. درواقع هر دوي اين هورمون‌ها در بدن خانم‌ها و آقايان وجود دارند اما با نسبت‌هاي بسيار متفاوت. ميزان ترشح اين هورمون‌ها از سن بلوغ افزايش مي‌يابد و باعث بروز تظاهرات و صفات ثانويه جنسي در خانم‌ها و آقايان مي‌شود.
پسرها معمولا از سنين 9 تا 16 سالگي تغييراتي مانند رشد موهاي ناحيه تناسلي و زير بغل و ريش صورت، افزايش حجم عضلات، تغيير صدا و... را تجربه مي‌کنند. خانم‌ها نيز معمولا از 8 تا 14 سالگي با تغييرات ظاهري بلوغ و عادت ماهانه مواجه مي‌شوند. با افزايش سن و رسيدن به دوران يائسگي از ميزان ترشح اين هورمون‌ها کاسته مي‌شود. ممکن است تصور کنيد يائسگي يک وضعيت زنانه است اما بايد بدانيد گاهي اوقات آقايان نيز علائم کاهش هورمون مردانه را تجربه مي‌کنند. درواقع سطح اين هورمون بعد از 50 سالگي به‌تدريج در بدن کاهش مي‌يابد. البته اين کاهش هميشه مشکل‌ساز نيست و باعث بروز علائم نمي‌شود.

يائسگي در آقايان
يائسگي در آقايان که تحت‌عنوان «آندروپوز» شناخته مي‌شود، برعکس يائسگي در خانم‌ها يا «منوپوز» خيلي شايع و مشکل‌ساز نيست. از طرفي همه آقايان از 50 سالگي افت سطح تستوسترون را تجربه نمي‌کنند، اما با افزايش سن و عبور از 70 سالگي تقريبا 70 درصد از آقايان دچار افت تستوسترون مي‌شوند. اين وضعيت هميشه با علائم همراه نيست اما در بعضي موارد ممکن است باعث عوارض خلقي، جنسي و جسماني شود.
اين عوارض گاهي به قدري خفيف هستند که باعث شکايت فرد نمي‌شوند اما گاهي به قدري شدت پيدا مي‌کنند که بايد تحت‌درمان قرار بگيرند.
علائم و نشانه‌ها
از جمله علائم خلقي يائسگي در آقايان مي‌توان به افسردگي، زودرنجي، اضطراب، کج‌خلقي و... اشاره کرد. علائم جسمي آن بيشتر به شکل کاهش حجم عضلات و بالا رفتن ميزان چربي بدن ديده مي‌شود. برخلاف خانم‌ها، در بدن آقايان بافت عضلاني غالب است. بنابراين با شروع يائسگي به‌تدريج بافت عضلاني و قوام استخواني آقايان تحليل مي‌رود و احتمال بروز شکستگي‌ها افزايش مي‌يابد. علاوه براينها، پايين آمدن سطح تستوسترون مي‌تواند باعث مشکلات و ناتواني‌هاي جنسي شود.
با پايين آمدن سطح انرژي در دوران يائسگي ممکن است فرد ديگر به راحتي قادر به انجام فعاليت‌هاي جسماني مثل قبل نباشد. براي مثال ممکن است ديگر نتواند به راحتي پياده‌روي طولاني داشته باشد يا اجسام سنگين را حمل کند. همچنين ممکن است دچار اختلالات خواب مثل افزايش خر و پف شود. بعضي آقايان نيز با کاهش سطح تستوسترون دچار تاري ديد، مشکلات پروستات مثل بزرگي خوش‌خيم پروستات و... مي‌شوند.
وقتي سطح تستوسترون پايين مي‌آيد
هورمون‌هاي جنسي مردانه باعث توليد اسپرم و ارتقاي کيفيت زندگي آقايان مي‌شوند. با کاهش سطح تستوسترون، تصوير ذهني فرد نسبت به خود تغيير مي‌کند. در اين وضعيت ممکن است فرد دچار کاهش عتماد به نفس شود. همچنين ممکن است در تحريک جنسي دچار مشکل شود زيرا کاهش تستوسترون بر خونسازي تاثير مي‌گذارد. افت توليد گلبول‌هاي قرمز نيز خود باعث کم‌خوني، ضعف و خستگي مي‌شود. جالب است بدانيد خانم‌ها نيز با کاهش سطح تستوسترون در بدن دچار تظاهرات مشابه مي‌شوند.
علل يائسگي زودرس
بحث يائسگي زودرس براي آقايان نيز مطرح است. اين وضعيت زماني اتفاق مي‌افتد که به دنبال يک علت پاتولوژيک يا يک بيماري، سطح تستوسترون در بدن دچار افت شديد شود. براي مثال ضايعات و تومورهاي مغزي ممکن است در فرمان مغز براي ترشح تستوسترون از بيضه‌ها اختلال ايجاد کنند. در اين شرايط فرد در سنين پايين‌‌تر از 50 سالگي ممکن است دچار علائم افت تستوسترون مثل ريزش ريش، از دست دادن صفات جنسي ثانويه، ناباروري و... شود. درواقع هر عاملي که در ترشح تستوسترون از بيضه‌ها اختلال ايجاد کند مي‌تواند باعث يائسگي زودرس شود. حال اين عوامل ممکن است از مغز يا بيضه‌ها نشات بگيرند؛ از جمله اختلالات مغزي، ضربه به بيضه‌ها، مصرف داروهاي خاص، آسيب‌هاي عروقي، عفونت‌ها، شيمي‌درماني و....
طرز تشخيص و مراقبت‌هاي لازم
آقايان با افزايش سن بايد از لحاظ چربي‌هاي خون، قندخون و بعد از 70 سالگي از لحاظ پوکي استخوان مورد غربالگري قرار بگيرند. ميزان تستوسترون خون معمولا مورد غربالگري قرار نمي‌گيرد، مگر اينکه فرد با شکايت از علائم کاهش آن به پزشک مراجعه کند. در اين شرايط مي‌توان ميزان تستوسترون را با آزمايش خون مشخص کرد.
چه بايد کرد؟
کاهش سطح تستوسترون فقط در شرايط خاص نياز به درمان پيدا مي‌کند. اين درمان‌ها خود براساس عوارض ناشي از کاهش تستوسترون تجويز مي‌شوند. براي مثال فرد ممکن است براي رفع اختلالات جنسي، افسردگي، کم‌خوني و... نياز به درمان پيدا کند، اما بايد توجه داشت درمان با تجويز تستوسترون پرعارضه است و مي‌تواند منجر به تشديد خطر ابتلا به سرطان پروستات و افزايش بزرگي پروستات حتي از نوع خوش‌خيم و اختلالاتي مانند آپنه خواب، غلظت خون، حوادث قلبي- عروقي، مشکلات کبدي و... شود.
از طرفي ممکن است فرد از درمان با تستوسترون نتيجه مطلوب نگيرد و در عين حال دچار عوارض جبران‌ناپذير شود. بنابراين درمان با تجويز تستوسترون فقط در شرايط خيلي خاصي بايد انجام شود. قبل از شروع درمان با هورمون ابتدا بايد مطمئن شويم فرد، سرطان پروستات ندارد زيرا اين سرطان وابسته به هورمون‌هاي مردانه است و با تزريق هورمون تشديد مي‌شود. علاوه براين فرد بايد از لحاظ بيماري‌هاي زمينه‌اي بررسي شود. افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي پيشرفته و بعضي بيماري‌هاي خوني مثل پلي‌سيتمي (زياد بودن گلبول‌هاي قرمز خون) نيز نبايد از هورمون‌درماني استفاده کنند زيرا تستوسترون خونسازي را تحريک مي‌کند.

معناي يائسگي مردانه، ناباروري نيست
يائسگي و کاهش هورمون مردانه به دنبال بالا رفتن سن در آقايان برخلاف خانم‌ها باعث از دست رفتن قدرت باروري و توقف توليد اسپرم نمي‌شود. برخلاف خانم‌ها که با ورود به سنين يائسگي دچار اختلال در تعادل هورموني مي‌شوند و رحم و تخمدان‌هايشان ديگر قادر به گذراندن بارداري نيست و توانايي بچه‌دار شدن را از دست مي‌دهند. خانم‌ها در 2 هفته ابتدايي چرخه عادت ماهانه دچار افزايش استروژن و در 2 هفته آخر دچار افزايش پروژسترون مي‌شوند.
به اين ترتيب باروري يا تخمک‌گذاري اتفاق مي‌افتد اما بدن مردها اين‌گونه عمل نمي‌کند. علاوه براين، هورمون تستوسترون تنها توسط بيضه‌ها توليد نمي‌شود، بلکه از غدد فوق‌کليوي هم ترشح مي‌شود. بنابراين آقايان با يائسگي، هورمون‌هاي جنسي خود را به طور کامل از دست نمي‌دهند و فقط دچار کاهش ترشح آنها مي‌شوند.
اگرچه ممکن است توليد اسپرم‌ها با افزايش سن کاهش پيدا کند اما اين موضوع به معناي از دست رفتن قدرت باروري نيست.
نقش سيگار و الکل در بروز يائسگي در آقايان
مصرف مداوم و مقادير بالاي الکل به واسطه تغييراتي که در کبد ايجاد مي‌کند، مي‌تواند باعث افت سطح تستوسترون شود. مصرف زياد دخانيات نيز به طور غيرمستقيم با ايجاد بيماري‌هاي مختلف از جمله اختلالات ريوي، قلبي، سکته و... مي‌تواند در زندگي جنسي آقايان و سطح ترشح تستوسترون مشکل ايجاد کند.
تاثير شيوه زندگي بر روند يائسگي در آقايان
مداخله درماني خاصي براي جلوگيري از افت سطح تستوسترون وجود ندارد و فقط مي‌توان سير آن را آهسته‌‌تر کرد. شيوه زندگي، عوامل محيطي و عوامل ژنتيکي مي‌توانند در سرعت افت تستوسترون نقش داشته باشند. براي مثال چاقي، اضافه وزن و استرس‌هاي عاطفي مي‌توانند سير افت تستوسترون را تشديد کنند. در مقابل، شيوه زندگي و رژيم غذايي سالم و ورزش منظم، افت تستوسترون را کاهش مي‌دهند.
دوپينگ تستوسترون و خطر يائسگي زودرس
تستوسترون، هورموني است که در بلوغ باعث افزايش حجم عضلات در پسرها نسبت به دخترهاي همسن و سال خود مي‌شود. متاسفانه اين تصور براي بعضي از ورزشکاران وجود دارد که مي‌توان با مصرف مقادير بالاي هورمون تستوسترون، روند افزايش حجم عضلات را تشديد و تسريع کرد. اگرچه اين دارو موجب افزايش حجم عضله مي‌شود ولي باعث افزايش قدرت عضلاني و عملکرد ورزشي نمي‌شود.
درواقع تزريق تستوسترون فقط نتيجه ظاهري دارد. علاوه براين مصرف تستوسترون در دوزهاي بالا با خطر عوارض مختلف قلبي- عروقي، اختلالات کبدي، سرطان‌هاي پروستات و... همراه است. جدا از اين عوارض، دوپينگ تستوسترون مي‌تواند باعث اختلال و سرکوب فرمان مغز براي ترشح اين هورمون به صورت طبيعي شود.
ميزان ترشح تستوسترون در حالت طبيعي حتي در ساعت‌هاي مختلف روز متفاوت و حساب‌شده است. براي مثال ميزان اين هورمون صبح‌ها بالاتر از شب‌هاست. حال اگر مقادير بالايي از تستوسترون از خارج وارد بدن شود به طور حتم اين چرخه مختل مي‌شود. اين افراد معمولا بعد از قطع مصرف تستوسترون دچار اختلالات هورموني و کاهش سطح تستوسترون خواهند شد.
يائسگي در خانم‌ها
خانم‌ها از حدود 8 تا 14 سالگي دچار افزايش سطح هورمون زنانه يا استروژن مي‌شوند. اين ميزان ترشح از استروژن به طور متوسط تا 51 سالگي ادامه مي‌يابد. طي اين سال‌ها با آزاد شدن فوليکول‌هاي تخمدان در هر ماه به‌تدريج از ذخاير تخمداني و قدرت باروري خانم‌ها کاسته مي‌شود، طوري که با رسيدن به يائسگي فرد قدرت بچه‌دار شدن را از دست مي‌دهد. درواقع يائسگي به معناي ايجادنشدن چرخه عادت ماهانه براي 12 ماه است. زمان بروز يائسگي به مسائل مختلفي مثل عوامل ژنتيکي، بيماري‌ها و شيوه زندگي ارتباط دارد، اما يائسگي قبل از 40 سالگي غيرطبيعي محسوب مي‌شود. در اين وضعيت به طور حتم يک بيماري يا علت پاتولوژيک براي آن مطرح است.
روند يائسگي خانم‌ها 4 سال طول مي‌کشد
روند يائسگي به طور متوسط 4 سال طول مي‌کشد تا کامل شود. در اين 4 سال عادت ماهانه نامنظم مي‌شود.
اوايل ممکن است فاصله هر بار عادت ماهانه کاهش يابد و بعد به‌تدريج اين فاصله بيشتر مي‌شود تا عادت ماهانه به طور کامل براي 12 ماه قطع شود. با رسيدن به يائسگي فرد ممکن است علائمي مثل بي‌خوابي، افسردگي، بي‌قراري، تعريق، کاهش حجم عضلات، افزايش چربي، دردهاي پراکنده مفاصل، پيري پوست و خشکي، سوزش و درد واژن حين رابطه زناشويي را تجربه کند.
گرگرفتگي يکي ديگر از علائم شايع يائسگي است که به صورت حمله گرما از سمت سر شروع مي‌شود و به پايين بدن انتشار پيدا مي‌کند. اين حالت معمولا 2 تا چند دقيقه طول مي‌کشد و بعد به احساس سرما تبديل مي‌شود. تقريبا 80 درصد از خانم‌ها طيفي از اين علائم را تجربه مي‌کنند، اما همه آنها به پزشک نياز پيدا نخواهند کرد. تنها 20 تا 30 درصد از خانم‌ها ممکن است به دنبال تشديد علائم يائسگي به پزشک مراجعه کنند.

علل يائسگي زودرس در خانم‌ها
ترشح استروژن توسط تخمدان‌ها به دنبال ارسال فرمان از سوي مغز انجام مي‌شود. تخمدان‌ها با ترشح استروژن و پروژسترون، چرخه عادت ماهانه را در دوره‌هاي متوسط 28 روزه تشکيل مي‌دهند. طي اين دوره‌ها فرد افزايش يا کاهش سطح استروژن و پروژسترون را به تناوب تجربه مي‌کند. انتظار مي‌رود اين دوره‌ها حداقل تا 40 سالگي وجود داشته باشند. اگر عادت ماهانه قبل از 40 سالگي متوقف شود، فرد دچار يائسگي زودرس شده است.
اين وضعيت معمولا بر اثر يک بيماري خاص، اختلالات ژنتيکي يا مصرف بعضي داروها اتفاق مي‌افتد. درواقع هر عاملي که در مسير ترشح استروژن و پروژسترون از مغز تا تخمدان‌ها اختلال ايجاد کند، مي‌تواند باعث بروز يائسگي زودرس شود. اين وضعيت حتما بايد با جايگزين کردن هورمون‌هاي زنانه درمان شود، در غير اين صورت، فرد درمعرض خطر پوکي استخوان و عوارض ديگر قرار مي‌گيرد.
طرز تشخيص و مراقبت‌هاي لازم
تشخيص يائسگي در خانم‌ها به صورت باليني و آزمايشگاهي انجام مي‌شود. درواقع با مشاهده علائم معمول يائسگي و قطع عادت ماهانه براي 12 ماه مي‌توان فرد را بدون انجام آزمايش خون، يائسه خواند. آزمايش بيشتر زماني تجويز مي‌شود که علائم يائسگي قبل از 40 سالگي بروز پيدا کنند.
هورمون استروژن يک عامل بسيار قوي در پيشگيري از عوارض قلبي-عروقي و سکته‌هاي قلبي و مغزي در خانم‌هاست. بنابراين با افت اين هورمون بعد از يائسگي، خانم‌ها به شدت در معرض حوادث قلبي- عروقي و مغزي قرار مي‌گيرند. پوکي استخوان يکي ديگر از مسائل مطرح براي خانم‌هاي يائسه است که بايد از حدود 65 سالگي مورد غربالگري قرار بگيرد.
اگر هم فرد داراي سابقه بيماري يا شکستگي‌هاي خاص در خانواده يا مصرف داروهاي تشديدکننده پوکي استخوان باشد بايد غربالگري پوکي استخوان را از سنين پايين‌‌تر آغاز کند.
باتوجه به نتيجه تست پوکي استخوان، پزشک ممکن است آن را مجدد درخواست کند اما فاصله بين 2 تست نبايد کمتر از 2 سال باشد؛ حتي اگر فرد دچار پوکي استخوان باشد. درواقع انجام تست پوکي استخوان با فاصله کمتر از 2 سال ارزش زيادي نخواهد داشت.
چه بايد کرد؟
خانم‌هاي يائسه بهتر است مصرف مواد غذايي با خاصيت گرمي را کاهش دهند و در مکان‌هاي خيلي گرم قرار نگيرند. ورزش منظم، مصرف سويا به جاي گوشت و مصرف ويتامين‌هايي مثل ويتامين E نيز به کاهش علائم يائسگي کمک مي‌کنند. بعضي خانم‌ها ممکن است به داروهاي ضدافسردگي يا بعضي داروهاي ضدتشنج مثل گاباپنتين نيز براي بهبود وضعيت رواني خود نياز پيدا کنند.
اگر هيچ از اين راهکارها موثر نباشد در مرحله آخر و در موارد بسيار محدودي درمان جايگزيني هورمون‌هاي زنانه تجويز مي‌شود، اما بايد توجه داشت اين درمان با عوارض بسيار زيادي همراه است و مي‌تواند منجر به افزايش خطر سرطان‌هاي پستان و حوادث قلبي- عروقي شود. درنتيجه درمان با هورمون معمولا براي رفع علائم يائسگي توصيه نمي‌شود، مگر در موارد بسيار محدود و در افرادي که زير 40 سالگي دچار يائسگي شده‌اند. در اين شرايط نيز درمان حتما بايد با پيگيري‌هاي منظم انجام شود.
نقش الکل و سيگار در بروز يائسگي در خانم‌ها
همان‌طور که مصرف مداوم مقادير زياد الکل مي‌تواند باعث افت تستوسترون در آقايان شود، در خانم‌ها نيز باعث ايجاد اختلال در ترشح هورمون‌هاي زنانه مي‌شود. دخانيات نيز به طور غيرمستقيم با ايجاد اختلالات و بيماري‌هاي مختلف مي‌تواند روند يائسگي را تسريع ببخشد و فرد را دچار عوارض مختلف کند.
تاثير شيوه زندگي بر روند يائسگي در خانم‌ها
يائسگي براي هر فرد با توجه به عوامل ژنتيکي و محيطي، بيماري‌ها و داروهاي مصرفي در يک بازه زماني خاص اتفاق مي‌افتد. سن بروز يائسگي را مي‌توان با شيوه زندگي سالم و ورزش منظم در اين بازه به تعويق انداخت. براي مثال اگر فرد قرار باشد بين 50 تا 55 سالگي دچار يائسگي شود، مي‌تواند با زندگي سالم سن بروز يائسگي را به 55 سالگي برساند، اما فراتر از اين بازه نمي‌توان يائسگي را به تعويق انداخت.

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۰۲۱۶۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فیلم| نجات خانم بمی بعد از ۴ روز از بین دو دیوار!

دریافت 957 KB

به دلیل اینکه امکان دسترسی برای نجات این خانم وجود نداشت طی هماهنگی با یکی از همسایه ها شکافی در دیوار خانه همسایه ایجاد کردیم و این زن را از بین شکاف نجات دادیم. 

احتمال می رود این زن به منظور جمع آوری ضایعات وارد درز ۲ دیوار شده و گرفتار شده باشد. حال عمومی این خانم مساعد نبود و بعد از رهاسازی به اورژانس بم تحویل داده شد.