راهکار مقابله با آیینهای وارداتی، به رسمیت شناختن آیینهای شاد بومی است
تاریخ انتشار: ۲۵ بهمن ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۱۹۰۵۸۰
یاسر رستگار، عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان در گفتوگو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: انسان در آیینها و مناسک است که خود را معنا کرده و ارتباط جمعی و حس همبستگی پیدا میکند؛ در واقع، هویت جمعی و بخشی از معنای زیستن در جمع در پرتو اجرای آیینها به دست میآید و این به ذات جمعگرا بودن انسان برمیگردد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با اشاره به پدیده فردی شدن آیینها در جوامع انسانی گفت: منظوراین است که به تدریج از درجه اهمیت جمع و رویدادهای جمعی کاسته شده و تعداد و اهمیت آیینهایی که بر اساس علایق و رویدادهای فردی شکل میگیرد، بیشتر میشود؛ برای مثال در کشور ما، رویدادهایی مثل گرامیداشت روز زن، روز مرد، روز مادر، روز پدر، روز دختر و یا روز تولد، آیینهای فردی است و اگر در گذشته در آیینی مثل نوروز تمام اعضای خانواده باید در زمان مشخصی دور یکدیگر جمع میشدند، چون آیین به صورت جمعی برگزار میشد، امروز ممکن است در زمان تحویل سال عدهای در سفر باشند و در کنار یکدیگر بودن اهمیت گذشته را نداشته باشد، اگر چه تعطیلات باعث میشود تا مناسک همچنان برگزار شود.
رستگار افزود: اکنون اهمیت روز تولد، سالگرد ازدواج و روز زن امور فردی شده به مراتب نسبت به آیینهای جمعی در حال افزایش است و بخشی از آن به فرایند جهانشمول فردی شدن ارزشها برمیگردد که فردی شدن سبکهای زندگی و اهمیت یافتن سلیقه و ذائقه شخصی را به دنبال دارد.
وی خاطر نشان کرد: امروز در جهان با پدیدهای به نام رمانتیک شدن یا عاشقانه شدن زندگی روزمره مواجه هستیم، به این معنا که در تعاملات انسانی و ارتباطات میان فردی، وجه عاشقانه و عاطفی و احساسی رابطه از وجوه اقتصادی، آیندهنگرانه و عقلانی پیشی گرفته و به همین مناسبت، رویدادهایی شکل میگیرد که به احساسات فردی ارج میگذارد. امروز در کشور ما رابطههای عاطفی قبل از ازدواج با پنجاه سال پیش از زمین تا آسمان تفاوت دارد، اگر چه پژوهش مستندی در این خصوص وجود ندارد، ولی همه میتوانند به صورت شهودی این مسئله را درک کنند که امروز تجربه روابط عاطفی و متاسفانه روابط جنسی پیش از ازدواج بسیار زیاد شده و متاسفانه به همان اندازه، رویدادهای متناسب با آن نیز شکل گرفته است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه رسانهها از این رویدادهای شخصی و عاطفی به نفع صنعت آیین استفاده میکنند، گفت: در دنیا صنایعی وجود دارند که رویدادهای مختلف را یافته و برای آنها ایجاد نیاز میکنند، برای مثال میدانند که امروز روابط عاطفی میان افراد بیشتر شده و عشق اهمیت بسیار زیادی نسبت به گذشته در روابط میان فردی پیدا کرده است، در نتیجه برای آن هدیه میسازند و ادبیات به وجود میآورند. بنابراین ترکیب رسانه به همراه صنعت آیین یا صنعت زیبایی که عشق را به مثابه کالایی تزیین کرده و میان افراد در معرض فروش میگذارد تا آنها بتوانند احساسات خود را بیان کنند، باعث شده تا روز به روز بر اهمیت رویدادهایی نظیر روز زن و مناسبتهایی غربی نظیر ولنتاین که متاسفانه امروز در جامعه ما نیز رواج یافته، افزوده شود.
وی با بیان دلیل گستردگی و رواج آیینهایی نظیر ولنتاین در جامعه ایران، اظهار کرد: نظام ارزشی و فرهنگی کشور ما تنها یک سری از آیینها را موجه و مشروع شمرده و آیینهای جمعی را که در آنها شادی و حضور در عرصه عمومی وجه غالب باشد، زیاد به رسمیت نمیشناسد و در واقع میان آیینها مرزگذاری میکند؛ حتی برخی از برگزاری آیین نوروز نیز دل خوشی ندارند و میتوانید ببینید که چقدر آیینهایی نظیر سیزده بدر و چهارشنبهسوری را مورد تمسخر قرار میدهند؛ در حالی که یا باید به رویدادها و آیینهای بومی احترام گذاشت و مردم را با آنها سرگرم ساخت و یا اینکه اگر این رویدادها حذف شدند، باید منتظر باشیم تا آیینهایی از خارج از مرزها وارد شده و جایگزین شوند.
رستگار ادامه داد: نمیتوان حضور مردم را در عرصه عمومی حذف کرد، به این امید که همه آنها فقط به مراسم خاصی علاقمند باشند. حتی مردمی که به پیادهروی اربعین رفته و این آیین بزرگ و گرامی مذهبی را به صورت جمعی اجرا میکنند، آیینهایی نظیر نوروز و سیزده بدر را نیز دوست دارند؛ اما برخی میان آیینها مرزگذاری کرده و میگویند این دسته، خوب و آن دسته، بد است و سعی در حذف آنها دارند. زمانی که میان آیینها مرزگذاری شده و آیینهای شاد و بومی حذف میشود، آیینهای وارداتی جایگزین شده و وضعیت امروز را رقم میزند.
وی با تأکید بر اینکه هر آیین وارداتی طبیعات فاصلههایی با فرهنگ کشور دارد، گفت: اگر چه مهرورزی و محبت کردن در فرهنگ ایرانی-اسلامی وجود دارد، ولی شیوه اجرای آن نیز مهم است. اینکه افراد احساس کنند اگر در روزی مثل ولنتاین هزینه نکرده و هدیهای ندهند، منزلتی به دست نیاورده و حتما کمبودی دارند، دارای اشکالات جدی و نکات منفی است و مطمئنا با فرهنگ ایرانی-اسلامی مطابقت ندارد؛ اگر چه کارکرد مثبت نیز دارد و برخی از افراد از این فرصت برای ابراز محبت نسبت به همسر یا نامزد خود بهره میبرند، ولی این همه ماجرا نیست و در کنار این وجه مثبت، شاهد نکات منفی زیادی هستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه هرمزگان اضافه کرد: وجه منفی این مسئله از اینجا شروع میشود که افراد خود را ملزم بدانند در این نوع روابط قرار بگیرند و اگر در چنین روابطی نباشند، گویی از دایره منزلت خارج شده و مشکلی دارند که هدیهای میان آنها و دیگری ردوبدل نمیشود؛ بنابراین تصور افراد مبنی بر لزوم قرار گرفتن در چنین روابطی با فرهنگ ایرانی-اسلامی در تضاد است.
وی تصریح کرد: اگر چه فرهنگ ایرانی-اسلامی صد درصد ظرفیت مقابله با چنین پدیدههایی را دارد، ولی مستلزم این است که نگاه حذفی نداشته و به تمام سبکهای زندگی احترام بگذاریم. اگر نگاه جامع حاکم شود، ظرفیت مقابله با این پدیدهها وجود دارد، ولی چنانچه نگاهها مبتنی بر مرزگذاری باشد، حاکمیت به یک سمت و مردم به سمت دیگر میروند. باید ظرفیتهای جمعی را فعال نگه داشته و از شادی کردن و محبتورزی هراس نداشته باشیم که حتما اتفاق بدی رخ میدهد. ممکن است در حرکتهای جمعی نکات منفی نیز بروز کند، ولی اینکه به دلیل ترس از این قضیه، کل یک رویداد حذف شود، راه را برای ورود رویدادهای وارداتی باز میگذارد.
رستگار افزود: امسال در کشور ما از جشن هالووین گرفته تا سال نوی مسیحی برگزار شده است و مطمئنا در سالهای بعد بر تعداد آنها افزوده میشود. زمانی که ما چیزی به عنوان آیینهای شاد جمعی در عرصه عمومی نداشته باشیم، آن وقت مردم چنین آیینهایی را در خانههای خود برگزار میکنند که مورد پسند ما نیست و به دنبال دلیل آن میگردیم؛ مثلا در همین دهه فجر میتوان دهها جشن شاد در عرصه عمومی برگزار و از تمام ظرفیتهای فرهنگی استفاده کرد. در یک کلام میتوان گفت، نگاه حداقلی به فرهنگ در کشور ما باعث شده تا آیینهای وارداتی زندگی مردم را دربرگیرد.
منبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۱۹۰۵۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تئاتر و نقش آن در بالا بردن توانایی فردی در کودکان
تئاتر و نقش آن در بالا بردن توانایی فردی در کودکان
تئاتر هنری که به بازگو نمودن داستانها برای مخاطبان یا تماشاگران میپردازد و یکی از شاخههای هنرهای نمایشی به حساب میآید.
تئاتر یکی از شاخههای هنرهای نمایشی است که به بازگو نمودن داستانها برای مخاطبان و یا تماشگران خود میپردازد، تئاتر یک هنر دراماتیک است و از میلاد حضرت مسیح(علیه السلام) در شهر آتن و روم به وجود آمده است واز آن زمان تا اکنون به شکلهای مختلف ادامه یافته است.
تئاتر چیست؟تئاتر یک مجکوعه هنری یا یک نظام سازمان یافته هنری است که پیش از هر چیزی به متن یا نمایشنامه و سپس به کارگردان نیاز دارد و شامل بازیگری، صحنه آرایی، مجسمه آرایی، موسیقی، سخنوری، نورپردازی، نقاشی، معماری است.
تاریخ روز جهانی تئاتردر سال ۱۹۶۱ موسسه بینالمللی تئاتر (ITI) روز جهانی تئاتر را نامگذاری کرد، هر سال تئاترهای سراسر جهان جایگاه، اهمیت و نمایش تئاتر را تجلیل کرده و این مراسم بهعنوان زنگ خطری برای دولتها، سیاستمداران و موسسات عمل میکند تا ارزش تئاتر را برای جامعه و برای رشد اقتصادی خاطرنشان کنند. همچنین موسسه بینالمللی تئاتر، میزبان یک پیام سالانه است که توسط یک مجری مشهور تئاتر انتخاب میشود، تا نظرات خود را در مورد هنر تئاتر و آینده آن به اشتراک بگذارد. اولین پیام توسط ژان کوکتو (شاعر، نقاش، فیلمساز، نمایشنامهنویس و کارگردان فرانسوی) در سال ۱۹۶۲ گفته شد. این پیام به بیش از ۵۰ زبان ترجمه میشود، برای هزاران تماشاگر خوانده و در صدها روزنامه چاپ میشود. از آنجا که ITI بیش از ۹۰ مرکز در سراسر جهان دارد، کالجها، مدارس و متخصصان تئاتر را نیز تشویق میکند تا این روز را جشن بگیرند. تاریخ این مراسم نیز با افتتاحیه فصل تئاتر ملل در پاریس مطابقت دارد. اهداف این روز، طبق ITI، ترویج تئاتر در گوشه و کنار جهان، آگاهیبخشی به ارزش تئاتر در همه اشکال آن، کمک به ارتقاء جمعیت تئاتر محلی در مقیاس وسیعتر و تقسیم عشق به تئاتر با دیگران است.
تاریخچه تئاتر در جهانتئاتر یکی از هنرهای هفت گانه است که پنج قرن قبل از میلاد حضرت مسیح(علیه السلام) در آتن و روم به وجود آمده و سپس در آثار قرون وسطی، رنسانس و بعد در عصر جدید اروپا ادامه یافته است. کسانی که درباره به وجود آمدن تئاتر جستجو کرده اند، میگویند سرچشمه آن از آیین هاست. آیین به مراسم مذهبی و اجتماعی میگویند، مثل مراسم عروسی یا مراسم سینه زنی در ماه محرم در ایران و مراسم رقصهای مخصوص در کشورهای دیگر انسان همیشه دوست داشته است به اتفاقاتی که خارج از اراده و میل اوست تسلط داشته باشد و این ویژگی اصلی تئاتر است.
تئاتر در مقایسه با هنرهای دیگر امکانات زیادی دارد برای اینکه از هنرهای دیگر مثل نقاشی، ادبیات، معماری، موسیقی و… در آن استفاده میشود. کلمه تئاتر (theater) در اصل از کلمه تآترون (theater on) است که قسمت اول آن تیه (thea) تماشاگران و یا محل تماشا است.
در زمانهای قدیم، تماشا گران در سرازیری تپهها مینشستند و مراسم مذهبی را که با آداب و تشریفات مخصوص در پایین همان تپه یا کناره معبد که محل عبادت بوده، تماشا میکردند.
تئاتر برای اولین بار در کجا اجرا شدتئاتر به معنای تماشا کردن و دیدن، یک کلمه یونانی و یکی از هنرهای هفتگانه است. به طور کلی تئاتر در هر جامعه با آیینهای مرسوم آن مرز و بوم آمیخته بوده است. در یونان باستان به علت وسیع بودن فضای نمایش که عموماً در پای کوهها و تپهها برگزار میشد، صدا از اهمیت بالایی برخوردار بود. در آن دوران سه نوع صدا از بازیگران درخواست میشد.
۱- تحریری ۲- دکلمه ۳- آوازی
برای بازیگران یونانی حالت چهره اهمیت چندانی نداشت زیرا همیشه صورتکی بر چهره داشتند و از طرفی دیگر وسیع بودن مکان اجرای تئاتر از تأکید بر حالت چهره (میمیک) میکاست. در نمایشهای یونان باستان یک بازیگر معمولاً بیش از یک نقش را بازی میکرد و حتی نقش زنان را مردان اجرا میکردند.
تئاتر در ایران از چه زمانی رایج شدتئاترهای اولیه در ایران پیوند عمیقی با واقعه کربلا و زندگی پیامبران دارد که عموماً تعزیه نامیده میشود اما تئاتر به شکل مدرن و امروزی برای اولین بار در زمان ناصرالدین شاه به ایران آمد و تا قبل از آن تئاتر غیر تعزیهای به یک سری نمایشهای سبک کوچه بازاری خلاصه میشد که روحوضی و تقلید کاری نمونههایی از آن بود.
تا قبل از سفرهای اروپایی ناصرالدین شاه افرادی در دربار تئاترهایی فی البداهه برای او اجرا میکردند ولی سفر شاه به اروپا و دیدن عظمت و شکوه سالنهای نمایشی آن جا دل او را برد. وی که شیفته ظاهر سازی بود در سال ۱۲۹۰ فرمان به تأسیس سالنی در تهران داد تا اجرای تئاتر در کشور ما رنگ و بوی تازهای به خود بگیرد.
او تئاتر اروپایی را اندکی دیده بود و چون به ایران بازگشت، مسبب تحولی در اجرای تعزیههای درباری شد. در این دوره بود که تکیه دولت ساخته شد و بدعت دیگر، وجود تعزیهگردان بود که معادل ناظم نمایش یا رژیسور است. مقارن این احوال بود که نخستین رشته از نمایش های غیر مذهبی به زبان فارسی نوشته و بازی شد.
چندین نمایش کوچک که موضوع آنها، اوضاع اجتماعی ایران بود از قلم "میرزا ملکم خان" تراوش کرد و نیز ترجمههای مشهور وزیر خان لنکران - حکایت دزد خرس افکن - که اصل ترکی آنها را فتحعلی آخوند زاده نوشته بود.
همزمان با دوران مشروطیت در ایران در سال ۱۳۲۴ جماعت هنرپیشگان و تئاترهای متعددی در این دوره پدید آمد که اولین آنها تئاتر فرهنگ در عمارت مسعودیه بود یعنی بنایی که به اسم مسعود میرزا ظل السلطان معروف بود و بعدها این مکان به وزارت فرهنگ تغیر کاربری داد.
بعضی از اعضای تئاتر فرهنگ در رشتههای دیگری شهرت پیدا کردند که از آن جمله بودند: محمد علی فروغی، عبداله مستوفی، علی اکبر داورفر، فهیم الملک و سید علی نصر یعنی کسی که او را پدر تئاتر ایران نامیدهاند.
تئاتر دومی، تئاتر ملی نام داشت که از قضا سید علی نصر نیز عضو آن بود. این تئاتر را سید عبدالکریم محقق الدوله در سال 1329 هجری قمری بنا کرد. مرکز فعالیت این گروه، در محل هتل فاروس در لالهزار بود و شاید بتوان گفت که لاله زار، مرکز فعالیتهای تئاتر تهران شد.
در سال 1334 هجری قمری، سید علی نصر ضمن بازگشت از سفر اروپا، کمدی ایران را تاسیس نمود که ده سال باقی بود و این موسسه، اولین موسسه منظم تهران به شمار میرفت و وزارت تئاتر ایران، این تئاتر را به رسمیت شناخت.
تاسیس انجمنها و شرکتها یکی دیگر از عوامل پیشبرد تئاتر بودهاند. انجمن اخوت که در سال 1317قمری تاسیس شد و از اولین گروه هایی بود که دست به فعالیتهایی نظیر کنسرت و نمایش زده است.
پس از انجمن اخوت تاسیس (شرکت فرهنگ)را میتوان نام برد. در سال 1329قمری نخستین مکان مستقل نمایش در ایران به نام «تئاتر ملی» دایر شد.
تا پیش از تاسیس «تئاتر ملی» انجمنها و مراکز مختلف تحت عناوین گوناگون از تئاتر برای پیشبرد هدفهای سیاسی و تبلیغاتی خود استفاده میکردند،اما «تئاتر ملی» که ریاست آن را عبدالکریم خان محقق الدوله به عهده داشت، امکانات و بودجه خود را از محل خیریه آموزش و پرورش تامین میکرد و مستقلاً در اختیار نمایش و اجرای تئاتر قرار داد.
فعالیتهای چند ساله «تئاتر ملی»موجب شد که تئاتر همچون هنری مستقل که حتی قادر است از نظر مالی خود را تامین کند از طرف مقامات رسمی و مردم شناخته شود و شوق و شوری در میان مردم نسبت به تئاتر بر انگیخته شود.
شرایط تئاتر ایران در سالها فاصله سالهای 1320 تا 1322 را شماری پژوهندگان به سبب گستردگی اجرای صحنه و رشد تئاتر (دوران صحنه) نامیدهاند.
این دوران به دلیل استقبال جامعه تماشاگران و مخاطبان از تئاتر صحنه به یاد ماندنی است. در آن سالها تولیدات سینمای ایران به لحاظ کیفی و کمی در حدی نبود که بتواند پاسخگوی مخاطبان باشد.تلویزیون هنوز به ایران نیامده بود.رادیو به میزانی که باید در دسترس مردم قرار نداشت.
تئاتر و نقش آن در بالا بردن توانایی فردیاجرای تئاتر هنری است که در آن هنرمندان از بدن، صدا یا اشیاء بیجان برای برقراری بیان هنری استفاده میکنند. هنرهای نمایشی پایه به دلایل مختلف از جمله شکلگیری نوعی بیان جدید، انتقاد سازنده، حل مشکلات، نظم و استقامت قابل توجه هستند. بهطورمثال، نتایج چند مورد از تحقیقات نشان میدهد که کارهای هنری برای افزایش نمرات و ریاضیات کودکان مفید است.
بسیاری از افراد دریافتند که تئاتر به آنان کمک میکند تا اعتماد به نفس لازم را برای صحبت واضح، شفاف و متفکرانه کسب کنند. بازی در صحنه به شما میآموزد که چگونه راحت در مقابل تماشاگران زیادی صحبت کنید. بهعلاوه، کار شما در گروه تئاتر نیز باعث بهبود قدرت بیان میشود، مهارتهای ارتباط کلامی آنقدر اهمیت دارند که برخی کارگاههای ویژه به این منظور برگزار میشوند.
تئاتر مفید برای خلاقیت کودکانتئاتر فقط یک سرگرمی نیست! تئاتر و هنرهای نمایشی را میتوان به عنوان شاهکلیدی به حساب آورد که کودکان را خلاقتر، اجتماعیتر و سالمتر پرورش میدهد. کودکان در تئاتر به تواناییهای گفتاری، حرکتی و عاطفی خود پی میبرند و قوهی تخیل آنها رشد پیدا میکند.
افزایش خلاقیت در کودکان: تئاتر هنر تخیل است. برخلاف تلویزیون و فیلمهای سینمایی که بیشتر بر پایهی واقعگرایی ساخته میشوند، تئاتر به نوع دیگری از تصور و تخیل نیاز دارد. قدرت تفکر در جهتهای مختلف یا انعطاف فکری در کودکان را افزایش میدهد. به دلیل ابهامی که در داستانهای تئاتر وجود دارد، مخاطب باید هر لحظه به این فکر کند که تا انتهای داستان، چه اتفاقی رخ میدهد و همین ابهام در نتیجه، قدرت کنجکاوی، خلاقیت و تخیل کودکان را پرورش میدهد. تئاتر همچنین بهترین موقعیت برای امتحان کردن تواناییهای خود است. موثر برای تحصیل کودکان: جالب است اگر بدانید دانش آموزانی که در هر سنی تحت آموزش تئاتر قرار میگیرند، از نظر تحصیلی در آزمونهای مدرسه، نمرات بالاتر، درک بهتر، حضور موثرتر در کلاس و تمرکز و انگیزهی بیشتری برای یادگیری پیدا میکنند. کودکانی که تئاتر یاد میگیرند به تواناییهای خود بیشتر پی میبرند و به همین دلیل انگیزههای بالاتری برای یادگیری دروس دارند.علاوه بر این، کودکانی که تئاتر یاد میگیرند، دایره لغات گستردهتری دارند. خواندن نمایشنامههای ادبی، حفظ و اجرا کردن آنها روی صحنهی تئاتر کودکان را به شکل مستقیم با متون ادبی دنیا آشنا میکند. این موضوع میتواند تاثیر مستقیمی روی روابط اجتماعی آنها در آینده داشته باشد.
ایجاد عزت نفس: تئاتر در کودکان اعتماد به نفس به وجود میآورد و این موضوع میتواند به کشف تواناییهایی آنها کمک کند. کودکان با شناخت تواناییهای خود، عزت نفس پیدا کرده و تلاش بیشتری برای کسب مهارتهای جدید میکنند. مفید برای سلامت روان کودک: تحقیقات نشان داده افرادی که هفتهای حداقل ۲ ساعت را برای تماشا یا شرکت در اجرای یک تئاتر وقت سپری میکنند، از نظر سلامت روانی بهتر از سایرین هستند. کودکان در تئاتر یاد میگیرند چطور احساسات خود را بروز داده یا کنترل کنند، چطور نیازهای خود را به زبان شیوا بیان کنند و استدلالهای منطقی برای درک شدن بیاورند.از سوی دیگر، علم نشان داده وقتی افراد زیادی در یک سالن تئاتر در کنار هم مینشینند تا نمایشی تماشا کنند، قلب آنها با هم میتپد و احساس مشترکی با هم دارند. این حس مشترک و حضور در چنین جمعهایی میتواند از احساسات مخربی مانند انزوا و تنهایی جلوگیری کند.
نام خبرنگار: خدابخش حکیمی