پاکستان در پیچ و خم خطوط لوله گاز - محمدرضا منافی

حدود یک هفته پیش، خبری با عنوان آغاز عملیات احداث خط لوله گاز تاپی در افغانستان، به عنوان یکی از اخبار مهم منطقه ای در حوزه انرژی در صدر اخبار رسانه های هند، پاکستان، افغانستان و برخی دیگر رسانه های منطقه ای و بین المللی قرار گرفت.

در مراسم آغاز علمیات احداث طرح خط لوله گاز تاپی در افغانستان، که قرار است در صورت احداث و تکمیل، گاز ترکمنستان را به افغانستان، پاکستان و هند منتقل کند، مقامات عالی چهار کشور از جمله نخست وزیر پاکستان، وزیر مشاور در امور خارجه هند، رئیس جمهوری ترکمنستان و رئیس جمهوری افغانستان حضور داشتند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

افغانستان، پاکستان و هند که از بحران فقر انرژی رنج می برند، امیدوارند با راه اندازی طرح تاپی، تا حدودی از بحران کمبود انرژی رهایی یابند اما پیچ و خم ها و مسیر دشوار پیش روی تاپی، باعث شده این طرح، دست کم تا به امروز، طبق برنامه پیش نرفته و طرحی که پیش از این رسما اعلام شده بود تا پایان سال 2018 میلادی تکمیل خواهد شد، اکنون که دو ماه از سال 2018 سپری شده، همچنان در آغاز راهی دشوار قرار دارد و به نظر می رسد به سرنوشت طرح خط لوله انتقال گاز از ایران دچار شود.
در آذر ماه سال 1394، رهبران و مقامات عالی چهار کشور یاد شده در ترکمنستان حضور یافته بودند تا در مراسمی با عنوان کلنگ زنی عملیات احداث خط لوله تاپی شرکت کنند.

** تاپی در یک نگاه
طبق آنچه اکنون روی کاغذ به عنوان پیش نویس های قرارداد تاپی وجود دارد، این خط لوله به طول یکهزار و ٨٠٠ کیلومتر بر اساس طرح اولیه، ظرفیت تحویل ٩٠ میلیون مترمکعب در روز گاز یا ٣٠ میلیارد مترمکعب در سال را دارد، از شمال شرق ترکمنستان، جایی که بزرگترین میدان گازی این کشور در آن واقع شده است، آغاز می شود و قرار است با عبور از مسیرهای ناامن افغانستان و پاکستان، از طریق مرز پاکستان و هند، به این کشور به عنوان سومین و آخرین مقصد آن، متصل شود.
قرارداد اولیه، در سال 2008 میان سه کشور افغانستان، پاکستان و هند به عنوان ذی نفعان طرح تاپی و خریداران گاز ترکمنستان امضا شد و قرارداد اولیه میان سه کشور با ترکمنستان نیز در سال 2010 به امضا رسید.
در صورت اجرای این طرح، قرار است روزانه 500 میلیون فوت مکعب گاز ترکمنستان با خط لوله تاپی در اختیار افغانستان قرار گیرد و سهم هر یک از کشورهای هند و پاکستان از گاز ترانزیتی با این خط لوله نیز روزانه یک میلیارد و 325 میلیون فوت مکعب خواهد بود.

** دشواری های پیش روی تاپی
طرح احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند، اگرچه طرحی عظیم با ظاهری جذاب و دارای صرفه اقتصادی برای هر چهار کشور به نظر می رسد اما واقعیت های موجود در منطقه و شرایط کنونی حاکم بر کشورهایی که قرار است مسیر عبور این خط لوله و مصرف کنندگان گاز آن باشند، باعث شده تا زمینه برای اجرای این طرح عظیم گازی، چندان مناسب و مساعد نباشد.
اختلاف های کهنه و شدید سیاسی و سرزمینی میان پاکستان و هند و همچنین دعواهای انکارناپذیر میان پاکستان و افغانستان بر سر مسائل مرزی، امنیتی و مبارزه با تروریسم که از حدود دو سال پیش شدت بیشتری به خود گرفته است، بخشی از مشکلات پیش روی طرح تاپی به شمار می رود.
تنها 10 ماه دیگر تا پایان ضرب الاجل تکمیل این خط لوله تا پایان سال 2018 زمان باقی و بعید به نظر می رسد این طرح عظیم با همه مشکلات و چالش های پیش رو، بتواند ظرف 10 ماه آینده به سرانجام برسد و اصولا در شرایط کنونی، تعیین جدول زمانی برای طرحی که در آغاز مسیری چنین پر پیچ و خم قرار گرفته، نمی تواند چندان واقعی و منطقی به نظر برسد.
هرقدر که جدول زمانی جدید برای تکمیل تاپی تعریف شود، بخشی از پیشرفت و تحقق آن بستگی به چند عامل مهم از جمله بهبود اوضاع نابسامان امنیتی در افغانستان، سرد شدن آتش تنش های دیرینه و ریشه دار میان هند و پاکستان و پایان ماجرای اتهام زنی های متقابل میان اسلام آباد و کابل بستگی دارد ضمن اینکه توافق نهایی میان چهار کشور برای اجرای یک طرح اقتصادی واحد، به گونه ای که همه آنها را راضی نگه دارد، چندان کار ساده ای نیست.
علاوه بر این، اجرای این طرح بزرگ نیازمند سرمایه گذاران بزرگ خارجی است. هیچ یک از این کشورها توان سرمایه گذاری 10 میلیارد دلاری لازم برای اجرای طرح را ندارند و یا نمی خواهند بیش از سهم خود، در این طرح پر ریسک، سرمایه گذاری کنند.
اگرچه در گذشته برخی اخبار مبنی بر اعلام آمادگی شرکت توتال فرانسه یا برخی شرکت های ژاپنی و کره جنوبی برای سرمایه گذاری و مشارکت در احداث این طرح منتشر شده اما تا به امروز، هنوز هیچ گونه قرارداد رسمی در این زمینه امضا نشده است.
به هر روی، طرح تاپی برای ترکمنستان که اقتصاد آن بشدت به تجارت انرژی وابسته است، یک طرح حیاتی بوده و این کشور سخت در تلاش است تا به رغم وجود چالش های فراوان در مسیر عملی شدن طرح یاد شده، افغانستان، پاکستان و هند را به عنوان کشورهای تشنه انرژی، نسبت به اجرای تاپی علاقه مند سازد.

** پاکستان میان دو خط لوله «تاپی» و «آی-پی»
در چنین شرایط دشواری که هنوز عملا گام قابل توجهی در جهت اجرای طرح تاپی برداشته نشده است، پاکستان به رغم همه بدقولی ها و عمل نکردن به تعهداتش درقبال قرارداد خط لوله گاز ایران پاکستان معروف به طرح 'آی-پی'، همچنان وعده می دهد که گاز ایران را می خواهد و اراده جدی برای اجرا و تکمیل خط لوله آی-پی دارد.
ایده احداث خط لوله صلح در سال 1990 مطرح شد و قرار بود که این خط لوله که گاز ایران را به پاکستان و هندوستان منتقل می کرد، پیام آور صلح و دوستی در شبه قاره باشد. با توجه به اینکه توافق شده بود هند و پاکستان برای تامین امنیت این خط لوله، اختلافات خود را کاهش دهند، این خط لوله انتقال گاز به خط لوله صلح موسوم شد.
براساس توافق اولیه، قرار بود این خط لوله 2700 کیلومتری گاز صادراتی ایران را از مسیر پاکستان به هند منتقل کند. پیش بینی شده بود که در صورت توافق نهایی 1100 کیلومتر از این خط لوله در ایران، 1000 کیلومتر در پاکستان و 600 کیلومتر در هند احداث شود.
طبق طرح اولیه قرار شده بود که روزانه 150 میلیون مترمکعب گاز ایران به هند و پاکستان صادر شود که 90 میلیون مترمکعب آن برای هند و 60 میلیون مترمکعب آن برای پاکستان در نظر گرفته شده بود.
پاکستان که به بهانه تحریم ها و فشارهای خارجی، تا کنون به تعهدات خود در قبال قرارداد خاتمه یافته اش با ایران برای تکمیل خط لوله آی-پی در خاک خود عمل نکرده است، حالا می گوید که با ایجاد فضای جدید بعد از توافق هسته ای ایران معروف به برجام و لغو تحریم ها، سخت در تلاش است تا با احداث خط لوله مربوط به طرح آی-پی در خاک خود (بیش از 700 کیلومتر)، هر چه سریع تر زمینه واردات گاز طبیعی از ایران را فراهم کند.
طبقه گفته مقامات رسمی پاکستان، این کشور قراردادهایی برای احداث خط لوله گاز از بندر گوادر(در 70 کیلومتری مرز ایران) تا نوابشاه(مقصد نهایی خط لوله آی-پی) امضا کرده و براساس آنچه عالی ترین مقامات پاکستان عنوان کرده اند، این خط لوله، در صورت احداث، در واقع قرار است بخش اصلی خط لوله آی-پی باشد.
ضرب الاجل تعیین شده در قرارداد گازی آی.پی، همزمان با پایان سال 2014 میلادی به پایان رسید و جمهوری اسلامی ایران مدت ها قبل از سررسیدن این ضرب الاجل، به تعهد خود عمل کرد و خط لوله گاز را در خاک خود از میدان های گازی جنوب تا نزدیک مرز پاکستان احداث کرد.
پاکستان که نیاز شدید به انرژی دارد، بارها اعلام کرده است که طرح خط لوله آی-پی کاملا مستقل از طرح تاپی است و این کشور به اجرای هر دو طرح برای رفع بحران انرژی خود نیاز دارد.
محمد فیصل سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان هفته گذشته و تازه ترین اظهار نظر رسمی درباه طرح خط لوله آی-پی گفت که طرح انتقال گاز ایران به پاکستان کنار گذاشته نشده و این طرح در جای خود باقی بوده و ادامه می یابد.
وی با تاکید بر اجرای خط لوله گاز ایران به پاکستان به دلیل نیازهای رو به رشد انرژی در کشورش گفت:اسلام آباد در خصوص تکمیل خط لوله صلح در کنار ایران می ماند.
طبق بندهای مندرج در این قرارداد، هر یک از طرفین که در مهلت مقرر (31 دسامبر 2014) به تعهدات خود عمل نکند، باید بابت هر روز تاخیر، مبلغ مشخصی به طرف مقابل جریمه پرداخت کند. اکنون، بیش از سه سال است که این ضرب الاجل سپری شده است.
اما ایران، به نشانه حسن نیت و به دلیل احترام به حسن همجواری با پاکستان به عنوان کشور دوست و همسایه، تا کنون طلب جریمه نکرده است هرچند که طبق قرار داد، این حق را برای خود محفوظ می داند.
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران حدود یک ماه پیش، تا حدودی سکوت سه ساله درباره مسائل حقوقی مربوط به قرارداد گازی معطل مانده با پاکستان را شکست و با بیان اینکه ایران خط لوله صادرات گاز را به مرز پاکستان رسانده اما پاکستان اقدامی نکرده است، تصریح کرد: از نظر وزارت نفت به دلیل این کوتاهی، باید وارد دعوای حقوقی شویم.
این تازه ترین موضع اعلام شده از سوی ایران است و باید منتظر گام های بعدی پاکستان بود و باید دید که وعده های این همسایه شرقی برای برای عملیاتی کردن طرح آی-پی تا چه میزان جدی و نزدیک به واقعیت است.
رسانه های پاکستان به عنوان صدای افکار عمومی این کشور همواره ضمن انتقاد از تعلل دولت اسلام آباد در قبال طرح آی-پی، از این طرح به عنوان کوتاه ترین، امن ترین، آسان ترین و اقتصادی ترین مسیر دستیابی این کشور به انرژی گاز نام برده و اخیرا به دولتمردان پاکستان نسبت به احتمال به سر آمدن کاسه صبر ایران و مراجعه آن به مراجع ذیربط بین المللی برای دریافت غرامت بیش از یک میلیارد دلاری از پاکستان هشدار داده اند.
پر واضح است پرونده آی-پی بدون تردید نمی تواند برای همیشه باز بماند و تعیین تکلیف آن، از یکی از دو مسیر اجرایی یا حقوقی، امری اجتناب ناپذیر است.
**کارشناس حوزه جنوب آسیا

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۵۳۰۳۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۲ تکنیک درخشان برای اتصال شلنگ به لوله آب بدون نیاز به آداپتور و چسب (فیلم)

 

 

 

منبع : فرادید

ویدئوهای دیدنی دیگر در کانال های آپارات و یوتیوب عصر ایران ???????????? کانال 1 aparat.com/asrirantv کانال 2 aparat.com/asriran کانال 3 youtube.com/@asriran_official/videos کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: یک ترفند ساده و خلاقانه برای وصل کردن شلنگ و لوله PVC به لوله آب (فیلم) فرآیند تولید شلنگ آب در یک کارگاه کوچک پاکستانی (فیلم) نحوه اتصال راحت و سریع شلنگ به شیر آب (فیلم)