تعریف سبد داراییها؛ راهکار سازگار کردن صکوک ارزی با مذاهب اسلامی
تاریخ انتشار: ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۷۳۸۴۳۸
به گزارش ایکنا، به نقل از ایبنا، در نظامهای پولی و مالی جدید، بخش مهمی از اوراق بهاداری که توسط دولتها، بانکها و شرکتها منتشر میشود، بر اساس ارز خارجی طراحی شده و در بازارهای بینالمللی به فروش میرسد. این مسئله مختص بازارهای مالی کاملا توسعه یافته نبوده و حتی برخی از کشورهای اسلامی (مانند: مالزی و بحرین) با بازارهای مالی در حال توسعه نیز با انتشار انواع گوناگونی از صکوک ارزی، تلاش کردهاند حوزه تامین مالی خود را از داخل کشور (که دارای محدودیتهای فراوان است) به سطح بینالمللی توسعه دهند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
علی رغم این مسئله، حضور نظام مالی کشور ایران در بازار صکوک بینالمللی بسیار ناچیز است. هر چند این مسئله دلایل گوناگونی دارد، اما به نظر میرسد یکی از مهمترین آنها پیدا کردن راهکاری جهت سازگار کردن ماهیت حقوقی صکوک ارزی ایران با ضوابط فقهی مذاهب اسلامی است.
توضیح آنکه دولت، بانکها و شرکتهای بزرگ ایرانی میتوانند نسبت به انتشار انواع صکوک ارزی در سطح بینالمللی اقدام کنند. انجام این کار میتواند منافع متعددی به همراه داشته باشد که دسترسی به بازارهای بینالمللی، تامین مالی پروژههای ملی، افزایش میزان ارز در اختیار بانک مرکزی و غیره، برخی از آنها را شکل میدهد.
با این حال، پیشنیاز انتشار این نوع صکوک آن است که بتوان اوراقی را طراحی کرد که با اکثریت مذاهب فقه اسلامی سازگاری داشته باشد. زیرا بر خلاف صکوک ریالی، صکوک ارزی نمیتواند فقط با مبانی فقه امامیه سازگاری داشته باشد. زیرا این اوراق در کشورهای گوناگون اسلامی به فروش میرسد که عمده آنها معتقد به مبانی فقهی مذاهب اهل سنت هستند.
هر چند با دقت در احکام فقهی مختلف، میتوان تفاوتهایی بین فقه امامیه و مذاهب اهل سنت یافت، اما شاید مهمترین مسئله از منظر ابزارسازی، مقوله جواز بیع دین به شخص ثالث باشد. در این رابطه، مشهور فقهای شیعه و شورای نگهبان بیع دین به شخص ثالث را مجاز میدانند و لذا بازار ثانوی تمامی انواع صکوک میتواند در داخل کشور ایران شکل بگیرد. فقهای مذاهب شافعی و مالکی نیز دیدگاه مشابهی دارند. فقهای حنفی این نوع بیع دین را به صورت مستقیم نمیپذیرند، اما برای حل اشکال آن پیشنهادهایی ارائه میدهند. نهایتا اینکه فقهای حنبلی به طور کامل بیع دین به شخص ثالث را رد میکنند.
حال سوال آن است که چگونه میتوان صکوک ارزی ایرانی را به نحوی طراحی کرد که با تمامی مذاهب فقهی اهل سنت سازگار بوده و بتواند در تمامی کشورهای اسلامی به فروش برسد؟ در این زمینه، اولین و سادهترین پیشنهاد آن است که تا حد امکان از آن دسته از صکوک استفاده کرد که مبتنی بر معاملات عین هستند و نه دین. مانند صکوک مشارکت و صکوک اجاره. معاملات این دسته از اوراق در بازار ثانوی اشکال شرعی ایجاد نمیکند.
اما در رابطه با صکوکی که بازار ثانوی آنها مبتنی بر بیع دین است (مانند اسناد خزانه یا صکوک مرابحه)، نیاز به استفاده از تدابیر جایگزین وجود دارد. یکی از این تدابیر، «تعریف سبدی از داراییهای مبتنی بر عین و دین» است. توضیح آنکه بر اساس ضوابط مشهور فقه اهل سنت، اگر یک شیء از دو جزء تشکیل شده باشد که یکی از آنها به لحاظ شرعی مجاز و دیگری غیرمجاز باشد، آنگاه کل شیء مذکور صرفا در صورتی شرعی در نظر گرفته میشود که سهم جزء شرعی غلبه داشته باشد. کاربرد بحث مذکور در طراحی اوراق بهادار میتواند بدین صورت باشد که بازار ثانوی برخی از انواع صکوک (مانند اوراق مرابحه) از منظر فقه برخی مذاهب اهل سنت قابل پذیرش نیست؛ زیرا رابطه حقوقی طرفین در بازار ثانوی، خرید و فروش دین است که امری مجاز تلقی نمیشود.
جهت حل این مشکل، میتوان سبدی از داراییها را تعریف کرد که بخش عمده (۵۱ درصد) آن داراییهای عینی (داراییهای مرتبط با صکوک مشارکت، مضاربه یا اجاره) و بخش کمتر آن داراییهای دینی (داراییهای مرتبط با صکوک سلف و مرابحه) باشد. زمانی که سرمایهگذاران اوراق این سبد را خرید و فروش میکنند، در واقع جزئی از سبد داراییها را خرید میکنند که در آن هم عیون وجود دارد و هم دیون (البته غلبه با عیون است). چنین معاملاتی از منظر اکثر فقهای اهل سنت مشروع در نظر گرفته میشود.
ایده تعریف سبدی از داراییها قبلا توسط برخی نهادهای بینالمللی نیز تجربه شده است. به عنوان مثال، بانک توسعه اسلامی در سال ۲۰۰۳، نسبت به انتشار اوراق خاصی تحت عنوان «صکوک استثمار» اقدام کرد. این نوع صکوک در واقع بر اساس فرآیند تبدیل به اوراق بهادارسازی مطالبات حاصل از عقد اجاره (۶۵ درصد)، عقد مرابحه (۳۱ درصد) و عقد استصناع (۴ درصد) طراحی شده بود. دلیل مشروعیت این نوع صکوک، غلبه داراییهای مرتبط با عقد اجاره در سبد داراییهای مبنای انتشار صکوک بوده است.
حسین میثمی عضو هیئت علمی پژوهشکده پولی و بانکی
منبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۷۳۸۴۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وحدت اسلامی؛ راهکار مقابله با توطئه دشمنان/ لزوم تمسک مسلمانان به قرآن کریم و مساجد
ماموستا فائق رستمی عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در گفتگو با خبرنگارحوزه اندیشه خبرگزاری تقریب با اشاره به اینکه کسانی که ادعای حقوق بشری دارند خود در صف اول ضدحقوق بشر هستند، اظهار داشت: نقض حقوق بشر به جنایات کنونی استکبار و صهیونیست ها برعلیه ملت مظلوم غزه ختم نمی شود بلکه در گذشته نیز بسیاری از کشورهای بیگانه با همراهی رژیم غاصب صهیونیستی جنایات بسیاری بر علیه ملت بزرگ ایران اسلامی انجام دادند.
ماموستا رستمی، افزود: کشورهایی نظیر فرانسه ، آلمان ، انگلیس و دیگر ایادی استکبار جهانی در 8سال دفاع مقدس با سلاح های شیمیایی ملت ایران را به خاک و خون کشیدند؛ حال امروزه مدعیان حقوق بشر شده اند.
وی ادامه داد: حدود سی و هفت کشور بر علیه ملت ایران تاختند، هیچ فرد و کشوری صدای این ملت را نشنید و وجدانش به درد نیامد که چنین جنایت بزرگی بر علیه این ملت صورت گرفت.
نماینده مردم استان کردستان در مجلس خبرگان رهبری، تصریح کرد: از سویی دیگر شاهد تجاوزات ، غارت ،کشتار و کودک کشی مدعیان حقق بشر بر علیه ملت مظلوم فلسطین هستیم که براحتی حقوق آنان را تضییع کرده و سپس ادعای حامیان حقوق بشری سر می دهند.
وی عنوان کرد: دین مبین اسلام تمام حق و حقوق انسان ها را محترم شمرده است؛ قرآن کریم می فرماید: " مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا"، هر کس نفسی را بدون حق و یا بیآنکه فساد و فتنهای در زمین کرده، بکشد مثل آن باشد که همه مردم را کشته؛ در واقع کسانی که دم از حقوق بشر می زنند حقوق بشر را نابود کردند.
وی اضافه کرد: آنان تروریست ها را پرورش دادند و خون انسان ها را ریختند، در افریقا نیز جنایت کردند؛ در گذشته با شعار تفرقه بینداز و حکومت کن بر ملت ها ظلم می کردند و اکنون با شعار تفرقه بینداز و ویرانی ببار بیاور سیاست ضد بشری خود را پیش می برند.
امام جمعه سنندج اذعان داشت: اگر بیاییم و به قرآن کریم تمسک بجوییم و وحدت و برادری را تقویت نموده و از اختلاف ،جدایی ،نزاع و تفرقه که دستور خدا می باشد دوری کنیم دشمنان را مایوس کرده ایم.
ماموستا رستمی،گفت: مسلمانان باید در مقابل این همه تبعیض و اقدامات ضد حقوق بشری بایستند و با حرکت عظیم وحدت آفرین با دشمنان مقابله کنند و در دل دشمنان رعب و حشت ایجاد کنند.
وی در پایان تاکید کرد: امت اسلام باید با هوشیاری در سایه رهبری انقلاب، صلح را دنبال کند و در برابر دشمنانی که به دنبال از بین بردن مسلمانان هستند، بایستند؛ این مسئله خیلی مهم است، در واقع دشمن از آن می ترسد که اسلام حیله ها و برنامه های آنان را برملا سازد، تا دو چیز در میان مسلمان باشد نمی تواند موفق شد، اول قرآن کریم و دوم مساجد، تا این دو در میان مسلمانان است، امت اسلام مقتدر و جاودان خواهد ماند.
انتهای پیام/