مسجد جامع قاین با قدمتی 1100 ساله،شاهکاری از معماری ایرانی – اسلامی

مسجد جامع قاین با قدمت 1100 ساله به عنوان بلندترین عمارت قاین و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی - اسلامی شناخته می‌شود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل  از نسیم قائن ، مسجد جامع قاین (ذوالقبلتین) اولین اثر تاریخی به ثبت رسیده در خراسان جنوبی است که با گذشت بیش از یک هزار و 100 سال همچنان به عنوان بلندترین عمارت قاین و یک شاهکار اصیل ایرانی اسلامی محسوب می شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

در مورد تاریخ احداث اولیه مسجد عقاید مختلفی است بطوریکه برخی معتقدند این مسجد بر روی بقایای یک آتشکده ساسانی ساخته شده است و برخی همانند ناصر خسرو زمان احداث آن را اوایل قرن پنجم هجری ذکر کرده اند و با توجه به زلزله خیزی قاین احتمالا این مسجد در دوره هایی تخریب و مجددا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است

این مسجد بنایی بسیار قدیمی و با شکوه است که مساحت مسجد 1470 متر و زیربنای ان 1050 متر مربع می‌باشد ایوان اصلی آن که از شاهکارهای معماری اسلامی است دارای 18 متر ارتفاع 11 متر عرض و 22 متر طول است.

حیاط مسجد محوطه‌ای به در ازای 33 و پهنای 28 متر است. در اطراف حیاط حجره‌هایی به عمق دو متر قرار دارد، از شاهکارهای معماری مسجد ایوان آن است که به طرز با شکوهی به زیبایی مسجد گوهر شاد ساخته شده است.

طبق کتیبه‌های قدیمی که در بخش بالای محراب ضلع جنوب غربی قرار گرقته نام جمشید بن قارن بر روی آن نقش شده که به سال 769 هجری مسجد را بازسازی نموده است .

این مسجد دو قبله متفاوت دارد, که یکی به سمت بیت المقدس و دیگری به سمت کعبه ساخته شده است.

این مسجد به صورت دو ایوانی است و تنها اثر تاریخی با قیمانده از شهری است که ناصر خسرو در سال 444 هجری از آن دیدن کرده است و در مورد آن چنین می‌گوید : « شهری بزرگ و حصین است و گرد شهرستان خندق دارد و مسجد ادینه به شهرستان اندر و آن جا که مشهود است تاقی بزرگ است چنانچه بزرگتر از آن در خراسان ندیدم و آن طاق نه در خورد مسجد است و امارات شهر همه به گنبد است »

علاوه بر ناصر خسرو افراد دیگری مثل مارکوپلو سیاح و جهانگرد ونیزی و ابن حوقل و حمد الله مستوفی نیز از این مسجد یاد کرده اند ، شکوه و عظمت ایوان این مسجد آن چنان است که هر بیننده ای را به خود جذب می‌کند

از کتیبه‌های مسجد جامع مشخص است که این بنا بارها بر اثر زلزله صدمه کلی دیده و مرمت شده است.

در یکی از کتیبه‌های ایوان به سال 796هجری قمری نوشته شده است، "این بنا به فرمان "جمشید قارن" از خاندان معروف قارن که در دوره امیر تیمور جهانگشا حاکم قاین و مدتی حاکم ساری و دامغان بود، تعمیر و مرمت شد.

در داخل رواق پنجم در ضلع شمالی حیاط مسجد لوحه‌ای به خط رقاع وجود دارد و تاریخ آن اول رجب سال 921 ه.ق است. مضمون کلی آن به زمان فرمانروایی امیر سلطانی مربوط است که در (919-921)هجری از سوی شاه اسماعیل صفوی در قاین به این مقام منصوب شد

در سمت راست ورودی ایوان مسجد سنگ لوحی به ابعاد 120 در 50 سانتی‌متر و با خط بسیار زیبای رقاع که شاه سلیمان صفوی امر به بازسازی مسجد داد، وجود دارد.

قبلا دو مناره در دو سمت ایوان به ارتفاع 5 متر داشته که باعث زیبایی بیشتر مسجد می‌شد و تا قبل از ویرانی صدای موذن از آن بلند بود.

سقف ایوان چهارطاق و سه گنبد دارد که به زیبایی رنگ‌آمیزی و تزیین شده و معرق‌کاری‌هایش بسیار ظریف و زیباست، نقاشی‌های ایوان به شیوه اصفهانی است و در دوره صفویان انجام شده و در زمانهای بعد روی آنها را رنگ زده‌اند.

در دو سمت ایوان دو شبستان قرار دارد که در فصل زمستان استفاده خوبی داشته و برای جلوگیری از رانش دیوارهای اطراف ایوان نیز تاثیر زیادی دارند

منبر چوبی بزرگ و نفیس مسجد به سال 1082هجری مربوط است که از چوب چنار توسط استاد محمد واعظی کاخکی به طرز ماهرانه‌ای ساخته شده و کتیبه آن با خط مسخ بر روی آن منبت کاری شده است.

در میان صحن مسجد پایابی مسقف برای دسترسی به آب قنات جعفرآباد و به دستور "صف شکن‌خان" همزمان با حکومت شاه سلیمان صفوی احداث شد. این پایاب در 5.5 متری عمق زمین دارای 20 پله است.

ساعت آفتابی توسط استاد توحیدی در میان صحن مسجد برای تعیین ظهر شرعی قاین ساخته شده، دو در مسجد یکی به سوی بازار قدیمی در شرق با دری بزرگ و دیگری به سوی شمال(محل بازار فعلی ) باز می‌شود.

در سمت راست ورودی ایوان مسجد لوح بزرگی به صورت عمودی در بدنه دیوار نصب شده و تاریخ آن محرم‌الحرام سال 1046هجری قمری است.

بسیاری معتقدند از قلعه کوه قاین تا دژ مرکزی شهر و مسجد جامع یک تونل زیر زمینی وجود داشته و مورد استفاده بوده است. احتمال دارد این معبر با مسیر کاریز جعفر آباد یکی باشد که در نزدیکی قلعه کوه "معبرش" مجزا می‌شود.

صوره‌الارض ابن حوقل (331ه ق)، می‌نویسد: قاین وسعت آن چند سرخس است و بناهای آن از گل و دارای "قهندژ"(کهندژ)است که خندقی در پیرامون دارد و مسجد جامع و دارالاماره در قهندژ است.

این بنا در سال 1316 به شماره 295 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت و مرمت میراث فرهنگی قرار دارد.

انتهای پیام/

منبع: دانا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۷۸۰۰۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آمادگی گروه معماری دانشگاه آزاد برای طراحی ساخت ۵۰ هزار واحد مسکن

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، اکبر نصراللهی رئیس دانشکدگان هنر و رسانه دانشگاه آزاد اسلامی در نخستین همایش کشوری معماری و شهرسازی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود اظهار کرد: شاهد تهاجم فرهنگی از نوع مرکز و پیرامون در معماری ایران هستیم.

نصراللهی گفت: معتقدم، معماری، رسانه است؛ چون هم پیام است و هم ابزار انتقال پیام و هم اینکه مخاطبان انبوه دارد.

این استاد دانشگاه افزود: آنچیزی که رسانه، معماری را از سایر رسانه‌ها متمایز می‌کند، استفاده از هنر هم در ابزار یعنی نوع معماری و هم در طراحی و انتشار پیام است.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه در تشریح تحولات معماری و اثرگذاری و اثرپذیری آن از رشته‌های دیگر، گفت: استفاده از تکنولوژی‌های ارتباطی در معمــاری تــا جایی پیش رفته است کــه مفهــوم جدیدی به نام «مدیاتکچر» را موجب شـده اســت به گونه‌ای که در برج‌ها و ساختمان‌ها اخبــار و اطلاعات بــرای مــردم بــه نمایش گذاشته می‌شود.

وی در اهمیت معماری ابراز کرد: معماری تبلور فرهنگ و تمدن و هنر، روانشناسی و... در هر جامعه است و در طراحی فضای شهری و برنامه‌ریزی نباید از جایگاه مهم آن غلفت شود، اما متاسفانه الان وضع خوبی ندارد و خود ابزار تهاجم فرهنگی شده است.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه هشدار داد: تهاجم فرهنگی از نوع مرکز پیرامون در معماری به صورت ترویج الگوی معماری از غرب به ایران و تهران به شهرستان‌ها، معماری اسلامی و ایرانی را تهدید می‌کند.

نصراللهی ادامه داد: تقلید کورکورانه و ناشیانه و افراطی از معماری غربی، اختلال در توازان ارتباطاتی و بصری و شبیخون به محیط زیست، حریم‌ها، آرامش، امنیت، زیبایی، توازن، تعادل و معنویت بنا‌ها و غلبه بی‌نظمی، ناهماهنگی، فشار روانی، سیطره مادیت و کمیت به زندگی انسان راموجب است.

وی اضافه کرد: ساختمان‌های نازیبا و مغایر با فرهنگ مردم، ناهماهنگی بین ابعاد و ارتفاع ساختمان‌ها، الگو‌های طراحی، رنگ‌ها، مصالح و فرم‌های متفاوت و ناهمگون در عناصر دخیل در سیمای شهر، حقوق اجتماعی مردم را نقض کرده است.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه در بخش دیگری از سخنان خود با تشریح نقش‌های دوگانه رسانه در معماری اظهار کرد: سواد معماری حلقه مفقوده، معماری و شهرسازی است؛ این سواد به مردم محدود نیست، معماران، گرو‌های دانشی، استادان و متخصصان این رشته بیش از مردم و مسئولان به آن نیاز دارند و باید این مهارت و توانایی ساخت و عرضه متناسب با زیست‌بوم، فرهنگ و اعتقادات مردم در عین زیبایی و صرفه اقتصادی را داشته باشند.

نصراللهی ادامه داد: رسانه‌ها می‌تواند مروج معماری غرب و عامل اصلی مصرف گرایی و مدگرایی در معماری و در عین حال راهنما و وسیله برون‌رفت از این وضعیت باشند. آن‌ها می‌توانند مردم را برای انتخاب و خرید بنا‌های متاثر از فرهنگ غرب ترغیب کنند و یا مطالبه کننده بنا‌هایی منطبق با فرهنگ ایران و اسلامی و یا ناظر قدرتمند برای مقابله با آشفتگی و آزادی بی حد و حصر در این زمینه باشد.

رئیس دانشکدگان هنر و رسانه از استادان خواست از رسانه‌های کلاسیک، شبکه‌های اجتماعی و همچنین رسانه معماری برای تصویر‌سازی صحیح از رشته‌های معماری و شهرسازی و بالا بردن سواد معماری مردم و تحقق راهبرد‌های بازسازی و بازآرایی، توسعه، تمایز، اقبال اجتماعی و سودمندی آن استفاده کنند.

وی گفت: گروه کشوری معماری و رسانه آماده است با تشکیل موسسه دانش‌بنیان متشکل از استادان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، طراحی ساخت ۵۰ هزار مسکن دانشگاه را عهده دار شود. 

همایش دوروزه کارگروه کشوری معماری بعد از دو روز بحث کارگروه‌های مختلف در دامغان، امروز در شاهرود با حضور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و معاون علوم انسانی و هنر این دانشگاه به کار خود پایان داد.

انتهای پیام/