به نقل از «ایرنا»

سنگ نگاره های تیمره خمین گنجینه ای از هویت و تمدن ایران زمین

تاریخ انتشار: ۴ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۸۰۹۱۱۶

خمین - ایرنا - تیمره خمین پهنه ای از اصالت فکری و دانش و تجربه انسان های اولیه است که به صورت نمادهای مصور در صخره های سنگی جای گرفته و این مجموعه اطلاعات مهم از معیشت و شکار، حفاظت و اعلام خطر، آیین و رسومات، دریچه فکری و شیوه زیست بشری را ارائه می کند.

سنگ نگاره های تیمره خمین گویای قدمت و دیرینگی این خطه در تاریخ بشری است و الواح مصور آن یادگاری از دورانی است که انسان هنوز زبانی برای گویش و خطی برای نوشتن نداشت و از طریق این نمادها جریان زندگی خود و دیگران و حتی محیط اقلیمی اش را تصویر کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

گنجینه الواح صخره ای تیمره خمین از غنی ترین و با ارزش ترین سنگ نگاره های کشف شده تاریخ به لحاظ تعداد و تنوع است و طرح های بی مانند حکاکی شده بر دل صخره ها هر بیننده ای را مجذوب خود می کند.
21 استان کشور دارای سنگ نگاره هستند اما، در تیمره خمین بیش از 21 هزار نمونه حکاکی کشف شده که قدمت بعضی از این نمادها تا 40 هزار سال می رسد و نمونه مشهور آن تصاویر حیواناتی از جمله بزکوهی است که توجه دیرینه شناسان و دانشمندان و مردم شناسان جهان را جلب کرده است.
محقق و پژوهشگر سنگ نگاره های ایران گفت: سنگ نگاره های تیمره شهرستان خمین از قدیمی ترین نمونه های حکاکی بشری در جهان است.
محمد ناصری فرد افزود: باستان شناسان آغاز خلق سنگ نگاره ها را پایان دوران پارینه سنگی و کوچ انسان از غارها به دشت ها و شروع دوران نوسنگی می دانند که در کانون های جمعیتی اولیه جهان آثار آن مشهود است و تیمره خمین نیز نمونه ای اصیل و ناب از یادگار تاریخ بشری در این دیار است.
وی توضیح داد: پیشینه برخی از نقش های تیمره به 17 هزار سال پیش می رسد و جدیدترین نقش ها نیز در مطالعات دیرینه شناسان به هزاره دوم پیش از میلاد نسبت داده شده است.
پژوهشگر سنگ نگاره های ایران ادامه داد: تیمره در محدوده جغرافیایی خمین از زیستگاه های کهن ایران محسوب می شود و از عصر یخبندان سکونتگاه انسانی بوده است.
ناصری فرد افزود: حفره های زیر زمینی متعدد در دره ها و دیوارهای عمودی رودخانه ها، سنگ چین های بدون ملات فراوان در گدارها و کشف سفالیه ها با طرح های مختلف و رنگ آمیزی های گوناگون همه نشانگر آن است که خطه تیمره خمین در دوران باستان از کانون های مهم جمعیتی بوده است و این پیشینه بر اساس تحقیق گروهی از باستان شناسان و دیرینه شناسان اروپایی در تیمره و با استفاده از دستگاه طیف سنج شتاب دهنده با ذره ای ماده ارگانیک حاصل شده است.
وی در ارتباط با چرایی فراوانی سنگ نگاره در تیمره خمین افزود: وجود آب فراوان، شکار و شرایط مناسب برای شکار از جمله دلایلی است که در دوره باستان این خطه را به مکانی برای استقرار کانون انسانی تبدیل کرده بود.
پژوهشگر سنگ نگاره های ایران ادامه داد: وجود گدارها و دره های عمیق و قیف گونه در تیمره خمین از دیگر دلایلی است که این خطه را در ایران باستان به یکی از مناطق زیست انسانی مهم تبدیل کرده بود.
ناصری فرد بیان کرد: وجود ابزارهای اولیه شکار، لاشه سنگ های تیز، بومگاه های مناسب از دیگر موضوعاتی است که در گذشته های دور در تیمره عامل جلب جمعیت انسانی را موجب شده بود. وی گفت: بیشترین فراوانی نقوش سنگ نگاره های تیمره متعلق به نقش بزکوهی است که با طرح، سبک متنوع و در اندازه های مختلف به شیوه کوبشی بر دیواره کوها و دره های تیمره حکاکی شده است.
ناصری فرد ادامه داد: نقش بز کوهی در نزد ایرانیان باستان نمادی از یک فرشته است که در مواقع سختی ها از طرف خدا به کمک انسان می شتابد.
وی بیان کرد: هر یک از اقوام باستانی بزکوهی را مظهر یکی از عناصر مفید طبیعت در نظر می گرفتند و به طور مثال در لرستان سمبل خورشید و گاهی اوقات هم نمادی از باران می دانند.
پژوهشگر سنگ نگاره های ایران افزود: نقوش متنوعی از انسان بعد از بزکوهی بیشترین فراوانی حکاکی صخره های تیمره را شامل می شود که در حالات مختلف خلق شده و این نقش ها انسان را از زمان هایی بسیار کهن که لباس بر تن ندارد تا زمانی که مردان و زنان لباس های خاص برتن دارند به تصویر کشیده است.
ناصری فرد افزود: در منظر سنگ نگاره های تیمره سیر تحول و تغییر در زندگی انسان در هزاران سال قبل قابل مشاهده است، نقش هایی از اهلی کردن سگ از نژاد تازی توسط زنان تا اهلی کردن اسب توسط مردان در این آثار مصور قابل رصد است.
وی افزود: نقش های انسان در حالت شکار، رقص آیینی، نیایش، موجودات بالدار با لباس و با کلاه خودهای شبیه فضا نوردان امروزی، اهلی حیوانات نیز از موضوعات این حکاکی ها است که هر کدام در دوره ای خاص خلق شده است.
این پژوهشگر، نقوش پنجه های دست ،فنجان نماها، تتو، نمادها، علائم خطی را از دیگر آثار به جا مانده در سنگ نگاره های تیمره خمین بیان کرد.
ناصری فرد افزود: بزرگترین تابلوی سنگی کشور در منطقه تیمره شهرستان خمین به مساحت 40 متر مربع تصویر شده است و به کتیبه بزرگ شهرت دارد.
وی افزود: در این تابلوی سنگی بیش از 150 نقش یک جا جمع شده است که رازگشایی از این سنگ نگاره به تنهایی به سال ها کار پژوهشی در سطح بین المللی نیاز دارد.
این پژوهشگر اظهارکرد: در بالای انبوه نقش های حیوانات، تابلو مرد شکارچی دیده می شود که از کمندی نامتعارف و عجیب استفاده می کند و در کنار پای این شکارچی حیوانی با بدن زره پوش تصویر شده است.
وی ادامه داد: بازمانده این پستانداران از گونه کمربندداران با پوشش زرهی در آمریکای مرکزی و جنوبی به نام 'آرمادیلو 'باقی مانده، اما آنچه در تیمره تصویر شده شاید موجود منقرض شده ای به نام 'دودیکوروس' باشد که مانند این نقش دمی گرز مانند داشته است.
ناصری فرد گفت: این موجود که انواعی از آن تا چهار متر طول داشتند از شکارهای انسان غارنشین بوده و حدود 11 هزار سال پیش در پایان عصر یخبندان منقرض شده است.
وی، با بیان اینکه نظر قطعی در باره ماهیت جانوران موجود در این کتیبه که مدت ها پیش منقرض شده اند به کارشناسی زیست شناسان و دیرین شناسان نیاز دارد.
پژوهشگر سنگ نگاره های ایران با بیان اینکه کهن ترین خطوط (ایدئوگرام و خطوط سطری) و کهن ترین خط مکشوفه در ایران نیز متعلق به تیمره خمین است، ادامه داد: یک سوم مولاژ کتیبه های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه های کاخ نیاوران، متعلق به تیمره (کوه های اطراف خمین) است.
ناصری فرد افزود: کشف نقوش زیگورات در میان سنگ نگاره های تیمره در کنار علائم و نشان های خطوط پروتو ایلامی و ایلام از نخستین یافته هایی است که کسی تاکنون کوچکترین ذهنیتی بر آن ها نداشته است.
وی بیان کرد: زیگورات های کشف شده در این خطه شباهت ظاهری شگفت انگیزی با نمونه های دوره ایلام به ویژه اور در بین النهرین دارد و در کنار نقوش زیگورات نقش بزکوهی با نشان های لوزی از نمونه خطوط پروتوایلامی و ایلام کهن نیز در تیمره به چشم می خورد.
مدیر کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: سنگ نگاره های تیمره، یکی از شگفتی های گردشگری در کشور است که هر سال هزاران نفر را که عاشق طبیعت گردی و تاریخ این مرز و بوم هستند به خمین می کشاند.
سید محمد حسینی افزود: تیمره، موزه بدون سقف ایران است و تاریخی را که از نوشته های بشر بر روی سنگ های بزرگ ایجاد شده در خود جای داده است.
وی اظهار کرد: این سنگ نگاره ها نشات گرفته از تجربیات عینی و باورهای اعتقادی و فرهنگی انسان های دوره باستان است که یکی از زیستگاه های کهن ایران محسوب می شود و از عصر یخبندان زیستگاه و سکونتگاه انسانی بوده است.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی افزود: به منظور حفظ این آثار ارزشمند در گام اول سنگ نگاره ها به شماره 29438 در سال 89 درفهرست آثار ملی ثبت شد.
حسینی بیان کرد: ضوابط حفاظتی برای تعیین عرصه و حریم این منطقه نیز صورت گرفته و با همکاری دادستان شهرستان خمین از متجاوزان عرصه و حریم این منطقه جلوگیری شده است.
وی بیان کرد: در حال حاضر ثبت عرصه و حریم سنگ نگاره های تیمره در دست بررسی و پیگیری است با این وجود معادن در این محدوده تعطیل و معدنداران حق ورود در این محوطه را ندارند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: برای معرفی و شناساندن سنگ نگاره های تیمره به گردشگران، تبلیغات در قالب چاپ پوستر، کارت پستال و کتابچه و توزیع بین همه دفاترخدمات مسافرتی و نوروزگاه های استان افزایش یافته است.
حسینی گفت: در نوروزگاه های استان لوح فشرده، بروشور، کتابچه و نقشه سنگ نگاره ها در بین مسافران و گردشگران برای معرفی این آثار تاریخی توزیع می شود.
وی افزود: برای پذیرایی مناسب از مسافران نوروزی تدابیر لازم اندیشیده شد تا گردشگران در سفر به این شهرستان تاریخی خاطرات خوشی را به عنوان سوغات به همراه خود ببرند.
دستکندها یا شهرهای زیر زمینی، گور دخمه ای، بیت تاریخی حضرت امام (ره) ، قلعه سالار محتشم، تیمچه بازار، مسجد جامع، قلعه های تدافعی و کبوترخانه ها از دیگر جاذبه های تاریخی شهرستان خمین از توابع استان مرکزی با 105 هزار نفر جمعیت است.
6013/7277/ گزارش از افسانه آروند***

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري تيمره خمين

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۸۰۹۱۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نمایش آثار جدیدی از ارادت هنرمندان در موزه رضوی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، رئیس اداره گنجینه‌های موزه مرکزی آستان قدس رضوی گفت: گنجینه هنر‌های تجسمی موزه مرکزی آستان قدس رضوی با به نمایش گذاشتن ۷ تابلوی نقاشی به زیور آثار جدیدی از هنرمندان ارادتمند به ساحت مقدس رضوی آراسته شد.

عبدالحسین ملک جعفریان، تابلوی «خوشنویسی و تذهیبِ سوره مبارکه قدر» اثر رضا بیداریان و طیبه رامشینی خلق شده به سال ۱۳۸۸، تابلوی رنگ و روغن روی بوم «یتیم نوازی حضرت علی علیه السلام» اثر مهناز روزبهانی خلق شده در سال ۱۳۸۶، تابلوی اکریلیک روی مقوای بدون اسید با موضوع «سرور نقاره ها» اثر مهدی فرخی خلق شده به سال ۱۳۸۴، تابلوی «عزت خون» اثر مهدی فرخی خلق شده به سال ۱۳۸۰ را ۸ اثری معرفی کرد که به تازگی در گنجینه هنر‌های تجسمی به نمایش درآمده است.

وی با معرفی دیگر آثار افزوده شده به این گنجینه افزود: دو تابلوی رنگ روغن روی بوم با موضوع «طبیعت بی جان» اثر عبدالحسین محسنی کرمانشاهی و استاد حسین شیخ که در سال ۱۳۶۹ و ۱۳۶۲ به تصویر درآمده و تابلوی اکریلیک روی مخمل «نقاشی گل و مرغ» اثر مجید الهی خلق شده در سال ۱۳۹۲ نیز به تازگی در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفته است.

تجمیعی از آثار هنرمندان
در گنجینه هنر‌های تجسمی موزه مرکزی آستان قدس رضوی، آثاری، چون «آب گیر سَن مارکو، ونیز – ایتالیااثر ویلیام جیمز  که در فاصله سال‌های ۱۷۶۱ تا ۱۷۷۱ در انگلستان فعالیت هنری داشته، شش تابلو  «منظره» اثر فرانچِسکو دِ نیکولا هنرمند ایتالیایی که از ۱۸۸۲ تا ۱۹۵۸ می‌زیسته است، در معرض بازدید قرار دارد.

همچنین در این گنجینه از هنرمندان به نام اروپایی متعلق به نیمه قرن ۱۸ تا نیمه قرن ۲۰ میلادی آثاری موجود است که در فاصله سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۶ از گالری هُنر «ایسِدرا» در رُم-ایتالیا، گالری «ویلیامز» و گالری «الکساندر» در  لندن- انگلستان خریداری شده است.

از میان آثار هنرمندان ایرانی موجود در این گنجینه نیز می‌توان به آثار محمّد غفاری یا «کمال الملک» (۱۲۲۶ تا ۱۳۱۹) با نام‌های «پول، روستایی از توابع بخش کُجور، استان مازندران»، «رودخانه شیلات فرحآباد مازندران»، «جلگه صفیآباد اشرف مازندران»، «پل رودخانه تجن- ساری، مازندران»، نقاشی قهوه خانه‌ای با موضوع «وقایع کربلا در دهم محرّم سال ۶۱ ق.» و آثاری از محسن سهیلی، میر عبدالرضا دریابیگی، رضا بدرالسماء، زهره مهانی منش، رسول شفقتی، عبدالحسین محسنی کرمانشاهی، یگانه قدیریان و مهدی فرخی اشاره کرد.

علاوه بر تابلو‌های نقاشی، آثار منبت کاری چوب استاد حیدر نیکنام (۱۲۹۵ تا ۱۳۷۴) و محمدرضا توسلی گلپایگانی (متولد ۱۳۱۰) و مجموعه آثار قلمزنی و برجسته کاری روی مس اثر استاد محمّد اعتزازی نیز زینت بخش گنجینه هنر‌های تجسمی موزه مرکزی آستان قدس رضوی است.

گنجینه هنر‌های تجسمی موزه رضوی  که در هشتم تیر سال ۱۳۷۸ خورشیدی تأسیس شد،  اکنون یکی از موزه‌های هنر در شمال شرق ایران به شمار می رود که مجموعه‌ای از آثار هنرمندان نامدار ایران و جهان را در معرض دید علاقه‌مندان قرار داده است.