مختارپور: اولویت نهاد کتابخانه‌ها توجه به بخش کودک و نوجوان است/درِ تمامی کتابخانه های نهاد روی خبرنگاران باز است
تاریخ انتشار: ۷ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۸۳۷۵۳۹
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، روزهای آخر اسفندماه 96 به حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علیرضا مختارپور دبیر کل نهاد کتابخانه های کشور که پیش از این نیز از سال 93 اداره این نهاد را نزدیک به 4 سال برعهده داشت باز هم با رای وزیر در این سمت ابقا شد.
به این بهانه درباره کارنامه 4 ساله فعالیت های نهاد کتابخانه های کشور با او به گفت و گو نشستیم که در ادامه می آید:
مهمترین وظیفه نهاد، گسترش کتابخانه هاست
**به عنوان اولین سوال فعالیت نهاد کتابخانه های عمومی معطوف به چه خدماتی است؟ و چه تعداد کتابخانه زیر مجموعه نهاد فعالیت می کنند؟
نهاد کتابخانه های عمومی عهده دار مسئولیت کلیه کتابخانه های عمومی کشور است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
**چه تعداد کتابخانه تحت پوشش نهاد وجود دارد؟
طبق آخرین آمار امروز، 2 هزار و 460 کتابخانه نهادی و 931 کتابخانه مشارکتی داریم که کتابخانه مشارکتی کتابخانه هایی هستند که اداره آنها در اختیار نهاد نیست و اما چون از استاندارهای مورد قبول نهاد برخوردار هستند نهاد در تامین منابع به آنها کمک می کند و نهاد با در اختیار قرار دادن کتاب و نشریه به این کتابخانه ها و همین طور فعالیت های فرهنگی کتابخانه های عمومی در این مراکز نیز صورت می گیرد و مجموعا به تمامی این کتابخانه ها 3 هزار و 391 عدد می رسد.
** فراوانی کتابخانه های نهاد به تفکیک هر استان به چه صورت است؟
کتابخانه های نهاد در استان ها، شهرهای مختلف و روستاها کتابخانه هستند. درابتدای دولت یازدهم در بیش از 230 شهر کتابخانه ای وجود نداشت و این 230 شهر از مجموع حدود هزار و 250 شهر، کشور است و امروز این تعداد شهرهای کوچک به حدود 170 شهر تقلیل پیدا کرده است و تعداد شهرهایی که کتابخانه ندارند امروز کمتر شده است و امیدواریم دولت دوازدهم این عدد کمتر شود و بالاخره بعد از مدتی در تمام شهرها کتابخانه داشته باشیم.
**آمار مطالعه قبل از ورود شما به نهاد کتابخانه ها تاکنون تغییری کرده است؟
نهاد کتابخانه ها عهده دار ارائه خدمات کتابخانه ای است و سرانه مطالعه اولا محاسبه اش مربوط به نهاد نمی شود و محاسبه سرانه مطالعه یک کار پژوهشی - علمی است که توسط دستگاه های پژوهشگری باید صورت بگیرد. خوشبخانه در سال های اخیر یکی از پژوهشگران معتبر رسمی دولتی، طرحی را پایه ریزی کرده که با همکاری همه نهادهای مربوطه کشور سرانه مطالعه مورد ارزیابی قرار گیرد البته در پیمایش اجتماعی که سال گذشته توسط پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات و شورای اجتماعی کشور صورت گرفته در آن بخشی هم به محصولات فرهنگی و سرانه استفاده از محصولات فرهنگی اختصاص داشت که منتشر شده است. اما به این دلیل که نهاد به عنوان یک نهاد رسمی خود، متصدی ارائه این خدمات است نمی تواند سرانه مطالعه را محاسبه کند زیرا محاسبه سرانه مطالعه نیازمند یک پژوهش علمی است در این رابطه باید ابتدا مطالعه تعریف شود.
در کشورمان افرادی هستند که خواندن پیامک را نوعی مطالعه محسوب می کنند یا مثلا مطالعه کتاب درسی و خواندن قرآن را نباید مطالعه حساب کرد و سرانه مطالعه باید تعریفش مشخص شود و بعد از محاسبه باید براساس آن از روش های مطالعه بدست بیاید.
انتخاب کتاب را به کتابداران سپردیم
**ارزیابی خودتان نسبت به جذب مردم به کتابخانه ها طی مدیریت شما چطور است؟
وقتی در سال 93 دوره جدید مدیریت من در نهاد آغاز شد چند آسیب را در نهاد شناسایی کردیم و برای آن اسیب ها برنامه ریزی هایی انجام دادیم. امروز گزارش های ما نشان میدهد که در کاهش آن آسیب ها تاحدی موفق بوده ایم. به طور مثال یکی از بررسی ها این بود که در بعضی از کتابخانه ها به دلیل عدم تناسب نوع کتب ارسالی به کتابخانه ها با سطح سواد و علائق و حتی مذهب و گرایشات منطقه آن کتب مورد مطالعه واقع نمی شود. در این رابطه در انتخاب کتاب، رویمان را اصلاح کردیم و کتابدارانمان را در انتخاب کتاب مشارکت دادیم.تا الان سه مرحله این طرح اجرا شده و انشاءالله از سال آینده با نوبت های بیشتری صورت می گیرد و کتابها براساس نظر کتابدارانی که به وضع منطقه و مراجعین، آگاهی دارند خریداری می شود.
رویکرد نهاد اولویت توجه به بخش کودک و نوجوان است
زیرا کتابداری که برای کتابخانه دست به انتخاب کتاب می زند باید سطح آگاهی اش بالا برود برای همین دوره های مختلف مشاوره کتابدار ، مدرسه تابستانه خواندن، مدرسه مجازی خواندن، منشورات داخلی نهاد مثل نورسیده ها، طرح کتابخوان ماه، انواع و اقسام برنامه ها در این حدود 4 سال گذشته صورت گرفته است تا کتابداران ما تسلط و مهارتشان به تشخیص کتاب مناسب و نیاز مخاطب بالا برود و بتوانند کتابهای بهتری را برای مطالعه انتخاب کنند البته در کنار این کار بعد از خرید کتاب ها، بلافاصله بعد از یک دوره زمانی یک ساله، میزان امانتشان را بررسی کردیم که کتاب مورد نظر چند بار مورد مطالعه قرار گرفته است و با بررسی این بازخوردها به تدریج مجموعه سازی کتابخانه ها را بهبود می بخشیم و امروز در کتابخانه هایمان، کتابها بیشتر و بهتر خوانده می شوند.
مسئله دیگر در برنامه اصلاحی نهاد کتابخانه های کشور، تغییر جهت گیری نهاد بود. به این معنی که بر سن کودکی و نوجوانی برای پایه ریزی عادت مطالعه تاکید بیشتری را صورت دادیم زیرا به اهمیت این دوره در علاقمندی افراد به کتابخوانی کم توجهی شده است به این دلیل که در سنین بالا عادت به مطالعه در افراد دشوار است.در این راستا سرمایه گذاری سنگینی برای راه اندازی بخش مستقل کودک در کتابخانه های نهاد صورت گرفته است و امروز در بیش از 97 درصد کتابخانه هایمان بخش مستقل کتاب کودک داریم و در سه درصد باقی مانده امکان اختصاص فضای مستقل به دلیل کوچکی کتابخانه مورد نظر وجود نداشته است.
درِ تمامی کتابخانه های نهاد، به روی خبرنگاران باز است
در این راستا بخش قابل توجهی از خرید کتاب، به موضوعات کودک اختصاص داده شد. در این زمینه توجه ویژه ای به فضای مستقل بخش کودک و نوجوان از نظر صندلی، تزئینات دیوارها، وسائل و ارسال اسباب بازی به برخی مراکز صورت گرفت و در حال حاضر گزارش های مختلف و موثقی حاکی از این است که بخش کودک و نوجوان کتابخانه های نهاد، رشد بسیار قابل توجه و خوبی داشته است. البته می توان گفت برای بررسی عملکرد نهاد نیاز به دسترسی به اسناد نیست و در تمامی کتابخانه های نهاد به روی خبرنگاران باز است همچنین در پایگاه اطلاع رسانی نهاد، نشانی و آدرس تمامی کتابخانه ها موجود است و هر خبرنگاری با مراجعه به هر یک از شعب کتابخانه های نهاد می تواند با کتابداران گفت و گو کند و در جریان برنامه های هر واحد قرار گرفته و از نزدیک از بخش های مختلف کتابخانه ها دیدن کند و صحت سنجی کند که آیا واقعا این اتفاق افتاده است یا نه.
** برای تجهیز کتابخانه ها تنها به نظر کتابداران اکتفا می کنید؟
خیر انواع روش ها برای خرید کتاب را مورد استفاده قرارمی دهیم در این زمینه کتابهای جدید را از ناشران خریداری می کنیم ، در نمایشگاه های بین المللی کتاب تهران و نمایشگاه های استانی مراجعه می کنیم و علاوه بر این ها از نظر کتابداران برای خرید کتاب استفاده می کنیم البته برخی از ناشران گاهی کتابهایشان را برای نهاد کتابخانه ها ارسال می کنند و در صورت ارزیابی از آنان کتاب خریداری می کنیم.
پروژه های اقتصادی نسبت به پروژه های فرهنگی در اولویت هستند
** در سال آینده قرار است چند کتابخانه راه اندازی شود؟
یکی از فعالیت هایمان این است که دائما از طرق مختلف با رعایت برخی نکات به گسترش کتابخانه ها کمک کنیم. البته برخلاف تصورات، نهاد به دلیل اینکه بودجه عمرانی در اختیار ندارد، مسئولیت ساخت کتابخانه را ندارد زیرا امکاناتش را ندارد البته در حال حاضر پروژه های نیمه کاره بسیاری در کشور وجود دارند که از سالهای گذشته همچنان باقی مانده است. از ابتدای دولت یازدهم، پروژه های نیمه کاره به استان های مختلف سپرده شد و از این طریق به بودجه های استانی کمک هایی صورت گرفت البته با توجه به اینکه تعداد زیادی پروژه نیمه تمام از دولت های قبلی باقی مانده است گاهی اوقات دولت این امکان را ندارد که همه پروژه ها را با هم پیش بگیرد و ناچار به اولویت بندی است و در این راه گاهی اوقات پروژه های اشتغال و اقتصاد نسبت به پروژه های فرهنگی در اولویت قرار می گیرند اما با این حال در طول 3 سال و نیم اخیر، 250 کتابخانه به مجموعه نهاد اضافه شده است.
در این زمینه اقدام به نوسازی و بازسازی تعداد زیادی از کتابخانه ها کرده ایم و این مسیر ادامه دارد. تا در دولت دوازدهم نیز به اندزه دولت قبل کتابخانه جدید به مجموعه کتابخانه های نهاد اضافه شود. البته بعد از فاجعه ساختمان پلاسکو، همه مجموعه ها، ساختمان های تحت نظرشان را ارزیابی کردند و دراین بررسی ها، 50 کتابخانه سالهای زیادی از احداثشان گذشته بود و امکان آسیب پذیری داشتند که با تائید کمیته فنی در مراکز استان ها و استانداری ها منجر به تعطیلی 22 کتابخانه شد. در این راستا در بعضی از مناطق این 22 منطقه توانستیم کتابخانه دیگری را موقتا اجاره کنیم و در چند شهر با هماهنگی استانداری ها، فرمانداری ها، دستگاه های دولتی و شهرداری ها که توانستیم با سرعت کتابخانه را بازسازی کرده یا جای موقتی برای ادامه فعالیت این مراکز تعبیه کنیم.
امکان مالی خرید کتاب از همه ناشران را نداریم
**درست است که تنها از برخی از انتشارات، کتاب تهیه می کنید؟
خیر از انتشارات خاصی خرید نمی کنیم اما به دو دلیل گزینش کتاب ضروری است دلیل اول این که امکان مالی خرید کتاب از همه ناشران را نداریم. در سال گذشته نیزدیک به 85 هزار عنوان کتاب چاپ شده است و متوسط کتاب ها که به روایت خانه کتاب با متوسط قیمت 17 هزار تومان برآورد شده است که اگر تنها یک دوره از کل 85 هزار عنوان خریداری شود اگر این تعداد کتاب را ضربدر حدود 3 هزار کتابخانه بکنید از کل بودجه چند سال ارشاد نیز فراتر می رود چه برسد به نهاد کتابخانه ها. بنابراین امکان عملی خرید کل کتابها نیست و ثانیا کتابخانه های نهاد به این اندازه ظرفیت نگهداری کتاب را ندارند که بتوانیم به 85 هزار عنوان کتاب اختصاص داده شود.
انواع تشکل های مربوط به کودک و نوجوان که در نشر فعالیت می کنند معتقدند که یک سبکی از کتابهای کودک و نوجوان با شعرها و نقاشی های ضعیف که عمدتا از طریق دکه های مطبوعاتی به فروش می رسند رواج پیدا کرده اند که این ها ازنظرفرهنگی و تربیتی برای کودکان مفید نیست. در تمام دنیا تناسبی بین کتاب با شرایط سنی کودک و نوجوان وجود دارد. به طور مثال کودک تا یک سنی نباید کتابهایی در ژانر وحشت بخواند و برای یک گروه سنی در هیچ جای دنیا مجاز نیست یا در یک گروه سنی در بعضی موارد کتابهایی که کودک با خواندن آنها دچار ابهامات حل ناشدنی شود را نباید استفاده کرد. حتی علاوه بر گروه سنی در جنسیت نیز گفته شده که برای دختران این طور کتابها مفید تر هستند البته این ها توصیه هستند و دستور نیست و نمی توان دستوری در این باره صادر کرد که کودک حتما از کتابخانه فلان کتاب را به امانت بگیرد و باید توجه کرد حتی از نظر فنی گفته شده اگر کسی را می خواهید از کتابخوانی بیزار کنید در یک شرایط سنی، جنسیتی و یا مناسبتی کتاب نامناسبی که نمی تواند درک کند را در اختیارش قرار دهید. امروز در دنیا مسائل روانشناسی و تربیتی بسیار مورد توجه است و همین طوری نمی شود که هر فردی وارد نشر و تالیف شود و هر کتابی را به چاپ برساند و کتابخانه فقط برای اینکه همه کتابها را باید تهیه کند، آنها را خریداری کند و دقت بیشتری را می طلبد.
**چه تعداد از کتابهای نهاد تالیفی و چه تعداد ترجمه ای هستند؟
کشور ما دربخش تالیف کتابهای کودک و نوحوانان بسیار قوی است و ناشران تخصصی، شاعران و نویسندگان کودک بسیار توانایی داریم و در این بخش ها می توانیم از تولید بومی خودمان که متناسب با فرهنگ مردمان کشورمان هستند بهره ببریم و حتی در مناطق مختلف کشورمان استفاده کنیم و درصد خریدها از نویسندگان و شاعران کودک ایران خوشبختانه بیشتر از آثار ترجمه است.
**چه تعداد کتابخانه غیر فعال در مجموعه کتابخانه های نهاد وجود دارد؟ با توجه به اینکه برخی کتابخانه ها فعالیت های ناچیز و مراجعین اندکی دارند؟
در دولت یازدهم برای رصد کتابخانه های غیر فعال اقدام شد در این زمینه یک نرم افزاری طراحی شد و در قالب یک سامانه ای که هر شخصی یک کتاب از کتابخانه های نهاد را در هر ساعتی از شبانه روز به امانت بگیرد مسئولان کتابخانه و هر فردی که به این سایت مراجعه کند از آن آگاه می شود.
کتابخانه های نهاد به دلیل اینکه در طول سالیان مختلف از سال 1344 مثل بسیاری از مناطق شهری که برخی کوچه ها باریک هستند در طول این 52 سال گذشته تا غیر از سالهای اخیر جانمایی کتابخانه ها براساس یک منطق صحیحی نبوده است. در بعضی از شهرها خصوصا شهرهای کوچک کتابخانه ای داریم که در اطرافش ساختمانی نیست و از ساعتی به بعد مردم در آن منطقه رفت و امدی ندارند و دسترسی محلی به آن مکان مشکل است. البته در کتابخانه جدید این موارد را ملاحظه می کنیم اما در کتابخانه هایی که از گذشته به ما رسیده کم فعالیت و کم مراجع هستند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در تمام مناطق مدرسه سازی رشد پیدا کرد بعد از مدتی جمعیت روستا رو به کاهش پیدا کرد به دلیل مهاجرت و به دلایلی روستای مورد نظر دانش آموزی ندارد و به عبارتی فعال نیست و اما این فعال نبودن به دلیل ضعف اموزش و پرورش در روستای مورد نظر نیست بلکه دانش اموزی در روستا نیست. در بعضی از شهرها کتابخانه ای بوده است و در سالهای بعد کنار کتابخانه مراکز فرهنگی بیشتری راه اندازی شد و دسترسی های بیشتری را برای ساکنان منطقه فراهم کرد. طبیعتا به آنجا مراجعه می کنند و در برخی شهرها کتابخانه داریم که در کنارش مراکز فرهنگی دیگری راه اندازی شده یا ترکیب جمعیتی عوض شده و آنچه که مجموعه نهاد درصدد اصلاحش است این است که کتابخانه های جدید باید تمامی این ملاحظات در نظر گرفته شود و کتابخانه دایر باید فعالیتش با کتابهای روز، مناسب، مفید و با برنامه های فرهنگی جذاب افزایش پیدا کند. همانطو ر که اخیرا هم چندین بار اعلام کردیم کتابخانه ها باید آرام آرام به کانون فرهنکی فعالیت های فرهنگی تبدیل شود البته مشکلات زیادی در این بین وجود دارد. در حال حاضر مشکلی وجود دارد که متناقض نماست از یک طرف برخی انقاد می کنند که کتابخانه ها تبیدل به سالن مطالعه شده است و تنها مکانی برای مطالعه دانش آموزان برای کنکور شده است البته بعضی از کتابخانه ها این این طور هستند و به این دلیل که سالن مطالعه دیگری در شهر نیست کتابخانه برخی مناطق به مکانی برای تحصیل و مطالعه تبدیل شده اند. البته این نه تنها نقطه منفی نیست بلکه مثبت است و اگر خیلی فعال باشیم می تواانیم کاری کنیم که این فرد که برای خواندن درس برای کنکور به کتابخانه آمده است برای عضویت در کتابخانه بعد از قبولی در دانشگاه علاقمند شوند و ارتباطش را با کتاب و کتابخانه قطع نکند.
همچنین در بخش کودک فعالیت این بخش علاوه بر مزایای فراوان، معایبی را نیز به همراه دارد زیرا کودک نیازمند خواندن سرود ، بازی و قصه خوانی است و کنار این بخش سالن مطالعه است و در حال حاضر با این مشکل مواجه هستیم و دانش آموزانی که به سکوت نیاز دارند صدای کودکان برایشان مزاحمت ایجاد می کند البته معتقدیم که هدف گیری ما تربیت کودکان است ولی از طرفی دیگر افراد دیگر نیز حق دارند و در تلاش هستیم در کتابخانه های جدید، بخش های کودک با سالن مطالعه فاصله داشته باشد و بخش های کودک از نظر محیطی به گونه ای باشد که صدایی از این قسمت مزاحم بخش های دیگر نشود.
مردم اهل مطالعه هستند
**فضای مجازی برای وضعیت مطالعه کشور تهدید است یا فرصت؟
فضای مجازی می تواند به کمک کتابخوانی بیایند و بیش از حد به مطالب غیر ضروری در فضای مجازی دقت نکنیم و استفاده بهتری از این فضا داشته باشیم می توان برای کتاب خوان شدن مردم موثر باشد.و تکنولوژی های جدید فواید زیادی در کتابخوانی دارند. از جمله فواید فضای مجازی به روز شدن اطلاعات مردم در اقصی نقاط کشور، از تعداد کتابهای جدید است و به راحتی با یک جستجوی اینترنتی می توانیم دریابیم در موضوعی خاص، چند کتاب و در چه تاریخی منتشر شده است. دوم اینکه بعضی پایگاه هایی منتشر شده اند که با اجازه ناشر میتوانند نسخه الکترونیک کتاب را در اختیار مخاطبان قرار دهند در شرایطی که در بسیاری از شهرهای کشور ما کتابفروشی وجود ندارد و وضع کتابفروشی ها از نظر تعداد بدتر از کتابخانه هاست، امروز یک متقاضی می تواند در یک شهر دور افتاده از طریق فضای مجازی، نسخه الکترونیکی کتاب را تهیه کند یا آن را سفارش دهد.
**چه راهکار هایی برای جذب افراد به کتابخانه ها در نقاط مختلف دارید؟
به نسبت ویژگی های جمعیتی هر منطقه برای کتابخانه های آن برنامه ریزی هایی صورت گرفته است به طور مثال اگر در منطقه ای دانش آموزان کم باشند و بیشتر ساکنان آن منطقه زنان خانه دار باشند کتابدار باید برنامه های فرهنگی برای این گروه بگذارد تا افراد جذب شوند و ما در حال انجام چنین برنامه هایی هستیم. مثلا ما در کتابخانه چمران تهران هفته ای یکبار بازنشستگان منتطقه جمع میشوند و به هم کتاب معرفی میکنند . ما در این امر منطقه و تناسب کتاب ها و مضوعاتشان با فرهنگ مردم منطقه را در نظر می گیریم
**برخی کتابداران می گویند طیق تبصره هایی اجازه امانت دادن بعضی کتابها به آنان داده نمی شود چرا این اتفاق می افتد؟ مگر همه کتابها دارای مجوز از ارشاد نیستند؟
این موضوع در سال های قبل اتفاق می افتاده اما در دوره جدید این مطالب یا اتفاق نمی افتد یا بسیار کم اتفاق می افتد. وزارت ارشاد با رعایت ضوابط حداقلی به کتابی مجوز می دهد و ما در بعضی موارد ناچاریم به دلیل در نظر گرفتن مصالح و در نظر گرفتن مخاطبمان کتاب ها را انتخاب کنیم اما به جرات می توانم بگویم این موضوع در دوره اخیر به حداقل رسیده است.
به چه دلیل بیشتر انتشارات مایل به تبدیل آثارشان به کتاب های الکترونیکی نیستند؟
عوامل زیادی ممکن است وجود داشته باشد یکی اینکه در جامعه باوری وجود دارد که اگر نویسنده ای کتابش به صورت الکترونیک منتشر شود امکان کپی غیر مجاز آن بالا می رود و حق مولف و ناشر از بین می رود. دلیل دیگر اینکه کتاب الکترونیک نیازمند به تجهیزات مخصوص خودش است و بوک ریدرهای (دستگاه کتاب خوان) مخصوص به خودش را دارد ولی ما به ناچار با گوشی خود کتاب را می خوانیم که به بینایی ما صدمه میزند، استفاده از بوک ریدر در ایران رایج نیست و بسیاری از آنها نیز محتوای ایرانی و فارسی ندارند یعنی کتابهای زیادی به زبان فارسی نیز برای استفاده از این دستگاه وجود ندارد و ناشران ما باید مطمئن شوند که اگر امروز کتابی را به صورت الکترونیک منتشر کردند تکثیر غیر قانونی از آن انجام نمی شود.
**نقش تبلیغات را در معرفی کتاب ها چگونه می بینید؟
این امر از مواردی است که در سالهای اخیر از نقاط مثبت نهاد بوده است. ما درسال 94 طرحی را به نام نشست کتابخوان آغاز کردیم که به منظور جمع شدن افراد به صورت عینی در معرفی آخرین کتابی که خوانده بودند صورت گرفت و تا کنون 44 هزار نشست در کشور صورت گرفته و193 هزارنفر در این نشست ها کتاب معرفی کرده اند همچنین در فضای مجازی پویشی به نام کتابخوان مجازی داریم که افراد در آن کتاب معرفی می کنند و تا بحال 2 هزار و 600 ویدئو معرفی کتاب منتشر کردیم و 2 نشست کتابخوان اهالی رسانه برگزار کردیم که غیر از نهاد، وزارت ارشاد هم فعالیت هایی در این زمینه انجام داده است که موجب ترویج کتاب و کتابخوانی در جامعه شده است.منتهی به دلیل بحران هایی که اخیرا در وضع نشر اتفاق افتاد و شمارگان کتاب کاهش پیدا کرد و به دنبال آن قیمت کتاب رو به افزایش رفت از نظر تبلیغ کتاب و کتابخوانی تصور می کنم اگر کسی امسال یا سال 95 را با 10 سال قبل مقایسه کند میزان اخبار کتاب در رسانه ها رشد قابل توجهی کرده است.
طرح پایتخت کتاب رقابتی سالم میان شهرها وروستا ها
**در مورد طرح پایتخت کتاب توضیح دهید؟
این طرح در اولین سال شروعش بر پایه ایده برتر بود که در اصل برگرفته از طرحی از سازمان یونسکو طراحی شده بود اما در حال حاضر به این ایده برتر محدود نمی شود. سوال این بود که اگر در شهری فعالیت های مربوط به کتاب را افزایش دهیم چه مراحلی را باید طی کنیم. مرحله اول این بود که مسئولان آن شهر ایده های خوبی داشته باشند. در سال اول ایده ها با هم مقایسه شد و در سال بعد بررسی کردیم که در شهرهایی که ایده برتر داشتند تا چه اندازه به این ایده ها عمل شده است بنابراین از سال دوم هم عملکرد و هم ایده بررسی شد. به این معنی که در سال منتهی به انتخاب شهر برتر علاوه بر انتخاب ایده به عنوان پایتخت کتاب، سال بعد نیز شهر برتر مورد رصد قرار می گرفت البته خوشبختانه در طول این سال ها 4 شهر انتخاب شده و فعالیت های ترویج کتاب همچنان در شهرهای انتخابی ادامه داشته و افزایش پیدا کرده اند به طور مثال در شهر نیشابور، نویسنده های زیادی مخصوصا در حوزه کودک و نوجوان دعوت شده اند حتی در نامگذاری خیابان ها و کتابخانه ها هم مواردی داشتیم. تصور می کنم اگر این طرح ادامه پیدا کند بر شهرهای فعال اضافه می شود علاوه بر این ما در روستاها نیز چنین طرح هایی داریم البته در روستاها دو نهاد کتابخانه و دیگری مساجد فعال ترند و غیر از این جوانان فعالی هستند که به صورت خودجوش در روستاها کتابخانه می سازند یا گروه کتابخوانی درست می کنند و همچنین کتابخانه های سیار کانون پرورش فکری نیز فعالیت های زیادی انجام داده اند تصور می کنم این دو طرح موجب ایجاد رقابت سالمی بین شهرها وروستا ها شدند.
**فعالیت نهاد در ایام نوروز به چه صورت است؟
در بعضی کتابخانه های بزرگ مثل قبل فعالیت داریم غیر از 4 روز اول عید اما در بعضی شهرها به دلیل کم شدن مراجعین در این ایام ساعات کاری را تغییر دادیم.
**در ایام عید برنامه ای برای کتابخانه ها دارید؟
فعالیت های جاری کتابخانه ها در نوروزطبق روال قبل ادامه دارد البته بستگی به مراجعین در هر شهر دارد و براساس تعداد مراجعان ممکن است به ساعاتی از روز تقلیل پیدا کند.
**نهاد کتابخانه ها چه فعالیت هایی برای تعامل با کتابخانه های دانشگاه ها بخصوص دانشگاه آزاد اسلامی داشته است؟
اگر هر نهادی اعم از دانشگاه، مدارس، مساجد و غیره از ما درخواست کمک بکند در حد مقدوراتمان آنرا یاری می کنیم البته به بعضی نهادها برای آموزش کتابدار و مجموعه سازی کمک هایی صورت گرفته همچین هر فردی بخواهد با نهاد در این امور همکاری داشته باشد ما آماده همکاری هستیم اما تاکنون از سوی دانشگاه آزاد اسلامی تقاضایی تاکنون نداشتیم.
502
دبیر کل نهاد کتابخانه های عمومی علیرضا مختارپور سرانه مطالعهمنبع: ایسکانیوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۸۳۷۵۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چگونه نوجوانان امروز را به خواندن کتابهای ایرانی علاقه‌مند کنیم؟/ ادبیات نوجوان در سایه غلبه ترجمه
به گزارش قدس آنلاین، این موضوعات شامل کلیات،دین، علوم اجتماعی،علوم طبیعی، علوم عملی، زبان و ادبیات می‌شود. در بین موضوعاتی که گفته شد، سه موضوع کودک و نوجوان، ادبیات و کمک درسی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. ادبیات و کودک و نوجوان همیشه بیشترین تولیدات را در آمار نشر به خودشان اختصاص می‌دهند و گاهی ادبیات در رتبه اول و گاهی هم کودک و نوجوان این رتبه را کسب می‌کند. طبق آمار منتشر شده بخش زیادی از کتابهای کودک و نوجوان مربوط به ترجمه است و آثار ایرانی کم تر مورد توجه قرار می‌گیرد . در گزارش امروز به این موضوع پرداختیم که چگونه می‌توان از بسترهای صدرنشینی کتابهای کودک و نوجوان برای توجه به نویسندگان ایرانی استفاده کرد.
غلبه آثار ترجمه تهدید نیست
هادی خورشاهیان؛ نویسنده ادبیات کودک و نوجوان خورشاهیان، معتقد است در دوره‌ای که زندگی می‌کنیم نباید از کتاب انتظار آموزش داشته باشیم. او افزود: در کشور ما جمعیت قابل توجهی کودک و نوجوان هستند. این قشر از جمعیت سرمایه‌های آینده ما هستند. اگر عناوین کتابهای کودک و نوجوان در صدر چاپ سایر عناوین است به دلیل قشر نوجوان است که باید از این بستر استفاده شود. به گفته این نویسنده خانواده‌ها و مراکز فرهنگی باید به خواندن کودکان و نوجوانان جهت دهند و به آنان کمک کنند که کتابخوانی را منظم انجام دهند و کتاب مناسب سن خود را انتخاب کنند.
خورشاهیان معتقد است: بعضی از موضوعات مانند روانشناسی که متاسفانه در قالب روانشناسی زرد عرضه میشوند برای قشر کودک و نوجوان مناسب نیست. بهتر است که موضوعات روانشناسی در قالب و شعر داستان برای کودکان و نوجوانان ارایه شود.
نویسنده «پراگ در تبعید» در پاسخ به این پرسش چرا در میان آثار نویسندگان ایرانی با فقر ژانر مواجهیم، اظهار کرد: شاید در موضوعات جامعه شناسی و علوم اجتماعی با فقر ژانر مواجه باشیم آن هم به این دلیل که نیازی نیست برای کودکان و نوجوانان مدام از آسیب‌های مختلف به صورت مستقیم صحبت کنیم اما من به عنوان کسی که 21 سال در واحد صدور مجوز کتاب کودک و نوجوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به کار بودم و هنوز هم هستم معتقدم ما در ادبیات نوجوان و حتی کودک با مقوله فقر ژانر مواجه نیستیم.
خورشاهیان در خصوص غلبه آثار ترجمه در میان کتاب های کودک و نوجوان نسبت به آثار ایرانی و تاثیر این مساله، بیان کرد: غلبه ترجمه زمانی می‌تواند برای صنعت نشر تهدیدکننده باشد که همه ابزارهایی که استفاده می‌کنیم بومی و طبق فرهنگ ایرانی و اسلامی باشد و کودکان ما به کتابهای ترجمه و خارجی بیاورند اما زمانی که تلویزیون تماشا می‌کنیم و بین سریال‌های ایرانیِ تکراری، سریال‌های خارجی نیز دیده می‌شود یا وقتی 90 درصد از اخبار ما مربوط به کشورهایی مانند آمریکا است. پس کودک با این فرهنگ بیگانه نیست و می‌تواند خودی و غیرخودی را تمیز دهد.
این نویسند افزود: اگر کودکان فیلم‌ها و کتابهای خارجی را می‌خوانند به دلیل اشتراک در موضوعات مختلفی است که جغرافیا نمی‌شناسد. در این خصوص نهادها و ارگان‌ها نمی‌توانند دخالت کنند و تصمیم گیرنده باشند و با بخشنامه‌های مختلف جلوی شروع کاری را بگیرند اما میتوانند در سخنرانی‌ها به پاسداشت زبان فارسی و کتابخوانی اشاره کنند، کتابهای خوب معرفی کنند،مسابقه برگزار کنند. حتی کانون پرورش فکری می‌تواند کتابخانه‌های عمومی محله‌ها و فرهنگسرای مختلف را تقویت کند.
کتابخوانها را تشویق کنیم
حسین فتاحی دیگر نویسنده کودک و نوجوان ترغیب کودکان و نوجوانان به خواندن آثار خارجی را تصویرگری و طراحی جلد درخشان آن آثار دانست. او گفت: بچه‌ها هیچ پدرکشتگی با نویسنده‌ها ندارند آنها فقط به سمت کتابهایی می‌روند که توجهشان راجلب کند. ما در زمینه مطالعه، رقیب‌های بسیار جدی داریم و کودکان بیشتر جذب کتابهای ترجمه میشوند؛ زیرا نسبت به کتابهای تالیفی از زیبایی بیشتری برخوردارند. کتابهای ترجمه برای ناشران سهل الوصول‌تر هستند زیرا کار تصویرگری داخلی برای ناشر کار بسیار هزینه‌بری است. اگر برخی ناشران در کنار کارهای ترجمه، تالیف هم انجام می‌دهند به دلیل حفظ آبرو و وجهه فرهنگی آنها است. آنها خودشان را موظف می‌دانند که در زمینه تالیفات فارسی، هم خدمت و ادای دین کنند. با توجه با اینکه چاپ کتابهای تصویری بسیار گران است، اگر احساس نیاز به داشتن این کتابها می‌کنیم باید مشوق و تسهیلاتی را برای ناشران درنظر بگیریم. کتابی که خانواده تا چند سال پیش با قیمت 30 هزارتومان برای فرزند خود می‌خرید، امروز باید آن را با قیمت 300 هزارتومان بخرد و طبیعی است که از پس مخارج آن برنیاید.
فتاحی یادآور شد: اگر بخواهیم مطالب علمی، ریاضی، تاریخی و... برای کودک و نوجوان تولیدکنیم، باید در قالب داستان طراحی شود. بچه‌ها باید از دل یک داستان به اطلاعات مفید دست یابند و قهرمان خود را انتخاب کنند. لازمه انجام این کار داشتن برنامه، تیم همراه و رشد فرهنگی است. اکثرا کتابهایی که به صورت تیمی طراحی شده، کتابهای ترجمه است و دلیلش هم این است که مترجمان مابین خود مدیریت درست را پذیرفته‌اند. یک داستان خوب کودک باید حدودا ۴۰۰ تا ۵۰۰کلمه باشد زیرا مغز کودکان مانند بزرگسالان قادر به پردازش اطلاعات طولانی و پیچیده نیست. شخصیت‌های داستان‌های کودکانه همچنین باید با سایر شخصیت‌های قابل تشخیص برای کودکان مانند دوستان، خانواده، معلمان، همکلاسی‌ها و دیگران رابطه داشته باشند. درواقع ارتباطات باید نقش پررنگی در قصه‌های کودکانه داشته باشد.
وی در خصوص اینکه برنامه مدونی برای مطالعه از طرف سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی نداریم، افزود: زمانی که ناشران کار میکنند، نهادها باید کاغذ و سیستم فروششان را تامین کنند. اگر ما به دنبال رشد معقول و منطقی برای پیشرفت مطالعه هستیم باید برنامه ریزی دقیق انجام دهیم. ما نیاز داریم میزان مطالعه، چاپ کتاب و کمبودها در کتابها از نظر مضمون، موضوع و گروه سنی را بررسی کنیم و به سمع مسئولین برسانیم. همچنین تشویق‌هایی را برای کتابخوانان درنظر بگیریم. اگر این روند را پیش بگیریم تا 10 سال آینده می‌توانیم به نقطه‌ای که ضرورت جامعه هست، برسیم.
تولید کتابهای رنگی را جدی بگیریم
سپیده خلیلی، نویسنده و مترجم در خصوص غلبه آثار ترجمه در ادبیات کودک و نوجوان گفت: مسلما این برتری، خوب نیست اما هر ناشری ترجیح میدهد کتابی را در ایران چاپ کند که قبلا امتحانش را پس داده باشد. بسیاری از موارد ترجمه با فرهنگ ما یکسان نیست و تولید کتابهای چهار رنگ توسط نویسندگان در حال از بین رفتن است. ای کاش وزارت ارشاد بودجه‌ای را به تولید کتابهای چهار رنگ تالیفی اختصاص دهد تا نویسندگان بتوانند در موضوعات مختلف نوشته‌های خود را منتشر کنند و کودکان ایرانی با فرهنگ ایرانی بزرگ شوند.
این نویسنده و مترجم کتاب در خصوص مشکلات کتابهای ترجمه در ایران گفت: در بسیاری از موارد یا مترجم متوجه متن اصلی داستان نمی‌شود یا به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد، مجبور است بعضی از قسمت‌های داستان را حذف کند. در حال حاضر مسابقه بین ناشرانی که چاپ اول کتابهایشان در خارج از کشور معروف شده، برقرار است. ناشران به دلیل اینکه نفر اولی شوند که مجوز چاپ می‌گیرند، هر فصل از کتابشان را به دست مترجم‌های مختلف می‌سپارند. این حرکت ناشران و انتخاب واژه‌های نامناسب توسط مترجمان، بسیار به مقوله ترجمه در ایران آسیب می‌رساند؛ زیرا هر واژه در ترجمه، وزن و معنی خاص خود را دارد و گاها مترجمان معنی نادرست از یک واژه را انتخاب میکنند.
او همچنین یادآور شد: در حال حاضر در شرایطی هستیم که مردم کتاب نمی‌خرند و مسلما اگر آنها نخواهند و نتوانند کتاب بخرند، جانشین دیگری برای کتاب پیدا می‌شود. مکان‌های عمومی مانند نهاد کتابخانه‌ها و حتی کانون پرورش فکری میتوانند به کتابهای تالیفی برای کتاب خوان شدن کودکان و نوجوانان بیشتر بها دهند.
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت