به نقل از «ایرنا»

جوانه زدن آیین و سنت های رنگ باخته نوروزی

تاریخ انتشار: ۸ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۸۴۵۹۶۵

ساری – ایرنا - رنگ باختن و زیر گرد فراموشی رفتن آداب ، رسوم و سنت همواره دغدغه ای برای متولیان و دوستداران فرهنگ به شمار می رفت ، اما نمودار شدن برخی اقدامات ، نوید روزهای خوشی را برای این بخش مهم از فرهنگ یک منطقه می دهد .

سنت عبارت از باور یا رفتاری است که در یک گروه یا جامعه از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود، دارای معنای نمادین یا اهمیت ویژه‌ای است و ریشه آن به گذشته برمی‌گردد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برگزاری آئین ها و مراسم در مناسبت های مختلف ملی و مذهبی نمونه‌های بارزی از سنت هستند که می‌توانند در طول هزاران سال به حیات خویش ادامه دهند یا اینکه گسترش پیدا کنند.
سنت ها و رسوم ، از آن جهت که همگون و هم سنخ با فرهنگ مردم هر منطقه است در میان عامه از دلچسبی و دلنشینی خاصی برخودار است اما در چرخش سال ها با باز شدن پای فرهنگ و آداب غریبه ، این رسوم قدیمی کمرنگ شدند .
تلاش برای احیای سنت ها به همراه رغبت و اشتیاق ذاتی مردم به آنها باعث شده امروزه شاهد نمونه هایی از روی آوردن به این رسوم در جامعه باشیم .
** شیرینی های نوروزی
پختن شیرینی های محلی از سنت های نوروزی مازندران بود که پیش از آغاز سال جدید توسط زنان یک محله یا کوچه انجام می شد . زنان چند خانه ، همسایه و یا فامیل ها در یکی از خانه ها دور هم جمع می شدند و شیرینی های سنتی مازندران را با کمک یکدیگر می پختند .
بهاردونه ، سِیوحِلوا ، پیشتیزیک و کُماج از شیرینی های محلی و مرسوم مازندران است که این زنان برای عید نوروز آماده و چهره سفره عید مردم این استان را خوشرنگ و شیرین می کردند .
هرچند این روزها از حضور دسته جمعی زنان برای پختن شیرینی خبری نیست اما زنانی ادامه دهنده راه مادران و مادربزرگ های خود پا در این عرصه گذاشتند و به صورت انفرادی در منازل خود به این کار اقدام می کنند ، زنانی که تبلیغات کارشان توسط مصرف کنندگان دهان به دهان می چرخد و بازار پر رونقی را فراهم می آورد .
سفره عید نوروز 97 غالب مردم این استان با شیرینی های سنتی خوشرنگ و جذاب شده بود .
* گِل مالی ، رسم نونوار کردن
با وجود تغییر نوع ساخت و شکل خانه ها در مازندران ، اما هنوز هم 'گِل مالی ' شیوه متداول خانه تکانی در خانه های قدیمی روستاهای مازندران است .
خانه های روستاها در گذشته نه چندان دور با نگاه به مصالح موجود در منطقه ساخته می شد یعنی از چوب و اینکه برای پوشاندن دیوار از گِل استفاده می کردند ، بنا بر این زنان خوش ذوق منطقه برای اینکه خانه ها را بیارایند دیوارهای خانه را با مخلوطی از خاک نرم ، سبوس و پِهن گاو که به آن ' گِل گویی ' می گفتند ، می پوشاندند .
با وجود باز شدن پای خانه هایی با شکل و شمایل شهرنشین ها در روستاهای مازندران اما خانه های بازمانده از قدیم با همان شیوه گذشته نو نوار می شوند تا میزبان مهمانان نوروزی خود باشند .
* نوروزخوانی ، خوشامدگویی عیدانه
نوروزخوانان ، آوازخوانان گمنام و دوره گردی که از حدود پانزده روز مانده به نوروز با حضور در خانه ها ، آمدن بهار را نوید می دادند .
این آوازخوانان تنها یا در قالب گروه های چند نفره حرکت می کردند با خواندن اشعاری نظیر :
باد بهارون بیمو
نوروز سلطون بیمو
مژده دهید به دوستا
گل به گلستون بیمو
با دریافت هدایا از صاحب خانه ها ، آمدن بهار دیگر را به مردم نوید می دادند .
همت و تلاش مضاعف سال های اخیر مسئولان فرهنگی برای احیای این بخش از سنت نوروزی مازندران جواب داده است و مردم این استان با آمدن نوروزخوانان به درب منازل ، خیابان ها و کوچه ها آمدن بهار را از حنجره خوش الحان نوروزخوانان حس کردند .
* مِرغانه جنگی
در حالی خیلی از پا به سن گذاشته ها با یادآوری رسم خاطره انگیز 'مِرغانه جنگی ' گرد فراموشی را از آن پاک می کردند که نوروز امسال انتشار عکس های اجرای این سنت در مناطقی از مازندران نشان از جوانه زدن آن در میان باور و اعتقادات مردم این دیار دارد .
در گذشته در زمان دید و بازدیدها تخم مرغ پخته به عنوان عیدی به کودکان و جوانان هدیه می شد و بلافاصله بین اشخاص حاضر مسابقه 'مرغنه جنگی ' برگزار می شد ، بدین صورت که 2 به 2 سر تخم مرغ ها را به هم می زدند و هرفردی که تخم مرغش می شکست از دور خارج می شد تا یکنفر آخر که برنده می شد .
این مسابقه برای خیلی ها می رفت که به خاطره ای تبدیل شود ولی نوروز 97 با اجرای دسته جمعی این رسم در حال احیا است .
* بازگشت روشنایی های گذشته
خیلی دور نیست آن زمانی که مازندرانی ها اعتقاد داشتند حتما باید روی سفره نوروزی در تمامی طول شبانه روز ' سُو ' (روشنائی) وجود داشته باشد و به همین دلیل هم یک وسیله روشنی بر روی سفره نوروزی ضروری و اصل بود .
البته این باور و اعتقاد همچنان هم در میان مردم این خطه ماندگار است اما در گذر زمانه و با ورود وسایل و امکانات جدید ، نوع وسیله روشنی تغییر شکل داد و به قولی امروزی شد .
روشن کردن فتیله یک چراغ 'لَمپا ' (چراغ کوچک نفتی ) بر سر سفره هفت سین درلحظه تحویل سال برای مازندرانی ها ویژه و خاص بود چرا که با این کار و بودن چراغی بر سر سفره ، تداوم روشنی در زندگی را آرزو می کردند.
هرچند در سال های اخیر با ورود شمع های زیبا و فانتزی جایی برای لَمپای قدیمی و سنتی در سفره عید نوروز مازندرانی ها باقی نگذاشته است ، اما در نگاهی به سفره نوروز امسال مردم این دیار باز هم لَمپاها ، سُوی سفره ها بودند .
* اشتیاق برای بازگشت به سنت ها
علی حسن نژاد پژوهشگر آئین و سنت های مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : در مناسبت های مختلف ملی و مذهبی ، آئین ها و سنت های مختلفی در مازندران برگزار می شد که در میان مردم نیز جایگاه و پایگاهی داشت .
وی بخشی از این سنت را مربوط به عید نوروز اعلام کرد و افزود : مازندرانی ها پیش از آغاز سال جدید با برگزاری رسومی همچون نوروز خوانی ، مارمه و پخت شیرینی های محلی به پیشواز این ایام می رفتند .
حسن نژاد ادامه داد : همچنین پس از تحویل سال جدید نیز آئین هائی در این استان و هنگام دید و بازدیدها انجام می شد که علاوه بر گردم شدن دورهمی های خانواده ها زمینه شادی و نشاط آنها را نیز فراهم می کرد .
وی گفت : شادی ، خوشحالی با دور همی هایش ویژگی اصلی در برگزاری آئین ها و سنت های مازندران در مناسبت های مختلف به شمار می رفت ، اما با ورود برخی کارها در مناسبت های تاریخی اصل موضوع به بیراهه رفت .
این پژوهشگر مازندران تاکید کرد : هرچند به مروز زمان و ورود فرهنگ های غریبه بخشی از این آداب و سنت ها کمرنگ شده است اما مردم با آگاهی دادن به سمت آداب و سنت های گذشته بر می گردند .
وی اضافه کرد : مشاهدات و تحقیقات نشان می دهد که مردم با گذشت زمان باز به اصل خود مراجعه می کنند و با آغوش گرم و مشتاقان همان سنت های رنگ باخته را احیا و به آن پناه می برند .
گزارش از : فاطمه قنبری قادیکلائی
2096/1654

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي ميراث فرهنگي سنت هاي نوروزي مازندران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۸۴۵۹۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سفره یک روزه طلاب خراسان جنوبی به بافت تاریخی خوسف/شکوه معماری

به گزارش خبرنگار مهر، علی صالحی صبح پنج شنبه به خبرنگاران بیان کرد: جمعی از طلاب خواهر حوزه‌های علمیه بیرجند و خوسف از ظرفیت‌های گردشگری خوسف بازدید کردند.

رئیس میراث فرهنگی خوسف گفت: این کاروان ۷۵ نفره در سفر یک روزه به این شهرستان از منظر و بافت ۵۰۰ هکتاری فرهنگی تاریخی خوسف، آرامگاه ابن حسام، مزارع کشاورزی، خانه‌های تاریخی دکتر شکوهی و میرزا جعفر، مسجد جامع و دریاچه طبیعی گواب این شهر دیدن کردند.

مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان خوسف افزود: تبیین شاخص‌های مختلف معماری اسلامی، انتقال فرهنگ و هنر منطقه، اهمیت میراث تاریخی و کهن و حفظ و نگهداشت آن از جمله اهداف تورهای گردشگری یک روزه است.

وی گفت: شهر خوسف در ۳۶ کیلومتری غرب بیرجند و در حاشیه کویر لوت قرار گرفته است و به دلیل وجود کتیبه‌های تاریخی کال جنگال در نزدیکی خوسف و وجود محوطه‌های قبل از اسلامی، نشان از قدمت این شهرستان در این دوران دارد.

صالحی افزود: در دوران اسلامی، اوّل بار جیهَانی در اَشکال العالم از خوسف نام برده و می‌نویسد: «شهری خُرد است و در آن بُستان‌های بسیار و زراعت همراه است و عمارت فراوان و آب‌های بسیار.»

وی گفت: حمدالله مستوفی اولین کسی است که در سال ۷۴۰ ه. ق در نُزهه القلوب نام کنونی خوسف را آورده و درباره آن چنین می‌گوید: «خوسف شهر کوچکی است و چند موضع توابع دارد و آب آن از رودخانه باشد و دیه‌ها را آب از کاریز باشد و در آنجا همه نوع محصولی حاصل آید.»

مسئول میراث فرهنگی خوسف گفت: حافظ اَبرو در مورد تعداد دهات، مزارع و موقعیت شهر خوسف چنین نوشته: «بیست قریه و صد مزرعه از توابع خوسف است که بر کنار بیابان است و بر آن طرف بیابان، حدود کرمان است. خَبیص از نواحی آن است و آن را بیابان لوت خوانند و در تابستان از آن موضع نمی‌توان گذشت.

صالحی یادآور شد: بافت تاریخی خوسف که از دوران صفویه به بعد شکل گرفته، نشان از پیشینه عظیم معماری در این شهر دارد. بیشتر آثار معماری فعلی شهر متعلق به دوره صفوی تا قاجار است.

کد خبر 6094885