به نقل از «شبستان»

طلای سرخ و عقیق درخشان صحراهای خراسان جنوبی در دست گردشگران نوروزی

تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۸۹۳۳۰۴

خبرگزاری شبستان: خراسان جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی زرشک و زعفران در ایران است که در زمره پرطرفدارترین سوغات این دیار محسوب می شود و این روزها در دست گردشگران و مسافران نوروزی دیده می شود.

گزارش شبستان- خراسان جنوبی؛ سوغات خراسان جنوبی از محصولات کشاورزی، محصولات دامی نظیر کشک و قره ‌قروت و صنایع‌دستی به خصوص انواع قلاب‌بافی و محصولات حصیری تشکیل شده است و شرایط اقلیمی این استان سبب شده تا اکثر ساکنینش به فعالیت باغداری و کشاورزی مشغول شوند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

مهارت مردم این استان در زمینه‌ی باغداری و کشاورزی به‌قدری بالا است که توانسته اند رتبه‌ی اول در کشت و تولید زرشک و عناب و رتبه‌ی دوم در تولید زعفران را از آن خود کنند و از طرفی ششمین رتبه‌ی تولیدکننده‌ی انار هم به باغداران زبده‌ی خراسان جنوبی تعلق دارد.

 

خراسان جنوبی دارای محصولات استراتژیک در سطح کشور و جهان است که ازآن جمله می‌توان به محصولات زعفران، زرشک، انار وعناب اشاره کرد و خراسان جنوبی دارای صنایع دستی بسیاری از جمله نمدمالی سنتی، گلیم بافی، قالی بافی، ترکه بافی، قلم زنی، سفال گری سنتی، پلاس بافی، رودوزی های سنتی، حوله بافی، کفش چرمی، جاجیم بافی و غیره است.

 

عناب؛ محصولی کوچک و درآمدزا

خراسان جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی عناب در کشور مطرح است و بیش از 90 درصد تولید این محصول در اراضی خراسان جنوبی صورت می‌ گیرد و برداشت این محصول در مناطق کم ارتفاع‌تر از اواسط تابستان و در مناطق مرتفع‌تر از اوایل پاییز انجام می‌شود.

 

بد نیست که بدانید درآمد اصلی ساکنین خراسان جنوبی از کشت این محصول خوشمزه‌ی کوچک تأمین می‌شود و عناب یکی از اصلی‌ترین سوغات این استان به حساب می‌آید و شهرستان بیرجند، بیشترین تولید عناب را درسطح کشور دارد.

 

زرشک؛ عقیق درخشان صحراهای خراسان جنوبی

نام زرشک که می‌آید در ذهن اکثریت مردم نام قائنات شکل می‌گیرد و زرشک قائنات معروف ‌ترین و باکیفیت ‌ترین زرشک تولیدشده در ایران است و یکی از محصولات استراتژیک خراسان جنوبی محسوب می شود که به طور وسیعی به سایر نقاط کشور و جهان نیز صادر می‌شود.

 

ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی زرشک در دنیا و قاینات بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی زرشک در ایران است که به جرات می‌توان گفت بیش از 95 درصد اراضی کشت زرشک ایران در قاینات واقع شده است و این سوغات پرطرفدار از اوایل پاییز برداشت می‌شود و پرطرفدارترین سوغات این دیار خراسان جنوبی به حساب می آید.

 

از دانه زرشک صرف نظر از مصارف غذایی در صنایع تبدیلی از قبیل مربا، ژله، آب میوه، نوشابه گازدار، کنسرو، مارمالاد، نکتارین و گرد زرشک استفاده می‏‌شود و زرشک را عقیق درخشان صحراهای خراسان نام نهاده‌اند که این محصول به یکی از سوغات پر مخاطب مسافران خراسان‌جنوبی تبدیل شده است.

 

زعفران؛ طلای سرخ کویر

قائنات را باید پایتخت سرخ رویان جهان بدانند چرا که هم در تولید زرشک ایران و هم در تولید زعفران خراسان جنوبی رتبه‌ی اول را به خود اختصاص داده است و خراسان رضوی رتبه‌ی اول را در تولید زعفران ایران به خود اختصاص داده و خراسان جنوبی در مقام دوم قرارگرفته است.

 

طلای کویر یا همان زعفران خوش عطر و خوش‌رنگ تنها در مناطق کویری به عمل می‌آید به همین دلیل است که کشت این محصول با محدودیت‌هایی روبرو شده است و این محدودیت‌ها علل اصلی قیمت بالای این محصول هستند.

 

زعفران گیاهی است بومی خراسان که از قدیم در سفره غذای مردم ایران به عنوان یک چاشنی و رنگ دهنده، پای ثابت غذاهای ایرانی بوده است و امروزه بر مبنای تحقیقات علمی که در ادامه استفاده فراگیر از زعفران در طب سنتی و گیاهی انجام شده، خواص متعدد زعفران و اثر بخشی ترکیبات موثر آن توجه بسیار زیاد محققان، شرکت های داروسازی و دست اندرکاران علم پزشکی را به خود جلب نموده است .

 

انار فردوس؛ بیشترین انار صادراتی کشور

مرکز اصلی تولید انار در ایران شهرستان ساوه واقع در استان مرکزی است و پس از آن نی‌ریز واقع در استان فارس جایگاه دوم تولید انار کشور را به خود اختصاص داده است؛ اما مقام سوم تولید انار در ایران از آن شهرستان فردوس واقع در استان خراسان جنوبی است.

 

در باغ‌های انار شهرستان فردوس انواع مختلفی از انار پرورش داده می‌شود که معروف‌ترین نوعش انار شیشه کپ است و این انار که پوستی روشن، دانه‌های قرمز تیره و طعمی ملس دارد و بیشترین سهم صادرات انار کشور را به خود اختصاص داده است.

 

نمد سنتی

در سال 1369 حدود 200 نقطه روستایی به این حرفه اشتغال داشته اند که در مقایسه با سایر شهرستان های استان، بیشترین تعداد به شهرستان بیرجند تعلق داشته است و امروزه نمدمالی در منطقه رونق گذشته خود را از دست داده و استفاده از نمد به عنوان زیرانداز بسیار محدود است.

 

کار تولید نمد در خراسان جنوبی صرفا محدود به ساخت لباس مخصوص چوپانان یعنی کپنک است که از پشم بهاره گوسفند تهیه می شود و در لفظ محلی به آن کرگوش می گویند و دلیل اطلاق واژه کرگوش، کوتاه بودن (کر بودن) آستین ها (گوش ها)است.

 

نمدمالی از جمله فنونی است که سابقاً در بیرجند و برخی روستاهای شهرستانه ای نهبندان، فردوس، سرایان ، طبس و سربیشه (بالاخص روستای سلم آباد) رایج بوده است و کارگاه نمدمالی روستای سلم آباد آخرین نسل از بیشمار کارگاه های نمدمالی خراسان جنوبی به شمار می آید استادکاران فعال در این کارگاه با توجه به کهولت سن و بیماری همچنان به این حرفه اشتغال دارند.

 

گلیم

گلیم نوعی فرش بدون پرز است که با درگیری تار و پود و تزئینات زیاد بافته می شود و نقوش در گلیم با عبور دادن پرزهای رنگی از بین تارها نقش می بندد و این نقوش غالباً به صورت هندسی و انتزاعی با الهام از طبیعت و شرایط اقلیمی و جغرافیایی پیرامون هنرمند بافته می شود.

 

گلیم انواع مختلف داشته و به نام های گلیم ساده (دو رو)، سوماک (یک رو)، سوزنی و غیره شناخته می شود و ماده اولیه مصرفی در گلیم بافی عمدتاً نخ پشمی و نخ پنبه ای است که معمولاً از نخ پنبه ای برای تار و از نخ پشمی برای پود گلیم استفاده می شود.

 

گاهاً در مواردی برای تار گلیم از نخ پشمی توأم با موی بز استفاده می گردد و از مهمترین ابزارهای مورد استفاده در رشته گلیم بافی می توان به دار (افقی یا عمودی)، قیچی، شانه، کارد (پاکی) و گُله(کوجی) اشاره نمود و مراحل بافت و چله کشی گلیم همانند قالی است.

 

شیوه بافت به دو صورت ساده و پیچ ( وَرنی) است و در بافت ساده، پود به صورت زیر و رو قرار گرفته و نقش را ایجاد می کند اما در بافت سوزنی که بیشتر در منطقه نهبندان و قائنات خراسان جنوبی رواج دارد، خامه با پیچش بر دور تارها نقش را ایجاد می کند و از این نوع بافت بیشتر جهت تولید بافته های کوچک و ظریف نظیر هَمیان، توبره ، نَمکدان و سفره آردی استفاده می شود.

 

گلیم بافی در تمامی شهرستان های استان خراسان جنوبی رایج بوده ودرحال حاضر نیز به صورت پراکنده و به تعداد پایین تولید می گردد.

 

قالی

قدمت این دستبافته بر اساس مستندات تاریخی درمنطقه خراسان جنوبی به 1100 سال قبل می رسد و پس از نصب دار و عملیات چله کشی، نصب چوب هاف و کوجی انجام شده و بافت قالی آغاز می گردد.

 

دو نوع بافت فارسی و ترکی در این استان رایج است که هر دو دارای بافت های تقلبی مشابه می باشند که به آن گره های جفتی می گویند و این گره ها اغلب به لحاظ تسریع در کار بافت انجام گرفته و معمولاً از استحکام و ظرافت فرش می کاهد اما به لحاظ تراکم بافت قالی های این منطقه اثر چندانی بر کاهش کیفیت نداشته است.

 

از نقشه های بومی و رایج در این استان می توان به ریزه ماهی به صورتهای کف ساده، پنج متن ولَچَک ترنج، نقش سَعدی، خِشتی، کَلِّه اسبی، بُتِّه جِقِّه وطرح های اقتباسی نظیر شیخ صَفی، درباری و گلدانی اشاره نمود.

بافت قالی و قالیچه در اکثر شهرها و روستاهای این استان رواج دارد به طوری که بیش از 50 هزار بافنده به صورت تمام وقت یا فصلی به این حرفه اشتغال دارند و مود و دُرُخش از مهمترین و مشهورترین مکان های تولید قالی های نفیس در گذشته بوده که دارای شهرت جهانی هستند.

 

تَرکه

به ساخت انواع ظروف با استفاده از شاخه های نازک و باریک درختان ودرختچه ها تَرکه بافی می گویند و در صورت استفاده از ترکه های قدیمی و غیر منعطف، آنها را چندین روز در آب می‌خیسانند تا انعطاف پذیر و قابل استفاده شود.

 

از تولیدات ترکه بافی بیشتر به عنوان آبکش برنج، شستن سبزی و میوه، سبد میوه ،سبزی و گل، خشک کردن میوه ها، حمل بار و جای خوراک حیوانات اهلی استفاده می شود.
 

این حرفه بیشتر اختصاص به شهرستان بیرجند، بالاخص روستاهای کوهپایه رشته کوه باقران دارد که به عنوان منبع اصلی مواد اولیه این صنعت هستند و اما در سایر شهرستان های استان نیز تولید آن رواج دارد و تکنیک وفن ترکه بافی(سافت بافی) به شماره 813 در فهرست عادی میراث ناملموس ملی ثبت گردیده است.

 

پلاس

پلاس بافته ای ضخیم و خشن از موی بز است که به عنوان چادر، خیمه، زیرانداز و مانند آن به کار می رود و رنگ های پلاس مویی براساس رنگ طبیعی موی بز، طیف رنگی کرم روشن تا سیاه را در بر می گیرد.

 

بافت پلاس همانند گلیمِ ساده است و اکثراً بدون نقش و یا دارای نقوش بسیار ساده هندسی درتنوع رنگی محدود( عموماً دو یا سه رنگ)بوده است و به صورت نوارهای ساده در عرض دستبافته به کار می رود.

 

به هنر پلاس بافی در اصطلاح بومی منطقه هنر لَبّافی یا لَوّافی می گویند و ابزار مورد استفاده در پلاس بافی همانند سیاه چادربافی بوده وشامل: دار افقی، شانه، دَستَک و پاکی است و دراین رشته علاوه بر زیرانداز، انواع خورجین، جَوال، توبره، خاکَش( ویژه حمل خاک) نیز تولید می شود.

 

پلاس در تمامی شهرستان های استان به ویژه شهرستان های نهبندان وسربیشه به صورت پراکنده تولید می شود.

 

رودوزی های سنتی

اصطلاح رودوزی یا رو کاری به هنری گفته می شود که طی آن نقوش مختلف بر روی پارچه های ساده و بدون طرح و اکثراً ارزان قیمت از طریق دوختن یا کشیدن قسمتی از نخ های تار و پود پارچه به وجود می آید.

 

مواد اولیه مورد مصرف رودوزی های سنتیعبارت از پارچه و نخ با جنسهای مختلف ابریشمی، پنبه ای، پشمی، فلزی و یا قطعات تزیینی شامل انواع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی وتزیینی، مروارید، آیینه های کوچک، قیطان، سکه های تزیینی و غیره است.

 

رودوزی های الحاقی سنتی خراسان جنوبی شامل ملیله دوزی، سُرمِه دوزی، پیله دوزی، پولک دوزی، سکه دوزی(اشرفی دوزی)، مُرَصَّع دوزی (سنگ دوزی)، منجوق دوزی،آیینه دوزی، قیطان دوزی، یراق دوزی بوده و همچنین درویش دوزی، ابریشم دوزی (خامِه دوزی)، آجیده دوزی( پنبه دوزی – لایه دوزی)، چشمه دوزی، سُکمه دوزی، شبکه دوزی، نَقَدِه دوزی ،دَه یک دوزی، زرتُشتی دوزی و چهل تکه دوزی با دست از دیگر رودوزی های سنتی استان هستند که تولید آن در تمامی شهرستانها بالاخص بیرجند، قاینات، نهبندان و درمیان معمول و مرسوم بوده است.

از موارد کاربرد انواع رودوزیهای سنتی می توان به تزئین لباس( جلوی سینه، یقه و سرآستین) ، سفره قندان، مَجمَعه پوش، جلد قرآن، ساروق و سوزنی، رومیزی، پرده، جانماز، کوسن، لباس نوزاد (سَربَند ، بَند قُنداق) ، لباس عروس و لب طاقی اشاره کرد.

 

حوله بافی

رشته حوله بافی که دراصطلاح محلی به آن (تُوبافی و یا تون بافی)اطلاق می گردد از قدیمی ترین صنایع دستی جنوب خراسان است و بر اساس مستندات تاریخی،از معروفیت دستبافته ها و پارچه های پنبه ای و ابریشمی تولید شده در ایالت قهستان قدیم در قرون اولیه اسلامی فراوان یاد شده است.

از انواع نقوش به کار رفته در حوله بافی میتوان به: کُلو ، گِنتی ، چَپَر بافت، جِناغی و ساده اشاره کرد.تولیدات مختلف حوله بافی شامل انواع حوله دست و صورت و حمام، سفره نان، صافی، دستمال، چادرشب، شال سر، لُنگی اشاره کرد.

 

تولید حوله در بسیاری ازشهرستان های خراسان جنوبی از جمله، خوسف، نهبندان، درمیان ،سرایان، قاینات درحال حاضررواج داشته و شهرستان بیرجند بالاخص روستای خراشاد از اصلی ترین مراکز تولید حوله در استان به شمار می آید.

 

جاجیم

جاجیم که در اصطلاح محلی به آن جاجُم گفته می شود، از قدیمی ترین بافته ها و یکی ازمشاغل مهم و پررونق زنان خراسان جنوبی به شمار می رفته است و جاجیم دست بافته ای است تار نما شبیه پَلاس و گلیم با نقوش راه راه رنگی که از نخ‌های رنگین وظریف پشمی یاپنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو ساخته می شود.

 

اغلب جاجیم ها در منطقه خراسان جنوبی دارای طرح مُحَّرمات می یاشند و نقوش ساده هندسی از قبیل گله ای چندپر در رنگ های سبز، زرد ، قرمز ، سفید و بنفش دراین طرح به چشم می خورند.

 

از جاجیم علاوه بر زیرانداز به عنوان روپشتی، روکرسی، رو تختی، سجاده ، انواع کیف ، کوسن وغیره استفاده می شود و در حال حاضر شهرستان قاینات به مرکزیت روستای روم از مناطق عمده تولید این دست بافته در استان خراسان جنوبی است اما درسایر شهرستان ها از جمله بیرجند، سربیشه ، نهبندان وسرایان نیز تولید آن رواج دارد.

 

 

 

 

پایان پیام/404

منبع: شبستان

کلیدواژه: مساجد اسلام اعتکاف مراسم اعتکاف مسلمانان شیراز ایام نوروز ۹۷ نوروز ۹۷ ظرفیت های گردشگری شیراز مسجد سوغات خراسان جنوبي بیرجند کلیدواژگان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۸۹۳۳۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خسارت سیل در خراسان جنوبی چند میلیارد تومان بود؟

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی گزارشی از میزان خسارت وارده شده به تاسیسات و زیرساخت‌های این استان را ارائه داد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان‌جنوبی، محمدعلی آخوندی، امروز_ سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت_ با اشاره به ارزیابی‌های صورت گرفته درخصوص میزان خسارت‌های سیل اخیر در استان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: طی بارندگی‌های اخیر که اکثر نقاط استان را تحت تاثیر قرار داد، ضمن برنامه‌ریزی برای پیگیری و آمادگی دستگاه‌های ذیربط، به مردم و کشاورزان و دامداران نیز اطلاع‌رسانی گسترده صورت گرفت.

وی افزود: باوجود بارندگی‌های بسیار شدید در زمان کم (در بعضی نقاط مثل زیرکوه ۶۴ میلی‌متر و خوسف ۵۹ میلی‌متر)، اما خوشبختانه خسارت جانی در پی نداشته است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی تصریح کرد: به واسطه سیلاب‌های شدید و بارندگی هم‌زمان با آن، خسارت زیادی به بخش‌های مختلف وارد شد که بیشترین این خسارت ها مربوط به زمین‌های کشاورزی، قنوات، جاده بین مزارع، عمران شهری، دیواره‌های حفاظتی و جاده‌های اصلی و فرعی و روستایی در سطح استان است.

وی طی گزارشی از میزان خسارت‌های واره به تأسیسات استان و با بیان اینکه این ارزیابی‌ها تا دهم اردیبهشت جمع‌بندی شده است و البته همچنان ادامه دارد، گفت: سیلاب و بارندگی‌های اخیر بر اساس بررسی‌های اولیه به بخشی از زیرساخت‌ های استان به ویژه کشاورزی و راه‌ها خسارت زد که مجموع ارزش آن ۱۹ هزار و ۵۵۳ میلیارد ریال برآورد شد.

آخوندی به بیان جزئیات خسارات ناشی از سیل اخیر پرداخت و ادامه داد: سیلاب به ۲۹ کیلومتر کانال انتقال آب در حوزه جهاد کشاورزی به مبلغ ۱۸۵ میلیارد ریال، ۱۲۵ استخر ذخیره آب بالغ بر ۵۰ میلیارد ریال، ۱۳ هزار و ۲۰۰ هکتار باغات و مزارع به مبلغ ۴۵۸ میلیارد ریال، ۱۲۶ کیلومتر جاده‌های بین مزارع به مبلغ ۴۸۰ میلیارد ریال خسارت وارد کرده است.

وی با اشاره به اینکه سیل به ۱۰۱ رشته قنات به طول ۳۴ کیلومتر به مبلغ ۹۴۰ میلیارد ریال خسارت زد، عنوان کرد: ۸۴۹ رأس دام سبک (۹۵ میلیارد ریال) نیز در اثر جاری شدن سیل تلف شدند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان‌جنوبی با اشاره به خسارت سیل اخیر به پنج واحد مرغداری و تأسیسات آبیاری و دامی روستایی به مبلغ ۱۴۰ میلیارد ریال گفت: بارندگی اخیر و جاری شدن سیل ۱۳۰ میلیارد ریال به تأسیسات برق استان خسارت زد.

وی خسارت وارده به ۱۰ بند خاکی و آبخیزداری را بالغ بر ۶۰۰ میلیارد ریال و به پنج مورد سیل‌بند روستایی را بالغ بر ۷۵ میلیارد ریال برآورد کرد و افزود: در جریان این حوادث پنج هزار و ۴۰۰ کیلومتر از راه های اصلی، فرعی و روستایی بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد ریال خسارت دیده است.

آخوندی با بیان اینکه میزان خسارات به هزار و ۶۳۵ ابنیه فنی نظیر پل و آبنما بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال است، ادامه داد: این سیل به چهار هزار و ۸۰۰ کیلومتر ایل راه عشایری بالغ بر ۹۰ میلیارد ریال و شش طرح هادی روستایی بالغ بر ۱۸۰ میلیارد ریال و ۴۸ واحد مسکونی حدود ۱۰۰ میلیارد ریال خسارت زد.

وی بیان کرد: خسارت وارده به ۳۰ کیلومتر خطوط انتقال آب به مبلغ ۵۹۰ میلیارد ریال و چهار حلقه چاه آب بالغ بر ۴۰ میلیارد ریال است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی افزود: براساس برآوردها سیلاب‌های شدید و بارندگی هم‌زمان با آن، به دیواره‌های حفاظتی و لایروبی فوری رودخانه‌ ها یک‌هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال و سیل‌بند حفاظتی فرودگاه بیرجند ۱۰۰ میلیارد ریال و عمران شهری(معابر، آسفالت، کانال‌ ها، پل‌ها و فضای سبز) یک‌هزار و ۸۵۰ میلیارد ریال خسارت وارد کرده است.

کد خبر 749381