نگاهی به «جشننامۀ م.پ. جکتاجی»
تاریخ انتشار: ۲۲ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۰۳۲۷۵۷
کتاب «جشننامۀ م.پ. جکتاجی» یک دایرهالمعارف گیلانشناسی است.
به گزارش ایسنا، محمدسعید محصصی - مستندساز - در معرفی این کتاب نوشته است:
کتاب «جشننامۀ م.پ. جکتاجی»
یک دایرهالمعارف گیلانشناسی
جشننامۀ م.پ. جکتاجی، به کوشش: رحیم چراغی. ۱۱۵۶ صفحه، رشت، نشر فرهنگ ایلیا، ۱۳۹۶، قیمت: ۸۰۰۰۰ تومان.
... دستوپا میزنم تا از نفس نیفتم اما چه سود اگر این یک ذره امید را از دست بدهم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در سال گذشته شاهد اتفاقی مهم در عرصه گیلانشناسی بودیم: انتشار جشننامه م.پ. جکتاجی، اثری که خلق آن در شرایط عدم وجود اسپانسری توانمند، همتی بلند میطلبید و گردآورندهاش و ناشر آن بهکمال داشتند. در سال ۱۳۵۸ که محمدتقی پوراحمد جکتاجی یا به اختصار م.پ. جکتاجی، نخستین نشریۀ دوزبانۀ گیلکی/فارسی را با نام «دامون» بنیاد گذاشت، کل کتابهای چاپشده در حوزه گیلانشناسی بهزحمت به 20 جلد میرسید؛ اما اکنون تعداد کتابهای شعر و داستان گیلکی از رقم ۱۲۰ جلد فراتر رفته و کل کتب حوزه گیلانشناسی تقریباً به ۱۰۰۰ جلد میرسد. هنوز هم شاید بسیاری باشند که عقیده دارند گیلکی نه یک زبان بلکه یک لهجه است اما امروز چندین واژهنامۀ گیلکی و کتابهایی در باب مطالعات زبانشناسی و مباحث دستوری زبان گیلکی، تألیف و ترجمه شده و پایگاهی علمی شده برای معتقدان به زبان بودن گیلکی. اگر در آغاز دهه 60 تمام ثروت ادبیات گیلکی مجموعهای محدود بود و نحیف، امروز میتوان از جریان بالندۀ هساشعر (با مبانی زیباییشناسی خاص خود) در کنار دیگر انواع شعر کلاسیک و سپید گیلکی و ایضاً داستان گیلکی سخن گفت و همچنین شاهد ترجمۀ برخی رمانها، نمایشنامهها و اپراهای خارجی، به این زبان بود و افزون بر آن حجم بسیار قابل توجهی از انواع مقالات، نشریات و کتابهای تخصصی در باب زبان و ادبیات گیلکی و دیگر موضوعات مرتبط با گیلان را میتوان مشاهده کرد. خود جکتاجی از سال ۱۳۶۶ شروع کرد به انتشار سلسلۀ کتابهای گیلاننامه که مجموعه مقالات گیلانشناسی است و برای هر پژوهندهای در این زمینه، یک مرجع معتبر بهشمار میرود. اینک اما جشننامهای که به پاس نزدیک به 50 سال کار بیوقفه م.پ. جکتاجی منتشر شده، خود یک دایرهالمعارف معتبر در زمینه گیلانشناسی است.
این جشننامه دربرگیرندۀ سه کتاب است: کتاب اول «روزنامهنگار و گیلانپژوه» محمدتقی پوراحمد جکتاجی؛ کتاب دوم «مطالعات شمال» در گسترۀ تاریخ، تمدن، زبان، مردمشناسی و فولکلور، هنر و ...؛ و کتاب سوم «مطالعات ایرانی» در گسترۀ تاریخ، زبان، هنر، ادبیات و غیره. نگاهی به فهرست بلندبالای مطالب جشننامه و اسامی نویسندگانی که در آن قلم زدهاند نشان میدهد که چه کار پرزحمتی انجام شده است. در مطلبی چنین کوتاه حتماً نمیتوان به تمام نویسندگانی که در این کتاب قلم زدهاند پرداخت، زیرا صد و بیست نفرند! از نامههای چاپنشده بزرگانی مانند منوچهر ستوده، احسان یارشاطر، ایرج افشار و کیومرث صابری (گلآقا) خطاب به جکتاجی که بگذریم، باید گفت که هنرمندان و پژوهندگانی مانند کریستین برومبرژه، حسین محجوبی، هرمز همایونپور، اکبر اکسیر، فرهاد مهرانفر، تیمور گورگین، حافظ موسوی، اصغر عسگری خانقاه و هادی غلامدوست در مورد جایگاه جکتاجی مطالب مهمی نوشتهاند. بخش چشمگیری از این مطالب نمایشگر بخش مهمی از تاریخ چهلساله اخیر گیلان است ازجمله نقشآفرینی مؤثر جکتاجی در تأسیس ان جی اوها و نهادهای مهمی که یکی از مهمترین آنها «خانه فرهنگ گیلان» است که نشانهای نمونهوار و درسگرفتنی از مشارکت اجتماعی در توسعه پایدار جامعه است.
مقالات کتاب دوم (۵۰ مقاله در ۶۱۵ صفحه) نیمی از مطالب کتاب را به خود اختصاص داده است که نویسندگانشان مختص این جشننامه نوشتهاند. در این بخش بیشترین توجه به بومشناسی و مونوگرافی در گیلان (۱۲ مقاله) و تاریخ گیلان (۱۱ مقاله) معطوف شده و سهم بقیه موضوعها عبارت است از: مردمشناسی و فولکلور گیلان، تحلیل ادبیات گیلکی، خاطرهنگاری و نقدوبررسی، تاریخ ادبیات گیلان (هرکدام ۵ مقاله)، مباحث اجتماعی و اقتصادی گیلان (۳ مقاله)، زبانشناسی و مباحث دستوری زبان گیلکی (۲ مقاله) و معماری گیلان و مطالب متفرقه مرتبط با گیلان (هر کدام ۱ مقاله). در میان پدیدآورندگان مقالات به نامهای آشنای زیادی برمیخوریم ازجمله در موضوع بومشناسی و فولکلور گیلان کاظم سادات اشکوری با مقاله «نام مکان، نشانه یا نشانی»، دکتر سیروس شمیسا با «دانشگاه شاهپور»، سارا عضدی با «طراحی و نقشپردازی چادرشب در قاسمآباد»، و بسیاری دیگر. در موضوع دوم نیز چنین است: دکتر منوچهر پارسادوست با «رشت در دودمان صفویان»، دکتر افشین پرتو با «ماجرای گذر ناصرالدینشاه از گیلان...»، دکتر عباس پناهی با «اوضاع مذهبی گیلان در تاریخ میانه ایران»، دکتر محمدرضا خلعتبری با «نگاهی کوتاه به پیشینه باستانشناسی گیلان» و بسیاری دیگر. در باب دیگر موضوعها کسانی مانند محمد شمس لنگرودی، رحیم چراغی، محمد بشرا، غلامرضا مرادی، فریدون نوزاد، سیدحسن معصومی اشکوری، فرشته طالش انساندوست و بسیاری دیگر قلم زدهاند. از دیگر مقالههای مهم که در کتاب آمده میتوان به تحولات شاخصهای کلیدی نیروی کار گیلان (فرشته طالش انساندوست)، چالشهای برنامهریزی پیشرفت (دکتر سیدحسن معصومی اشکوری)، بررسی دوره اول داستاننویسی گیلان (غلامرضا مرادی)، معماری چوب در گیلان و آلزاس (مژگان خاکپور)، جستوجوی حقیقت یک افسانه در شاهنامه (رحیم چراغی) و با کمال شرمندگی مقاله نگارنده با عنوان «مدخلی بر پدیدهای به نام سینمای گیلان».
همانگونه که گفتم بهدلیل تنگی جا نمیتوان از تکتک نویسندگان نام برد. به همین دلیل در مورد کتاب سوم این جشننامه تنها به ذکر عناوین تنی چند از نویسندگان و مقالاتشان بسنده میکنم ازجمله دکتر محمد روشن با «گنج روان حافظ»، دکتر علیاشرف صادقی با «تأملی در قرائت بیتی از حافظ»، دکتر رضا رضازاده لنگرودی با «نگرشی درباره شکلگیری انقلاب عباسیان» دکتر رضا چراغی با «نیما و سنت: گفتوگو یا تقابل؟» و بسیاری دیگر که ارزش و اعتبار علمی و فرهنگی جشننامه را فزونتر کرده است. اینها همه نشان میدهد که م.پ. جکتاجی چه وجود دوستداشتنی و معتبری است، نهتنها برای دیار محبوبش که تمام ایران.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۰۳۲۷۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
استفاده از زبان کودکانه در انتقال مفاهیم
از اینرو، به منظور ارج نهادن به کوششهای وی در خلق آثار داستانی ارزنده کودکان، دوم آوریل(برابر با چهاردهم فروردین) را بهعنوان روز جهانی کتاب کودک نامگذاری کردهاند.برخی از آثار هانس کریستین اندرسن: پری دریایی کوچولو، بندانگشتی، جوجه اردک زشت، زندگی من، ملکه برفی، دخترک کبریتفروش و لباس جدید پادشاه است که مبدأ تولید پویانمایی و فیلمهای سینمایی و مجموعههای تلویزیونی بسیاری شد.
ویژگیهای کتاب کودک چیست؟
یکی از مهمترین ویژگیهای کتاب کودک استفاده از زبان کودکانه در انتقال مفاهیم است. هدف کودک از همراهی با کتاب بهنوعی تفریح و بازی است و از نگاه تولیدکننده و والدین و مربیان تربیتی، انتقال پیام و ساختن ذهن و هدایتکردن تفکر و تعقل کودک بهسوی تعالی و رشد. مولوی در دفتر چهارم مثنوی معنوی میگوید:
چونک با کودک سر و کارم فتاد
هم زبان کودکان باید گشاد
زبان کودک، زبان تصویر و ترانه و موسیقی است و علت این که امروزه در دنیا و کشور ما کتابهای کودکان با بازی و سرگرمی آمیخته شدهاند همین است.
ضرورتهای انتقال پیام در کتاب کودک چیست؟
تولیدکنندگان و سرمایهگذاران کتاب و محصولات آموزشی کودک، همواره به اصولی همچون استانداردسازی محتوا، تولید، موضوع و مفاهیم ضروری برای هر عصر و دورهای تأکید فراوان داشته و دارند. مثلا نیاز کودکان دهه ۶۰ با نیاز کودکان دهه فعلی کشور برای تولید کتاب بسیار متفاوت است. ضرورتهای امروز با توجه به رشد فزاینده فضای مجازی و رسانههای برخط و تعاملی که پیام را با بالاترین سرعت به کودک میرساند باید معطوف بر مهارتافزایی کودکان در مواجههه با موقعیتها و مواقع نوپدیدی باشد که شاید در گذشته و قبل از عصر اطلاعات و ارتباطات وجود نداشته و شاید از درجه اهمیت پایینتری برخوردار بودهاست. یکی از موضوعات جدی و ضروری که در کتاب کودک باید به آن پرداخته شود، مسائل مراقبتهای جنسی به کودک است؛ با ظرافتهایی که هم هشداردهنده باشد و هم کودک را طوری از همجنس یا جنس مخالف نترساند که در آینده بیم ارتباط سالمی مثل ازدواج را داشته باشد.
آمار سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی
تحقیقات نشان داده که بسیاری از کودکان تحت تأثیر سوءاستفاده جنسی قرار میگیرند. همچنین عوامل خاصی وجود دارد که ممکن است احتمال سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی را افزایش دهد. از هر چهار دختر یک نفر و از هر ۱۳ پسر یک نفر در دوران کودکی سوءاستفاده جنسی را تجربه میکنند. مطالعات نشان میدهد که کودکان بین هفت تا ۱۳ سال آسیبپذیرترین افراد در برابر سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی هستند. والدین یا مراقبانی که در کودکی شاهد خشونت بودهاند یا در حال حاضر با سوءمصرف مواد دست و پنجه نرم میکنند، ممکن است در نهایت چرخهای از سوءاستفاده را تداوم بخشند. خانههای تکوالدی یا خانوادههایی که با حمایتهای اجتماعی محدود و در فقر زندگی میکنند، امکان دارد در برابر متجاوزان جنسی آسیبپذیرتر باشند.از دیگر موضوعات ضروری برای تولید کتاب کودک در عصر حاضر، آموزش مفاهیم سوادرسانه و آموزش کار با رسانههای مختلف است. اینکه چطور از رسانهها و فضای مجازی استفاده کنند که هم در جسم دچار مشکلات اندامی نشوند و هم از نظر روحی و روانی دچار آسیب و چالش نشوند!
کودک بداند در حریم عمومی چه رفتاری داشته باشد
یکی دیگر از موضوعات مهم و قابل تأمل در عصر حاضر، آموزش خط و مرزهای حریم عمومی و خصوصی است. این که کودک بداند در حریم عمومی چه رفتاری باید داشته باشد و حریم خصوصی خود و دیگران را بشناسد و به آن احترام بگذارد. در عین حال از ورد دیگران به حریم خصوصی خود جلوگیری کند.از دیگر موضوعاتی که در این دوره باید برای کتاب کودک سرمایهگذاری و تولید محتوا کرد، آموزش مفاهیم خطر و موقعیتهای خطرناک است. چه در بازیهای کودکانه و چه در موقعیتها و مواقعی که کودک به تنهایی یا در کنار دوستان و خانواده خود به آنها قدم میگذارد و در متن یک موقعیت خطرناک قرار میگیرد. و دیگر موضوعات مهمی که امروزه وظیفه ناشران کودک و نوجوان را بیش از پیش سنگین میکند، ویژگی مشترک همه آثار مکتوب تولیدی برای کودکان، ایجاد و طرح مسأله، روش مواجهه خردمندانه و خلاقانه با موضوع و راه خروج از موقعیت مورد اشاره است. یعنی هم باید مسأله و موضوع مطرح شود و هم اینکه در کنار طرح موضوع، راهکار خروج بیخطر و صحیح از موقعیت به کودک آموزش داده شود، با همان زبان کودکی یعنی ترانه، تصویر و موسیقی و اسباببازی.
معرفی یک نمونه موفق
انتشارات نواندیشان دنیای کتاب، ناشری است که از دو سال قبل یک تولید یک مجموعه ۱۶ جلدی تحت عنوان «مواظب خودمم» را شروع کرد. این مجموعه یک مرحله سه ماهه پژوهش و کشف مسألههای مهم برای تولید را سپری کرد. موضوعات کتاب براساس نظر روانشناسان کودک و افراد خبره طرح و ارزیابی شد. این مجموعه ۱۶ جلدی در چهار موضوع مستقل که هر کدام چهار کتاب را به خود اختصاص داد، تولید شد. این مجموعهها عبارتند از:
۱-مراقبت جنسی (دوست ندارم بوسم کنی، جلو نیا جیغ میزنم، به مامانم و بابام میگم، دست نزنی به تنم)
۲-حریم خصوصی و عمومی (غریبه یعنی چه کسی، غریبههای پشت در، با غریبهها جایی نمیرم، چی به غریبهها نگیم)
۳-سوادرسانهای و فضای مجازی (فضای مجازی کجاست، تبلت دردسرساز، گوشی برای بازی نیست، حریم شخصی یعنی چی؟)
۴-مفهوم خطر وموقعیتهای خطرناک(خطرناکه یعنی چی، این بازیها خطر داره، اونجا نرو خطر داره، من به تو دست نمیزنم)
اشعار این مجموعه ۱۶جلدی را شاعرتوانمند کودک، خانم مریم اسلامی که سالها برای کودکان شعروترانه میسراید، سروده است. این اشعار با دست وقلم پر توان تصویرگران خبرهای چون پریسا اکبری، سمیرا بحرانی وزینبالسادات بحری خلق شدند.ویژگی بارز این مجموعه، رعایت اصول و استانداردهای تولید محتوای کتاب کودک بوده است تا جایی که ازسوی وزارت ارشاد بدون یک مورد ممیزی و اشکال به چاپ رسید وبخشی نیزتوسط وزارت ارشادخریداری وتوزیع شد.برخی اشعار این مجموعه از قالب ادبیات فانتزی استفاده شده،یعنی اززبان حیوانات وجانبخشی به اشیا،پیامها تولیدوبه مخاطب کودک ارائه شدهاست.علاقهمندان میتوانند از طریق سایت رسمی انتشارات نواندیشان دنیای کتاب این مجموعه ارزشمند را برای کودکان دلبند خود تهیه کنند.