کثرتگرایی در تبیین علل؛ روش قرآن در درمانهای اجتماعی/ ترجمهای بودن 95 درصد کتابهای روششناسی
تاریخ انتشار: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۳۰۶۵۶۴
به گزارش ایکنا؛ حجتالاسلام والمسلمین محمدحسین شریفی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژهشی امام خمینی(ره) امروز 9 اردیبهشت ماه در دومین نشست از مجموعه نشستهای علمی معناشناسی آیات سبک زندگی با عنوان معناشناسی و روششناسی آیات سبک زندگی در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن گفت: برداشت بنده از سبک زندگی این است که سبک زندگی در حقیقت کنشهای نهادینه شده انسانی است که هر واکنش و فعل و حتی هر نوع ترک فعل و حیثیتهای چهارگانه انسان را در برمیگیرد که این تعریف مویداتی هم دارد و ساخته ذهن بنده نیست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با بیان اینکه اگر فردی یکبار یک عملی مانند کراوات بستن را انجام دهد مشمول سبک زندگی او نیست، چون این رفتاردر وجود وی نهادینه نیست بیان کرد: از این رو تعبیر نهادینه شده در تعریفی به کار میرود که جزء رفتارهای عمیق و مستمر باشد.
شریفی با بیان اینکه این تعریف را بعد از تشکیل چندین جلسه چندساعته با حضور افراد صاحبنظر در این عرصه ارائه کرده است اظهار کرد: مدلی از زندگی در همه ابعاد که مورد توصیه مستقیم و غیرمستقیم اسلام باشد، سبک زندگی اسلامی است که ارتباطات و پوشش و ابعاد دیگر نیازهای انسانی اعم از معنوی و مادی را شامل میشود.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) عنوان کرد: هر نوع مطالعه در سبک زندگی نیازمند هفت مرحله است و نبود یکی از این مجموعه هم سبب ناقص شدن مطالعه ما خواهد شد؛ مثلا اگر بخواهیم در مورد خواب، پوشش، تغذیه و ... از نگاه اسلام بررسی داشته باشیم ابتدا باید آن مقوله را تعریف کنیم، دوم توصیف مقوله، سوم، تبیین مقوله، چهارم، تفسیر مقوله، پنجم، پیشبینی وضعیت آینده یک کنش، ششم، ارزشیابی کنش و اینکه بد است یا خوب و چرایی خوب یا بدبودن و هفتم، کنترل است؛ یعنی اگر یک کنش، رذیله است راههای تغییر آن باید بررسی شود و اگر فضیلت است باید راهکارهای تقویت آن بیان شود.
شریفی اظهار کرد: همه یا اغلب قریب به اتفاق مردم میدانند که غیبت بد است ولی مرتکب و مبتلا به آن هستند و بسیاری دنبال راه رفع آن هستند، بنابراین علتیابی برای درمان است و طی کردن شش مرحله مقدماتی نیز با هدف رسیدن به مرحله هفتم یعنی کنترل صورت میگیرد.
وی با تقسیمبندی این هفت مقوله به دستههای کلی توصیفی و توصیهای و تجویزی به اهمیت روششناسی اشاره کرد و ادامه داد: ما در بسیاری از مطالعات از اهمیت روش غافل هستیم به همین دلیل گاهی میبینیم مطالعاتی از سوی افراد معتقد و متدین انجام میشود ولی نتیجهای خلاف نظر اسلام میگیرد که ریشه در ناقص بودن روش مطالعه دارد از این رو باید بازبینی جدی در مطالعات روششناسی متون دینی ناظر به تحقیقات علوم انسانی و اجتماعی داشته باشیم.
ترجمهای بودن 95 درصد آثار روششناسی مطالعات اجتماعی
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: بیش از 95 درصد کتب موجود در حوزه روششناسی مطالعات اجتماعی، مدیریت، سبک زندگی و ... غربی است و براساس فکر و روش ترجمهای عمل کردهایم و صرفا در تفسیر و فقه، مطالعه به روش اسلامی داریم و این را هم بهدرستی منتقل نکردهایم.
شریفی بیان کرد: کسانی را داریم که 20 سال در حوزه درس خارج میخوانند ولی به روش استنباط استاد خود آگاه نمی شوند و خود استادان نیز چندان نیازی به بیان این روش نمیبینند و شاید یکی از معدود افراد، محقق کرکی بوده که جزوهای برای روش شناسی خود تدوین کرده که آن هم به درخواست یکی از شاگردان ایشان است.
وی با بیان اینکه هیچ یکی از مقولات سبک زندگی، ماهوی نیست لذا باید سراغ تعاریف مفهومی مانند آنچه شیخ اشراق بیان کرده است برویم تصریح کرد: بسیاری از ما در کشف علل برخی اشکالات، صرفا مبتلا به یک علت میشویم در حالی که کثرتگرایی در تبیین، مانند علل اجتماعی، اقتصادی و اعتقادی و ...مورد تایید و پسند قرآن کریم است، زیرا تبیین یک پدیده در درمان آن نقش بسیار مهمی دارد.
شریفی با بیان اینکه آیندهپژوهی در دنیا، علم است و گاهی تا 150 سال آینده را پیشبینی میکنند و کمترین گام آن، 25 ساله آن هم با هدف آیندهسازی است عنوان کرد: مثلا کسی که پوشش اسلامی را رعایت نمیکند باید ببینیم که چه قصدی دارد و چه پیامی را میخواهد به ما بدهد؛ لذا باید برای بسیاری از موضوعات مورد مطالعه باید وضعیت آینده را از منظر آیه و روایت بیان کنیم؛ مثلا کسی که زندگی گناهکارانه دارد از منظر قرآن به جایی میرسد که مصداق آیه «ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَى أَنْ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُونَ» میشوند و یا بر اساس برخی روایات سبب تسلط اشرار میشود.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: خوب و بد مطلق، در میان متکلمین و فلاسفه، اختلافی است؛ لذا کنشها با برخی قیود بد و خوب می شود که بیان این قیود نیازمند ارزشیابی و کار کارشناسی است.
وی تاکید کرد: شش گام برای توصیف بدی یا خوبی یک رفتار از منظر دین لازم است؛ اول، بررسی قانعکننده و اطمینانبخش در متون اسلامی، اعتبارسنجی مستندات گردآوری شده از لحاظ محتوایی و سندی، دقت لازم در کشف مراد و محتوای مستندات گردآوری شده و به تعبیر دیگر فهم دقیق متونی دینی، زیرا گاهی با نگاه سطحی مسائلی را به اسلام نسبت میدهیم؛ به عنوان مثال برخی پیادهروی را به عنوان ورزش مورد نظر اسلام بیان کردهاند در حالی که این مسئله ناشی از فهم نادرست یک واژه در یک روایت است.
وی افزود: گام بعدی این است که نتیجه به دست آمده از مراحل قبلی را لزوما نباید به اسلام نسبت بدهیم، ضمن اینکه نتایج باید با قرب و سعادت و اهداف اسلام سازگار باشد لذا نتایج را باید بر مقاصد نهایی عرضه کنیم تا سازگار باشند.
شریفی تاکید کرد: در بحث کنترل یعنی تربیت اخلاقی و اجتماعی از نظر مطالعات ضعیف هستیم؛ عموما دو راه علاج علمی و عملی در این کتب برای درمان یک بیماری معنوی بیان میشود در حالی که دستورالعملهای ریزتری وجود دارد که آیات و روایات نیز روشهای کنترلی جزئی به ما میدهند ولی ما کمتر به آن توجه کردهایم.
در ادامه این نشست، حجتالاسلام والمسلمین سعید بهمنی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن و نویسنده آثار قرآنی نیز در سخنانی با بیان اینکه این هفت عنصر بیان شده برگرفته از الگوی تجربی بدون رفع نواقص است بیان کرد: چون این الگو از علوم تجربی است نیازمند بازنگری و تکمیل است و نمیتواند در مورد انسان با افعال اختیاری عینا مورد کاربرد باشد.
بهمنی با بیان اینکه هدف از سبک زندگی اسلامی شکوفایی انسان است، تصریح کرد: ارائهدهنده بر روشهای جداگانه تحقیق در رسالتهای هفتگانه مصر هستند در حالی که همه این موارد مبتنی بر اسناد دلالی و منبع اصلی یعنی متن است.
وی افزود: بسیاری از چشماندازها، جعل و قرارداد است و مدل پیشبینی نیست و بیش از برنامهریزی بر نحوه مدیریت و رهبری باز میگردد.
بهمنی با بیان اینکه قول لغوی در تعاریف زیاد مورد استفاده است ولی به خصوص نظر لغویون فارسی در فهم متون دینی لزوما معتبر نیست و باید با دقت وارد این مقوله شویم عنوان کرد: باید لغوی را در دریافت دین منضبط کنیم؛ زیرا مطالعات لغوی سهم زیادی در اغتشاشات فهم متن داشته و ما از اعتماد به لغویون ضربات زیادی خوردهایم.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن عنوان کرد: محقق باید هیمنه و دقتها و مغناطیس وحیانی را در تحقیق خود نشان دهد و این زمانی است که دلالتهای قرآنی مورد تمرکز باشد و جان مطلب بر متن قرآن متمرکز باشد.
همچنین حجتالاسلام والمسلمین شریفی در سخنانی مجدد با بیان اینکه این عناصر هفتگانه از نظر من مونتاژ نیست و دقیقا معتقدم همین مدل هفتگانه علوم تجربی باید در روششناسی علوم انسانی اسلامی و سبک زندگی نیز بیان شود تصریح کرد: جامعهشناسی، اخلاق، مدیریت و روانشناسی و ... وقتی این علوم است که این عناصر هفتگانه در آن انجام شود.
این محقق و عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: در مدل پیشبینی معتقدم حتما باید حرف اسلامی بزنیم و قضا و قدر و بدای الهی را باید ببینیم و در دامان غرب گرفتار نشویم.
وی با تاکید بر اینکه روششناسی ما در علوم انسانی هم باید اسلامی باشد افزود: بنده مصر هستم که هر کدام از علل هفتگانه باید با روش مناسب و متناسب با آن بررسی شود زیرا درست است که منبع مطالعه واحد است ولی تعریف سخن از چیستی و تبیین سخن از چرایی است.
یادآور میشود، این نشست دومین نشست از سلسله نشستهای آیات سبک زندگی است که در راستای تالیف فرهنگنامه سبک زندگی توسط پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در حال انجام است که دبیری این نشست نیز برعهده حجتالاسلام عیسی عسییزاده، قرآنپژوه و عضو هیت علمی پژوهشکده فرهنگ ومعارف قرآن کریم است.
انتهای یپام
منبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۳۰۶۵۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چگونه نوجوانان امروز را به خواندن کتابهای ایرانی علاقهمند کنیم؟/ ادبیات نوجوان در سایه غلبه ترجمه
به گزارش قدس آنلاین، این موضوعات شامل کلیات،دین، علوم اجتماعی،علوم طبیعی، علوم عملی، زبان و ادبیات میشود. در بین موضوعاتی که گفته شد، سه موضوع کودک و نوجوان، ادبیات و کمک درسی بیشترین سهم را به خود اختصاص دادهاند. ادبیات و کودک و نوجوان همیشه بیشترین تولیدات را در آمار نشر به خودشان اختصاص میدهند و گاهی ادبیات در رتبه اول و گاهی هم کودک و نوجوان این رتبه را کسب میکند. طبق آمار منتشر شده بخش زیادی از کتابهای کودک و نوجوان مربوط به ترجمه است و آثار ایرانی کم تر مورد توجه قرار میگیرد . در گزارش امروز به این موضوع پرداختیم که چگونه میتوان از بسترهای صدرنشینی کتابهای کودک و نوجوان برای توجه به نویسندگان ایرانی استفاده کرد.
غلبه آثار ترجمه تهدید نیست
هادی خورشاهیان؛ نویسنده ادبیات کودک و نوجوان خورشاهیان، معتقد است در دورهای که زندگی میکنیم نباید از کتاب انتظار آموزش داشته باشیم. او افزود: در کشور ما جمعیت قابل توجهی کودک و نوجوان هستند. این قشر از جمعیت سرمایههای آینده ما هستند. اگر عناوین کتابهای کودک و نوجوان در صدر چاپ سایر عناوین است به دلیل قشر نوجوان است که باید از این بستر استفاده شود. به گفته این نویسنده خانوادهها و مراکز فرهنگی باید به خواندن کودکان و نوجوانان جهت دهند و به آنان کمک کنند که کتابخوانی را منظم انجام دهند و کتاب مناسب سن خود را انتخاب کنند.
خورشاهیان معتقد است: بعضی از موضوعات مانند روانشناسی که متاسفانه در قالب روانشناسی زرد عرضه میشوند برای قشر کودک و نوجوان مناسب نیست. بهتر است که موضوعات روانشناسی در قالب و شعر داستان برای کودکان و نوجوانان ارایه شود.
هادی خورشاهیاننویسنده «پراگ در تبعید» در پاسخ به این پرسش چرا در میان آثار نویسندگان ایرانی با فقر ژانر مواجهیم، اظهار کرد: شاید در موضوعات جامعه شناسی و علوم اجتماعی با فقر ژانر مواجه باشیم آن هم به این دلیل که نیازی نیست برای کودکان و نوجوانان مدام از آسیبهای مختلف به صورت مستقیم صحبت کنیم اما من به عنوان کسی که 21 سال در واحد صدور مجوز کتاب کودک و نوجوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به کار بودم و هنوز هم هستم معتقدم ما در ادبیات نوجوان و حتی کودک با مقوله فقر ژانر مواجه نیستیم.
خورشاهیان در خصوص غلبه آثار ترجمه در میان کتاب های کودک و نوجوان نسبت به آثار ایرانی و تاثیر این مساله، بیان کرد: غلبه ترجمه زمانی میتواند برای صنعت نشر تهدیدکننده باشد که همه ابزارهایی که استفاده میکنیم بومی و طبق فرهنگ ایرانی و اسلامی باشد و کودکان ما به کتابهای ترجمه و خارجی بیاورند اما زمانی که تلویزیون تماشا میکنیم و بین سریالهای ایرانیِ تکراری، سریالهای خارجی نیز دیده میشود یا وقتی 90 درصد از اخبار ما مربوط به کشورهایی مانند آمریکا است. پس کودک با این فرهنگ بیگانه نیست و میتواند خودی و غیرخودی را تمیز دهد.
این نویسند افزود: اگر کودکان فیلمها و کتابهای خارجی را میخوانند به دلیل اشتراک در موضوعات مختلفی است که جغرافیا نمیشناسد. در این خصوص نهادها و ارگانها نمیتوانند دخالت کنند و تصمیم گیرنده باشند و با بخشنامههای مختلف جلوی شروع کاری را بگیرند اما میتوانند در سخنرانیها به پاسداشت زبان فارسی و کتابخوانی اشاره کنند، کتابهای خوب معرفی کنند،مسابقه برگزار کنند. حتی کانون پرورش فکری میتواند کتابخانههای عمومی محلهها و فرهنگسرای مختلف را تقویت کند.
کتابخوانها را تشویق کنیم
حسین فتاحی دیگر نویسنده کودک و نوجوان ترغیب کودکان و نوجوانان به خواندن آثار خارجی را تصویرگری و طراحی جلد درخشان آن آثار دانست. او گفت: بچهها هیچ پدرکشتگی با نویسندهها ندارند آنها فقط به سمت کتابهایی میروند که توجهشان راجلب کند. ما در زمینه مطالعه، رقیبهای بسیار جدی داریم و کودکان بیشتر جذب کتابهای ترجمه میشوند؛ زیرا نسبت به کتابهای تالیفی از زیبایی بیشتری برخوردارند. کتابهای ترجمه برای ناشران سهل الوصولتر هستند زیرا کار تصویرگری داخلی برای ناشر کار بسیار هزینهبری است. اگر برخی ناشران در کنار کارهای ترجمه، تالیف هم انجام میدهند به دلیل حفظ آبرو و وجهه فرهنگی آنها است. آنها خودشان را موظف میدانند که در زمینه تالیفات فارسی، هم خدمت و ادای دین کنند. با توجه با اینکه چاپ کتابهای تصویری بسیار گران است، اگر احساس نیاز به داشتن این کتابها میکنیم باید مشوق و تسهیلاتی را برای ناشران درنظر بگیریم. کتابی که خانواده تا چند سال پیش با قیمت 30 هزارتومان برای فرزند خود میخرید، امروز باید آن را با قیمت 300 هزارتومان بخرد و طبیعی است که از پس مخارج آن برنیاید.
حسین فتاحیفتاحی یادآور شد: اگر بخواهیم مطالب علمی، ریاضی، تاریخی و... برای کودک و نوجوان تولیدکنیم، باید در قالب داستان طراحی شود. بچهها باید از دل یک داستان به اطلاعات مفید دست یابند و قهرمان خود را انتخاب کنند. لازمه انجام این کار داشتن برنامه، تیم همراه و رشد فرهنگی است. اکثرا کتابهایی که به صورت تیمی طراحی شده، کتابهای ترجمه است و دلیلش هم این است که مترجمان مابین خود مدیریت درست را پذیرفتهاند. یک داستان خوب کودک باید حدودا ۴۰۰ تا ۵۰۰کلمه باشد زیرا مغز کودکان مانند بزرگسالان قادر به پردازش اطلاعات طولانی و پیچیده نیست. شخصیتهای داستانهای کودکانه همچنین باید با سایر شخصیتهای قابل تشخیص برای کودکان مانند دوستان، خانواده، معلمان، همکلاسیها و دیگران رابطه داشته باشند. درواقع ارتباطات باید نقش پررنگی در قصههای کودکانه داشته باشد.
وی در خصوص اینکه برنامه مدونی برای مطالعه از طرف سازمانها و نهادهای فرهنگی نداریم، افزود: زمانی که ناشران کار میکنند، نهادها باید کاغذ و سیستم فروششان را تامین کنند. اگر ما به دنبال رشد معقول و منطقی برای پیشرفت مطالعه هستیم باید برنامه ریزی دقیق انجام دهیم. ما نیاز داریم میزان مطالعه، چاپ کتاب و کمبودها در کتابها از نظر مضمون، موضوع و گروه سنی را بررسی کنیم و به سمع مسئولین برسانیم. همچنین تشویقهایی را برای کتابخوانان درنظر بگیریم. اگر این روند را پیش بگیریم تا 10 سال آینده میتوانیم به نقطهای که ضرورت جامعه هست، برسیم.
تولید کتابهای رنگی را جدی بگیریم
سپیده خلیلی، نویسنده و مترجم در خصوص غلبه آثار ترجمه در ادبیات کودک و نوجوان گفت: مسلما این برتری، خوب نیست اما هر ناشری ترجیح میدهد کتابی را در ایران چاپ کند که قبلا امتحانش را پس داده باشد. بسیاری از موارد ترجمه با فرهنگ ما یکسان نیست و تولید کتابهای چهار رنگ توسط نویسندگان در حال از بین رفتن است. ای کاش وزارت ارشاد بودجهای را به تولید کتابهای چهار رنگ تالیفی اختصاص دهد تا نویسندگان بتوانند در موضوعات مختلف نوشتههای خود را منتشر کنند و کودکان ایرانی با فرهنگ ایرانی بزرگ شوند.
سپیده خلیلیاین نویسنده و مترجم کتاب در خصوص مشکلات کتابهای ترجمه در ایران گفت: در بسیاری از موارد یا مترجم متوجه متن اصلی داستان نمیشود یا به دلیل محدودیتهایی که وجود دارد، مجبور است بعضی از قسمتهای داستان را حذف کند. در حال حاضر مسابقه بین ناشرانی که چاپ اول کتابهایشان در خارج از کشور معروف شده، برقرار است. ناشران به دلیل اینکه نفر اولی شوند که مجوز چاپ میگیرند، هر فصل از کتابشان را به دست مترجمهای مختلف میسپارند. این حرکت ناشران و انتخاب واژههای نامناسب توسط مترجمان، بسیار به مقوله ترجمه در ایران آسیب میرساند؛ زیرا هر واژه در ترجمه، وزن و معنی خاص خود را دارد و گاها مترجمان معنی نادرست از یک واژه را انتخاب میکنند.
او همچنین یادآور شد: در حال حاضر در شرایطی هستیم که مردم کتاب نمیخرند و مسلما اگر آنها نخواهند و نتوانند کتاب بخرند، جانشین دیگری برای کتاب پیدا میشود. مکانهای عمومی مانند نهاد کتابخانهها و حتی کانون پرورش فکری میتوانند به کتابهای تالیفی برای کتاب خوان شدن کودکان و نوجوانان بیشتر بها دهند.
محدثه رضایی